1. Mu va vulumuine vaAndama na Eva, vika Yehova ua handekele ku tuala ha citozi cetu?

ANDAMA ua tantekeyele ngecize manoka ka ve ku handeka. Ngeci mukemuo, omo Mpueyeni ua mu lekele ngueni na handeka na linoka, citava Andama ua nongonuene ngecize umo cimbembesi ikeye ua handekele neni, kati linoka. (Njenisisi 3:1-6) Vunoni vaAndama na Eva ka va tantekeyele iya ua puile cimbembesi uaco. Vutuhu ngoco, Andama ua hanguile ku kava cimbembesi uaco mu ku alulukile Ise ua cilemo Yehova. (1 Timoteo 2:14) Mu nima ya ntsimbu ya indende lika, Yehova ua putukile ku zombolola ou citozi ua mupi na ku kulahesa ngecize tangua a ka mu nongesa. Vunoni Yehova ua mamuine ngecize ou citozi uaco ntsimbu kanda va mu nongese a ka luisa vose vaze va lema Njambi.—Njenisisi 3:15.

2, 3. Vika halumo via lingisile Yehova ku solola mizimbu ya indende lika ku tuala hali Satana tele Mesiya kanda eze?

² Yehova ka tu lekele lizina lia uze kangelo ua mu alulukilile. *  (Talenu ha litota.) Vunoni mu nima ya miaka 2.500 tunde ha vutozi vua hitile mu citungu ca Endene, Yehova ua soluele iya citozi caco. (Yombi 1:6) Va mu luka imo nkumbu nguavo ikeye “Satana” kaha lia lomboloka “Mukua nkole.” Mu Visoneka via ciHevelu, mavulu atatu lika a pangesa lizi Satana: 1 Mizimbu, Yombi, na Zakaliya. Omo lia vika Yehova ua soluele lika mizimbu ya indende ku tuala hali ou citozi, tele Mesiya kanda eze?

³ Yehova ka hakele mizimbu ya yingi ku tuala hali Satana na vilinga vieni mu Visoneka via ciHevelu. Muomu vutumbe vua Visoneka via ciHevelu vua puile ku kuasa vantu ku nongonona Mesiya na ku mu kava. (Luka 24:44; Ngalata 3:24) Muezile Mesiya, Yehova ua mu pangesele hamo lika na vandongesi veni linga va lombolole via vingi ku tuala hali Satana na tungelo veni. * (Talenu ha litota.) Kaha ku lingamo ca litombola, muomu Yehova a ka pangesa Yesu na vaze va ku vuavesa mu ku nongesa Satana na mbunga yeni.—Loma 16:20; Ku-Solola 17:14; 20:10.

4. Omo lia vika ka tua pande ku vuila Ndiavu vuoma?

⁴ Kapostolo Petulu ua tumbula Satana Ndiavu ngueni “ndumba ua ku ohia” kaha Yoano ua mu tumbula ngueni “linoka” na “mukisi.” (1 Petulu 5:8; Ku-Solola 12:9) Vunoni ka ci tondeka tu vuile Ndiavu vuoma. Ngolo yeni ya kala na vumanusuilo. (Tandenu Tiango 4:7.) Kaha Yehova, Yesu, na tungelo ve ku tu niunga. Na vukuasi vuavo, tu hasa ku vula citozi cetu. Vutuhu ngoco tua pande ku tantekeya vikumbululo via vihula vitatu via seho: (1) Satana ua kala na ngolo ya ku pua kulihi? (2) Vati Satana ue ku hungumuna? (3) Vika mu na lilongesa ku tuala ha citozi cetu? Tu talenu viuma vi tu hasa ku lilongesaho.

5, 6. Omo lia vika mavuangana a ha mavu ka a hasa ku hana viuma viose via kambela vantu?

⁵ Tungelo vavengi va lipandakanene kuli Satana mu ku alulukila Njambi. Tele Livazi kanda lize, Satana ua sevuisile vamo tungelo linga va linge vupangala na vampuevo. Mbimbiliya ya lombolola ou muzimbu uaco ku hitila mu cimueso nguayo mukisi ua lahukile muilu ua kokele mutamba ua mu citatu ua vintangantanga. (Njenisisi 6:1-4; Yunda 6; Ku-Solola 12:3, 4) Omo vaze tungelo va sezele vusoko vua Njambi, va ka lihanene ku ngolo ya Satana. Ka tua pandele ku singanieka nguetu eci civunga ca ava tungelo va lisino ca kala mu liuayanga. Satana neni ua panga nguvulu yeni mu ku temunuina Vuangana vua Njambi. Ua lipuisa muangana, kaha ua noneka vandemone, ua va hana ngolo na ku va puisa vamiangana va mavu.—Efeso 6:12.

⁶ Satana ue ku pangesa lukungulukilo lueni mu ku tuamenena vanguvulu vose va ha mavu. Tuli na vusunga vuaco, muomu Satana ua muesele Yesu ‘mavuangana ose a ha mavu’ na ku mu leka ngueni: ‘Nji ka ku hana ngolo yao yose na vumpahu vuao,  muomu va nji kundikavio, kaha nji hasa ku a hana kuli uose i nja zange.” (Luka 4:5, 6) Kaha vutuhu cingi ca mavuangana eku lingila vantu vao viuma via cili via vingi, kaha vamo vanguvulu va kala mpundu na cizango ca ku kuasa vantu. Vunoni na umo nguvulu ua ha mavu uahi a hasa ku neha viuma via kambela vantu vose.—Visamo 146:3, 4; Ku-Solola 12:12.

7. Mu ku vuezelela ku cifua ce ku pangeselamo vinguvulu, vati Satana ue ku pangesa malombelo a makuli na mingoso? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

⁷ Satana na vandemone veni ve ku pangesa naua malombelo a makuli na mingoso ya mavu mu ku “onga mavu ose.” (Ku-Solola 12:9) Satana ue ku pangesa vulombelo vua makuli mu ku sanduola makuli ku tuala hali Yehova, kaha ua seteka na ku sueka lizina lia Njambi. (Yelemiya 23:26, 27) Ngeci mukemuo, vamo vantu ve ku singanieka nguavo va li na ku lemesa Njambi, nkuma va li na ku lemesa vandemone. (1 Kolintu 10:20; 2 Kolintu 11:13-15) Satana ue ku pangesa naua mingoso ya mavu mu ku onga vantu. Ue ku onga vantu ngueni vimbongo na vupite vikevio vie ku neha ndzolela ku vantu. (Visimo 18:11) Vose ve ku tsiliela mu makuli aco ve ku lolokela mu ku pangela “Vufuko” kati Njambi. (Mateo 6:24) Ambe nga laza va lemene Njambi, vunoni ku lema vupite ca likulisa mu njila ya ku linga na Njambi honi va na mu suva.—Mateo 13:22; 1 Yoano 2:15, 16.

8, 9. (a) Viuma vivali vika tu hasa ku lilongesa kuli Andama na Eva na vandemone? (b) Vika ca puila ca cili ku tantekeya ngecize Satana ikeye ue ku tuamenena ano mavu?

⁸ Tu hasa ku lilongesa viuma vivali via seho ku vilinga via Andama, Eva, na tungelo va lisino. Ca katete, tu lilongesa ngecize kua kala lika mitamba ivali kaha tua pande ku hangulaho umo lika, mutamba ua Yehova ni ua Satana. (Mateo 7:13) Ca mu civali, tua lilongesa ngecize vaze ve ku hangula mutamba ua Satana ka ve ku tambula viuma vie ku simbula. Andama na Eva va uanene vukovelelo vua ku lihanguila via cili na via vipi. Vandemone navo ua va hanako imo ngolo ya ku sika mavuangana a vantu. (Njenisisi 3:22) Vunoni ku hangula mutamba ua Satana ce ku neha luvinda ntsimbu yose. Ka kua kele vukuasi na vumo vuahi ku mutamba ueni!—Yombi 21:7-17; Ngalata 6:7, 8.

⁹ Vika ca puila ca cili ku tantekeya ngecize Satana ikeye ue ku tuamenena ano mavu? Ce ku tu kuasa ku mona mavuangana a ha mavu mu njila ya a pande kaha ce ku tu kuasa ku ambulula muzimbu ua cili. Tua tantekeya ngecize Yehova ua tonda tu pue na ku ononoka nguvulu. (1 Petulu 2:17) Ua tonda tu ononoke masiko ayo ca kama lika nga masiko aco ka eku liluisa na vitume vieni. (Loma 13:1-4) Tua tantekeya naua ngecize ka tua pandele ku lihaka mu via mavu ni ku hakuila cimo cikota ca pulitika ni umo muangana ua hano ha mavu. (Yoano 17:15, 16; 18:36) Mu ku linga tua tantekeya ngecize Satana ue ku linga cose mu ku sueka lizina lia Njambi na ku mu sahula, tue ku lihakela kapandi kose mu ku longesa vantu vusunga ku tuala hali Njambi. Tue ku livua ku vezika mu ku  pangesa lizina lia Njambi nomo vantu ve ku tu kundikalio. Ku lema Njambi ca hiana cikumakuma ku lema vimbongo ni vupite.—Isaya 43:10; 1 Timoteo 6:6-10.

10-12. (a) Vati Satana ua pangesele ceseko ngue nguna mu ku sevuisa tungelo? (b) Vika tu lilongesa ku vilinga via tungelo vaco?

¹⁰ Satana, kuli vimo vieseko via na nangama mu ku sevuisa vakuavo. Mu ku va lingisa va mu lingile vize via tonda, vintsimbu vimo ue ku pangesa vieseko via pua ngue nguna, vintsimbu vikuavo co ue ku pangesa mapakeso.

¹¹ Satana ua pangesele cimo ceseko ngue nguna mu ku lovela civunga ca kama ca tungelo. Citava ua kele na ku va tala ntsimbu ya laha linga a tantekeya ceseko cika ci hasa ku va hitula. Kaha ua lavuile vene, muomu tungelo va sumine ku nguna yaco mu ku iza hano ha mavu na ku limona ku mivila na vampuevo. Kaha va semene makisikisi va vukenia vua kama. (Njenisisi 6:1-4) Kaha mu ku vueza ku vupangala, Satana halumo ua va kulahesele naua ngueni a ka va hana ngolo ya ku sika vantu vose. Mu ku linga evi, Satana ua kele na ku seteka ku tanganesa ku lipuisamo ca vupolofeto vua Yehova ku tuala ha ‘mbuto ya mpuevo.’ (Njenisisi 3:15) Vunoni Yehova ka mu ecelele a puisemo vutumbe vueni. Ua nehele Livazi, lize lia nongesele nkala vutumbe vua cifua eci vua kele navuo Satana na vandemone.

¹² Vika tu lilongesaho? Vupangala na ku lihalesa via pua vinguna vie ku hitula vavengi. Vaze tungelo tele kanda va lipandakanene na Satana, va kele miaka ya ingi cikuma na Njambi mpundu muilu! Vutuhu ngoco, cingi cavo vecelele masungu a kovele mu mitima yavo, kaha masungu aco a kolele cikuma. Ngeci mukemuo, ka tua pandele ku suva ngecize ambe tua pangela Yehova mu miaka ya ingi cikuma, masungu a api a hasa ku likulisa mu mitima yetu. (1 Kolintu 10:12) Ngeci mukemuo tua pande ku hilula mitima yetu ku sua kumo na ku tundisamo masungu a ku pihia ose na ku lihalesa!—Ngalata 5:26; 2 Timoteo 2:23-26; 3 Yoano 9; tandenu Kolose 3:5.

13. Nguna ikuavo ika ue ku pangesa Satana, kaha vati tu hasa ku i viana?

 ¹³ Nguna ikuavo ye ku pangesa Satana ya pua ku kala na cizango ca ku tantekeya vati vue ku panga vulozi. Lelo lino, ue ku seteka ku lingisa vantu vevue cizango ca ku tantekeya vandemone ku hitila mu vulombelo vua makuli na mu vueho. Vifilme, vueho vua mu makina, na vueho vue ku lingisa mahesi ku soloka ngue a cili. Vati tu hasa ku tina ku ceseko caco? Ka tua pandele ku lavelela ngecize lukungulukilo lua Yehova lu ka tu hana mukana ua vueho vua cili na vua ku pihia vuose, houe. Ngeci mukemuo tua pande ku longesa mitima yetu linga tu hase ku linga vihangula via cili ku liya na vitume via Yehova. (VaHevelu 5:14) Kaha nga cilemo cetu kuli Njambi ka cesi na “civembulu” tu ka linga vihangula na mana. (Loma 12:9) Muomu mukua civembulu ue ku handeka vieka vunoni a linga vieka. Ngeci mukemuo nga tu heta ha ku hangula vueho tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno nange nje ku kava vitume vi nje ku longesa vakuetu ni? Vika va hasa ku singanieka vandongesi vange va Mbimbiliya ni vantu va nje ku ambuluila nga va mona vueho vu nje ku hangula?’ Nga tu lihakela kapandi ka ku niunga vitume vi tue ku longesa vakuetu, ci ka pua ca casi ku viana ceseko ca Satana.—1 Yoano 3:18.

14. Vati Satana ue ku seteka ku tu pakesa, kaha vati tu hasa ku ci viana?

¹⁴ Satana ue ku seteka naua ku pangesa mapakeso na vuoma mangana a tu lingise tu muese lisino kuli Yehova. Ca ku muenako, a hasa ku lingisa vanguvulu va vindike cipanga cetu ca ku ambulula. A hasa naua ku pangesa vakuetu ku sikola ni ku vipanga linga va tu zole omo lia ku ononoka vitume via mu Mbimbiliya. (1 Petulu 4:4) Satana a hasa naua ku pangesa vavusoko vuetu vakua ngozi vunoni ka va puile Vakaleho va Yehova, mu ku tu vindika ku ya mu ku likungulula. (Mateo 10:36) Vika tu hasa ku linga tu kolese mu mapakeso a Satana? Ka tua pandele ku komoka vieseko viaco, muomu tu tantekeya ngecize Satana ue ku lua ndzita netu. (Ku-Solola 2:10; 12:17) Cikuavo naua ka tua pandele ku suva cuma ca tu vangeya Satana, ngueni: Tue ku pangela lika Yehova nga  vuose vi li na ku enda vuino, vunoni nga tu kovela mu visoti tu ka likela. (Yombi 1:9-11; 2:4, 5) Ca ku manusuila, tua pande ku vundila ngolo kuli Yehova ntsimbu yose. Vulukenu ngecize Yehova ka ka tu mbila kuti na limo litangua liahi.—VaHevelu 13:5.

15. Vuno Satana a hasa ku tu lingisa vize ka tua zangele ku linga ni? Lombolenu.

¹⁵ Satana ka hasa ku kakateya vantu va linge vize ka va zangele ku linga. (Tiango 1:14) Cingi ca vantu mu mavu ka va tantekeya ngecize va li ku mutamba ua Satana. Nga muntu na lilongesa vusunga, kaha na pande ku hangula nga a kala ku mutamba ua Yehova ni ua Satana. (Vilinga 3:17; 17:30) Ngeci mukemuo nga tu lihakela kapandi ka ku ononoka Njambi, Satana ka hasa ku tu hungumuna.—Yombi 2:3; 27:5.

16, 17. (a) Vika vikuavo ka hasa ku linga Satana na vandemone? (b) Omo lia vika ka tua pandele ku ivua vuoma vua ku vundila kuli Yehova na lizi lia kama?

¹⁶ Kuli vikuavo ka hasa ku linga Satana na vandemone veni. Ca ku muenako, na hamo hahi ha ya handeka Mbimbiliya ngecize va hasa ku tantekeya vili mu singanieka vietu na mitima yetu. Yehova na Yesu vakevo lika va hasa ku vi tantekeya. (1 Samuele 16:7; Mako 2:8) Vuno tua pande ku ivua vuoma ngecize nga tu vundila na lizi lia kama, kaha Satana na vandemone veni vevuako kaha va tu pindisa ni? Houe! Omo lia vika? Aci singaniekenu ha cisetekeso eci: Ka tue ku ivua vuoma vua ku linga viuma mu ku pangela Yehova, nguetu halumo Satana a hasa ku tu mona. Na vuno vene, ka tua pandele ku ivua vuoma vua ku vundila na lizi lia kama, omo lia ku tantekeya nguetu Satana a li na ku ivuako. Cikuavo naua, Mbimbiliya nguayo vintsimbu via vingi vangamba va Yehova va vundilile na lizi lia kama, vunoni ka va vuile vuoma nguavo Satana a li na ku va halakana. (1 Vamiangana 8:22, 23; Yoano 11:41, 42; Vilinga 4:23, 24) Ngeci mukemuo, nga tu linga cose mu ku handeka na ku linga vize vie ku tu tuma Njambi, tu kalenu na vusunga ngecize Yehova ka kecelela Satana a tu vulumune ku miaka yose.—Tandenu Visamo 34:7.

¹⁷ Tua pande ku tantekeya citozi cetu, vunoni ka tua pandele ku mu vuila vuoma. Vutuhu ka tua tantulukile, tu hasa ku vula Satana na vukuasi vua Yehova! (1 Yoano 2:14) Nga tu mu viana a ka tu tina. (Tiango 4:7; 1 Petulu 5:9) Matangua ano, Satana a li na ku luisa cikuma vakuendze na vahumbe. Vati va hasa ku vula vieseko vieni? Tu ka lilongesavio mu cilongesa ci na hatako.