1, 2. (a) Omo lia vika lungano lua vamuanetu ve ku ambuluila ku vihela ka ve ku tava muzimbu uetu lue ku tu kaniamesa? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Vika ua handekele Yesu ku tuala ha ku ambuluila ‘muimbo lieni’? (Talenu litota.)

SERGIO NA OLINDA va pua va yala na mpuevo ku Estados Unidos ve ku linga vupioneiro. Vose vavali va na tuvakana laza ha 80 a miaka. Matangua ano, va zimba mikono kaha ku enda ce ku va kaluuila. Vunoni ngue mu kalingo-lingo kavo, ve ku ya ku vihela kue ku sula vantu ha ola ya 7 ku cimene mu ku ambulula. Ve ku kala ku hiehi na vututikilo vua makalu linga va hane mikanda ku mahita-njila. Vutuhu cingi ca vantu ve ku va sembulula, Sergio na Olinda ka ve ku tunda ha cihela caco kaha ve ku muesa cihanga ca ndzolela ku vose ve ku va tala. Ku mutana, ve ku ya kuimbo kamandende kamandende. Kaha lia mukuavo ku cimene, ve hilukila naua ha vututikilo vua makalu. Mu simano ve ku ambulula matangua 6 ku cimene.

 ² Mua vusunga, ngeci mua Sergio na Olinda, kua kala naua vamuanetu vavengi ve ku ambuluila ku cihela cavo mu miaka ya yingi, vutuhu cingi ca vantu ka ve ku va halakana. Halumo nenu mue ku ambuluila ku cihela ca cifua eci. Nga mukemuo, tu mi sangala, muomu mue ku kolesa na ku tualelelaho ku ambulula vutuhu ca cikalu. * (Talenu litota.) Lungano luenu lue ku kaniamesa vamuanetu vavengi, cipue vaze va li miaka ya yingi mu vusunga. Halakanenu vi ve ku handeka vamo tuniungi va ku zinguluka, nguavo: “Mu nje ku tuhuka mu lihia na vamuanetu vaco, lungano luavo lue ku nji kaniamesa.” “Lukakatela luavo lue ku nji kaniamesa linga nji tualeleleho ku ambulula na ku simpa.” “Lungano luavo lue ku nji hana ntuima mu ku ambulula.”

3. Vihula vika vitatu tu lilongesa lelo kaha omo lia vika?

³ Mu cilongesa cino tu simutuila ha vihula vitatu: Vika vi hasa ku tu lingisa ku ivua vusiua vintsimbu vimo? Ku ima mihako ca lomboloka vika? Vika vi hasa ku tu kuasa ku ima mihako na ntsintsa? Ku tantekeya vikumbululo vievi vihula ci ka tu kaniamesa ku tualelelaho ku linga cipanga ca ku ambulula ca tu kundika Yesu.

4. (a) Vati ua vuile Paulu mua muene vaYundeya va viana muzimbu ua cili? (b) Omo lia vika Paulu ua vuile ngoco?

⁴ Nenu muevuaho laza vusiua muomu vantu muimbo lienu ka ve ku tonda ku halakana ku muzimbu ua Vuangana ni? Nga mukemuo kaha mue ku ivuisisa via lihitile navio kapostolo Paulu. Ua ambuluile 30 a miaka, kaha ua kuasele vantu vavengi ku pua Vakua Kilistu. (Vilinga 14:21; 2 Kolintu 3:2, 3) Vunoni, ka hasele ku kuasa vaYundeya vavengi ku pua Vakua Kilistu. Cingi cavo va vianene ku mu halakana, vamo va mu luisile vene. (Vilinga 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Vati evi viose via vuisile Paulu ku mutima? Ivene ngueni: “Nji li na vusiua vua kama cikuma na ku-vavala cize ka ce ku hua mu mutima uange.” (Loma 9:1-3) Omo lia vika ua vuile ngoco? Muomu ua lemene vantu kaha ua lemene naua ku ambulula. Mua vusunga Paulu ua hakele seho ku vaYundeya ngeci ua vuile vusiua vua kama mua va muene va viana cikeketima ca Njambi.

5. (a) Vika vie ku tu sindiya ku ambulula? (b) Omo lia vika vintsimbu vimo ku ivua vusiua ka ca puile ku honoua lutsilielo?

⁵ Ngeci mua Paulu, tue ku ambuluila vantu muomu tua va haka seho kaha tua tonda ku va kuasa. (Mateo 22:39; 1 Kolintu 11:1) Cikuavo naua, etu vavene tua limuena ngecize ka kuesi muono ua tovala cikuma ku hiana ku pangela Yehova. Ngeci tue ku tonda ku kuasa vakuetu navo va vezike mu cifua caco! Vikevio vie ku tu lingisa ku tualelelaho ku va mamuna linga va lilongese via Yehova na vutumbe vueni ku vantu. Ku lingamo ca pua ngue tuli na ku va tualela vuana vua cili na ku va lambelela nguetu: ‘Sukulukambu tavenu vuana vu nja mi nehela’ vunoni vakevo va tangalala ni va lisuta, ngeci tue ‘ku ivua ku vavala ku mutima,’ ngue mua vuile Paulu. Tue ku ivua ku vavala kati muomu ka tua kele na lutsilielo, vunoni muomu tua lema cikuma vantu. Ngeci mukemuo vutuhu tue ku ivua vusiua vintsimbu vimo, ka tue ku likela ku ambulula. Halumo tue ku ivua ngue mua vuile  muanetu Elena ali mu vupioneiro miaka 25. Ngueni: “Ku ambulula ce ku nji kaluuila. Vunoni, ka kuesi cipanga ceka ci nja lema ku hiana ku ambulula.”

6. Cihula cika tu kumbulula vuovuno?

⁶ Omo lia vika tu hasa ku kala na vusunga ngecize ku ambulula cetu ci hasa ku enda vuino ku nkala cihela ci tuli? Linga tu kumbulule eci cihula ca seho, tu simutuilenu ha visimo vivali via tele Yesu via handeka via ku ‘ima mihako.’ (Mateo 13:23) Cisimo ca katete ca handeka via muti ua viniu.

7. (a) Mu cisimo ca Yesu, iya uemanena “ndimi” na “muti ua viniu,” kaha na “mintango”? (b) Cihula cika tua pande ku tantekeya cikumbululo caco?

⁷ Tandenu Yoano 15:1-5, 8. Mu cisimo caco Yesu ua lomboluele ngueni Yehova ikeye “ndimi,” Yesu ikeye “muti ua viniu,” kaha vandongesi veni vakevo “mintango.” * (Talenu ha litota.) Kaha Yesu ua lekele vapostolo veni, ngueni: “Mu ka zumbangeya Tata, nga mu ima mihako ya yingi; kaha mu ka pua vandongesi vange.” Vika ca lomboloka ku ima mihako? Mu cisimo caco, Yesu ka tumbuile mpundu iya uemanene muhako, vunoni ua tu ndemuinineko mumo linga tu hase ku kumbulula eci cihula.

8. (a) Mu cisimo ca Yesu, omo lia vika ku ‘ima mihako’ ka ca lombolokele ku puisa vantu vandongesi? (b) Vika ke ku linga Yehova, nga a tu tuma ku linga vimo?

⁸ Yesu ua handekele ngueni, “muntango uose muli ange ka ue ku ima mihako, [Ise] a u fumisa.” Aa mezi a lomboloka ngecize Yehova a ka tu tava lika ku pua vangamba veni nga tu ima mihako. (Mateo 13:23; 21:43) Ngeci mukemuo, mu cisimo eci ku ima mihako ka ca lombolokele ku kuasa vantu va pue vandongesi houe. (Mateo 28:19) Muomu nga vikevio vi ca lombolokele, nga Vakaleho va Yehova vaze ka va hasele ku neha na umo muntu uahi mu vusunga, nga va pua ngue ize mintango ka ye ku ima mihako. Vunoni Vakaleho vose ve ku ima mihako! Omo lia vika? Muomu tu vose tue ku ambulula kaha naua ka citava ku kakateya vantu ku pua vandongesi. Cikuavo naua Yehova mukua cilemo, na limo litangua liahi a ka tu tuma ku linga viuma ka tu hasa ku vi linga. Ue ku tu tuma lika ku linga viuma vize vi tu hasa.—Ndeutelonomi 30:11-14.

9. (a) Vati tue ku ima mihako? (b) Cisimo cikuavo cika tu simutuila?

⁹ Vika honi ca lomboloka ku ima mihako? Ca pande ku lomboloka cuma ci va hasa ku linga vangamba va Yehova vose. Kaha cipanga cika Yehova ua hana ku vangamba veni vose? Ca ku ambulula muzimbu ua Vuangana. * (Talenu ha litota.) (Mateo 24:14) Cisimo ca Yesu ca mukua ku kuva ca vi lombolola vuino. Tu simutuilenu via cisimo caco.

10. (a) Vika yemanena mbuto na livu mu cisimo ca Yesu? (b) Vika vie ku ima ku cisati ca tiliku?

¹⁰ Tandenu Luka 8:5-8, 11-15. Mu cisimo ca mukua ku kuva, Yesu ua lomboluele ngueni mbuto ya pua “lizi lia Njambi” ni nguetu muzimbu ua Vuangana. Livu liemanena mitima ya vantu. Mbuto ya uilile ha livu lia vuilo ya tandele mizi, na ku tuikilila kaha na ku pua cisati. Kaha cisati caco cemine “cihita ku imo.” Nga cisati caco ca puile ca tiliku, vika  viemineko? Tuvisati tua tundende tua tiliku ni? Houe, kuemine mbuto, kaha nayo nga muntu a i kuva, ye ku ima na ku pua visati via tiliku. Mu cisimo eci, mbuto imo lika yemine vimbuto cihita. Evi vi tu longesa vika ku tuala ha cipanga cetu ca ku ambulula?

11. (a) Vika tu na lilongesa ku tuala ha ku ambulula, mu cisimo ca mukua ku kuva? (b) Mu njila ika tue ku ima mbuto ya iha?

¹¹ Omo visemi vetu Vakaleho ni Vakaleho veka va tu longesele via Vuangana vua Njambi, ca puile ngue va na kunu mbuto mu livu lia vuilo. Mua vusunga va viukilile cikuma mu va muene ngecize tu na tava muzimbu ua cili. Kaha ngeci mua cisati ca tiliku ci tu na tumbuile nguetu ka ce ku ima visati, vunoni mbuto, netu vi tue ku ima via pua mbuto, kati ku puisa vantu vandongesi. * (Talenu ha litota.) Vati tue ku lingamo? Nkala ntsimbu i tue ku leka vantu via Vuangana vua Njambi, ca pua ngue tuli na ku kuva na ku vuezelela mbuto i va kuvile mu mutima uetu. (Luka 6:45; 8:1) Ngeci mukemuo omo tu tualelelaho ku ambulula muzimbu ua Vuangana, tuli na ku “ima mihako na ntsintsa.”

12. (a) Vika tu lilongesa ku visimo via Yesu via muti ua viniu na mukua ku kuva? (b) Vati vi tu na lilongesa ku visimo viaco vi li na ku mi vuisa ku mutima?

¹² Vika tua lilongesa ku visimo via Yesu ku tuala ha muti ua viniu na mukua ku kuva? Tua lilongesa ngecize ku ‘ima mihako’ ka ca hitukilile nga vantu va halakana ku mizimbu ni kuahi. Vunoni ca hitukila ha ku ambulula cetu. Paulu neni ua handekele ha cimpande ca ku lifua neci ngueni, muntu “Uose a ka tambula cilunguiso ceni vene, cize ca pande ku vipanga vieni.” (1 Kolintu 3:8) Yehova a ka tu lunguisa omo lia vipanga vietu, kati omo lia viuma vie ku iza mu vipanga vietu. Matilda, ua kala mu vupioneiro miaka 20, ngueni, “ce ku nji vuisa ndzolela ku tantekeya ngecize Yehova a ka tu lunguisa ku ndzili yetu.”

13, 14. Ku liya na Loma 10:1, 2, vika via lingisile Paulu ku tualelelaho ku ambulula?

¹³ Vika vi ka tu kuasa ku ima “mihako na ntsintsa”? Tu hilulenu vuino ha lungano lua Paulu. Tua tantekeya ngecize Paulu ua vuile vusiua muomu vaYundeya va vianene muzimbu ua Vuangana. Vunoni, Paulu ka likelele ku ambulula. Ua lomboluele vati ua kele na ku ivua ku tuala ha vaYundeya vaco, ngueni:  “Cizango ca mutima uange na civundilo cange kuli Njambi omo vakevo, vikevio evi, linga va kovoke. Muomu yange nji mukaleho uavo ngecize va sunguiya via Njambi vunoni kati ngue na mana.” (Loma 10:1, 2) Kaha omo lia vika Paulu ua tualeleho ku ambulula?

¹⁴ Ca katete, Paulu ua handekele ngueni “cizango ca mutima” ueni cikeco ca mu sindiyile ku ambuluila vaYundeya. Ua tondele mpundu linga vaYundeya va kovoke. (Loma 11:13, 14) Ca mu civali, ua handekele ngueni ua vundilile “kuli Njambi omo vakevo” ni nguetu ua vundilile Yehova a kuase vaYundeya va tave muzimbu ua Vuangana. Ca mu citatu, Paulu ngueni: “Va sunguiya [va li na ntuima ku] via Njambi.” Paulu ua muene vucili vua kele mu mitima ya vantu na ku va mona ngue vamuanaye va ku lutue. Ua tantekeyele naua ngecize nga vaze vaYundeya va aluluka, ntuima i va kele nayo, nga va i pangesele mu vipanga via Njambi, ngue mua lingile ikeye.

15. Vati tu hasa ku tambuluisa Paulu? Hanenu vimueso.

¹⁵ Vati tu hasa ku tambuluisa Paulu? Ca katete tua pande ku kala mpundu na cizango ca ku lengeya vaze va tonda ku ka tambula “muono ka ue ku hua ua ya-ye.” Ca mu civali, tua pande ku vundila Yehova a kuase vakua ku lema vusunga linga va tave muzimbu ua cili. (Vilinga 13:48; 16:14) Vikevio vie ku linga muanetu Silvana, ali mu vupioneiro mu 30 a miaka. Ngueni, “Ntsimbu kanda nji ye  ku imo ndzivo mu ku ambulula mu cihela ci nja tambula, nje ku vundila Yehova, linga a nji kuase ku mona vantu va nji ka uana, mu cifua ca cili.” Kaha tue ku vundila naua linga tungelo va tu kuase ku uana vantu vali na cizango ca ku tu halakana. (Mateo 10:11-13; Ku-Solola 14:6) Muanetu Roberto ali mu vupioneiro mu 30 a miaka, ua handekele ngueni, “Ku panga na tungelo ce ku tovala, muomu va tantekeya visoti vi ve ku lihita navio vantu va tue ku uana mu lihia.” Ca mu citatu, tue ku seteka ku mona vucili vua kala mu vantu kaha na ku va mona ku pua vamuanetu va ku lutue. Muanetu Carl, ua pua mukuluntu kaha va mu mbatizile miaka 50 ku nima, ngueni, “Nje ku tonda nkala koma ka nji kuasa ku mona ngecize muntu uaco mukua vusunga, ambe lika muesu-muesu ku kanua, ni a nji tala na cizango cipue nga a linga cihula ci muesa mpundu ngecize a tonda ku tantekeya vusunga.” Nga tu linga viose evi, tu kema “mihako na ntsintsa” ngue mua lingile Paulu.

16, 17. (a) Vika tu hasa ku lilongesa ku Ekelesiaste 11:6? (b) Vati cipanga cetu ca ku ambulula ci hasa ku kuata ku mitima ya vaze ve ku tu mona?

¹⁶ Ka tua pandele ku suva ngecize muzimbu uetu u hasa ku kuasa vantu, ambe nga va soloka ngue ka vesi na ku halakana. (Tandenu Ekelesiaste 11:6.) Vantu ve ku tu tala. Ve ku mona ngecize tue ku zala vuino, tua kala na kasingimiko, kaha tue ku zola na vantu vose. Evi viose, vi hasa ku va kuata ku mutima, kaha mu nima ya ntsimbu, ambe vaze ve ku tu singaniekela via ku pihia va hasa ku alulula visinganieka viavo. Vikevio via solokelele Sergio na Olinda.

¹⁷ Sergio ngueni: “Omo lia ku vavala tua ci likelele ku ya kuze ku vutukikilo vua makalu. Mu tua hilukilileko, mahita-njila va tu ihuile nguavo, “Mua ile kulihi? Tua mi vuilile vusona.’” Olinda ua vuezeleko na ndzolela ngueni: “Vakua ku endesa makalu, va kele na ku tu salesa na mavoko oku va handeka nguavo ‘muli na ku linga cipanga ca cili!’ Vamo va tu lombele na mikanda.” Sergio na Olinda nguavo va komokele cikuma omo umo yala uezile ku kantsandia kavo ka mikanda, kaha ua va hanene kacikuta ka vintemo na ku va santsela ku vipanga viavo.

18. Omo lia vika mua lihakela kapandi ka ku ima “mihako na ntsintsa”?

¹⁸ Nga ka mu ‘vindika livoko lienu’ mu ku tualelelaho ku ambuluila vakuenu via Vuangana vua Njambi, muli na ku linga mutamba ua seho mu cipanga ca ku hana “vukaleho vua kuli vakua vifuti viose.” (Mateo 24:14) Ca seho ya kama, muli na ndzolela ya vutuntu muomu mu tantekeya ngecize muli na ku vuisa Yehova ndzolela. Yehova ua lema vose ve ku ima “mihako na ntsintsa”!