Nga mu tonda vimamuna ku tuala ha ku lua na vusiua vua ku tsisa, mu ka uana makulukazi a vimamuna, vimo vi kuasa mua kama ku hiana vikuavo. Evi halumo vie ku soloka muomu, ngue mu tu na ambele, muntu ku muntu ua kala na cifua ce ku liniengelamo. Ngeci mukemuo, vi kuasa umo, ka vi kuasa vose.

Vutuhu ngoco kua kala vimo vinguli via kuasa vavengi. Vakua ku mamuna vavengi ve ku vi handeka, kaha via litombola na vitume via mu limo livulu lia laza, vunoni lia hiana seho, Mbimbiliya.

• Vakua ku lilongesa mua kama nguavo eci cikeco cinanga ca seho ya kama, ce ku kuasa vakua ku tsisa. Vunoni ha vintsimbu vimo mu hasa ku tonda ku kala lika lienu. Mu hasa vene na kuivua matoto a vaze vali na ku seteka ku mi kuasa. Ku livua ngoco kati vupi.

• Kati mu livue ngecize mua pande ku kala na vantu ntsimbu yose, vunoni naua kati mu va sondolole mu vutuntu. Muomu halumo ku lutue mu ka tondeka vukuasi vuavo. Ngeci mukemuo va lekenu na civuovuo vika mu tondeka na vika ka mu tondeka.

• Kuliya na vukuasi vu mu tondeka, uanenu ntsimbu ya ku kala na vakuenu na ntsimbu ya ku kala lika lienu.

CITUME: ‘Vavali va hiana umo . . . Muomu nga umo uavo aua, uze mukuavo a ka mu zundula.’—Ekelesiaste 4:9, 10.

• Vimo viakulia vie ku vuezelela vusiua. Setekenu kulia vusuka vua ku liseza-seza, mafo na viakulia vieka vili na vitamina.

• Nuenu mema a engi na viakunua vikuavo vi kuasa ku cihindu.

• Nga ka muesi na cizango ca kulia, tepenu viakulia vienu mu mitamba ya indende na ku vi lia ha vintsimbu via ku liseza-seza. Mu hasa naua kuihula umo ndotolo ku tuala ha vimo vihemba vie ku tekula muvila. a

• Kuenda na vifua vikuavo via ku hondolola muvila vie ku tepulula visinganieka via ku henga. Ku hondolola muvila ci hasa ku mi kuasa ku hilula ha muntu uatsa ni ha ku singaniekako vieka mu kamo kantsimbu.

CITUME: ‘Na umo uahi ua zinda muvila uendi; vunoni ue ku u lisa na ku u lela.’—Efeso 5:29.

• Ku kosa ca pua ca seho, cikuma-kuma kuli vaze va na tsisa muomu, vusiua vue ku lolola.

• Kati mu nue mua kama kafeina ni vuala muomu vie ku tanganesa tulo.

CITUME: ‘Ku huima ca ku puamo ca kala na seho, ku hiana ku-fuitangana cikuma-kuma na ku tonda luhundzi.’—Ekelesiaste 4:6.

• Tavenu ngecize muntu ku muntu ua kala na cifua cendi ca ku liniengelamo. Ngeci mukemuo, hilulenu vati ca fua ku linienga cenu.

• Vavengi ve ku livua ngecize vusiua vuavo vue ku tepuluka nga va lekako vakuavo via vusiua vuaco. Vakua ku tondesesa ka ve ku litombola ku tuala ha muzimbu ua muesa ngecize ku handeka vize vi li ku mutima ce ku kuasa uze na tsisa. Nga mu tonda ku lekako umo ku tuala ha cifua ci muli na ku livuilamo ku mutima, vunoni muli na ku likanuuela, citava mu putukile ha ku lekako mu vuihi lika umo kavusamba.

• Vamo va nongonona ngecize ku lila ce ku va kuasa ku tepulula vusiua, vakuavo co vusiua vuavo vue ku tepuluka vene, vutuhu ka ve ku lila mua kama.

CITUME: ‘Nkala mutima u tantekeya vusiua vuauo.’—Visimo 14:10.

• Vamo vakua ku tsisa ve ku seteka ku tepulula vusiua vuavo mu ku nua mua kama vuala ni ku fuenia vidroga. Vunoni ovu “vutinino” vue ku vuezelela lika ku visoti. Cose-oco ku lembama ce ku uanaho muntu, ca ntsimbu ya indende lika, mu nima yaco mue kuiza honi visoti via kama. Ngeci mukemuo, tondenu vinjila vieka via cili via ku luilamo na vusiua vuenu.

CITUME: “Tu lilelesienu ku mazilo ose.”—2 Kolintu 7:1.

• Vavengi va nongonona ngecize ku uana-uana ntsimbu ya ku linienga (ya ku singanieka ha mutsi ni ku lila), kaha na ntsimbu naua ya ku talako vieka (ya ku linga vimo vipanga vi va suvisa kamandende vusiua vuavo), ce ku kuasa mua kama.

• Mu hasa ku uana cimo ku lembezieka mu ku tonda vamo vavusamba va vaha, ku kaniamesa vusamba vuaco, ku lilongesa vumo vutongue ni ku linga vumo vueho.

• Mu nima ya ntsimbu mu hasa ku nongonona ngecize ntsimbu ya ku linienga i na tepuluka, kaha ntsimbu ya ku linga vieka co i na livuezelela. Mukemuo mu ca fua ku kanguka vene.

CITUME: ‘Viuma viose via kala na ntsimbu yavio . . . kua kala ntsimbu ya ku lila na ntsimbu ya ku zola; ntsimbu ya ku linienga na ntsimbu ya ku kina.’—Ekelesiaste 3:1, 4.

• Hose ha mu hasela, setekenu ku hiluisa viuma ngue muze mua laza.

• Nga mu tumbika programa ya cili ya ku kosa, ku panga, na vikuavo, mu ntsimbu ya indende mu kevua ngecize viuma vi na putuka ku hiluka mu cihela cavio.

• Ku lihaka mua kama mu vipanga via cili, ci hasa ku tepulula vusiua vuenu.

CITUME: ‘Ka ka nongonona ku hita ca matangua a muono ueni; muomu Njambi a ka mu lingisa a tuale cikuma mana ku ndzolela ya mutima ueni.”—Ekelesiaste 5:20.

• Cingi ca vaze ve ku linga vihangula via kama ku tunda vene ha ku tsisa, mu nima ya ntsimbu ve ku liveya.

• Nga citava, hitisenumo ntsimbu ya ku puamo amba mu nunguluke ndzivo, ku tonda vipanga vieka ni ku hana cipue ku mbila vikuata via kavusoko kenu uatsa.

CITUME: ‘Matumbe a mukua ku fuitangana e kuenda vuino; vunoni uose a zangula a lihutuisa lika.’—Visimo 21:5.

• Vakua ku tsisa vavengi nguavo ku linga viuma vie ku va kuasa ku vuluka kavusoko ni kavusamba kavo uatsa ce ku va kuasa cikuma.

• Mu hasa ku nongonona ngecize ku kungulula vikupulo na vivuluiso vikuavo via mukuenu ua tsa, ci mi kuasa.

• Tulikenu vitenga vize vie ku mi vuluisa viuma via cili ku tuala hali ikeye, kaha na ku vi tala-tala ha ntsimbu i mu tonda.

CITUME: “Vuluka matangua a laza.”—Ndeutelonomi 32:7.

• Singaniekenu ha kuya vumo vungendzi.

• Vunoni ca cili kati kuya vungendzi vu ambata ntsimbu ya kama cikuma. Kuya lika vua litangua limo ni avali, cipue kuya na ku tala viuma via ku tanga, ku ka meneka mavutulikilo a viuma via laza ni ku lizenga-zenga vene na likalu, ci hasa ku kuasa mua kama.

• Cipue ku lingako vimo vieka ci hasa ku mi kuasa ku lua na vusiua.

CITUME: “Tuayenu kua lika lienu ku mpambo mu ka huime kantsimbu.”—Mako 6:31.

• Vulukenu ngecize nkala ntsimbu i mu pangesa mu kuasa vakuenu, nenu vene i mi kuasa mpundu.

• Halumo mu hasa ku putukila vene ha ku kuasa vaze vali na ku yandela hamo lika omo lia kutsa ca kavusoko kenu.

• Ku kuasa na ku lembezieka vakuenu ci hasa ku mi vuisa ndzolela na ku mi hana vutumbe halumo vu muli na ku tondeka.

CITUME: “Kuhana, ce ku neha ndzolela ya kama kutuvakana kutambula.”—Vilinga 20:35.

• Ku tsisa ci hasa ku kuasa muntu ku hilula lueka naua vika mpundu via kala na seho mu muono.

• Pangesenu vukovelelo vuaco mu hilule ku tuala ha vati muli na ku pangesa muono uenu.

• Nga citondeka, hilulenu ha viuma vi mua haka seho mu muono.

CITUME: ‘Kuya ku ndzivo ya vusiua ca hiana kuya ku ndzivo ya cilika, muomu cikeco ku hua ca vantu vose, kaha vaze vali na muono ka va pandele ku suva vusunga vuaco.’—Ekelesiaste 7:2.

Vutuhu na vimo viahi vi hasa ku zima mu vutuntu ku vavala ci mue kuivua omo lia ku tsisa. Vunoni cingi ca vaze va tsisa va limuena ngecize, ku puisamo vimo vinanga, ngeci muevi vi tu na simutuila mu cilongesa cino, ce ku va kuasa ku uana ku lembezieka. Ka tua tandangele vinanga viose vie ku kuasa vakua ku tsisa. Vutuhu ngoco, nga mueseka ku vi kava, citava mu ka uana vene ku lembezieka na vuhuimino vu mu tondeka.