1, 2. Citeli cika ca kama ua tambuile Yehosua mu nima ya ku-tsa ca Mosesa?

YEHOVA ua lekele Yehosua ngueni: “Mosesa ngamba yange na tsi. Vuovuno ngoco vene katuka, zavuka Yondau ou, yove, na vantu ava vose, ku cifuti cize ci nji ku va hia.” (Yehosua 1:1, 2) Eci ca puile ku aluluka ca kama kuli Yehosua, uze ua puile mukuasi ua Mosesa mu miaka 40!

² Mosesa ua tuamenene vaIsaleli mu miaka ya yingi, vunoni Yehosua honi ikeye ue ku puile ntuamena yavo. Kaha halumo ua kele na ku lihula nga vantu va ka mu tava ku va tuamenena. (Ndeutelonomi 34:8, 10-12) Limo livulu lia handeka ku tuala ha Yehosua 1:1, 2, ngualio, ntsimbu ya ikalu kaha ya vusonde vua kama mu nkala cifuti, cipue laza ni lelo, ya pua ntsimbu ya ku sintsisa ntuamena ua laza na ua muha.

3, 4. Vati Yehova ua vezikisile Yehosua omo lia ku mu kulahela, kaha cihula cika tu hasa ku lilinga?

³ Cili vene Yehosua ua kele na vusunga vua ku lisosomua. Vunoni  ua kulahelele muli Yehova na ku kala na vukatuisi mu ku kava vimamuna via Yehova. (Yehosua 1:9-11) Njambi ua vezikisile Yehosua muomu ua mu tsilielele kaha ua pangesele kangelo mu ku tuamenena Yehosua na vaIsaleli. Citava ou kangelo uaco ua puile vene uze u va luka nguavo Lizi, ni nguetu Muaneni ua Ndala.—Ezundu 23:20-23; Yoano 1:1.

⁴ Yehova ua kuasele cifuti cose ca Isaleli linga va hase ku litombola na ku aluluka ca viuma cezile omo lia ku tambula Yehosua ku pua ntuamena uavo ua muha. Na lelo lino, kuli viuma via kama vili na ku aluluka mu lukungulukilo. Halumo tu hasa ku lihula nguetu ‘Viuma via vingi cikuma vili na ku aluluka mu lukungulukilo, vuno citava tu kulahele muli Yesu, ntuamena ua tu hanguila Njambi ni? (Tandenu Mateo 23:10.) Linga tu kumbulule eci cihula, tu ka hilula ha vati Yehova ua tuamenene vantu veni ku nima, na ha ntsimbu ya ku aluluka ca viuma.

5. Vika via solokelele Yehosua ku hiehi na Yeliko? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

⁵ Mu nima ya vaIsaleli ku zavuka Yondau, Yehosua ua liuanene na ciyovo. Ua liuanene na umo yala na kuata mukuale, ku hiehi na mbonge ya Yeliko. Yehosua ua mu ihuile ngueni: “Yove u muntu uetu ni muntu ua vakua nkole yetu? Yehosua ua komokele omo yala ua mu kumbuluile ngueni ua puile “muata ua civunga ca Yehova” ni nguetu kangelo ua liviukisilile ku ohiela vantu va Njambi. (Tandenu Yehosua 5:13-15.) Vutuhu mizimbu yeka ya mu Mbimbiliya ya muesa ngecize Yehova mpundu ua kele na ku handeka na Yehosua, ci soloka ngecize Njambi ua pangesele kangelo, a handeke mu lizina lieni, ngue mua lingile vintsimbu via vingi ku nima.—Ezundu 3:2-4; Yehosua 4:1, 15; 5:2, 9; Vilinga 7:38; Ngalata 3:19.

6-8. (a) Omo lia vika vimo vimamuna via kangelo halumo via tangele vaIsaleli? (b) Vati tua tantekeya ngecize vimamuna viaco via puile via mana kaha viezile ha ntsimbu ya cili? (Talenu ha litota.)

⁶ Kangelo ua lekele Yehosua via pandele mpundu ku linga mangana a vule Yeliko. Ha katete, vimo vimamuna via uze kangelo via solokele ngue ka via puile vutumbe vua cili. Ca ku muenako, kangelo ua lekele Yehosua a lovole masualale vose. Ku lingamo ca lombolokele ngecize masualele ka va ka hasa ku lua mu amo matangua. Aci singaniekenuho, nkuma ntsimbu ya ndzita ikeyo ntsimbu ya cili ya ku lovola masualele ni?—Njenisisi 34:24, 25; Yehosua 5:2, 8.

⁷ Halumo masualale va lihuile nguavo, ‘Nga vitozi veza mu ku tu luisa, vati tu kohiela mbunga?’ Kaha kua solokele vimo ka va lavelelele! Tele nga vakua Yeliko vezile mu ku luisa vaIsaleli, vunoni va putukile ku va vuila vuoma. Mbimbiliya nguayo vakua Yeliko va sokele ku mbonge yavo “ngo omo vana va Isaleli, na umo ua tuhukile uahi kaha na umo ua kovelele uahi.” (Yehosua 6:1) Citava, ou muzimbu ua lingisile vaIsaleli ku kulahela cikuma mu ku tuamenena ca Njambi!

⁸ Kangelo ua lekele Yehosua ngecize vaIsaleli ka va pandele ku luisa Yeliko. Vunoni va pandele ku caula ngoco, oku va zenguluka mbonge ya Yeliko mu matangua 6, kaha ha litangua lia mu citanu na avali va pandele ku zengulukako lutanu na luvali naua. Halumo masualale va singaniekele nguavo ku caula ngoco ci ka pua ‘ku pihisa ntsimbu na ndzili yetu, tu ka lipakesa ngoco!’ Vunoni ntuamena ua vaIsaleli, Yehova, ua tantekeyele via kele na ku linga! Ku kava vimamuna vieni ca kaniamesele lutsilielo lua vaIsaleli, kaha ka ca tondekele va ka lue na masualale  va Yeliko.—Yehosua 6:2-5; VaHevelu 11:30. * (Talenu ha litota.)

9. Omo lia vika tua pande ku kava vimamuna vi tue ku tambula mu lukungulukilo lua Yehova? Hanenu cimueso.

⁹ Vika tu lilongesa ku muzimbu ou? Vintsimbu vimo lukungulukilo lua Yehova lue ku linga viuma mu njila ya iha, kaha halumo ka tue ku ivuisisa omo lia vika. Ca ku muenako, halumo ka tua singaniekele ngecize ca pua ca cili ku pangesa vikomputador, vitelefone, na vitablet mu ku lilongesa mu vulika, mu lihia ni mu ku kunguluka. Vunoni halumo tua mono honi vukuasi vua kala ha ku lingamo. Mua vusunga, mu tue ku mona viuma via cili vie ku-iza mu ku aluluka ngeci mueci, lutsilielo luetu lue ku kaniama kaha tue ku likuata kumo na vamuanetu.

10. Iya mpundu ua viukisile ciuano ca vakua civunga ca vantuamena mu Yelusalema mu va talele via cimpande ca ku lovoka?

¹⁰ Ku sekulu ya ku livanga, umo mukua vifuti ua lizina Koloneliu, ua alulukile na ku pua Mukua Kilistu, vutuhu ka puile ua ku lovoka. Kaha mua hitile miaka 13, vunoni vamo vaYundeya Vakua Kilistu, kasi va tualeleleho ku handeka nguavo ku lovoka ca tondekele. (Vilinga 15:1, 2) Mu mbonge ya Antioka, vamo vamuanetu va kele na ku lisompa ku tuala ha cimpande caco. Ngeci vakuluntu va tumine kapostolo Paulu kuya ku Yelusalema linga a ka hule civunga ca vantuamena ku tuala ha cimpande caco. Vunoni iya mpundu ua tumine Paulu kuyako? Ivene Paulu ngueni: “Nja ile oko omo vimosi via ku nji  soluela.” Mua vusunga Kilistu ikeye ua kele na ku endesa viuma linga cimpande caco va ci kumbulule kuli vakua civunga ca vantuamena.—Ngalata 2:1-3.

11. (a) Vika va tualeleho ku tsiliela vamo vaYundeya Vakua Kilistu ku tuala ha ku lovoka? (b) Vati Paulu ua muesele ngecize ua puile mukua ku hakuila vakuluntu mu Yelusalema? (Talenu naua ha litota.)

¹¹ Kilistu ua tuamenene civunga ca vantuamena linga ci lombolole ha toma ngecize vakua vifuti ka va tondekele ku va lovola amba va pue Vakua Kilistu. (Vilinga 15:19, 20) Vutuhu ngoco mu nima ya miaka ya yingi vaYundeya Vakua Kilistu va tualeleho ku lovola vana vavo. Kaha vakuluntu va vuile linguavo ngecize Paulu ka singimikile Masiko a Mosesa. Ngeci vakuluntu va vundilile Paulu a linge vimo via muesele ngecize ua singimikile Masiko aco. * (Talenu ha litota.) (Vilinga 21:20-26) Va mu lekele a tuale vamala vauana ku tembele linga vantu va mone ngecize Paulu ua singimikile Masiko a Mosesa. Citava Paulu ue ku singaniekele ngueni: ‘Vika mua nji tumina ku linga evi? Haka via likuatela nange? VaYundeya Vakua Kilistu vakevo ka vevuisisile cimpande ca ku lovoka, kati yange.’ Vunoni Paulu uevuisile ngecize vakuluntu va tondele Vakua Kilistu vose va likuate kumo, ngeci ua tavele vi va mu tumine. Vunoni halumo tu hasa ku lihula omo lia vika Yesu uecelele cimpande ca ku lovoka ci tualeleho ku pua citanga mu miaka yose ize, vutuhu Masiko a Mosesa a likelele ku panga laza mua tsile Yesu.—Kolose 2:13, 14.

12. Vika halumo via lingisile Kilistu ku hitisamo ntsimbu ya kama amba a manusule cimpande ca ku lovoka?

¹² Ku litombola na ku-ivuisisa ca ciha ci hasa ku ambata ntsimbu. Vamo vaYundeya Vakua Kilistu va tondekele ntsimbu linga va tave ngecize nkuma ka vesi naua muintsi lia Masiko a Mosesa. (Yoano 16:12) Muomu tele va nezilila ku singanieka nguavo ku lovoka ca puile citantekeyeso ca vusamba vua ku lifuila na Njambi. (Njenisisi 17:9-12) Vakuavo va kele na vuoma vua ku va luisa kuli vaYundeya mu membo nga va likela ku kava cisemua. (Ngalata 6:12) Vunoni mu nima ya ntsimbu Kilistu ua vuezeleko mizimbu ikuavo ya va kuasele ku ivuisisa cimpande caco ku hitila mu mikanda ya Paulu.—Loma 2:28, 29; Ngalata 3:23-25.

13. Vika vi hasa ku tu kuasa ku hakuila cifua ca ku sika ca Kilistu?

¹³ Kilistu kasi ali na ku tuamenena cikungulukilo ca Vakua Kilistu lelo lino. Ngeci mukemuo nga lukungulukilo lu alulula vimo ka viesi na ku mi lomboloka, puenu na ku singanieka vati Kilistu ua tuamenene vantu va Njambi laza. Ambe ku matangua a Yehosua ni ku ntsimbu ya vapostolo, Kilistu kasi ue ku hana vimamuna vie ku niunga vantu va Njambi, ku kaniamesa lutsilielo luavo na ku va kuasa ku likuata kumo.—VaHevelu 13:8.

14-16. Vati vimamuna vi tue ku tambula kuli “mukuamanda ua cili” via muesa ngecize Kilistu a tonda ku tu kuasa ku kaniama mu lutsilielo?

 ¹⁴ Lelo lino “mukuamanda ua cili mukua mana” ue ku tu hana vimamuna vi tua tondeka, ha ntsimbu i via tondeka. (Mateo 24:45) Vimamuna viaco via muesa ngecize Yesu ua tu haka seho. Muanetu Marc, ua kala na vana vauana ngueni: “Satana ali na ku seteka ku zeyesa vikungulukilo mu ku luisa masoko. Ngeci mukemuo mitue ya vindzivo va na mono ha toma omo lia vika mukuamanda ue ku va kaniamesa va pue na ku endesa ku lemesa ca mu vusoko, linga va niunge masoko avo!”

¹⁵ Nga tu mona vati Kilistu ali na ku tu tuamenena, tu kevuisisa ngecize nkuma a tonda ku tu kuasa tu kaniamese lutsilielo luetu. Ca ku muenako umo mukuluntu mu cikungulukilo lizina lieni Patrick, ngueni: “Ha katete, vamo va muene ngecize ku likungulula mu tuvivunga tua tundende linga tu tuhuke mu lihia ku ku-hua ca simano, ci ka kokolola ntuima ya vakua ku ambulula.” Kaha naua ngueni, Vunoni eci ku aluluka caco ce ku muesa ngecize Yesu ua haka seho ku nkala muntu mu cikungulukilo. Ca ku muenako, vamo vamuanetu va pua vamuekulu ni kave ku tuhuka cikuma mu lihia ku sua kumo, vunoni mu ku kala ku tuvivunga tua tundende ve ku livua ngecize navo va kala na seho kaha va tondeka. Eci ce ku va kaniamesa mu lutsilielo.

¹⁶ Kilistu ue ku tu kuasa naua ku tuala mana ku cipanga cetu ca ku ambulula, mu ku pua cipanga ca seho ya kama mu mavu ose lelo lino. (Tandenu Mako 13:10.) Andre, umo mukuluntu ua muha, ue ku lihakela kapandi ka ku kava vimamuna via mu lukulungulukilo lua Yehova, ngueni: “Ku tepulula vantu ha vimbetele ca tu vuluisa ngecize tuli ku ntsongo ya matangua ku kotokela kaha tua pande ku tuala mana na ngolo yetu yose ku cipanga ca ku ambulula.”

17, 18. Omo lia vika tua pande ku tuala mana ku vukuasi vu tue ku uana nga tu litombuesa ku ku aluluka ca viuma mu lukungulukilo?

¹⁷ Vimamuna vi tue ku tambula kuli Yesu Kilistu, muangana uetu, vi tu kuasa mu ntsimbu ino na ku lutue. Setekenu ku tuala mana ku vukuasi vu mua uana omo lia ku litombuesa ku viuma vi va na alulula vuovuno mu lukungulukilo. Mu ku lemesa ca mu vusoko, mu hasa ku simutuila vati ku aluluka ca viuma ku tuala ha viuano ni ha ku ambulula ca kuasa vusoko vuenu.

¹⁸ Nga tu vuluka ngecize ku kava vimamuna via mu lungulukilo lua Yehova ce ku neha vivezikiso via vingi, ci ka tu puila ca casi ku kava cimamuna caco na ku kala na ndzolela. Ca ku muenako, mu ku linga ka tue ku tuhula naua mikanda ya ingi ngeci mua laza, tue ku zokotueya vimbongo. Kaha mu ku linga tue ku pangesa tekinologia muzimbu ua cili ue ku heta ku vantu vavengi. Vuno nenu mu ka lihakela kapandi ka ku pangesa cikuma mikanda electrónico ku hiana ya ku mavoko ni? Eyi ikeyo imo ya vinjila vi tu hasa ku kuaselamo Kilistu, uze a tonda ku pangesa vikuata via lukungulukilo na mana.

19. Omo lia vika tua pande ku hakuila ku tuamenena ca Kilistu?

¹⁹ Mu tue ku hakuila ku tuamenena ca Kilistu, tue ku kuasa vamuanetu va kale na lutsilielo lua ku kaniama na ku likuata kumo. André ua handekele ku tuala ha ku tepulula ca vantu ha vimbetele ngueni: “Cimbembesi ci va muesa vakua vusoko vua mbetele vaze va litombuesa ku ku aluluka ca viuma mu ku tava ku tunda ha mbetele, ce ku sambeya lukulahelo na kasingimiko kange mu lukungulukilo. Ve ku endela hamo na litemba lia Yehova mu ku viukilila mu nkala cipanga ci ve ku tambula.”

20, 21. (a) Omo lia vika tua pande ku kulahela muli Kilistu, Ntuamena uetu? (b) Vika tu ka simutuila mu cilongesa ci na hatako?

²⁰ Vuovuno Ntuamena uetu, Yesu Kilistu, a ka puisamo “ku hiana” ceni na viuma “via ku komouesa.” (Ku-Solola 6:2; Visamo 45:4) Vunoni ambe vuovuno ali na ku tu kuasa ku liviukisila ku ka yoyela mu mavu a aha na vipanga vi tu ka lingamo, omo tu ka longesa vaze va ka sanguka na ku puisa mavu citungu.

²¹ Ca kama lika nga tu kulahela muli Ntuamena na Muangana, a ka tu hetesa mu mavu a aha, viose-ovio vi soloka vi soloke. (Tandenu Visamo 46:1-3.) Lelo lino ci hasa ku pua ca cikalu ku litombuesa ku ku-aluluka ca viuma, cikumakuma nga ci tu kuata mu cifua ka tua lavelelele. Nga via cifua eci vi soloka, vati tu hasa ku niunga ciyulo cetu mu visinganieka na ku kaniamesa lutsilielo luetu muli Yehova? Tu ka simutuila eci cihula mu cilongesa ci na hatako.