1, 2. (a) Vuno ku tantekeya lizina lia muntu ua tsimana ca lomboloka ngecize mu mu tantekeya mpundu ni? (b) Vika vantu vavengi va tsiliela ku tuala hali Yesu?

KUA KALA vantu vavengi va tsimana mu mavu ose. Halumo citava mu tantekeya lizina lia umo muntu ua tsimana. Vunoni ku tantekeya lika lizina lieni ka ca lombolokele ngecize mu mu tantekeya mpundu. Ka ca lombolokele ngecize mu tantekeya mizimbu yose ku tuala ha muono ueni na vuntu vueni.

² Halumo muevuaho laza via Yesu Kilistu, vutuhu ua yoyele miaka 2.000 ku nima. Vunoni cingi ca vantu ka va tantekeya mpundu iya ua puile Yesu. Vamo nguavo ua puile lika yala ua cili, vakuavo nguavo ua puile kapolofeto, kaha vakuavo va tsiliela nguavo ua pua Njambi. Enuco vati mue ku singaniekaho?—Talenu Litota 12 ku ntsongo ya livulu.

3. Vika mua pande ku hakela seho ya kama ku ku tantekeya vusunga ku tuala hali Yehova Njambi na Yesu Kilistu?

³ Ca pua ca seho cikuma ku tantekeya vusunga ku tuala hali Yesu. Omo lia vika? Mbimbiliya nguayo: “Muono ka ue ku hua ukeuo ou, ku ku tantekeya ove Njambi umo lika ua vusunga, na uze i ua tumine, ikeye Yesu Kilistu.” (Yoano 17:3) Nga mu tantekeya vusunga ku tuala hali Yehova na Yesu mu ka yoya miaka ya ya-ye mu citungu ha mavu. (Yoano 14:6) Ku tantekeya Yesu ci mi kuasa naua mu ntsimbu ino vene, muomu Yesu ua sile lungano lua cili ku tuala ha vati mua ku yoyela na vakuetu na ku pangela hamo navo. (Yoano 13:34, 35) Mu Kapitulu 1, tua lilongesele vusunga ku tuala hali Njambi. Hano honi  tu lilongesenu vika ya handeka Mbimbiliya ku tuala hali Yesu.

4. Vika a lomboloka mezi “Mesiya” na “Kilistu”?

⁴ Miaka ya ingi ku nima tele Yesu kanda a semuke, Yehova ua kulahesele mu Mbimbiliya ngueni tangua a ka tuma Mesiya ni Kilistu. Lizi “Mesiya” lia tunda ku lilimi lia ciHevelu, kaha lizi “Kilistu” lia tunda ku ciNgelengu. Aa mezi avali a lomboloka ngecize Njambi a ka hangula Mesiya u va kulahesele na ku mu hana cipanga ca ku lifuila. Mesiya a ka lingisa vutumbe vuose vua Njambi ku lipuisamo. Yesu a naua hasa ku mi kuasa mu ntsimbu ino. Vunoni tele Yesu kanda a semuke, vantu vavengi va lihuile nguavo, ‘Iya va ka hangula ku pua Mesiya?’

5. Vuno vandongesi va tsilielele ngecize Yesu ua puile Mesiya ni?

⁵ Vandongesi va Yesu va kele na vusunga nguavo Yesu ikeye mpundu Mesiya u va kulahesele. (Yoano 1:41) Ca ku muenako, Simone ni nguetu Petulu ua lekele Yesu ngueni: “Yove u Kilistu.” (Mateo 16:16) Vati tu hasa ku kala na vusunga nguetu Yesu ikeye Mesiya?

6. Vati Yehova ua kuasele vantu vakua lutsilielo ku tantekeya Mesiya?

⁶ Ku miaka ya ku nima tele kanda Yesu a semuke, vapolofeto va Njambi va sonekele mizimbu ya ingi ya kuasele vantu ku nongonona Mesiya. Mu njila ika? Nga va mi tuma ku ka tambula ngendzi ku vututikilo vua makalu vunoni enu ka mu mu tantekeya. Vutuhu ngoco va mi leka cifua ceni na vitantekeyeso vikuavo, mu ka hasa ku mu tantekeya, ni vati? Eyo. Na vuno vene, Yehova ua pangesele vapolofeto mu ku tu leka viuma via ka linga Mesiya na viuma vi ka mu solokela. Ku lipuisamo ca vupolofeto vuaco vuose ca kuasele vantu vakua lutsilielo ku tantekeya ngecize Yesu ikeye Mesiya mpundu.

7. Vupolofeto vuka vuvali vua muesa ngecize Yesu ikeye Mesiya?

 ⁷ Tu ci talenu ha vupolofeto vuvali. Vua ku livanga, miaka 700 tele kanda Yesu a semuke, Mika ua polofetele ngueni Mesiya a ka semukila mu mbonge ya indende ya Mbetelema. (Mika 5:2) Kaha cili vene, mu mbonge yaco mukemuo mua semukilile! (Mateo 2:1, 3-9) Vua mu civali, Ndaniele ua polofetele ngueni Mesiya a ka soloka mu muaka ua 29  EC. (Ndaniele 9:25) Ku lipuisamo covu vupolofeto vuvali na vupolofeto vukuavo vua vuingi, ca muesa mpundu ngecize Yesu ikeye Mesiya u va kulahesele.—Talenu Litota 13. ku ntsongo ya livulu.

8, 9. Vika via solokele ha mbatizimu ya Yesu via muesele ngecize ikeye Mesiya?

⁸ Yehova ua muesele mpundu ngecize Yesu ikeye Mesiya. Kaha ua kulahesele ku hana citantekeyeso kuli Yoano Mukua ku Mbatiza, linga a ka nongonone iya Mesiya. Yoano ua muene citantekeyeso caco omo Yesu uezile kuli ikeye mu ku mu mbatiza mu Yondau mu muaka ua 29  EC. Mbimbiliya ya tu leka vati viendele, nguayo: ‘Kaha Yesu omo va mu mbatizile, ua tuntukile mu mema kaha lilu lia sokolokele, kaha ua muene sipilitu ya Njambi i suluka hali ikeye ngue livembe.’ Kaha muilu mua tundile lizi ngualio: “Ou Muanange i nja lema, ikeye ua nji ya ku mutima.” (Mateo 3:16, 17) Omo Yoano ua muane na ku ivua eci citantekeyeso, kaha ua tantekeyele ngecize Yesu ikeye mpundu Mesiya. (Yoano 1:32-34) Ha litangua lize  vene Yehova ua hele sipilitu yeni kuli Yesu, kaha ua puile Mesiya. Ikeye ya hanguile Njambi mu ku pua Ntuamena na Muangana.—Isaya 55:4.

⁹ Vupolofeto vua Mbimbiliya, mezi a Yehova Njambi na citantekeyeso ca solokele ha mbatizimu ya Yesu, via muesele ngecize Yesu ikeye Mesiya. Vunoni kuli ua fumine Yesu, kaha ua puile muntu ua cifua cika? Tu hilulenu vikumbululo via Mbimbiliya.

10. Vika Mbimbiliya ya longesa ku tuala ha muono ua Yesu mu nima ya ku iza ha mavu?

¹⁰ Mbimbiliya ya longesa ngecize, Yesu ua yoyele muilu miaka ya ingi tele kanda eze ha mavu. Mika ua handekele ngueni Mesiya ua ‘puile ua ku ntsenkulu.’ (Mika 5:2) Kaha ivene Yesu ua handekele ngueni ua yoyele miaka ya ingi muilu tele kanda eze ha mavu. (Tandenu Yoano 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Tele kanda eze ha mavu, Yesu ua kele na vusamba vua ku lifuila na Yehova.

11. Vika via lingisa Yesu ku pua ua seho ya kama kuli Yehova?

¹¹ Yesu ua kala na seho ya kama kuli Yehova. Omo lia vika? Muomu ikeye ya livangele ku tanga Yehova amba viuma vikuavo viose. Ngeci Yesu va mu tumbula nguavo “ikeye ndala ua ku-tanga cose.” * (Kolose 1:15) Yesu ua pua naua ua seho ya kama kuli Yehova, muomu ikeye lika u va tangele mpundu kuli Yehova. Ngeci mukemuo ve ku mu tumbula nguavo “Muaneni umo lika.” (Yoano 3:16) Yesu ikeye lika naua ya pangesele Yehova mu ku tanga viuma vikuavo viose. (Kolose 1:16) Kaha naua va mu luka nguavo “Lizi,” muomu Yehova ua mu tumine ku hana muzimbu na vimamuna ku tungelo na vantu.—Yoano 1:14.

12. Vati tua tantekeya nguetu Yesu na Njambi ka va puile hamo lika?

¹² Vantu vamo va tsiliela nguavo Yesu na Njambi va pua muntu umo lika. Vunoni Mbimbiliya ka ya ku longesele ngoco. Mbimbiliya nguayo Yesu va mu tangele, eci ca lomboloka ngecize Yesu ua kala na vuputukilo. Vunoni Yehova, sakatanga ua viuma viose, ka kele na vuputukilo.  (Visamo 90:2) Mu ku pua muana Njambi, Yesu ka setekele ku lipuisa Njambi. Mbimbiliya ya longesa ngecize Ise ua hiana Muana. (Tandenu Yoano 14:28; 1 Kolintu 11:3.) Yehova ikeye lika “Njambi Mukua Ngolo Yose.” (Njenisisi 17:1) Ua hiana vukama kaha mukua ngolo yose mu melu na mavu ose.​—Talenu Litota 14 ku ntsongo ya livulu.

13. Vika Mbimbiliya ya handekela nguayo Yesu “ikeye cifua vene ca Njambi uze intsa ka tu hasa ku mona”?

¹³ Yehova na Muaneni Yesu va pangelele hamo lika makulukazi na makulukazi a miaka tele kanda va tange melu na mavu. Va lilemene cikuma umo na mukuavo! (Yoano 3:35; 14:31) Yesu ua tambuluisile vifua via ise, ngeci Mbimbiliya ya mu tumbula nguayo “ikeye cifua vene ca Njambi uze intsa ka tu hasa ku mona.”—Kolose 1:15.

14. Vati Muana Yehova ua seho ya kama ua semukile mu vuntu?

¹⁴ Muana Yehova ua seho ya kama ua tavele ku tunda muilu linga a ku pue muntu ha mavu. Vati viendele? Yehova ua lingile cikomoueso mu ku fumisa muono ua Muaneni muilu na ku u nunguluila mu lizimo lia umo muana mpuevo kanda a ci limone na yala, lizina lieni Maliya. Ngeci Yesu ka kele na ise ua muntu. Ngeci mukemuo, Maliya ua semene muana ua ku tantuluka kaha ua mu lukile Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Vati mu hasa ku tantekeya vuino Yehova?

¹⁵ vifua vieni mu ku tanda aa mavulu mu Mbimbiliya, Mateo, Mako, Luka na Yoano. Aa mavulu va a luka nguavo Mavulu a Muzimbu ua Cili. Yesu ua pua ngeci mua Ise, ngeci mukemuo, vi mu tanda mu mavulu  aco vi ka mi kuasa ku tantekeya vuino Yehova. Yesu ua handekele ngueni: “Ou na nji mono ange, na mono Tata.”—Yoano 14:9.

16. Vika ua longesele Yesu? Kulihi tundisile vilongesa vieni?

¹⁶ Vantu vavengi va sanene Yesu nguavo “Mulongisi.” (Yoano 1:38; 13:13) Muzimbu ua kama ua longesele Yesu ua puile “muzimbu ua cili ua Vuangana.” Vuangana vuaco vuka? Vuangana vuaco ya pua nguvulu ize i ka sika mavu ose ku fuminina muilu na ku neha vivezikiso ku vantu ve ku ononoka Njambi. (Mateo 4:23) Viose via longesele Yesu via tundile kuli Yehova. Yesu ua handekele ngueni: “Ku-longesa cange kati cange ivene, vunoni ca uze ua nji tumine.” (Yoano 7:16) Yesu ua tantekeyele ngecize Yehova a tonda vantu vose vevue muzimbu ua cili ua Vuangana vua Njambi vuze vu ka sika mavu ose.

17. Kulihi ua kele na ku longesela Yesu? Omo lia vika ua fuitanganene cikuma mu ku longesa vakuavo?

¹⁷ Kulihi ua kele na ku longesela Yesu? Kuose kua kele na ku uana vantu. Ua longesele vantu muaya membo, vimbonge, vikandzo, ku vitanda, ku vihela via ku lemesela na ku vindzivo. Ka tumamenene vantu veze kuli ikeye, vunoni ikeye ua ile na ku va tonda. (Mako 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu ua fuitanganene cikuma na ku pangesa ntsimbu yeni mu ku longesa vantu. Omo lia vika? Muomu uononokele Ise ntsimbu yose kaha Ise ikeye ua mu tumine ku linga cipanga caco. (Yoano 8:28, 29) Yesu ua ambuluile muomu ua kele na cikeketima ku vantu. (Tandenu Mateo 9:35, 36.) Ua muene ngecize vantuamena va malombelo ka va longesele vusunga ku tuala hali Njambi na Vuangana vueni. Ngeci mukemuo, ua tondele ku kuasa va vengi ku ivua muzimbu ua cili.

18. Tumbulenu vifua via Yesu vi mua lema cikuma?

 ¹⁸ Yesu ua lemene vantu na ku va haka seho. Ua kele na ngozi kaha ua handekele navo mu civovo. Ambe vanike va lemene ku kala neni. (Mako 10:13-16) Yesu ua puile mukua vuoloke ku vantu ntsimbu yose. Ua zindile vakua milami na vakua ku hengesa vusunga. (Mateo 21:12, 13) Ku ntsimbu ize, vantu ka va hakele seho ku vampuevo cipue ku va singimika. Vunoni ikeye ua va hakele seho na ku va singimika. (Yoano 4:9, 27) Ua puile mpundu mukua ku likehesa. Tangua limo ku vutsiki, Yesu ua tanesele viliato via vandongesi veni. Eci ca puile cipanga ca vandungo.—Yoano 13:2-5, 12-17.

19. Vika via muesa ngecize Yesu ua tantekeyele viuma via tondekele ha vantu, kaha via mu lingisile ku va kuasa?

¹⁹ Yesu ua tantekeyele viuma via tondekele ha vantu, kaha ua tondele ku va kuasa. Ngeci ua pangesele ngolo ya Njambi mu ku kanguisa vavezi ku hitila mu vikomoueso. (Mateo 14:14) Ca ku muenako, umo yala mukua mbumba uezile kuli Yesu na ku mu leka ngueni: “Nga ua zange u hasa ku nji lelesa.” Yesu ua lihakele mu cihela ca uze yala na ku ivua ngue mua vuile ikeye na lamba ya muene. Ua mu ivuilile cikeketima kaha ua tondele ku mu kuasa. Ngeci ua mu salekele na livoko ku handeka ngueni: “Nji na zange: lela vene.” Kaha haze vene uze yala ua kangukile! (Mako 1:40-42) Aci singaniekenu mua vuile uze yala ku mutima!

20, 21. Vati Yesu na pu lungano lua cili ku tuala ha ku ononoka kuli Njambi?

²⁰ Yesu ua tu sila lungano lua cili mu ku ononoka Njambi. Yesu uononokele kuli Ise ntsimbu yose, ka vuile vuoma via viuma vie ku mu solokelele ni vi ve ku mu lingile  vitozi. Ca ku muenako, Yesu ka lingile vupi mu va mu setekele kuli Satana. (Mateo 4:1-11) Vamo vavusoko vueni ka va mu tsiliele ku pua Mesiya kaha va handekele nguavo “na zaluka,” vunoni Yesu ua tualeleleho ku linga vipanga via Njambi. (Mako 3:21) Vutuhu vitozi veni va muesele vukenia, Yesu ua tualeleleho ku ononoka Njambi kaha ka setekele ku va vulumuna.—1 Petulu 2:21-23.

²¹ Yesu uononokele kuli Yehova, vutuhu ua yandele na ku mu tsiha na vukenia. (Tandenu Filipu 2:8.) Aci singaniekenu ku kaniama ca muesele ha litangua lia tsile. Va mu kuatele, ku mu vangeya, va mu sompesele ku vangazi va ku pihia, vantu va mu zolele na masualale va mu yandesele. Kaha va mu sukikile ha citi. Omo ua tulile muono  ueni ua handekele ngueni: “Vi na hu.” (Yoano 19:30) Mu nima ya matangua atatu tunde ha ku-tsa ceni, Yehova ua mu sanguile na ku mu hana muvila ua sipilitu. (1 Petulu 3:18) Mu nima ya vimo visimano, Yesu ua hilukile muilu, “ua tumamene ku livoko lia cilio lia Njambi,” na ku lavelela Njambi linga a mu puise Muangana.—VaHevelu 10:12, 13.

22. Ku vezika cika tuli naco ku omo lia ku ononoka ca Yesu kuli Ise?

²² Muomu Yesu uononokele Ise, tuli na lulavelelo lua ku ka yoya miaka yose mu citungu ha mavu, ngue mu vutumbe vua Yehova. Mu kapitulu ka na hatako, tu ka lilongesa vati ku-tsa ca Yesu ca tu sokoluela njila linga tu ka yoye miaka ya ya-ye.