1. Visoti vika tue ku lihita navio, kaha omo lia vika lutsilielo lua vangamba va Yehova lue ku mu ya ku mutima? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

KU YOYELA mu mavu ano kati ca casi. Ca ku muenako, cingi cenu vamuanetu na vandumbuetu mu li na ku yanda na mavezi a akalu. Enu vakuavo co mue ku niunga vavusoko vuenu va na kulupa cikuma. Kasi vakuavo mue ku fuitangana cikuma mu ku tondela vusoko vuenu vize via va kambela. Kaha tua tantekeya ngecize cingi cenu mue ku hita mu visoti viose evi mu ntsimbu imo! Visoti viaco vi tondeka ntsimbu ya kama, ndzili, na vimbongo. Vutuhu ngoco mu li na vusunga nguenu Yehova a ka mi kuasa. Mua tantekeya ngecize tangua visoti vi ka hua muomu Yehova ua hana cikulaheso caco. Mua vusunga, lutsilielo luenu lue ku ya Yehova ku mutima!

2. Vati mukanda ua Isaya 40:29 ue ku tu kaniamesa, vunoni mu cisevuka cika ca kama ci tu hasa ku uila?

² Vuno vintsimbu vimo mue ku ivua nguenu, visoti vi mue ku lihita navio via vikalu cikuma kaha ka mu ku hasa ku kolesa ni? Nga mukemuo mu mue ku ivua, kati yenu lika. Vamo vangamba va Njambi va ku laza navo va livuile ngoco. (1 Vamiangana 19:4; Yombi 7:7) Vika via va kuasele ku kolesa? Va tsilielele mu ngolo  ya Yehova. Mbimbiliya nguayo Njambi ue ku “hana ngolo kuli mukua ku lezumuka,” ni nguetu mukua ku zeya. (Isaya 40:29) Vunoni ca vusiua ku mona ngecize vamo vangamba va Njambi lelo lino ve ku singanieka nguavo njila ya cili ya ku manusuilamo visoti viavo ya pua ku likela ku pangela Yehova imo ntsimbu. Muomu ve ku mona nguavo ku pangela Yehova ca pua citeli ca cikalu ku ci puisamo kati civezikiso. Ngeci ve ku likela ku tanda Mbimbiliya, ku kunguluka, na ku ambulula. Evi vikevio mpundu vie ku lavelela Satana.

3. (a) Vati tu hasa ku vindika Satana ku tu zeyesa? (b) Vika tu lilongesa mu cilongesa cino?

³ Satana ke ku tonda tu pue va ku kaniama. Kaha a tantekeya ngecize tue ku kaniama nga tu lihana na ndzili yose mu vipanga via Yehova. Ngeci mukemuo, nga mu livua ku zeya ku muvila na mu visinganieka, kati mu sondoloke kuli Yehova. Vunoni suenenu kuli ikeye. Nga mu lingamo, Mbimbiliya ya kulahesa ngecize Yehova a ka “mi tumbika, na ku mi kolesa.” (1 Petulu 5:10; Tiango 4:8) Mu cilongesa cino, tu lilongesa ku livulu lia Isaya 40:26-31 ku tuala ha vuhasi vua kala navuo Yehova vua ku tu kaniamesa. Tu simutuila naua ha viuma vivali vi hasa ku tu zeyesa ni vene ku tepulula ku ndzili yetu mu ku pangela Yehova, kaha tu lilongesa vati ku pangesa vitume via mu Mbimbiliya ci hasa ku tu kuasa ku kolesa.

4. Vika tu lilongesa ku Isaya 40:26?

⁴ Tandenu Isaya 40:26. Na umo uahi ue ku hasa ku tanda vintangantanga viose. Vakua siensia ve ku handeka nguavo mu mulalavizi uetu lika mua kala vintangantanga via ku pua 400 bilhões. Vutuhu ngoco, Yehova ua vi luka mazina viose. Vika eci ci tu longesa hali Yehova? Nga Yehova ua haka seho ku vintangantanga vutuhu ka via kele na muono, mua vusunga ua mi haka seho ya kama cikuma! Kaha mua hangula ku mu pangela kati omo lia ntsindiye, vunoni muomu mua mu lema. (Visamo 19:1, 3, 14) Tatetu a mi tantekeya na ha ntsongo na ha ntsina. Mbimbiliya nguayo cipue “zinkambu vene zia ku mitue yenu va na zi tanda ziose.” (Mateo 10:30) Yehova a tonda tu tantekeye ngecize ikeye ‘a tantekeya viose vi ve ku lihita navio vakua vuviuke.’ (Visamo 37:18) Mua vusunga, Yehova a tantekeya visoti vienu viose, kaha a ka mi hana ngolo linga mu hase ku kolesa mu nkala visoti.

5. Vika via tu hana vusunga ngecize Yehova a hasa ku tu kaniamesa?

⁵ Tandenu Isaya 40:28. Yehova ikeye Ndundzi ya ngolo yose. Aci singaniekenu ha ngolo ya kala ku litangua. Mukua ku soneka via siensia David Bodanis ua handekele ngueni mu nkala segundu litangua lie ku tuhula ceke ca ngolo ya hiana ku tuika ca makulukazi na makulukazi a matendangongi. Mukuavo mukua ku tondesesa neni ua handekele ngueni ntuima i lie ku tuhula litangua mu segundu imo lika, i hasa ku tu hana tuhia tua vunengu mu miaka 200.000, mu mavu ose! Mua vusunga, Yehova, uze ue ku hana ngolo ku litangua, a hasa ku tu hana  ngolo i tua tondeka mu ku kolesa mu visoti vietu.

6. Mu njila ika mukambo ua Yesu ua pua ua uasi, kaha vukuasi vuka tue ku uanaho?

⁶ Tandenu Isaya 40:29. Ku pangela Yehova ce ku tu vuisa ndzolela ya kama. Yesu ua lekele vandongesi veni ngueni: “Lilemekienu mukambo uange.” Kaha ua vuezeleko ngueni: “Kaha mu ka uana ku huima ku miono yenu. Muomu mukambo uange ua uasi, na citele cange ca cihehu.” (Mateo 11:28-30) Aa mezi e ku lipuisamo mpundu! Aci singaniekenu, vintsimbu vimo halumo tue ku ya mu ku kunguluka ni mu ku ambulula na ku zeya ca kama. Vunoni mu tue ku hiluka, vati tue livua? Tue ku ivua ndzolela na ku ivua ngecize ngolo yetu i na liovolola mu ku ka kolesa mu visoti vietu. Mua vusunga, mukambo ua Yesu ua uasi.

7. Tumbulenu lungano lua muesa ku lipuisamo ca Mateo 11:28-30.

⁷ Tu hilulenu ha lungano lua umo ndokazi yetu. Ue ku pinda na vuvezi vua vikato, litima, na mutue ka vie ku kanguka. Ngeci vintsimbu vimo ce ku mu kaluuila cikuma ku ya mu ku kunguluka. Vunoni tangua limo, mu nima ya ku ya mu ku kunguluka tele ka hindukile, ua sonekele ngueni: “Tangua lize cimpande ca handekele via vusiua. Muanetu ua hanene cimpande caco na ngozi ya kama, mu cifua ca ku linga ua nji lilisile. Ca nji vuluisile ngecize na cimo ciuano ca pande ku nji hita cahi.” Ua viukilile cikuma ngueni kali-kali ka tavesele cize ciuano ci mu hite!

8, 9. Vika a lomboloka mezi a Paulu mua sonekele ngueni: “Omo nji na zeye kaha nja kaniama”?

⁸ Tandenu Isaya 40:30. Halumo tua kala na vutongue vua ku linga viuma via vingi, vunoni ka tu hasa ku vi puisamo viose ku ngolo yetu lika. Tu vose tua pande ku tava ovu vusunga. Kapostolo Paulu ua kele na vutongue vua ku linga viuma via vingi, vunoni ka hasele ku linga viose via tondele. Mua lekele Yehova eci citanga, Yehova ua mu kumbuluile ngueni: “Ngolo yange i puisamo mu ku zeya.” Paulu uevuisilile aa mezi ngeci ua handekele ngueni: “Omo nji na zeye kaha nja kaniama.” (2 Kolintu 12:7-10) Vika a lomboloka aa mezi a Paulu?

⁹ Paulu ua nongonuene ngecize ka hasa ku linga via vingi ku ngolo yeni lika. Ua tondekele vukuasi vua muntu ueka ua kala na ngolo ku hiana ikeye. Sipilitu ya Njambi ye ku mu hanene ngolo mua vuile vuzeye. Kaha kati ovio lika. Sipilitu ya Njambi ya hanene naua ngolo Paulu ya ku puisamo viuma vize vintsa ka hasele ku linga ku ngolo yeni lika. Netu vene i hasa ku tu kuasa. Nga Yehova a tu hana sipilitu santu yeni, tu ka kaniama mpundu!

10. Vati Yehova ua kuasele Ndaviti ku kolesa mu vieseko?

¹⁰ Mukua visamo Ndaviti ua muene vati sipilitu ya Njambi ya kele na ku mu kaniamesa. Uembile ngueni: “Hali Njambi yange nji tumbuka citungu.” (Visamo 18:29) Vintsimbu vimo visoti vietu vie ku pua via kama, ngeci mua citungu ca laha cize ka tu hasa ku londa ku ndzili yetu lika. Noho na vukuasi vua Yehova.

11. Vati sipilitu santu ye ku tu kuasa ku kolesa mu visoti?

¹¹ Tandenu Isaya 40:31. Vihungu ka ve ku simbula muilu ku ngolo yavo lika. Vunoni ve ku pangesa luhundzi lua ku yukuma lue ku tunda ha mavu. Luhundzi luaco lue ku va kuasa ku pulula vintunda via kama ca ku hona ku pangesa ngolo yavo yose. Ngeci mukemuo, nga nenu mu li na ku hita mu cisoti ca kama, singaniekenu hali evi vimueso. Puenu na ku lambelela Yehova a mi hane ngolo  ku hitila mu “mukuasi, ikeye sipilitu santu.” (Yoano 14:26) Kaha tantekeyenu ngecize tu hasa ku vundila sipilitu ya Yehova nkala ntsimbu cipue mu kati ka vutsiki. Halumo tue ku tondeka cikuma ku vundila sipilitu ya Yehova, nga ka tuesi na ku litombola na umo muanetu mu cikungulukilo. Omo lia vika eci ku hona ku litavasiana ce ku katuka?

12, 13. (a) Omo lia vika Vakua Kilistu ka ve ku litombola vintsimbu vimo? (b) Visoti via lihitile navio Yosefe vi tu longesa vika ku tuala hali Yehova?

¹² Ku hona ku litavasiana ce ku soloka muomu tu vose ka tua tantulukile. Vintsimbu vimo, viuma vi ve ku handeka ni ku linga vamuanetu vie ku tu vuisa matoto, ni vene yetu tue ku va vuisa matoto. Eci ci hasa ku pua ceseko ca kama. Vunoni ce ku tu hana vukovelelo vua ku muesa lukakatela kuli Yehova. Mu njila ika? Muomu tue ku lilongesa ku pangela hamo lika na vamuanetu mu ciyulo. Mu ku linga Yehova ua va lema vutuhu ka va tantulukile, netu tua pande ku va lema.

¹³ Yehova ke ku vindika vieseko vi solokele vangamba veni. Tua tantekeyamo omo lia viuma via lihitile navio Yosefe. Omo Yosefe ua puile mukuendze, vamuanaye va mu vuililile cipululu. Ngeci va mu landesele ku pua ndungo, kaha va mu tualele ku Ingito. (Njenisisi 37:28) Yehova ua muene mpundu visoti via lihitile navio Yosefe. Mua vusunga, ku mona vize visoti via lihitile navio kavusamba keni Yosefe ca mu vavalele ku mutima. Vutuhu ngoco, Yehova ka vindikile visoti viaco. Mu nima ya ntsimbu, Yosefe va mu vangeyele nguavo ua setekele ku kuata mpuevo ya Potifale ku ndzili linga a limone neni ku muvila, ngeci va mu mbilile mu kamenga, ambe ngoco Yehova kasi ka vindikile visoti viaco. Vuno Yehova ua sezele Yosefe mu viose evi ni? Houe. Mbimbiliya nguayo “Yehova ua kele neni; na vize via lingile, Yehova ua vi vezikisile.”​​—Njenisisi 39:21-23.

14. Vukuasi vuka tue ku uana nga tu seza vutenu?

¹⁴ Tu talenu naua via lihitile navio Ndaviti. Cingi ca vantu kanda va ci va yandeseho ngue mu va yandesele Ndaviti. Cikuavo naua, ou kavusamba ka Njambi ka tavele ku sulisa mutima ueni na matoto. Ua sonekele ngueni: “Likele ku vutenu, kaha seza matoto: Kati u ume mutima, ci lingisa vupi lika.” (Visamo 37:8) Cuma ca seho ya kama ce ku tu lingisa  ku “likela ku vutenu” ca pua muomu tu vose tu tonda ku tambuluisa Yehova. Ikeye “ke ku linga netu ngue ku vipi vietu.” (Visamo 103:10) Ku li vivezikiso vikuavo vie ku izamo nga tu seza vutenu. Ca ku muenako, vutenu vue ku lingisa maninga ku tunta cikuma mu muvila na ku koka mavezi akuavo a cihuihui. Vue ku neha naua mavezi a ku masuli na ku mampunga, kaha na ku tanganesa cifua ci vie ku pangelamo via-ku-lia mu muvila. Cikuavo naua, nga tu na tenuka, ka tue ku hilula vuino viuma. Vintsimbu vimo tue ku handeka ni ku linga viuma vie ku vuisa vamuanetu matoto, kaha evi vie ku tu vuisa ku pihia ku mutima mu ntunda ya kama. Ngeci ca pua ca cili ku huima mutima nga va na tu vulumuina. Mbimbiliya nguayo: “Mutima ua kulu ukeuo muono ua ntsitu.” (Visimo 14:30) Vika honi tu hasa ku linga nga vakuetu va tu vuisa matoto, kaha vati tu hasa ku linga ciyulo na vamuanetu? Mu ku pangesa vitume via mu Mbimbiliya.

15, 16. Vika tua pande ku linga nga umo muanetu na tu vulumuina?

¹⁵ Tandenu Efeso 4:26. Ka ce ku tu komouesa nga vantu ka ve ku pangela Yehova va tu vulumuina. Vunoni nga muanetu ni ndumbuetu ni vene vavusoko vetu va handeka ni ku linga vimo vi tu vavalesa ku mutima, tu hasa ku livua mua ku pihia. Vati co nga ka tu hasa ku suva vi va na tu lingi? Vuno tu kecelela vutenu vuetu vu tualeleleho, halumo mu miaka ya yingi ni? Tu ka kava cimamuna ca mu Mbimbiliya ca ku lihamba vuasi na vamuanetu ni? Nga tu hitisamo ntunda ya kama cikuma, ku lihamba na muanetu ci ka kaluua cikuma.

¹⁶ Vati nga umo muanetu na mi vulumuina kaha ka muesi na ku hasa ku vi suva? Vika mu hasa ku linga mu ka lihambe neni? Ha katete, vundilenu kuli Yehova. Mu vundilenu a mi kuase ku ka simutuila vuino na muanoko. Vulukenu ngecize muanoko neni ua pua kavusamba ka Yehova. (Visamo 25:14) Njambi ua mu lema. Yehova ue ku muesa ngozi ku vavusamba veni, kaha ua tonda netu tu lingemo. (Visimo 15:23; Mateo 7:12; Kolose 4:6) Ca mu civali, singaniekenu vuino vi mu handeka mu ku lihamba na muanoko. Kati mu livange ku singanieka ngecize ikeye na tondele vene ku mi vulumuina ku cizango. Halumo ua sevukile ni yenu muevuisisile viuma mua ku pihia. Kalenu na cizango ca ku tava ngecize nenu muliko na mutamba ku civulumuna caco. Mu ku lihamba, mu hasa ku putuka na mezi aa: “Halumo yange nji li na ku kaluuisa viuma, vunoni zau mu mu na ka handekele aze mezi, nji na vuile. . . ” Nga ka mua hasele ku lihamba na muanoko, tualelenuho ku seteka ku lingamo. Puenu na ku mu kundika mu vivundilo vienu. Vundilenu Yehova a mu vezikise na ku mi kuasa mu tuale mana ku vifua via cili via kala navio. Nga mu lingamo, kalenu na vusunga ngecize Yehova a ka viukilila na kapandi ka muli na ku lihakela mu ku lihamba na muanoko, muomu neni ua pua kavusamba ka Njambi.

17. Vati Yehova ue ku tu kuasa ku sungamesa vusamba vuetu neni nga tu na vulumuna, kaha omo lia vika tua pande ku tava vukuasi vuaco?

¹⁷ Vamo ve ku livua ngecize ka va fuililile ku pangela Yehova omo lia vupi vua kama vu va lingile laza. Ku livua mulonga ci hasa ku tu punda ciyulo, ndzolela, na ndzili yetu. Muangana Ndaviti neni ua kele na ku livua mulonga  ngeci ua handekele ngueni: “Omo nja holokele, vitsiha viange via vuliuile omo ku-vindzuoka cange ca litangua liose. Muomu mutana na vutsiki livoko liove lia nji lemuuisile.” Mua vusunga, Ndaviti ua simpile na ku linga vie ku tonda Yehova ku vangamba veni. Ua sonekele ngueni: “Nja litavele vupi vuange kuli yove,” ua vuezeleko naua ngueni, “Kaha ove ua nji ecelele ku-pihia ca vupi vuange.” (Visamo 32:3-5) Nga mua linga vupi vua kama, Yehova na liviukisila laza ku mi konekela. Muomu a tonda ku mi kuasa ku sungamesa vusamba vuenu neni. Vunoni mua pande ku tava vukuasi vue ku mi hana ku hitila mu vakuluntu. (Visimo 24:16; Tiango 5:13-15) Ngeci mukemuo kati mu simbule! Muomu linga mu ka tambule muono ka ue ku hua, noho mu sungamese vusamba vuenu na Yehova. Vunoni aci singaniekenu nga kasi mue ku livua mulonga, ambe vene mu nima ya ku mi konekela. Vika mua pande ku linga?

18. Vati lungano lua Paulu lu hasa ku kuasa vaze ve ku livua ngecize ka va fuililile ku pangela Yehova?

¹⁸ Kapostolo Paulu vintsimbu vimo neni ua livuile ku zeya omo lia vipi via lingile laza. Ua handekele ngueni: “Yange nji ua mundendendende ha kati ka vapostolo, yange ka va pandele ku nji tumbula kapostolo, muomu nja yandesele mbunga ya Njambi.” Vutuhu ngoco, ua vuezeleko naua ngueni: “Vunoni ku kavumbi ka Njambi, ha nji na pu ha nja pua vene.” (1 Kolintu 15:9, 10) Yehova ua tantekeyele ngecize Paulu ka tantulukile. Vunoni ambe ngoco Yehova ua mu tavele, kaha ua tondele Paulu a kale na vusunga vuaco. Nga mu na liveye vipi vienu mu vusunga na ku lekako Yehova, na vakuluntu nga ci tondeka, mua vusunga Yehova a ka mi konekela. Kalenu na vusunga ngecize Yehova na mi konekela, kaha tavenu ku konekela ceni!​—Isaya 55:6, 7.

19. Mu 2018 mukanda ua muaka u ka pua uka, kaha omo lia vika ua tondeka?

¹⁹ Mu ku linga ku kotoka ca ano mavu ci li mu hiehi, tua pande ku lavelela ku hita mu visoti via vingi. Vunoni tua pande ku vuluka ngecize Yehova, uze ue ku “hana ngolo kuli mukua ku lezumuka; na kuli uze kesi na zindzili,” a hasa ku mi hana viose vi mu tondeka linga mu tualeleho ku mu pangela na lukakatela. (Isaya 40:29; Visamo 55:22; 68:19) Mu ku hita ca muaka ua 2018, vintsimbu viose vi tu ka ya mu ku kunguluka ku Ndzivo ya Vuangana tu ka pua na ku vuluka ovu vusunga vua seho na ku mona mezi a mukanda uetu ua muaka: ‘Vaze va tumamena Yehova ngolo yavo i ka liovolola.’​—Isaya 40:31.