1, 2. (a) Vika tu hasa ku lilongesa ku lukakatela lua Ngilione na vamala veni va ku pua 300? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Ku liya na Luka 21:19, omo lia vika lukakatela lua kela na seho ya kama?

ACI singaniekenu ha ndzita i va luile masualale vaIsaleli na vitozi vavo mu ku va tuamenena kuli Ngazi Ngilione. Ngilione ua sekuile vakua Mindiane na vivunga viavo ku vutsiki vuose ntunda ya ku pua 32 km. Mbimbiliya ya tu leka via hateleko nguayo: “Ngilione ua hetele ku Yondau, na ku zavuka, ikeye, na vihita vize vitatu via vamala va kele neni, va na katala.” Vunoni hanga ka va vulile ndzita, kasi va pandele ku lua na masualale va ku pua 15.000. Muomu vitozi vaze va pakesele vaIsaleli miaka ya ingi, ngeci ka va likelele ku lua. Kaha Ngilione na vamala veni va tualeleleho ku sekula vitozi vavo noho va ka va vulile!—Vangazi 7:22; 8:4, 10, 28.

² Netu lelo lino tuli na ku lua ndzita. Vitozi va tuli na ku lua navo vavengi, ngeci mua Satana na mavu eni, na vuzeye vuetu vua ku hona ku tantuluka. Cingi cetu tu na lu na va vitozi miaka ya ingi. Na vukuasi vua Yehova, tu na hasa ku vula ku lua caco lua luingi. Vunoni ka tua ci vulile cose. Vintsimbu vimo tue ku  hona ku lua caco. Ni halumo tue ku hona ku tumamena ku kotoka ca mavu ano. Vunoni Yesu ua mamuine ngueni tu ka hita mu vieseko via vingi na ku tu yandesa ku matangua a ku kotokela. Ua handekele naua ngueni nga tu kolesa, tu ka vula. (Tandenu Luka 21:19.) Vika ca lomboloka ku kala na Lukakatela? Vika vi ka tu kuasa ku kolesa? Vika tu lilongesa kuli vaze va kolesele? Kaha vati tu hasa ku tavesa “lukakatela lu linge vipanga vialuo via ku tantuluka”?—Tiango 1:4.

3. Vika ca lomboloka ku kala na Lukakatela?

³ Mu Mbimbiliya ku kala na lukakatela ca lomboloka via vingi kati lika ku kolesa mu vitanga via kama, houe! Vunoni eci ca ambatela kumo na cifua ci tue ku singanieka ku tuala ha vieseko. Lukakatela lue ku tu kuasa ku pua va ku simpa, vakua vuviuke na ngozi. Limo livulu ngualio lukakatela ca pua cifua ce ku kuasa ku kala na lulavelelo lua ku kola ca ku hona ku hilukila mu nima nga tu hita mu vieseko. Lue ku tu kuasa naua ku pua va ku kolesa na ku kaniama ambe mu vieseko via kama-kama. Kaha lue ku tu lingisa ku vula vieseko na ku tuala mana ku vutumbe vuetu, kati ku tuyando.

4. Vika tu hasa ku handekela nguetu cilemo cikeco ce ku kaniamesa lukakatela?

⁴ Cilemo ce ku tu kuasa ku kala na lukakatela. (Tandenu 1 Kolintu 13:4, 7.) Mu vinjila vika? Ku lema Yehova ce ku tu lingisa ku kolesa ku nkala viuma vie ku ecelela. (Luka 22:41, 42) Cilemo ci tua kala naco ku vamuanetu, ce ku tu kuasa ku kolesa mu vipenga viavo ni vuhenge vu ve ku tu muesa. (1 Petulu 4:8) Ku lema mukua ndzivo yetu ce ku tu kuasa ku kolesa mu “lamba ya ku ntsitu” i ve ku lihita nayo ambe vaze va kala mu vulo vua ndzolela, na ku tu kuasa ku kaniamesa vulo vuetu.—1 Kolintu 7:28.

5. Vika tu handekela nguetu Yehova lika na fuila ku tu kuasa linga tu kolese?

⁵ Vundilenu Yehova a mi kaniamese. Yehova ua pua “Njambi ua lukakatela na ku-lembezieka.” (Loma 15:5) Ikeye lika ue ku ivuisisa visoti vietu na vati tue ku livua na cifua ca muono uetu. A tantekeya mpundu vi tu tonda linga tu pue va ku kolesa. Mbimbiliya nguayo: “A ka kutisa cizango ca vaze va mu vuila vuoma; A kevua mutambi uavo naua, na ku vohiela.” (Visamo 145:19) Vunoni vati Njambi a ka kumbulula vivundilo vietu mu ku tu kaniamesa linga tu kolese?

6. Ngue mu ya kulahesa Mbimbiliya, vati Yehova ue ku tu sokoluela njila ya ku “tuhukila” mu vieseko?

⁶ Mu tue ku vundila Yehova a tu kuase ku kolesa mu vieseko, ue ku tu sokoluela njila ya ku “tuhukila.” (Tandenu 1 Kolintu 10:13.) Vati ue ku lingamo? Vintsimbu vimo, a hasa ku fumisako ceseko. Vunoni mu vintsimbu via vingi, a ka tu kaniamesa linga tu hase ku kolesa na “lukakatela luose na ntsintsa ya ngozi hamo na ndzolela.” (Kolose 1:11) Mu  ku linga ikeye a tantekeya vuino cifua cetu na visinganieka vietu, Yehova kaka tavesa visoti vietu ku pua via kama cikuma vi tu honouese ku pua vakua vusunga.

7. Lombololenu omo lia vika tua pande ku lia mu lutsilielo linga tu kolese.

⁷ Tavesenu via-ku-lia via mu lutsilielo vi kaniamese lutsilielo luenu. Seho ika via kala navio via-ku-lia via mu lutsilielo? Ca ku muenako: Linga muntu a hase ku londa muncinda ua laha cikuma, na pande kulia via-ku-lia vi tondeka ku vi lia mu matangua atatu ni auana mu litangua limo, linga a kolese na ku puisamo vungendzi vueni. Na vuno vene, netu tua pande ku lia via-ku-lia via vingi mu lutsilielo linga tu kolese na ku puisamo vutumbe vuetu. Tua pande ku lihakela kapandi ka ku pangesa ntsimbu yetu mu cilongesa ca mu vulika na ku ya mu ku kunguluka. Ku lingamo ci ka tu hana ndzili ya ku kaniamesa lutsilielo luetu.—Yoano 6:27.

8, 9. (a) Ku liya na Yombi 2:4,5, viuma vika naua vie ku soloka nga tu hita mu vieseko? (b) Viuma vika mua pande ku singanieka, nga mu hita mu vieseko via kama?

⁸ Vulukenu ngecize mua pande ku ononoka Njambi. Mu tue ku hita mu vieseko, ce ku solola vimo naua kati tuyando lika. Ku ononoka Njambi naco ce ku hita ha ceseko. Cifua ci tue ku muesa nga tuli mu ceseko ce ku solola nga tua puisa Yehova ku pua Muangana ua melu na mavu ni kuahi. Vati omuo? Muomu Satana ua pua citozi ca Njambi ua viana ku sika ceni kaha ua sahuile Yehova mua handekele ngueni, vantu ve ku pangela Njambi omo lia viuma vi va kala navio. Satana ua handekele ngueni: “Viose vi a li navio muntu a ka vi hanena muono ueni.” Kaha naua ua handekele hali Yombi ngueni: “Vunoni olola livoko liove vuovuno, na ku kuata ku ci tsiha ceni na ku ntsitu yeni, kaha a ka ku sahula ku cihanga cove.” (Yombi 2:4, 5) Vuno Satana ua aluluka mua handekele aa mezi ni? Houe ka alulukile! Cipue mu nima ya miaka ya ingi, omo Satana va mu lundumuine muilu, kasi ua kele na vangeya vangamba va Njambi va ku ononoka ku sua kumo. (Ku-Solola 12:10) Na lelo lino, Satana ue ku handeka ngueni vantu ve ku lemesa Njambi omo lia viuma vi vali navio. Ali na cizango ca ku tu mona tu viana ku sika ca Njambi na ku likela ku mu pangela.

⁹ Nga muli na ku yanda omo lia ceseko, setekenu ku singanieka ngecize Satana na vandemone veni vose va kala ku mutamba umo lika. Vali na ku talela va mone vati mu linga na ku handeka ngecize mu ka vi honoua. Vunoni ku mutamba ukuavo mu hasa ku mona Yehova, Muangana uetu Yesu Kilistu, va ku vuavesa va va na sangula na makulukazi a makulukazi a tungelo. Navo naua ve ku mona vi mue ku lihita navio, kaha vali na ku mi kaniamesa! Ve ku viukilila ku mi mona ngecize mu na hasa ku kolesa na ku pua va ku ononoka kuli Yehova. Kaha mue ku ivua Yehova a mi leka ngueni: “Muanange, kuata mangana, na ku zolesa mutima uange, linga nji mu kuanie uze a nji handekela.”—Visimo 27:11.

10. Vati mu hasa ku temunuina lukakatela lua Yesu mu ku tuala mana ku vivezikiso?

¹⁰ Tualenu mana enu ku vivezikiso. Aci  singaniekenu nga muli na ku enda vungendzi vua laha. Vunoni ku mu ya mu ka heta lika litangua likuavo. Linga mu ka heteko, mua pande ku enda vutsiki vuose. Kaha vutsiki, kuose ku mu tala milima lika vui. Vunoni muli na vusunga nguenu vuovuno mu mona ku ca kua litangua, na ku ka heta ku mu ya. Muono nauo u hasa ku pua ngue vungendzi ovu. Halumo mu hasa ku hita mu vintsimbu via vikalu, na ku livua ngue vitanga vi na mi lanena cikuma. Yesu neni ua livuile ngecize vene. Omo va kele na ku mu sukika ha muti, va mu yenguile, kaha ua vuile ku vavala ca kama. Citava ikeyo ntsimbu ya ikalu cikumakuma ya lihitile nayo mu muono! Vika via mu kuasele ku kolesa? Mbimbiliya nguayo ua talele ha “ndzolela ize i va mu hakelele.” (VaHevelu 12:2, 3) Yesu ua tualele mana ku vivezikiso mu ku muesa lukakatela. Kuli ikeye ku lelesa lizina lia Njambi na ku hakuila mpoko yeni ya ku sika, ca hianene seho. Ua tantekeyele ngecize cize ceseko ca puile lika ca ntsimbu ya indende, kaha vivezikiso vieni muilu vi ka pua via ya-ye. Na lelo lino vieseko vi tue ku lihita navio vi hasa ku pua via kama na ku tu yandesa, vunoni vulukenu ngecize via ntsimbu ya indende lika.

11. Viuma vi va lihitile navio vaze va “likolesele” vi tu longesa vika?

¹¹ Ka tua pandele ku kolesa lika lietu. Kapostolo Petulu mu ku kaniamesa Vakua Kilistu linga va kolese mu vieseko via Satana, ua sonekele ngueni: “Mu vianienu na ku kolesako mu ku-tsiliela cenu, mu ku tantekeya ngecize vana va nokuenu va li hano ha mavu, va li na ku mona lamba imo lika.” (1 Petulu 5:9) Vi va lihitile navio vaze va “likolesele” vi tu longesa ku tualelelaho ku pua vakua ku ononoka, na ku kala na vusunga ngecize tu hasa ku kolesa, na ku tu vuluisa ngecize tu ka tambula vivezikiso mu ku pua va ku ononoka. (Tiango 5:11) Tu ci talenu amo malungano. ^[1]—Talenu mezi a kuintsi.

12. Vika tu lilongesa ku lungano lua vaSelumbini va va hakele ku lihia lia Endene?

¹² VaSelumbini va pua tungelo va kala na cipanga ca ku lifuila cikuma. Omo va Andama na Eva va vulumuine, Yehova ua hele vamo vaSelumbini cipanga ha mavu. Cipanga caco ca litepele cikuma na cize ci va kele naco muilu. Lungano luavo lu tu longesa vati tu hasa ku likolesa nga va tu hana cipanga ci liseza na vikuavo. Mbimbiliya nguayo Yehova “ua hakele ku vucelo vua lihia lia Endene vaSelumbini, na mulenge ua mukuale ua ku alulioka kuose, ku niunga njila ya ku muti ua muono.” ^[2] (Talenu mezi a kuintsi.) (Njenisisi 3:24) Mbimbiliya ka ya handekele nguayo vaSelumbini va tatuokele ni ku livua ngecize va puile va seho ya kama ku cipanga ci va va  hele. Ka ca va futuile ni ku va honouesa. Vunoni va tualeleleho na cipanga cavo noho ha ca huililile. Halumo ku ntsimbu ya Livazi ku keko ku ca huililile cipanga cavo mu nima ya miaka i tuvakana 1.600!

13. Vati Yombi ua hasele ku kolesa mu vieseko?

¹³ Yombi yala mukua vuviuke. Vintsimbu vimo tue ku ivua ku vavala ha mbunge nga kavusamba ni kavusoko a tu handeka mezi a ku tu zeyesa. Ni halumo muli na ku vavala cikuma ni ku yanda omo lia ku tsa ca muntu u mua lema. Vunoni ku nkala viose via soloka, mu hasa ku uana ku lembezieka ku lungano lua Yombi. (Yombi 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Yombi ka tantekeyele vi ka ua yandelele na ku hita mu vieseko via vingi , vunoni ka honouele. Vika via mu kuasele ku kolesa? Ca katete, ua lemene Yehova na ku mu vuila vuoma. (Yombi 1:1) Yombi ua tondele ku vuisa Njambi ndzolela mu vintsimbu via cili na mu vintsimbu via vikalu. Cikuavo naua, Yehova ua kuasele Yombi ku mona ngolo Yeni mu ku mu leka viuma via ku komouesa via tangele. Evi via lingisile Yombi ku tsiliela ngecize Yehova a ka manusulako vieseko via lihitile navio ku ntsimbu yeni. (Yombi 42:1, 2) Kaha vikevio via solokele vene. “Yehova ua aluluisile vundzinda vua Yombi. Yehova ua hele Yombi luvali ku vize via fukile ku nima.” Kaha Yombi ua puile “civendzi ua ku sula na matangua.”—Yombi 42:10, 17.

14. Ku liya na 2 Kolintu 1:6, vati lukakatela lua Paulu lua kuasele vakuavo?

¹⁴ Kapostolo Paulu. Muli na ku yanda omo lia ku mi luisa ni ku mi yandesa? Mu ku pua mukuluntu mu cikungulukilo ni kaniungi ua ku zinguluka, mue ku livua ngecize viteli via mi lanena ni? Nga mukemuo lungano lua Paulu lu hasa ku mi kuasa. Paulu va mu yandesele cikuma, vunoni ntsimbu yose uomine mutima ku vamuanaye mu cikungulukilo. (2 Kolintu 11:23-29) Paulu ka hilukilile mu nima na limo litangua liahi, kaha lungano lueni lua kaniamesele vakuavo. (Tandenu  2 Kolintu 1:6.) Nenu naua lukakatela luenu lu hasa ku kaniamesa vakuenu ku kolesa.

15, 16. (a) “Cipanga” cika lue ku puisamo lukakatela? (b) Lombololenu vati tu hasa ku tavesa “lukakatela lu linge vipanga vialuo via ku tantuluka.”

¹⁵ Ndongesi Tiango ua sonekele ngueni: “Lukakatela lu linge vipanga vialuo via ku tantuluka, linga enu mu tantuluke mu pue va mutuntu, kati mu zele na kamo kahi.” (Tiango 1:4) Vati lukakatela lu hasa ku linga “vipanga” vialuo muli etu? Omo tu hita mu vieseko, halumo tu hasa ku mona ngecize tu tondeka cikuma lukakatela, ku muesa ku santsela ni cilemo. Nga tu kolesa mu vieseko, tu ka lilongesa ku muesa vuino evi vifua, kaha mu njila eyi tu ka vueza ku vifua via cili ku vuntu vuetu Vakua Kilistu.

¹⁶ Mu ku linga lukakatela lu hasa ku tu puisa Vakua Kilistu va cili, ka tu ka tondo ku tsiha masiko a Yehova mu ku manusula ceseko cetu. Ca ku muenako nga mue ku lua na visinganieka via ku pihia, kati mu liecelele ku uila mu vieseko viaco! Lombenu kuli Yehova linga a mi kuase ku viana visinganieka via vipi. Mua kala na kavusoko ue ku mi luisa ni? Nga kuali, kati mu hilukile mu nima! Lihakelenu kapandi ka ku tualelelaho ku pangela Yehova. Ku lingamo ci ka kaniamesa lutsilielo luenu muli Yehova. Vulukenu ngecize: Tua pande ku kolesa linga tu ka tambule vivezikiso via Njambi.—Loma 5:3-5; Tiango 1:12.

17, 18. (a) Lombololenu seho ika ya kala ha ku kolesa na ku ku kotoka. (b) Omo tuli mu hiehi, na ku kotoka vusunga vuka tu hasa ku kala navuo?

¹⁷ Tua pande ku kolesa, kati lika mu ntsimbu ya indende vunoni na ku ku kotoka. Aci singaniekenu nga vuato vuli na ku vombela ha kati ka ndonga. Linga vantu vovoke va pande ku tana na ku ka heta ku tunda. Muntu uose ue ku liecelelela nga a putuka ku tana ue ku tsa ku mema. Na vuno vene, na muntu uze ue ku liecelelela nga a lingila ku heta ku ntunda neni ue ku tsa. Nga tu tonda ku ka yoyela mu mavu a aha, tua pande ku tualelelaho ku kolesa. Tu kalenu na visinganieka ngue via kele navio kapostolo Paulu uze ua handekele ngueni: “Ka tu. . . .katala.”—2 Kolintu 4:1, 16.

¹⁸ Ngeci mua Paulu, tuli na vusunga mpundu nguetu Yehova a ka tu kuasa ku kolesa na ku ku kotoka. Paulu ua sonekele ngueni: “Ku viuma evi viose, etu tu na vulu cikumakuma vakua ku hiana, hali ou ua tu lemene. Muomu yange nji na tantekeya cili-cili ngecize cipue ku-tsa, cipue muono, cipue tungelo, cipue via vuangana, cipue evi via vuovuno, cipue evi vi keza, cipue via vukama, cipue cuma ca muilu, cipue ca muintsi, cipue cuma ceka ca ku tanga, ka ci hasa ku tu hangununa ku cilemo ca Njambi, cize ci li muli Kilistu Yesu Muangana uetu.” (Loma 8:37-39) Mua vusunga vintsimbu vimo tu hasa ku hona. Vunoni tu tambuluisenu lungano lua Ngilione na vamala veni. Vutuhu va honene, ka va likelele vunoni “Va kaveleko”!—Vangazi 8:4.