• “Nja livuile ngue yaliange ua kele na ku linga vupangala ku hilukila na ku hilukila.”

• “Nja livuile ngue nji ua ku vihia na vungoco.”

• “Ka nja hasele ku lekako na umo uahi. Nja yandelele muntima.”

• “Nja livuile ngue Yehova ka nji hakele seho.”

Mezi ali helu a muesa visoti vie ku lihita navio mpuevo nga yalieni a tala via vuntselentsele. Kaha nga yala ua kele na ku lingamo mu vusueke mu vingonde ni miaka ya yingi, ci hasa ku kaluuila mpuevo ku mu kulahela naua. Umo mpuevo ua handekele ngueni “Nja lisosomuene nguange, ‘Ou yala nkuma ka nji mu tantekeya. Kuli vikuavo naua via na nji suekela?’”

Cino cilongesa va na ci talekesa kuli mpuevo ua kala na yalieni na tala via vuntselentsele. a Muli vitume via mu Mbimbiliya vize vi ka mu kaniamesa, ku mu muesa ngecize Yehova ua mu lema na ku mu kuasa ku kanguka mu visinganieka na mu lutsilielo. b

Vutuhu ka mu hasa ku konka viose via linga yalienu, vunoni kuli vimo vi mu hasa ku linga mu tepulula vusiua na ku vueza ku ciyulo cenu ca muntima. Tu hilulenu ha vinanga viaco.

Kati mu lituike mulonga. Mpuevo a hasa ku livua ngecize ikeye mukua mulonga nga yalieni na ka tala via vuntselentsele. Alice ngueni, ‘Nja livuile ngue kati nji mpuevo ua ku puamo. Ni vika honi vi na lingisa yaliange ku tala ku vampuevo veka, ange co yange ou?’ Vamo vampuevo ve ku singanieka nguavo, halumo vilinga viavo vikevio vie ku sambeya vitanga viaco. Danielle c ngueni, “Mu ku linga nja puile mukua mateko-teko, nja livuile ngue vilinga viange vikevio via lingisile yaliange ku tala via vuntselentsele.”

Nga nenu mukemuo mu mue ku livua, tantekeyenu ngecize, Yehova ka mi tuika mulonga ua vilinga via yalienu. Tiango 1:14 nguayo: “Vose ve ku mona vieseko omo masungu avo vavene.” (Loma 14:12; Filp. 2:12) Mu cihela ca ku mi tuika mulonga, Yehova ua haka seho ku lukakatela luenu.—2 Miz. 16:9.

 Nga yala a tala via vuntselentsele ka ca lombolokele ngecize mpueyeni kati mpuevo ua ku puamo. Ku ivuisisa ovu vusunga ce ku kuasa. Vakua ku lilongesa via cimpande caco nguavo ku tala via vuntselentsele ce ku lingisa yala ku kala na masungu a ku linga na umo mpuevo a hasa ku a puisamo uahi.

Kati mu lisosomue cikuma. Ndumbuetu Catherine matangua ose ua kele na ku singanieka ha citanga ca yalieni ca ku tala via vuntselentsele. Ndumbuetu Frances ngueni: “Ntsimbu yose ye ku linga yaliange uahi, nje ku lisosomua mua kama, litangua liose vene.” Vamo vandumbuetu vakuavo nguavo ve ku ivua ntsuama nga vali ha kati ka vamuanetu va tantekeya via citanga ca yaliavo. Kasi vakuavo naua ve ku livua vulika muomu ve ku singanieka nguavo na umo uahi ue ku ivuisisa citanga cavo mu vutuntu.

Muntu uose a hasa ku livua ngeci mua ava vandumbuetu. Vunoni ku singanieka cikuma ha viuma viaco ci hasa ku vueza ku ku lisosomua cenu. Ngeci mukemuo, puenu na ku tuala mana ku vusamba vuenu na Yehova. Ku lingamo ci ka mi kuasa ku kaniama.—Visa. 62:2; Efe. 6:10.

Mu hasa ku uana vukuasi mu ku singanieka ha mizimbu ya mu Mbimbiliya ya vampuevo va uanene ku lembezieka mu ku vundila kuli Yehova. Vutuhu Yehova ka manusuile visoti viavo ntsimbu yose, vunoni ua va hele ciyulo. Ca ku muenako, Hana “ua sasele mu muono ueni” omo lia cimo citanga. Vunoni mua “vundilile kuli Yehova” ua vuile ciyulo, vutuhu tele kanda a tantekeye vati Yehova a ka linga cisoti ceni.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Koli. 1:3, 4.

Tondenu vukuasi ku vakuluntu mu cikungulukilo. Muomu va pua “ngue vuvando ku luhundzi, na civando ku kalunga.” (Isaya 32:2) Va hasa vene na ku mi leka umo ndumbuetu i mu hasa ku leka cifua ci mue ku livuilamo na ku mi lembezieka.—Visa. 17:17.

Vuno citava mu kuase yalienu ku vula citanga ca ku tala via vuntselentsele ni? Citava. Mbimbiliya ya muesa ngecize “vavali va hiana umo” mu ku vula cimo citanga ni umo citozi. (Ekele. 4:9-12) Vakua ku tondesesa, va uana ngecize ce ku kuasa mua kama nga va mpuevo na yala va pangela hamo mu ku manusula citanga ca ku tala via vuntselentsele na ku hiluisa lukulahelo mu vulo vuavo.

Vunoni eci ca hitukila hali mukua ndzivo yenu, nga a tonda mpundu ku vula citanga ceni ca ku tala via vuntselentsele. Vuno ue ku vundila ngolo  ya ku vula citanga caco kaha uaya laza ku vakuluntu mu ku vundila vukuasi ni? (2 Koli. 4:7; Tia. 5:14, 15) Vuno ua linga vumo vutumbe vua ku liniunga ku ceseko caco ni? Ca ku muenako, vuno ua tepulula ku ku pangesa telefone ni computador na ku tina ku vihela vi hasa ku mu puila ceseko ni? (Visi. 27:12) Ali na cizango ca ku tava vukuasi vuenu na ku mi leka viose ca ku hona ku mi suekela na vimo viahi ni? Nga mukemuo, kaha citava mu mu kuase.

Mu njila ika? Ca ku muenako. Ndumbuetu Felicia ua sombokele kuli Muanetu Ethan, uze ua tengukile na ku tala-tala via vuntselentsele tunde ku vunike. Ndumbuetu Felicia ua asiuisile viuma linga yalieni a pue na ku mu leka via cizango ce ku ivua ca ku hilukila ku tala via vuntselentsele. Ethan ngueni: “Nje ku livua ku zituka na ku leka mpueyange viose. Kaha ue ku nji kuasa ku haka vimo vinginga na ku nji hula-hula ku sua kumo vati vili na ku enda viuma. Ue ku nji kuasa ku pangesa internete mu ku puisamo.” Felicia ue ku ivua vusiua omo lia citanga ca yalieni. Vunoni ngueni: “Matoto ange na ku vavala ci nje ku ivua ku mutima ka vie ku kuasa yaliange ku vula ku tenguka ceni. Mu tua hiluile vitanga vieni, ua tavele ku pangela hamo lika nange mu ku nji kuasa ku vula vusiua na ku vavala ci nja kele na ku ivua.”

Ku simutuila ca cifua eci ka ce ku kuasa lika yala ku vula citanga ca ku tala via vuntselentseke vunoni ce ku kuasa naua mpuevo ku putuka ku mu kulahela lueka. Muomu nga yala a pua na ku leka mpueyeni vuzeye vueni, viuma vie ku linga tangua na tangua na ku vihela vie ku kala, eci ci ka lingisa mpuevo ku mu kulahela naua muomu kesi na ku mu suekela na vimo viahi.

Mua kulahela ngecize mu hasa ku kuasa yalienu mu njila eyi ni? Nga mukemuo, ku tandela hamo lika cino cimpande na ku simutuilaho, ci mi kuasa cikuma. Vutumbe vueni vu ka pua ku likela ku tala via vuntselentsele na ku mi hana vukovelelo vua ku mu kulahela lueka naua. Ikeye ka pandele ku niengua muomu mu tonda ku simutuila ha citanga ceni, vunoni a lihakele kapandi ka ku nongonona visoti vi ci li na ku mi kokela citanga caco. Kaha vutumbe vuenu vu pua ku mu kuasa ku kapandi keni na ku mu hana vukovelelo vua ku mi lingisa mu putuke naua ku mu kulahela. Mu vose mu ka tondeka ku tantekeya vika vie ku lingisa vantu ku uila mu ku tala via vuntselentsele na vati mua ku vulila citanga caco. d

Nga mua lisosomua ngecize halumo ku simutuila cenu ci ka himpuka hoi-hoi, citava mu lanie umo mukuluntu a ku kaleho na ku endesa ku simutuila  cenu mu imo ntsimbu. Tantekeyenu ngecize ambe nga mukua ndzivo na vulu laza citanga ca ku tala via vuntselentsele, ku mu kulahela kasi ci hasa ku simbula. Kati mu hilukile mu nima. Tualenu mana ku tuviuma tua tundende tuli na ku vuaha mu vulo vuenu. Lavelenu ngecize mu ku hita ca ntsimbu na ntsintsa, vulo vuenu tangua vu ka kaniama naua.—Ekel. 7:8; 1 Koli. 13:4.

Nga yalienu a sevuka naua ku tala via vuntselentsele, vuno eci ca lomboloka ngecize ka alulukile ni na vihia vene ni? Houe. Cikumakuma nga na tenguka, kaha a hasa ku pinda na cisoti caco mu muono uose. Muntu uaco hasa ku sevuka naua ambe nga mu na hiti miaka ya ku hona ku vi tala. Linga kati a ka uile naua mu citanga caco ku lutue, ci ka tondeka ku kanieka ku viuma via mu kuasele ku vula citanga caco, halumo vene na ku tumbika amo matumbe a ku liniungilamo, ambe nga citanga caco ci soloka ngue ca hua. (Visi. 28:14; Mat. 5:29; 1 Koli. 10:12) A ka tondeka ku pangela ha ku pua ‘muntu ua muha mu cimbembesi ca mutima ueni’ na ku ‘zinda via vipi’ ni nguetu via vuntselentsele, hamo lika na vilinga via likuata navio, ngeci mua mututa. (Efe. 4:23; Visa. 97:10; Loma 12:9) Vuno a tonda mpundu ku lihakela kapandi kaco ni? Nga mukemuo, kaha ka puile ngue vunga vua ku muaniena mu ndonga. e

Vatico nga mukua ndzivo yenu kesi na ku muesa cizango ca ku vula citanga ceni? Mua vusunga mu hasa ku ivua matoto, ku livua vungoco, ni ku livua ngue ue ku mi enda vungungu ku sua kumo. Lengeyenu ciyulo ca mu mutima mu ku kundika cimpande caco mu mavoko a Yehova. (1 Pet. 5:7) Tualelenuho ku suena kuli Yehova ku hitila mu ku lilongesa, ku vundila na ku hilula. Omo mu lingamo, kalenu na vusunga ngecize Yehova a ka mi suena mu hiehi. Ngue mu ya handeka Isaya 57:15, a ka tunga na vaze vakua “cimbembesi ca ku lipokuesa na ku konkama,” na ku va kaniamesa. Lihakelenu kapandi ka ku pua Mukua Kilistu ua cili cikuma. Tondenu vukuasi vua vakuluntu. Kaha tualelenuho ku lavelela ngecize, yalienu tangua a ka lihakela kapandi ka ku aluluka mu vusunga.—Loma. 2:4; 2 Pet. 3:9.