1, 2. (a) Omo lia vika vakuendze na vahumbe ve ku hasa ku vula ndzita na Satana na vandemone? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Vika tu simutuila lelo?

KAPOSTOLO Paulu ua handekele ngueni Vakua Kilistu va pua ngue masualale. Muomu tue ku lua ndzita na vitozi! Vitozi vaco kati vantu; vunoni Satana na vandemone veni. Vakevo va pua vangungu va ndzita muomu va suile laza ku lua, makulukazi a miaka ku nima. Ngeci mukemuo, tu hasa ku ivua ngue ka tu hasa ku va vula, cikumakuma nga tu ci li tu vakuendze. Vuno enu vakuendze na vahumbe, mu hasa ku vula ava vitozi va ngolo ni? Eyo mu hasa, kaha laza mu na putuka ku va vula! Omo lia vika? Muomu Yehova ue ku mi hana ngolo. Cikuavo naua, ngeci mua masualale va vutongue, mue ku zala “vitua viose via Njambi.”—Tandenu Efeso 6:10-12.

² Paulu mua hanene eci cimueso, citava ua kele na ku singanieke ha vitua vi va kele na ku zala masualale vakua Loma. (Vilinga 28:16) Mu cilongesa cino, tu ka simutuila ha cimueso eci ca cili. Tu ka simutuila naua ha viuma vi ve ku handeka vamo  vakuendze na vahumbe ku tuala ha visoti vi ve ku hita kaha na vivezikiso vi ve ku tambula mu ku zala nkala citua ca mu lutsilielo.

3, 4. Vati vusunga vu tue ku lilongesa mu Mbimbiliya vua lifua na miva ya masualale va ku Loma?

³ Tandenu Efeso 6:14. Miva i va kele na ku pangesa masualale ku Loma ya kele na vikungu via ku niunga mbunda ya lisualale na ku zitika ntelo ya ha ntulo linga kati i tunde. Imo miva ya kele naua na vindalu via kola via ku haka mukuale na mpoko ya mbeli. Ku pangesa muiva uaco, ca kele na ku lingisa lisualale a livue ku takama omo a ya ku ndzita.

⁴ Ngeci mua muiva, vusunga vu tue ku lilongesa vue ku tu niunga ku vilongesa via makuli. (Yoano 8:31, 32; 1 Yoano 4:1) Kaha nga tu lilongesa ku lema vusunga vua mu Lizi lia Njambi, ci ka tu puila ca casi ku tombuesa muono uetu ku vitume via Njambi, ni nguetu ku zala “ntelo ya ku ntulo.” (Visamo 111:7, 8; 1 Yoano 5:3) Cikuavo naua, nga tu ivuisisa vuino vilongesa viaco, tu ka hasa ku vi hakuila na vutongue ku vitozi vetu.—1 Petulu 3:15.

5. Omo lia vika tua pande ku handeka vusunga ntsimbu yose?

⁵ Mu ku linga vusunga vua mu Mbimbiliya vua kala na seho kuli etu, tue ku ononoka vi ya handeka Mbimbiliya na ku handeka vusunga ntsimbu yose. Omo lia vika? Makuli a pua imo ya vitua via nangama Satana. Makuli eku koka vitanga kuli uze ue ku a handeka kaha na ku muntu ue ku a tsiliela. (Yoano 8:44) Ngeci mukemuo, vutuhu ka tua tantulukile, tue ku lihakela kapandi ka ku handeka vusunga ntsimbu yose. (Efeso 4:25) Vunoni ca cikalu. Abigail, ua miaka 18, ngueni: “Ku handeka vusunga ka ce ku soloka ngue ca cili ntsimbu yose, cikumakuma nga u mona ngecize ku kuisa ci ku patula ku mulonga ni ku cisoti.” Amba vika honi Abigail ue ku lihakela kapandi ka ku handeka vusunga ntsimbu yose? Ivene ngueni: “Muomu ku handeka vusunga, ka ce ku nji sila citaku-taku ku meso a Yehova. Kaha ca lingisa visemi na vavusamba vange ku nji kulahela.” Victoria, ua miaka 23, ngueni: “Nga u handeka vusunga na ku hakuila viuma vi ua tsiliela, citava vantu va ka ku luisa. Vunoni u ka tambula vivezikiso via kama: Vantu va ka ku kulahela, Yehova a ku lema, kaha vakuenu va ka ku singimika.” Mua mono omo lia vika ca puila ca seho ku zala ‘muiva ua vusunga’ ntsimbu yose?

6, 7. Omo lia vika vuviuke va vu setekesa na ntelo ya ha ntulo?

⁶ Ntelo ya ha ntulo ya masualale va ku Loma, ya puile cikovelo ca ku tunga na vivalavala via vikungu via ku tokeka kumo, ca ku lihakutula ngue cula mu ku niunga ntulo. Vivalavala viaco va kele na ku vi tonga na vilambu kua kele vipateso. Cikovelo caco ca fuikile vuino na ha vitsili hose mu ku vi niunga. Lisualale nga na zala cikovelo caco ka hasele ku endesa muvila na mavoko ngue mua zangele, kaha ua pandele ku litala-tala ntsimbu yose a mone nga vikungu viaco ka  via tsekukile. Vutuhu ngoco ca niungile mutima na vilio vieni vikuavo ku mikuale na makunga!

⁷ Vitume via Yehova, vie ku niunga “mutima” uetu, ni nguetu vuntu vuetu vua mu kati, kaha tu hasa ku vi setekesa ku ntelo ya ha ntulo. (Visimo 4:23) Lisualale ke ku zula ntelo yeni ya cikungu ha ntulo, linga a hakeho citasu ca ngoco, na limo litangua liahi. Na vuno vene, ka tua pandele ku haka ku mukulo vitume via Yehova mu ku kava visinganieka vietu vavene. Muomu etu vantu ka tua kele na mana a ku liniungila mutima uetu etu vavene. (Visimo 3:5, 6) Ngeci mukemuo tua pande ku lihilula “ntelo ya ha ntulo” yetu ntsimbu yose linga tu tantekeya nga kasi i li na ku niunga mutima uetu ni kuahi.

8. Omo lia vika tua pande ku ononoka vitume via Yehova?

⁸ Vuno vintsimbu vimo mue ku livua ngecize vitume via Yehova vie ku mi vindika viuma viose vi mua lema ku linga ni? Muanetu Daniel, ua miaka 21, ngueni: “Valongesi na vakuetu ku sikola va kele na ku nji zola omo lia ku yoya muaya vitume via mu Mbimbiliya. Kaha nja livuile vungoco na ku uila mu vusiua.” Vati ue ku livua lelo lino? Ngueni: “Mu nima ya ntsimbu, nja putukile ku mona vivezikiso vie ku iza mu ku yoya mua ya vitume via Yehova. Muomu vamo ‘vavusamba’ vange va putukile ku fuenia vidroga; vakuavo va sezelele sikola ha kati. Nja vuile vusiua mu ku mona mu va pihisile miono yavo. Mua vusunga Yehova ue ku tu niunga.” Madison, ua miaka 15, ngueni: “Ca pua ca cikalu cikuma kuli yange ku niunga vitume via Yehova na ku viana vize vi ve ku mona vakuetu ku pua via cili.” Kaha vika ua lingile? Ngueni: “Nje ku livuluisa ngecize nja ambata lizina lia Yehova kaha vieseko via pua lika mingamba ye ku nji asa Satana. Kaha mu nje ku vula ndzita yaco, nje ku viukilila.”

9-11. (a) Vinkaku via cifua cika ve ku zala Vakua Kilistu? (b) Vika vi hasa ku tu kuasa ku livua vuino nga tu ambulula?

⁹ Tandenu Efeso 6:15. Masualale va ku Loma ka va kele na ku ya ku ndzita ca ku hona vinkaku. Va vi tungile na vilambu vitatu via ku lamakana ngeci via puile via ku kola. Kaha via puile via viasi ku enda navio, lisualele uendele vuino ca ku hona ku senutuka.

¹⁰ Vutuhu vinkaku vi va kele na ku zala masualale va ku Loma via va kuasele mu ndzita, lelo lino vinkaku via cimueso vi tue ku zala vie ku tu kuasa ‘ku ambulula muzimbu ua cili ua ciyulo.’ (Isaya 52:7; Loma 10:15) Vunoni, vintsimbu vimo ku ambulula ce ku tondeka ku simpa cikumakuma. Muanetu Bo, ua miaka 20, ngueni: “Nja kele na vuoma vua ku ambuluila vakuetu ku sikola. Nji mona omo lia ntsoni. Kaha mu nje ku singaniekaho lelo, ka nje ku mona ntsoni ya vika nja vuile. Matangua ano nja lema honi ku leka vakuetu via Yehova.”

¹¹ Vakuendze na vahumbe vavengi nguavo nga va li viukisila na ntsimbu ve ku ambulula  na mutima umo. Vati mu hasa ku liviukisila? Julia ua miaka 16, ngueni: “Nje ku enda na mikanda yetu mu cipete cange ca ku sikola, kaha nje ku halakana vuino ku vihandeka na visinganieka via vakuetu ku sikola. Eci ce ku nji asiuila ku hangula vika nji handeka navo. Mua vusunga, ku liviukisila ce ku nji asiuisa ku handeka navo ha vimpande vi va kuasa mpundu.” Kaha Makenzie, ua miaka 23, ngueni: “Nga mu muesa ngozi na ku halakana vuino, ci ka mi asiuila ku tantekeya visoti vi ve ku lihita navio vakuenu. Kaha nje ku lihakela kapandi ka ku tanda vimpande viose via tuhula Mukuamanda ua Cili ku tuala ha vakuendze na vahumbe. Linga nji hase ku kuasa vakuetu na umo muzimbu mu Mbimbiliya ni mu saiti jw.org.” Ku liviukisila vuino mu ku ambulula ca pua ngue ku zala “vinkaku” vize vi na tu fu vuino.

12, 13. “Mivi ya tuhia” ya cifua cika ue ku pangesa Satana?

¹² Tandenu Efeso 6:16. Ntelo ya masualale va ku Loma ya puile ya kama ya vimbango viuana. Kaha ntelo yaco ya kele na ku zikiliya  muvila uavo, tunde ha vitsili na ha mavuli, mu ku va niunga ku mikuale, mingamba, na makunga.

¹³ “Mivi ya tuhia” ya cifua cika a hasa ku mi asa Satana? Halumo ue ku mi hasa makuli ku tuala hali Yehova. Muomu ua tonda ku mi lingisa ku livua ngecize Yehova ka mi lemene kaha na umo uahi ua mi haka seho. Ida, ua miaka 19, ngueni: “Vintsimbu vimo nje ku ivua ngue Yehova a li ku laako nange kaha ka tondo ku pua Kavusamba kange.” Vati ue ku linga Ida nga a livua ngoco? Ngueni: “Ku kunguluka ce ku kolesa cikuma lutsilielo luange. Ku viuano nja kele lika na ku tumama ngoco ca ku hona ku kumbulula, muomu nja kele na ku singanieke ngecize na umo uahi a tonda ku ivua vikumbululo viange. Vuovuno honi, nje ku liviukisila na ku lihakela kapandi ka ku kumbulula luvali ni lutatu. Ca cikalu, vunoni nje ku livua vuino mu ku lingamo. Kaha vamuanetu ve ku nji kaniamesa cikuma. Hano honi nje ku lembuka ku nkala ciuano oku nja tantekeya ngecize Yehova ua nji lema.”

14. Vika tu lilongesa ku viuma via lihitile navio Ida?

¹⁴ Ntelo ka ye ku likulisa ni ku keha houe. Vunoni ngue mu tu na lilongesa kuli Ida, lutsilielo lue ku kola cipue ku tepuluka. Viose via hitukila hali etu vavene. (Mateo 14:31; 2 Tesalonika 1:3) Linga “ntelo” ya lutsilielo i tu niunge, tua pande ku i kolesa na ku i kaniamesa!

15, 16. Vati lulavelelo luetu lua pua ngue cikoko?

¹⁵ Tandenu Efeso 6:17. Masualale va ku Loma va kele naua na ku zala sapeu ni nguetu cikoko ca ku niunga mutue, ntsingo, na ku cihanga. Vimo vikoko via kele na likulo lia ku kuatela linga lisualale a hase ku ci ambata ku livoko.

¹⁶ Ngeci mua ntelo ye ku niunga mutue ua lisualale, “ku-lavela ca vuovoke” ce ku niunga visinganieka vietu. (1 Tesalonika 5:8; Visimo 3:21) Lulavelelo lue ku tu kuasa ku tuala mana ku vikulaheso via Njambi linga visoti vietu kati vi tu zeyese. (Visamo 27:1, 14; Vilinga 24:15) Vunoni nga tu tonda linga lulavelelo luetu lu tu niunge, tua pande ku lu mona ku pua lua vusunga. Ngeci mukemuo tua pande ku zala “sapeu” ni cikoko cetu ku mutue, kati ku ci ambata ku livoko!

17, 18. (a) Vati Satana a hasa ku tu onga linga tu zule cikoko cetu? (b) Vati tu hasa ku muesa ngecize Satana ka tu hungumuine?

¹⁷ Vati Satana a hasa ku tu onga linga tu zule cikoko cetu? Aci singaniekenu via setekele ku linga kuli Yesu. Satana ua tantekeyele ngecize Yesu tangua a ka pua muangana ua vantu. Vunoni ha katete, Yesu ua pandele ku yanda na ku tsa. Kaha ua pandele naua ku vandamena ntsimbu ya hanguile Yehova linga a mu puise Muangana. Ngeci Satana ua mu hele vukovelelo vua ku sika ca ku hona ku vandamena. Ikeye ua mu kulahesele ngueni nga a mu lemesa, kaha haze vene a pua muangana ua mavu ose. (Luka 4:5-7) Cikuavo naua Satana a tantekeya ngecize Yehova ua tu kulahesa viuma via cili mu mavu a aha. Vunoni linga tu ka mone ku lipuisamo ca cikulaheso caco tua pande ku lavelela, kaha ntsimbu tu lavelela tu ka hita mu visoti via vingi. Ngeci Satana ue ku tu hana vukovelelo vua ku yoya muono ua cili vuovuno. Ua tonda tu tuameke vizango vietu vavene amba vuose Vuangana vua Njambi.—Mateo 6:31-33.

¹⁸ Cingi ca vakuendze na vahumbe Satana ue ku hona ku va hungumuna. Ca ku  muenako, Kiana ua miaka 20, ngueni: “Nja tantekeya nguange Vuangana vua Njambi lika vu ka hasa ku manusula visoti viose.” Vati lulavelelo lua kuata ku cifua ce ku singaniekelamo na ku cifua ca muono ueni? Lulavelelo lue ku mu kuasa ku vuluka ngecize viuma via mu mavu ano ka vie ku simbula. Ce ku mu kuasa naua ku pangesa ndzili na ntsimbu yeni mu ku pangela Yehova kati ku tuala mana ku viuma via ano mavu.

19, 20. Vati tu hasa ku kala na vutongue mu ku pangesa Lizi lia Njambi?

¹⁹ Masualale va ku Loma va kele na ku pangesa mikuale ya kele na 50 sentimetru. Masualale vaco va kele na vutongue vua ku pangesa mikuale muomu va kele na ku i pangesa matangua ose.

²⁰ Kapostolo Paulu ua setekesele Lizi lia Njambi ku mukuale. Yehova ua tu hana Lizi lieni. Vunoni tua pande ku kala na vutongue vua ku li pangesa linga tu hakuile lutsilielo luetu ni ku sungamesa visinganieka vietu. (2 Kolintu 10:4, 5; 2 Timoteo 2:15) Vati mu hasa ku kala na vutongue vuaco? Sebastian, ua miaka 21, ngueni: “Ntsimbu yose i nje ku tanda Mbimbiliya nje ku soneka vinimbu vi nje ku tanda. Nje ku soneka vinimbu via nji ya cikuma ku mutima mu mukana.” Ku lingamo ca mu kuasele ku ivuisisa vuino cifua ce ku singaniekelamo Yehova. Daniel ua vuezeleko ngueni: “Mu nje ku tanda Mbimbiliya, nje ku hangula vinimbu vize vi kuasa vantu mu lihia. Kaha nje ku uana vantu ve ku tava ku lilongesa Mbimbiliya mu ve ku mona ngecize nja lema Mbimbiliya kaha nje ku lihakela kapandi ka ku va kuasa.”

21. Omo lia vika ka tua pandele ku vuila vuoma Satana na vandemone?

²¹ Ngue mu tu na lilongesa ku malungano a vakuendze na vahumbe mu cilongesa cino, ka tua pandele ku vuila vuoma Satana na vandemone. Vutuhu va kala na ngolo vunoni ka va kele na ngolo ku hiana Yehova. Kaha ka va ka yoya miaka yose. Va ka va mbila mu cina ka cesi na masima, kaha ka va ka hasa naua ku yandesa na umo uahi mu Likulukazi lia Miaka ya ku Sika ca Kilistu, mu nima yaco va ka va nongesa. (Ku-Solola 20:1-3, 7-10) Cikuavo nana, tu tantekeya citozi cetu, miheto yeni na vutumbe vueni. Ngeci mukemuo tu hasa ku mu vula, na vukuasi vua Yehova!