1, 2. (a) Vati ku aluluka ca ku tungumuna ci hasa ku tu vuisa? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Kuliya na Visamo 131 vika vi hasa ku tu kuasa ku niunga ciyulo cetu?

MU NIMA ya ku kala ha mbetele miaka 25, muanetu LIoyd na mpueyeni Alexandra va va tumine mu lihia. Ha katete va vuile vusiua. LIoyd ngueni: “Nja livuile ngecize Mbetele na vipanga viange via puile honi mutamba ua vuntu vuange. Mu visinganieka viange njevuisisile vusunga vua nehesele ku aluluka caco, vunoni mu visimano na vingonde via hateleko, nja kele na ku livua ngue va na nji mbila kuti.” Ha ntsimbu imo LIoyd ua muene ku aluluka mu njila ya cili, vunoni ha ntsimbu ikuavo ua vuile vusiua.

² Vintsimbu vimo, viuma vie ku aluluka mu muono mu cifua ka tua lavelelele, kaha vi hasa ku umisa cikuma mutima na ku tu nehela cikela. (Visimo 12:25) Nga ku tava ni ku litombuesa ku cimo ku aluluka ci li na ku tu puila ca cikalu, vika tu hasa ku linga mangana tu huime mbunge? (Tandenu Visamo 131:1-3.) Tu talenu vati vamo vangamba va Yehova, va ku laza na va ku  ntsimbu ino, va hasele ku niunga ciyulo cavo omo muono uavo ua alulukile mu ku tungumuna.

3. Vati muono ua Yosefe ua alulukile mu ku tungumuna?

³ Aci singaniekenu hali Yosefe. Vutuhu Yakomba ua kele na vana vavengi vunoni Yosefe ikeye ya lemeneho cikuma. Evi via lingisile vamuanaye ku mu vuila cipululu. Ngeci va mu landesele ku vundungo tele ali na miaka 17. (Njenisisi 37:2-4, 23-28) Kaha mu miaka 13 ua ka yandelele ku Ingito, imo miaka mu vundungo, ikuavo mu kamenga. Kaha naua ua kele ku laako na Ise ya lemene cikuma. Mua vusunga viose evi nga via mu kokelele vusiua ni nkulundundu, vunoni houe ka lingilemo. Vika via mu kuasele?

4. (a) Vika ua lingile Yosefe mua kele mu kamenga? (b) Vati Yehova ua kumbuluile vivundilo via Yosefe?

⁴ Omo Yosefe ua kele na ku yandela mu kamenga, citava ua kele na ku tuala mana ku cifua ca kele na ku mu kuaselamo Yehova. (Njenisisi 39:21; Visamo 105:17-19) Halumo naua ua vulukile vilota via vupolofeto via lotele tele kanike kaha via mu hanene vusunga ngecize nkuma Yehova ali neni. (Njenisisi 37:5-11) Citava naua ua kele na ku vundila ntsimbu yose na ku leka Yehova viose via kele mu mutima ueni. (Visamo 145:18) Kaha Yehova ua kumbuluile vivundilo via Yosefe mu ku mu hana vusunga ngecize “ua kele neni” mu viose via lihitile navio.—Vilinga 7:9, 10. * (Talenu ha litota.)

5. Vati ciyulo ca Njambi ci hasa ku vueza ku kapandi ketu ka ku pangela Yehova?

⁵ Ambe nga tu hita mu cisoti ca ku linga na ha meso vui, tu hasa ku kala na “ciyulo ca Njambi” cize ce ku niunga “visinganieka” vietu na ku tu lembamesa mutima. (Tandenu Filipu 4:6, 7.) Nga tuli na cimo cikela ku mutima ni tu na lisosomua na vimo “ciyulo ca Njambi” ci hasa ku tu kaniamesa linga tu tualeleleho ku pangela Yehova. Tu talenu amo malungano a matangua ano, a vamo vamuanetu va vuile ciyulo caco.

6, 7. Vati vivundilo vi hasa ku tu kuasa ku kala na ciyulo? Tumbulenu cimo cimueso.

⁶ Omo muanetu Ryan na mpueyeni Juliette va va lekele ngecize cipanga cavo ca vupioneiro vua ku lifuila ci nahu, va vuile vusiua vua kama. Ryan ngueni: “Mu tua vuile muzimbu uaco, mu ntsimbu oyo vene tua u lekele kuli Yehova mu civundilo. Tua muene ngecize tua uana vukovelelo vua ku lifuila vua ku muesa lukulahelo luetu kuli ikeye. Mu cikungulukilo ci tua kele, vavengi va puile va vaha mu vusunga, ngeci tua vundilile Yehova a tu kuase ku pua lungano lua cili kuli vakevo.”

⁷ Vati Yehova ua kumbuluile civundilo cavo? Ryan ngueni: “Mu nima ya ku vundila, visinganieka via ku henga na ku lisosomua cetu cose via zimanganene. Ciyulo ca Njambi ca niungile mitima na visinganieka vietu. Tua muene ngecize Yehova a ka tualelelaho ku tu pangesa, nga tu mona viuma mu njila ya cili.”

8-10. (a) Vati Sipilitu ya Njambi i hasa ku tu kuasa nga tu nomu mutima? (b) Vati Yehova a hasa ku tu kuasa nga tu tuala mana ku ku mu pangela?

⁸ Sipilitu santu ya Njambi i hasa ku tu  lembamesa, kaha i hasa naua ku tu lekesa vinimbu mu Mbimbiliya vize vi hasa ku tu kuasa ku ivuisisa vika mpundu via seho mu muono. (Tandenu Yoano 14:26, 27.) Tu ci hilulenu via lihitile navio muanetu Philip na mpueyeni Mary, va kele ha mbetele kampe miaka 25. Mu vingonde 4 lika vose va tsisile vanayavo na umo kavusoko ka Filipu, kaha va pandele ku niunga vaIse ya Mary, muomu va vavala ku hona ku-sua.

⁹ Philip ngueni: “Nja singaniekele nguange nji li na ku pinda vuino na visoti viaco, nkuma kua lisupile vimo. Tangua limo nja uanene Kolose 1:11 mu cilongesa ca Vutala. Cinimbu caco ca nji kuasele ku mona ngecize nja kele na ku kolesa vene, vunoni kati mu vutuntu. Nja pandele ‘ku kolesa mu vutuntu na ntsintsa na ndzolela.’ Eci cinimbu ca nji vuluisile ngecize ndzolela yange mu muono ya hitukilile ha vukuasi vua sipilitu santu ya Njambi kati nga nji li vuino ni kuahi.”

¹⁰ Mu ku linga Philip na Mary va tualele mana ku ku pangela Yehova, ua va vezikisile mu vinjila via vingi. Mu va fumine ha mbetele, vose va uanene vandongesi va Mbimbiliya vaze va kele na ku kola mu lutsilielo kaha va tondele ku lilongesa vintsimbu via vingi mu simano. Mary ngueni: “Vakevo va puile ndzolela yetu kaha va puile njila ya kele na ku pangesa Yehova mu ku tu hana vusunga ngecize viose vienda vuino.”

11, 12. (a) Vati Yosefe ua lingile vize via hasele ku vezikisa Yehova? (b) Vati Yehova ua lunguisile Yosefe?

¹¹ Nga muono u aluluka mu ku tungumuna, tu hasa ku uma cikuma mutima mu cifua ca ku linga tu pua lika na ku singanieka ha visoti vietu. Yosefe neni nga ua lingilemo. Vunoni ua hanguile ku linga vize via hasele ku liya na cisoti ceni. Ngue muze mua kele na ku fuitangana ku ndzivo ya Potifale, Yosefe ua fuitanganene mu nkala cipanga ci va mu hanene mu kamenga.—Njenisisi 39:21-23.

¹² Tangua limo Yosefe va mu tumine ku niunga vindzinda vavali vaze va pangelele ku nganda ya Falao. Yosefe ua va muesele ngozi, kaha vamala vaco va livuile ku zituka kuli ikeye mu cifua ca ku linga va mu lekele visoti viavo na vilota. (Njenisisi 40:5-8) Yosefe ka tantekeyele vie ku izilemo, vunoni vize vi va simutuilile vikevio via nehele ku patuka ceni. Mu nima ya miaka ivali, va mu patuile mu kamenga kaha ua puile mukua vukama mu Ingito. Falao ikeye lika ua mu hianene ku vukama!—Njenisisi 41:1, 14-16, 39-41.

13. Mu nkala visoti vi tu hita, vati tu hasa ku linga viuma vize via ka vezikisa Yehova?

 ¹³ Ngeci mua Yosefe, tu hasa ku hita mu cisoti ka tu hasa ku alulula. Vunoni nga tu muesa lukakatela na ku lingako vize vi tu hasa ku liya na ngolo yetu, Yehova a ka tu vezikisa. (Visamo 37:5) Ambe nga visoti vietu vi na tu tange ni vili na ku tu umisa mutima, ‘ka tue ku honoua’ lulavelelo. (2 Kolintu 4:8) Yehova a ka kala netu, cikumakuma nga tu tuala mana ku cipanga ca ku ambulula.

14-16. Vati Filipu ua tualele mana ku cipanga ca ku ambulula vutuhu muono ueni ua alulukile?

¹⁴ Filipu mukua ku ambulula ua puile lungano lua cili mu ku tuala mana ku cipanga ca ku ambulula vutuhu muono ueni ua alulukile. Ha katete, ua lingile cipanga ca mu vuisile ndzolela mu Yelusalema. (Vilinga 6:1-6) Vunoni viose via alulukile. Mu va tsihile Setefano, Vakua Kilistu va putukile ku va yandesa cikuma ngeci va tinine mu Yelusalema. Vunoni Filipu ua tondele ku ila ku cihela ci ka mu asiuisa ku tualelelaho ku fuitangana mu ku pangela Yehova, ngeci ua tininine ku mbonge ya Samaliya, kuze kua kele vantu va tondekele muzimbu ua cili.—Mateo 10:5; Vilinga 8:1, 5.

¹⁵ Filipu ua kele na cizango ca kuya kuose-okuo ku ya mu tuamenene sipilitu santu. Ngeci Yehova ua mu pangesele mu ku ka ambuluila ku vihela kua kele vantu vaze kanda va ci ivue muzimbu ua cili. Cingi ca vaYundeya va yenguile vakua Samaliya. Vunoni Filipu ka kele na kahangu, ua va ambuluilile muzimbu ua cili na cizango cose. Ngeci vakua Samaliya va mu “halakanene na mutima umo lika”!—Vilinga 8:6-8.

¹⁶ Mu nima yovio, sipilitu ya Njambi ya tuamenenene Filipu ku ka ambuluila ku vimbonge via Azotu na Sesaliya, kuze kua kele vakua vifuti va vengi. (Vilinga 8:39, 40) Kaha muono ua Filipu ua alulukile naua. Ua tungile ndzivo na ku putuka vusoko. Vunoni muose-omuo mu ua alulukile muono ueni, Filipu ua tualeleleho ku fuitangana mu cipanga ca ku ambulula, kaha Yehova ua tualeleleho ku mu vezikisisa hamo lika na vusoko vueni.—Vilinga 21:8, 9.

17, 18. Nga muono uetu u aluluka, vati ku tuala mana ku cipanga ca ku ambulula ci hasa ku tu kuasa?

¹⁷ Cingi ca vamuanetu va kala mu cipanga ca ntsimbu yose ve ku handeka nguavo ku  tuala mana ku ku ambulula ce ku va kuasa ku kala na ndzolela kaha na ku mona viuma mu njila ya cili ambe nga muono uavo u aluluka. Ca ku muenako, omo muanetu Osborne na mpueyeni Polite va ku Afrika do Sul va sile Mbetele, va singaniekele nguavo ci ka pua ca casi ku uana cipanga ca ntsimbu ya indende na cihela ca ku kala. Vunoni Osborne ua handekele ngueni: “Viuma via kaluuile, ka tua hasele ku uana vipanga vuasi-vuasi ngue mu tua singaniekele.” Kaha Mpueyeni Polite ngueni: “Mua hitile vingonde vitatu, vunoni vipanga kasi viahi, etu naua ka tua tulikile na kamo kambongo kahi. Havueni muane tua hitile mu visoti.”

¹⁸ Vika via kuasele Osborne na Polite mu ntsimbu eyi ya ikalu ngeci? Osborne ngueni: “Ku ambulula hamo lika na cikungulukilo ca tu kuasele cikuma ku tuala visinganieka vietu ku via Njambi na ku mona viuma mu njila ya cili.” Ka va tumamene hembo mu ku lisosomua na visoti viavo, vunoni va hanguile ku fuitangana mu cipanga ca ku ambulula. Ku lingamo ca va vuisile ndzolela ya kama! Osborne ua vuezeleko ngueni: “Tua ndundangelele mu mbonge yose mu ku tonda vipanga, kaha mu nima ya ntsimbu tua vi uanene.”

19-21. (a) Vika vi ka tu kuasa ku niunga ciyulo cetu? (b) Vukuasi vuka tu hasa ku uana nga tu litombuesa ku ku aluluka ca viuma ka tua lavelelele?

¹⁹ Ngue mu tua mono, nga tu linga cose mu visoti vietu na ku kulahela Yehova mu vutuntu, tu ka hasa ku niunga ciyulo cetu mu nkala visoti vi tu ka hita. (Tandenu Mika 7:7.) Mu nima ya ntsimbu, tu hasa ku ka mona ngecize cifua ci tua litombueselelemo ku ku aluluka ca vimo viuma ca kaniamesele vusamba vuetu na Yehova. Ndokazi Polite ua lomboluele ngueni ku mu tuma a seze Mbetele aye mu lihia ca mu longesa vi ca lomboloka ku hitukila hali Yehova ambe nga viuma vi kaluua cikuma. Ua handekele ngueni: “Vusamba vuange na Yehova vu na kaniama.”

 ²⁰ Ndokazi Mary, u tu na tumbuile laza, kasi ali na ku tualelelaho ku niunga ise mu vukulupe oku a linga vupioneiro. Kaha ngueni: “Nja lilongesa ngecize nga nji putuka ku lisosomua, nja pande ku imana, ku vundila kaha na ku huima mutima. Nji mona cuma ca kama ci nja lilongesa ca pua ku seza viuma mu mavoko a Yehova, kaha ku lingamo ci ka tondeka cikuma ku lutue.”

²¹ LIoyd na Alexandra va litavelele nguavo ku aluluka ca viuma mu muono uavo cesekele lutsilielo luavo mu vinjila ka va lavelelele. Vunoni nguavo vieseko viaco via va kuasa. Ve ku livua nguavo lutsilielo luavo lua kaniama mu njila i hasa ku va lembezieka ambe nga va hita mu visoti, kaha lua va kuasa naua ku pua vantu va cili..

22. Nga tu linga viose vi tu hasa kuliya na visoti vietu, vusunga vuka tu hasa ku kala navuo?

²² Mu mavu ano, muono uetu u hasa ku aluluka mu ku tungumuna. Tu hasa ku tambula citeli ceka mu vipanga via Yehova, ku vavala vuvezi vua vukalu, ni ku tondeka ku niunga vusoko vuetu mu njila ya iha. Vunoni viose ovio vi soloka, kalenu na vusunga ngecize Yehova ua mi haka seho kaha a ka mi kuasa ha ntsimbu i mu ka tondeka mpundu vukuasi. (VaHevelu 4:16; 1 Petulu 5:6, 7) Kaha mu ntsimbu ino lingenu viose vi mu hasa kuliya na visoti vienu. Vundilenu kuli Isuenu, Yehova, kaha lilongesenu ku kulahela muli ikeye mu vutuntu. Nga mu lingamo, cipue muono uenu u ka aluluka vati, mu ka kala na ciyulo ca mu visinganieka cize ce ku tunda kuli Yehova.