1. Vika mua lemena vakua ntsintsa?

 MUA VUSUNGA, tu vose tua lema vakua ntsintsa. Omo lia vika? Muomu vakua ntsintsa ve ku hasa ku lavelela viuma, ca ku hona ku futuka ku mutima. Kaha tua lema ku tu muesa ntsintsa nga tu na sevuka. Kaha naua tue ku santsela ngecize mulongisi uetu ua Mbimbiliya ua tu muesele lukakatela, mu tua kele na ku lihakela kapandi ka ku lilongesa, ku tava na ku ononoka vilongesa via Mbimbiliya. Kaha helu lia viose, tue ku santsela mua kama ku lukakatela lue ku tu muesa Yehova Njambi!—Loma 2:4.

2. Ha vintsimbu vika ci hasa ku tu kaluuila ku muesa ntsintsa?

² Vutuhu tua haka seho ku ntsintsa i ve ku tu muesa vakuetu, vunoni etu ci hasa ku tu kaluuila ku va muesa cifua caco. Ca ku muenako, ci hasa ku tu kaluuila ku muesa ntsintsa nga tu na kotokela kaha mu tapalo muli makalu a engi. Ni tu hasa ku niengua mua kama nga vakuetu va tu futula ku mutima. Kaha vintsimbu vimo ci hasa ku tu kaluuila ku lavelela mavu a aha a tu kulahesa Yehova. Vuno mu tonda ku vueza ku ntsintsa yenu ni? Mu cilongesa cino, tu simutuila vika ya lomboloka ntsintsa kaha omo lia vika ya pua ya seho. Cikuavo naua tu hilula, vika vi hasa ku tu kuasa ku vueza ku ntsintsa yetu.

3. Vika ue ku linga mukua ntsintsa nga va na mu sangumuka?

³ Tu hilula ha vinjila viuana ku tuala ha vati tu hasa ku muesa ntsintsa. Ya ku livanga, mukua ntsintsa ue ku livandeka ku  vutenu. Muntu uaco ue ku kuata mutima kaha ke ku lingula ambe nga va na mu sangumuka ni ali mu ntsindiye ya kama. Mezi “a livandeka ku vutenu” a soloka lua katete mu Mbimbiliya ku Ezundu 34:6, ize ya tumbula Yehova ku pua Njambi mukua cikeketima “na mukua kavumbi, a livandeka ku vutenu, [kaha] ua lana ngozi na vusunga.”

4. Vati ue ku linga mukua ntsintsa nga ci tondeka a lavevele vimo?

⁴ Ya mu civali, ue ku simpa mutima nga a lavelela vimo. Nga vimo vili na ku simbula mua kama, mukua ntsintsa ue ku simpa mutima kaha ke ku kala na matoto. (Mat. 18:26, 27) Kua kala vintsimbu via vingi, vi ce ku tondeka ku muesa ntsintsa. Ca ku muenako, nga muntu a li na ku handeka ca tondeka ku mu halakana na ntsintsa linga kati mu mu kuate ku lizi. (Yombi 36:2) Cikuavo naua, ca tondeka ku muesa ntsintsa nga tuli na ku kuasa ndongesi ku ivuisisa cimo cilongesa ca Mbimbiliya ni ku likela cimo cilinga ca ku vihia.

5. Njila ika ikuavo i tu hasa ku mueselamo ntsintsa?

⁵ Ya mu citatu, mukua ntsintsa ue ku livandeka. Vutuhu vimo viuma vie ku tondeka ku vi linga vuasi-vuasi, vunoni mukua ntsintsa ue ku huima mbunge ntsimbu kanda a ci putuke. Kaha naua nga na ci putuka ue ku ci linga na civando. Vunoni ue ku lihakela kapandi ka ku hilula vuino, ku tuala ha vati a linga cipanga caco. Mu nima yaco ue ku ci linga kuliya na ntsimbu i ca tondeka mpundu.

6. Vati mukua ntsintsa ue ku linga nga a li na ku hita mu visoti?

⁶ Ya mu ciuana, mukua ntsintsa ue ku lihakela kapandi ka kolesa mu visoti ca ku hona ku linienga. Ntsintsa yendela hamo lika na ku kolesa. Vutuhu ka ca puile vuhenge ku lekako kavusamba visoti vi muli na ku pinda navio, vunoni mukua ntsintsa ue ku lihakela kapandi ka ku kolesa mu visoti ca ku hona  ku linienga. (Kolo. 1:11) Etu vakua Kilistu, tua tondeka ku muesa ntsintsa mu vinjila evi viuana. Omo lia vika? Talenu vumo vusunga.

7. Kuliya na Tiango 5:7, 8, omo lia vika ntsintsa ya pua ya seho? (Talenu naua cikupulo.)

⁷ Ntsintsa ya pua ya seho ku ku-ovoka cetu. Ngeci mua vangamba va Njambi va lutsilielo va ku nima, netu tua tondeka ku muesa ntsintsa ku vikulaheso via Njambi. (VaHe. 6:11, 12) Mbimbiliya ya setekesa evi na ndimi. (Tandenu Tiango 5:7, 8.) Ndimi ue ku fuitangana mu ku kuna na ku tukumuina mbuto yeni. Vunoni ka tantekeya ntsimbu ika mpundu i ka kola. Ngeci ue ku lavelela na ntsintsa na ku tsiliela ngecize tangua a ka tia mbuto yeni. Na vuno vene, tue ku fuitangana mu vipanga via mu lutsilielo, vutuhu ka ‘tu tantekeya ola ika a keza Muangana uetu.’ (Mat. 24:42) Tue ku lavelela na ntsintsa oku tua kulahela ngecize Yehova a ka puisamo viose via kulahesa kuliya na ntsimbu ya tumbika. Kaha nga ka tu pu vakua ntsintsa tu hasa ku zeya na ku putuka ku sondoloka ku vusunga. Tu hasa naua ku putuka ku lengeya viuma vi tu vuisa ndzolela mu ntsimbu ino vene. Vunoni nga tu muesa ntsintsa tu ka hasa kolesa na ku ntsongo na ku ovoka.— Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Vati ntsintsa ye ku tu kuasa mu ku likata cetu na vakuetu? (Kolose 3:12, 13)

⁸ Ntsintsa ye ku tu kuasa mu ku likata cetu na vakuetu. Ye tu kuasa ku halakana vuino vakuetu nga va li na ku handeka. (Tia. 1:19) Cikuavo naua, ntsintsa ye ku sambeya ciyulo. Ye ku tu kuasa ku kuata mutima na ku tu niunga ku ku handeka viuma via ku vihia nga tuli mu ntsindiye. Kaha ku kala na ntsintsa ci ka tu kuasa ku liniunga ku vutenu nga va na tu vulumuina. Kaha naua mu cihela ca ku lingula, tu ka tualalelaho ku ‘liyandela umo na mukuavo, kaha na ku liecela umo na mukuavo.’—Tandenu Kolose 3:12, 13.

9. Vati ntsintsa ye ku tu kuasa mu ku linga vihangula? (Visimo 21:5)

⁹ Ntsintsa ye ku tu kuasa mu ku linga vihangula via cili. Muomu tue ku hasa ku tondesesa vuino ha cuma na ku ci hilula vuino. (Tandenu Visimo 21:5.) Ca ku muenako, nga tuli na ku tonda vipanga tu hasa ku ivua ntsindiye ya ku tava vipanga viose-ovio vi tu solokela, ambe vene nga vi tanganesa ku lemesa cetu. Vunoni ku pua vakua lukakatela ci ka tu kuasa ku hilula vuino cihela, ntsimbu kaha na vati cipanga caco ci ka kuata ku muono uetu mu vusoko na mu lutsilielo. Kaha evi vi ka tu niunga ku ku linga cihangula ca ku vihia.

10. Vati Mukua Kilistu a hasa ku pangela ha ntsintsa na ku tualelelaho ku i muesa?

¹⁰ Vundilenu ntsintsa. Ntsintsa ya pua mutamba ua muhako ua sipilitu. (Ngal. 5:22, 23) Ngeci mukemuo, tu hasa ku vundila Yehova linga a tu kuase na sipilitu santu yeni, tu muese ntsintsa. Nga co tu hita mu citanga ci keseka ntsintsa yetu, tu ka “tualelelaho ku vundila” sipilitu santu i tu kuase ku pua vakua ntsintsa. (Luka 11:9, 13) Cikuavo naua tu hasa ku vundila kuli Yehova a tu kuase ku mona viuma mu cifua ce ku vi muenamo. Kaha mu nima ya ku vundila, tua pande ku lingako mutamba uetu mu ku muesa ntsintsa nkala litangua. Omo tu tualelelaho ku muesa ntsintsa na ku vundila kapandi ka ku i muesa, nayo i ka livuezelela mu mutima uetu na ku pua mutamba ua vuntu vuetu.

11-12. Vati Yehova ue ku muesa ntsintsa?

¹¹ Hilulenu ha malungano a mu Mbimbiliya.  Mu Mbimbiliya mua kala malungano a vantu vavengi va muesele ntsintsa. Mu ku hilula ha mizimbu yavo, tu hasa ku lilongesa vinjila via ku mueselamo eci cifua. Ntsimbu kanda tu hilule ha amo malungano aco, tu ci talenu lungano lua ku hiana cikuma lua ntsintsa, Yehova Njambi.

¹² Mu citungu ca Endene, Satana ua sahuile lizina lia Yehova na ku kuita mazilo ku lutsimo lua ku pua muangana ua cili kaha ua cilemo. Vunoni mu cihela ca ku mu nongesa ha ntsimbu ize vene, Yehova ua muesele ntsintsa na ku lipokuesa, muomu ua tantekeyele ngecize ci ka tondeka ntsimbu linga a kumbulule vi va mu vangeyele mu njila ya cili cikuma. Kaha mu ntsimbu ye ku lavelela ue ku muesa ntsintsa, vutuhu ve ku tualelelaho ku kuita mazilo ku lizina lieni lia ku lela. Cikuavo naua, Yehova ue ku lavelela na ntsintsa yose linga vantu vavengi va kale na vukovelelo vua ku tambula muono ka ue kuhua. (2 Pet. 3:9, 15) Omo liaco, makulukazi na makulukazi a vantu va na hete ha ku mu tantekeya. Mua vusunga, nga tu tuala mana ku vivezikiso via ku muesa ntsintsa, ci ka tu puila ca casi ku lavelela ntsimbu ya tumbika mu ku nongesa ano mavu.

13. Vati Yesu ue ku tambuluisa ntsintsa ya Ise mu vutantuluke? (Talenu naua cikupulo.)

¹³ Yesu ue ku tambuluisa ntsintsa ya Ise mu vutantuluke. Kaha ua muesele cifua caco mua kele hano ha mavu. Citava ka ca puile ca casi kuli ikeye ku muesa ntsintsa, cikuma-kuma kuli vakua ku soneka na vaFaliseu, muomu va puile vakua civembulu. (Yoa. 8:25-27) Vunoni ngeci mua Ise, Yesu ua livandekele ku vutenu. Ka linguile mu va mu tukanene ni ku mu sangumuna. (1 Pet. 2:23) Yesu ua kolesele na ntsintsa mu vieseko ca ku hona ku linienieta. Ngeci Mbimbiliya ya  tu mamuna nguayo “yongolenu uze ua yandelele ku-viana ca ngecize kuli vakua vupi.” (VaHe. 12:2, 3) Na vukuasi vua Yehova na ntsintsa, netu tu hasa ku kolesa mu visoti viose-ovio vi tu solokela!

14. Vika tu hasa ku lilongesa ku ntsintsa ya Avilahama? (VaHevelu 6:15) (Talenu naua cikupulo.)

¹⁴ Vati co nga tue ku mona ngecize ku kotoka ca mavu ci li na ku simbula mua kama? Halumo tua lavelele ngecize mavu a ka kotoka imo miaka ku nima. Kaha tu hasa ku livua nguetu halumo ko tu ka heteko naua. Vika vi hasa ku tu kuasa ku tualelelaho ku lavelela na ntsintsa? Tu hilulenu lungano lua Avilahama. Avilahama mua kele na miaka 75, tele kesi na muana na umo uahi. Vunoni Yehova ua mu kulahesele ngueni: “Nji ka ku puisa muyati ua kama.” (Njen. 12:1-4) Vuno Avilahama ua muene ku lipuisamo ceci cikulaheso ni? Kati mu vutuntu. Mu nima ya ku zavuka ndonga Yufelate, ua lavelele miaka 25 amba a hase ku mona ku semuka ca muaneni Isake. Kaha mua hitile naua miaka 60, amba a hase ku mona ku semuka ca vatekulu veni, Esau na Yakomba. (Tandenu VaHevelu 6:15.) Vunoni Avilahama ka muene mpundu vakua Mbuto yeni va pua muyati ua kama na ku suana cifuti ca cikulaheso. Vutuhu ngoco, uze yala ua lutsilielo ua tualeleho ku kala na vusamba vua kama na Sakatanga ueni. (Tia. 2:23) Kaha mua ka sanguka a kevua ndzolela ya kama mu ku tantekeya ngecize lutsilielo na ntsintsa yeni, via nehele vivezikiso kuli vakua vifuti viose! (Njen. 22:18) Vika tu lilongesaho? Netu halumo ka tu ka mono vikulaheso via Yehova viose vi lipuisamo. Vunoni nga tu pua vakua ntsintsa ngeci mua Avilahama, tu ka kala na vusunga ngecize Yehova a ka tu  lunguisa muntu ku muntu mu ntsimbu ino, kaha cikuma-kuma naua mu mavu a aha a tu kulahesa.—Mako 10:29, 30.

15. Vika tu hasa ku lilongesa mu vulika?

¹⁵ Mu Mbimbiliya, mua kala malungano a engi a vantu va muesele ntsintsa. (Tia. 5:10) Ci pua ca cili nga mu lilongesa malungano a vantu vaco, mu cilongesa cenu ca mu vulika. b Ca ku muenako, vutuhu Ndaviti va mu vuavesele tele a ci li kanike mu ku pua muangana ua Isaleli, ua pandele ku lavelela miaka ya ingi amba a ka suane mpundu vuangana vuaco. Simeone na Hana, va lemesele Yehova na lukakatela mu va lavelele Mesiya. (Luka 2:25, 36-38) Omo mu lilongesa mizimbu ngeci mu eyi, setekenu ku tondesesa vikumbululo via vihula vi na hatako: Vika via kuasele ou muntu ku muesa ntsintsa? Vivezikiso vika ua tambuile mu ku muesa ntsintsa? Vati nji hasa ku mu tambuluisa? Kaha mu hasa naua ku lilongesa via vaze ka va muesele ntsintsa. (1 Sam. 13:8-14) Mu hasa ku lihula nguenu: ‘Vika halumo via lingisile ou muntu ku honoua ku muesa ntsintsa? Kaha visoti vika viezilemo?’

16. Talenu vimo vivezikiso via kala ha ku pua mukua ntsintsa.

¹⁶ Nga tu muesa ntsintsa tue ku yoya mu ndzolela na ku lembama. Ce ku tu kuasa naua ku cihindu ca mu visinganieka na ca ku muvila. Kaha ce ku tu kuasa naua ku likuata vusamba vua cili na vakuetu. Cikuavo naua, cikungulukilo ce ku likuata kumo. Nga muntu na tu sangumuka, ku livandeka ku vutenu ce ku lingisa linga cimpande caco kati ci ye ku laako. (Visa. 37:8; Visi. 14:29) Vunoni helu lia viose evi, tue ku muesa ntsintsa muomu tua tonda ku tambuluisa Tatetu ua muilu na ku likuata vusamba vua kama neni.

17. Kapandi kaka tua pande ku lihakela?

¹⁷ Mua vusunga, ntsintsa ya pua cifua ca cili kaha ce ku tu kuya ku mutima. Vutuhu vintsimbu vimo, ce ku pua ca cikalu ku muesa ntsintsa, vunoni na vukuasi vua Yehova tu hasa ku lihakela kapandi ka ku pangela ha cifua caco. Kaha omo tu lavelela mavu a aha na ntsintsa, tu kalenu na vusunga ngecize “liso lia Yehova li li kuli vaze va mu vuila vuoma, kuli vaze va lavelela ku ngozi yeni.” (Visa. 33:18) Ngeci mukemuo, tu vose tu li hakelenu kapandi ka ku tualelelaho ku zala ntsintsa.