Vuno mua tsiliela ngecize, vantu va hasa ku manesa visoti viose vie ku pindisa na ku haka muono uetu ua ku lutue mu vusonde ni? Linga tu hase ku uana vihemba vievi visoti, tua pande ku luisa viuma vie ku koka visoti, kati ku tala lika ku visoti.

Ca ku muenako, Tom ua kele na ku vavala kaha mu nima yaco ua tsile. Vika via mu lile? Ndotolo ua ku sipitali ya ku manusuila ya ka tsilile Tom, ua handekele ngueni: “Mua putukile ku vavala Tom, na umo uahi ua tondesesele vuvezi vuka ua kele navuo, vose va tualele lika mana ku vize via kele na ku litetela.” Ci soloka ngue ku sipitali ya katete ya ile, va setekele lika ku mu saka ca ku hona ku tondesesa vika mpundu ua kele na ku vavala.

Vuno vantu navo mukemuo mu vali na ku seteka ku manusula visoti via hano ha mavu ni? Ca ku muenako, linga vakua nguvulu va manusule vusonde na vumbanditu ha kati ka vantu, ve ku tumbika masiko, ve ku haka vikamera mu vimbonge, na ku vueza ku numelu ya vapulisia. Vutuhu evi viuma vie ku kuasa, vunoni vie ku tala lika ku ntsongo ya cisoti kati ku ntsina yaco. Muomu vilinga via vantu vie ku tundilila mu mitima, ni nguetu vantu ve ku linga viuma kuliya na visinganieka viavo, viuma vi va tsiliela na vizango viavo.

Mu cimo cifuti ca ku Amerika do Sul, vuhutu vuli na ku livuezelela cikuma. Kaha Daniel, umo muntu ua mu cifuti caco ngueni: “Ha katete tua yoyele vuino. ka kua kele vezi (vipaka) va ku enda na mata vahi. Vunoni lelo lino, ka kuesi mbonge cipue limbo ka muesi vambanditu liahi, muose mua ku sula. Ku livuezelela ca vuhutu ci na solola vifua via vantu mpundu. Tua mono honi ngecize nkuma cingi ca vantu va pua vakua lizangamena kaha ka ve ku singimika miono ya vakuavo ni viuma via mbala.”

Umo yala ua lilongesele Mbimbiliya mu nima ya ku tina ndzita ku Oriente Médio, ua handekele ngueni: “Cingi ca vakuendze va mu mbonge yetu, va kele na ku va sindiya ku vavusoko, vivunga via pulitika na vulombelo, linga va likovelese mu ndzita kaha tangua va ka tsimane nguavo va luililile cifuti. Kaha vakua cikota ci va kele na ku liluisa navo va kele na ku sindiya vakuendze vavo va lingemo. Viose evi, via nji kuasele ku ivuisisa vusiua vua kala ha ku kulahela vinguvulu via vantu.”

Mbimbiliya ya tavulula ha cisoti eci, nguayo:

• “Ciyongola ca mutima ua muntu ci keco ca cipi fume ku vunike vueni.”​—Njenisisi 8:21.

• “Mutima uonga mu ku hiana viuma viose, na ukeuo ua hiana ku pihia: Iya a hasa ku u tantekeya?”—Yelemiya 17:9.

• “Muomu ku mutima kue ku fuma visinganieka via vipi, ku tsiha . . . vupangala, vuizi, ku vangela, ku sahula.”—Mateo 15:19.

Vantu va na hono ku manusula viuma vie ku tu kokela visoti. Kaha vilinga via ku vihia via vantu vili na ku livuezelela cikuma, ngue mu ci na muesele cimpande ci na hiti. (2 Timoteo 3:1-5) Viuma vi li na ku tualelelaho ku vihia, vutuhu vantu va na lilongesa via vingi, kaha va li na ku pangesa vinjila via vingi via ku simutuililamo na vakuavo! Amba vika honi ka tuesi na ku hasela ku manusula visoti hano ha mavu? Vuno tuli na ku luisa viuma ka tu hasa ku vula ni? Vuno citava vene ku manusula visoti viose ha mavu ni?

Ambe nga ku tua linga cikomueso ca ku tundisa vukuse na vilinga via ku pihia mu mitima ya vantu vose, kasi nga ka tua hasele ku neha ciyulo na ku lembama hano ha mavu. Omo lia vika? Omo lia cifua ci va tu tangelamo.

 Mbimbiliya ya tavululaho nguayo: “Njila ya muntu ka ya hitukilile ivene; Ka muesi muli muntu mukua ku enda ku liinikila vinanga vieni.” (Yelemiya 10:23) Eci ca muesa ngecize, ku va tu tangele na vuhasi vua ku lisika etu vavene. Mua vusunga ka va tu tangele na vuhasi vua ku sika vakuetu vantu, ngue muze ka va tu tangele na ndzili ya ku pulula ni ku yoyela mu mema!

Aci singaniekenu hali evi: Vuno cingi ca vantu va tonda vakuavo va va leke vati va pande ku yoya, na masiko aka va pande ku kava ni? Vuno vantu va tonda vakuavo va va leke cifua ci va pande ku muenamo ku tundisa mazimo, kasitiku ka ku tsiha muntu, ni ku lela vana vavo ni? Evi via pua vimo vimpande via vindende lika via ku tepeselamo vantu. Vunoni ku handeka vusunga, vi ya handeka Mbimbiliya cili vene, vutuhu ci hasa ku pua ca cikalu ku vi tava. Etu vantu ka tua kele na vuhasi ni mpoko ya ku sika vakuetu vantu. Kulihi honi tu hasa ku uana vukuasi?

Vukuasi mpundu tu vu uana lika nga tu tinina kuli Sakatanga uetu. Omo lia vika? Muomu ikeye ua tu tangele. Kaha vutuhu vamo nguavo ua tu mbila kuti vunoni houe. Seho ya tu haka tu hasa ku i muena ku viuma via tu sonekela mu Mbimbiliya. Nga tu ivuisisa eli livulu lia seho, kaha tu ka li ivuisisa vuino etu vavene. Kaha tu kevuisisa omo lia vika vantu va yoya mu lamba tundeko. Umo mukua Filosofia ua ku Alemanha ua handekele ngueni: “Vutuhu vinguvulu na vantu va na hiti mu visoti via kama, vunoni ka ve ku lilongesa na vimo viahi ku lamba yaco.”

Mbimbiliya nguayo “mangana a sambua ha vipanga viao.” (Mateo 11:19) Amo mangana aco tu a uana ku Visamo 146:3, ize ya handeka nguayo “Kati u tsiliele vamiata, cipue muana muntu, muli ikeye ka muesi vukuasi.” Eci cimamuna ce ku tu kuasa kati tu lavelele viuma vize ka vi ka lipuisamo. Kenneth ua kala mu imo Mbonge ya ku Amerika do Norte, ya sula vukenia ngueni: “Vakua pulitika vavengi ve ku kulahesa nguavo va lingako vimo, vunoni viovio? viahi, ka va vi hasa. Ntsimbu yose i ve ku honoua ku puisamo vikulaheso viavo, ve ku nji vuluisa vusunga vua viuma vi ya handeka Mbimbiliya.”

Ndaniele u tu na tumbuile helu, ua sonekele ngueni: “Nkala litangua nje ku mona ngecize vantu ku va hasa ku sika vakuavo vantu mu vutantuluke. . . . Ambe nga uli na vimbongo ku banku ni ua tulikisa vupite ka ca lombolokele ngecize ku lutue u ka yoya vuino. Nje ku mona vantu vavengi va va lilisa omo lia ku kulahela muli evi.”

Vunoni Mbimbiliya ka ye ku tu niunga lika ku lulavelelo lua makuli. Ya tu hana naua lulavelelo lua cili lua ku lutue.