1-2. Nkombelo ya pua vika, kaha omo lia vika ya tondeka?

ANDAMA ua puile ua ku tantuluka, vunoni mua vulumuine ua zimbalesele vukovelelo vua ku yoya miaka yose, kaha eci ca kuatele na ku vana veni vose. Andama ua vulumuine ku cizango. Ka kele na vusunga vua mu lingisile ku alulukila Njambi. Amba vana veni co? Vana va mbala ka va vulumuine mulonga na umo uahi, kaha naua ka va mu songangeyele ku vulumuna, muomu tele kanda va kaleko. (Loma 5:12, 14) Vuno kuli vimo vie ku lingile Yehova mu ku ohiela vana va Andama ku luvinda lua va kokelele ise ni? Eyo. Mu nima ya Andama ku vulumuna, Yehova ua soluele vutuhukilo vue ku kuasele makulukazi na makulukazi a vana va Andama ku patuka ku vupi na ku-tsa. (Njen. 3:15) Mu ya puileho ntsimbu, Yehova ua tumine Muaneni mu “ku hana muono ueni ku kula va vengi.”—Mako 10:45; Yoa. 6:51.

² Nkombelo ya pua vika? Kuliya na Visoneka via ciNgelengu, nkombelo ya pua ndando ya fuetele Yesu mu ku hiluisa vize via zimbalesele Andama. (1 Kol. 15:22) Omo lia vika tua tondeka ku tu patula? Muomu Yehova ua pua mukua vuoloke, kaha ngue mu a muesa Masiko a hanene ku vaIsaleli, muono va pandele ku u fueta naua na muono. (Ezu. 21:23, 24) Ni nguetu, mu ku linga Andama ua zimbalesele muono ua ku tantuluka, ca tondekele naua Yesu a fuete muono ueni ua ku tantuluka linga a puisemo vuoloke vua Yehova. (Loma 5:17) Ku lingamo, ca puisile Yesu “Ise ya Miaka Yose,” kuli vaze va muesa lutsilielo.—Isaya 9:6; Loma 3:23, 24.

3. Kuliya na Yoano 14:31 na 15:13, omo lia vika Yesu ua hanene muono ueni ua ku tantuluka ku cizango?

³ Yesu ua hele muono ueni ku cizango omo lia cilemo ceni kuli Ise ua muilu na kuli yetu. (Tandenu Yoano 14:31; 15:13.)  Cilemo caco, ca mu lingisile ku pua mukua vuoloke mu muono ueni uose na ku puisamo cizango ca Ise. Yesu ua muesele vuoloke vuaco na ku ku-tsa ceni. Omo liaco, vutumbe vua Yehova ku tuala ha vantu na ano mavu vu ka lipuisamo. Mu cilongesa cino, tu simutuila omo lia vika Yehova uecelele muaneni va mu yandese cikuma na ku ku-tsa. Tu simutuila naua mu vuihi, via umo mukua ku soneka Mbimbiliya, ua muesele ku santsela ca kama ku nkombelo. Kaha mu ku manusula, tu simutuila ha vati tu hasa ku muesa ku santsela cetu ku nkombelo na vati tu hasa ku vueza ku seho i tua haka ku vuana vua ku lifuila vua tu hana Yehova na Yesu.

4. Lombololenu vati cendele ku-tsa ca Yesu.

⁴ Singaniekenu ha kayando ka muene Yesu ha litangua lia ku-tsa ceni. Vutuhu tele nga ne ku sanene mikana ya tungelo linga va mu ohiele, ka lingilemo. Vunoni necelela masualale vakua Loma va mu kuate, kaha va na mu tingula na vukenia vua kama. (Mat. 26:52-54; Yoa. 18:3; 19:1) Va na mu tinguisa makote a kala na vimbimbo vie ku papulula cikanda ni nguetu likova. Mu nima yaco, va na mu sindiya ku lituika ngundzi ya kama mu muongo ua ku sula na vimbandu vi va na mu tuile na makote. Kaha Yesu na putuka ku kokangeya ngundzi mu ku i tuala ku cihela ci va ka mu sukikila. Vunoni mu nima ya ntsimbu, masualale va na kuatelamo muntu ueka linga a mu ambateleko ngundzi yaco. (Mat. 27:32) Mu va na hete, vakua ku mu tsiha va na putuka ku mu pangeya ha ngundzi yaco na vimbambo, mu mavoko na ha viliato. Mu nima yaco, va nemika ngundzi na ku i zika mu livu. Kaha vulemu vua muvila ueni vu na putuka ku hamesa mu vimbandu mu vi na kovelela vimbambo. Mu viose evi, vavusamba veni vali na ku linienga, kaha vanaye vali na ku lila mua kama. Vutuhu ngoco, vamo vakuluntu va vaYundeya vali na ku mu tsopa. (Luka 23:32-38; Yoa. 19:25) Ku vavala ci ali na ku ivua ci li na ku livuezelela ola ku ola. Kaha omo lia cifua ci va na mu sukikilamo, mbunge yeni na masapala vi na lisindakana cikuma mu ntulo, ngeci ali na ku ivua ku vavala ca kama nkala muku ua huima. Vunoni omo a lingila ku sula muono, na likanieka mangana a linge civundilo ca ku manusuila, mu ku leka Ise ngecize na vi puisamo. Mu nima yaco, mutue ueni u na zendamena ha ntulo kaha na tsi. (Mako 15:37; Luka 23:46; Yoa. 10:17, 18; 19:30) Mua vusunga, ku-tsa ca Yesu ca puile ca vukenia, ca kasahuntu, ca ku vavala cikuma, kaha ca simbuile!

5. Kuli Yesu, vika via mu vavalele cikuma ku mutima ku hiana cifua ci va mu tsihililemo?

⁵ Kuli Yesu, cifua ci va mu tsihililemo kati cikeco ca mu vavalele cikuma ku mutima. Cuma ca mu vavalele cikuma ku mutima ca puile cifua ca mulonga u va mu tsihilile. Va mu vangeyele nguavo ua pua mukua ku sahula Njambi, ni nguetu ka singimikile Njambi cipue lizina Lieni. (Mat. 26:64-66) Ku singanieka ha mulonga uaco ca mu yandesele cikuma, ngeci ua tondele linga Ise kati a mu tavese ku hita mu kasahuntu kaco. (Mat. 26:38, 39, 42) Omo lia vika Yehova uecelele Muaneni ya lema ku hita mu lamba na ku-tsa ca cifua cize? Tu hilulenu ha vusunga vutatu.

6. Omo lia vika Yesu va mu sukikilile ha citi?

⁶ Ca katete, Yesu ua pandele ku tsila ha citi linga a patule vaYundeya ku cimo cisingo. (Ngal. 3:10, 13) VaYundeya va lisingile ku niunga Masiko a Njambi, vunoni mu nima ya ntsimbu ya indende va likelele ku a niunga. Ngeci mukemuo mu ku vueza ku vupi vu va suana kuli Andama, va kele naua na cisingo omo lia ku hona ku niunga nkuminio yavo. (Loma 5:12) Kaha Masiko a hele Njambi ku vaIsaleli a muesele ngecize, nga muntu na lingi mulonga ua  pande kasitiku ka ku-tsa, va na pande vene ku mu tsiha. Kaha mu nima yaco, civimbi uaco va na pande ku mu sukika ha citi. * (Ndeu. 21:22, 23; 27:26) Ngeci mukemuo, Yesu mu ku tsila ha citi, ua patuile cifuti cose ca Isaleli ku cisingo, na ku va hana vukovelelo vua ku kovoka, vutuhu va mu vianene.

7. Vusunga vuka vua mu civali vua lingisile Njambi ku ecelela Muaneni a hite mu kayando?

⁷ Vusunga vua mu civali vua lingisile Yehova ku ecelela muaneni ku hita mu tuyando ovu: Ua kele na ku mu viukisila ku cipanga ce ku mu hele ku lutue ca ku pua Sasendote ua Kama. Yesu ua limuenene ivene ngecize ca cikalu ku ononoka Njambi nga tuli mu vieseko via kama. Ua hitile mu vieseko via kama mu cifua ca ku linga ua vundilile na “ku lambelela na mitambi ya kama na masozi.” Mu ku linga ua hitile mu vieseko via kama, Yesu ue ku ivuisisa vi tua tondeka. Ngeci mukemuo ‘a hasa ku tu kuasa’ nga tu ‘hita mu vieseko.’ Mua vusunga tue ku santsela cikuma kuli Yehova mu ku tu hanguila Sasendote ua Kama uze a hasa “ku tu tetela ku ku zeya cetu.”—VaHe. 2:17, 18; 4:14-16; 5:7-10.

8. Vusunga vuka vua mu citatu vua lingisile Njambi ku tavesa Yesu a hite mu vieseko via kama?

⁸ Ca mu citatu, Yehova uecelele Yesu a hite mu vieseko via kama linga a hase ku kumbulula eci cihula ca seho: Vuno vantu va hasa ku kakatela kuli Yehova cipue nga va hita mu ceseko ca kama ni? Satana ngueni na umo muntu uahi a hasa ku lingamo, muomu vantu va pua tuvinga-mu-sukuma, ni nguetu kuli vimo vi ve ku vinga kuli Njambi ngeci ve ku mu pangela. Kaha naua ngueni vantu ka va lemene Yehova ngeci mua iseavo ua katete, Andama. (Yombi 1:9-11; 2:4, 5) Mu ku linga Yehova ua kulahelele ngecize Muaneni a ka muesa lukakatela, ngeci ua tavesele va mueseke na ha ntsongo ya ngolo ya vuntu. Kaha cili vene, Yesu ua hasele ku kolesa na ku muesa ngecize Satana ua kuisile.

9. Lungano luka ua tu sila kapostolo Yoano?

⁹ Cilongesa ca nkombelo ce ku kaniamesa lutsilielo lua Vakua Kilistu vavengi. Ca ku muenako, ve ku tualelelaho ku ambulula vutuhu ve ku va luisa cikuma, kaha ve ku kolesa mu vieseko via ku liseza-seza na ku vusinakazi. Tu hilulenu ha lungano lua kapostolo Yoano. Ou kapostolo citava ua ambuluile vusunga ku tuala hali Kilistu na nkombelo, mu miaka i tuvakana 60. Mua lingile tele ali ku miaka 90, vakua Nguvulu ya Loma va mu tualele ku vundzinda ha nkundu ya Patemose. Omo lia vika? “Omo lizi lia Njambi na vukaleho vua Yesu.” (Ku-So. 1:9) Mua vusunga, Yoano ua sile lungano lua cili ku tuala ha ku tsiliela na ku kolesa.

10. Vati via sonekele Yoano via muesa ngecize ua hakele seho ku nkombelo?

¹⁰ Yoano ua muesele vukama vua cilemo ceni kuli Yesu na seho ua hakele ku nkombelo mu mavulu a sonekele. Ua tumbula via nkombelo na vukuasi vue ku izamo vintsimbu vi tuvakana 100. Ca ku muenako, ua sonekele ngueni: “Nga umosi a linga vupi, tu li na Lihako kuli Tata, ikeye Yesu Kilistu mukua vuviuke.” (1 Yoa. 2:1, 2) Visoneka via Yoano via muesa naua seho ya kala ha ku hana “vukaleho vua Yesu.” (Ku-So. 19:10) Evi via muesa ha toma ngecize Yoano ua hakele seho ya kama ku nkombelo. Vati netu tu hasa ku lingamo?

11. Vika vi hasa ku tu kuasa ku viana vieseko?

¹¹ Puenu na ku viana vieseko. Nga tua haka mpundu seho ku nkombelo, ka tu ka kala na  visinganieka via ku vihia ngeci mua: ‘Ka ci tondeka nji lihakele kapandi ka ku viana vieseko. Citava nji vulumune kaha nji vundila ku ecela.’ Houe ka tu ka lingimo. Vunoni nga tu hita mu vieseko tu ka handeka nguetu: ‘Houe, vati nji hasa ku linga vupi ku cizango mu pue viose via nji lingila Yehova na Yesu?’ Kaha mu nima yaco, tu hasa ku vundila Yehova a tu hane ndzili ya ku kolesa nguetu: ‘Tata nji kuase linga kati nji uile mu ceseko caco.’—Mat. 6:13.

12. Vati nji hasa ku kava cimamuna ca ku 1 Yoano 3:16-18?

¹² Lemenu vamuanoko. Ku lema vamuanetu, ca pua naua ku muesa seho ku nkombelo. Omo lia vika? Muomu Yesu ka hele lika muono ueni omo lietu, vunoni nomo lia vamuanetu naua. Muomu nga navo Yesu ua tavele ku va tsila, kaha va kala na seho ya kama kuli ikeye. (Tandenu 1 Yoano 3:16-18.) Tue ku muesa cilemo ku vamuanetu, mu cifua ci tue ku yoyelamo navo. (Efe. 4:29, 31–5:2) Ca ku muenako, tue ku va kuasa nga vali na ku vavala ni nga vali na ku hita mu vieseko via kama, hamo lika na viyovo via mavu. Vunoni vika tua pande ku linga nga umo muanetu na tu handeka amo mezi a akalu ni na tu vulumuina mu njila yeka?

13. Omo lia vika tua pande ku pua vakua ku ecela?

¹³ Vuno ce ku mi puila ca cikalu ku ecela vamuanoko ni? (Levi. 19:18) Nga mukemuo, kavenu eci cimamuna: “Liyandelienu umo na mukuavo, kaha liecelienu ha kati kenu ku milonga, nga umosi a li nevi via liniengele mukuavo; ngue Muangana ua mi ecelele enu, ngecize naua lingenu enu.” (Kolo. 3:13) Ntsimbu yose i tue ku ecela vamuanetu, tue ku muesa kuli Yehova ngecize tua haka seho ya kama ku nkombelo. Vati tu hasa ku vueza ku seho i tua haka kuli ovu vuana vua Njambi?

14. Tumbulenu imo njila i tu hasa ku vuezelamo seho i tua haka ku nkombelo?

¹⁴ Puenu na ku santsela Yehova ku nkombelo. Ndumbuetu Joanna ua miaka 80 ua ku India ngueni: “Mu ku mona cange ca pua ca seho ku tumbula nkombelo nkala litangua omo nji vundila kuli Yehova, mu ku muesa ku santsela cange.” Omo mu vundila puenu na ku vuluka mpundu visevuka vi mu na lingi kuli Yehova mu ku hita ca tangua kaha na ku vundila linga a mi ecele. Vunoni nga mu na lingi vupi vua kama, kati mu suve ngecize ca tondeka naua ku handeka na vakuluntu. Nga mu lingamo, va ka mi halakana vuino na ku mi mamuna na cilemo ku hitila mu Lizi lia Njambi. Va ka vundila nenu na ku lambelela Yehova a mi ecele ku hitila mu  nkombelo ya Yesu na ku mi kanguisa mu lutsilielo.—Tia. 5:14-16.

15. Omo lia vika tua pande ku uana ntsimbu ya ku tanda na ku hilula ha nkombelo ya Yesu?

¹⁵ Puenu na ku hilula ha nkombelo. Ndumbuetu Rajaman ua miaka 73 ngueni: “Mu nje ku tanda via lamba ya hitile Yesu, meso ange e ku sula na misozi.” Halumo nenu mu hasa ku ivua ku vavala ku mutima nga mu singanieka ha lamba ya hitile muana Njambi hano ha mavu. Kaha omo mu ka hilula ha nkombelo ya lingile, mua vusunga, cilemo ceni kuli ikeye na kuli Ise ci ka livuezelela. Cili vene, ci ka mi kuasa cikuma nga mu ka tondesesa ha nkombelo mu ku lemesa mu vusoko ni mu vulika.

16. Vati ku longesa vakuetu via nkombelo ci hasa ku tu kuasa netu? (Telenu cikupulo ca helu lia Vutala.)

¹⁶ Puenu na ku longesa vakuenu via nkombelo. Nkala ntsimbu i tue ku leka vakuetu via nkombelo, netu seho i tua haka ku nkombelo ye ku livuezelela. Tua kala na vikuata via cili vie ku tu kuasa ku longesa vakuetu ku tuala ha omo lia vika Yesu ua tu tsililile. Ca ku muenako, tu hasa ku pangesa cilongesa 4 ca mu mukanda Muzimbu ua Cili u Fuma Kuli Njambi! Cilongesa caco ca kala na mutue “Yesu Kilistu Iya?” Ni tu hasa ku pangesa kapitulu 5 ka mu livulu Vika i Hasa ku tu Longesa Mbimbiliya? Mutue ua kapitulu kaco, “Ku-kula ca pua Vuana vua Kama vua tu Hana Njambi.” Kaha nkala muaka, tue ku vueza ku seho i tua haka ku nkombelo, mu ku kunguluka ku Mulalelo ua ku-tsa ca Yesu, kaha na ku lania vakuetu na ntuima, veze ku ciuano caco. Mua vusunga, Yehova ua tu hana civezikiso ca kama ca ku longesa vakuetu via Muaneni.

17. Omo lia vika nkombelo ikeyo vuana vua seho ya kama cikuma vua hana Njambi ku vantu?

¹⁷ Cili vene, tuli na vusunga vuose vua ku tualelelaho ku hana seho ku nkombelo. Omo lia nkombelo tu hasa ku likuata vusamba na Yehova vutuhu ka tua tantulukile. Cikuavo naua, omo lia nkombelo vipanga via Satana tangua va ka vienieka. (1 Yoa. 3:8) Omo lia nkombelo, vutumbe vua katete vua Njambi ku tuala ha mavu tangua vu ka lipuisamo. Kaha mavu ose tangua a ka pua citungu. Muntu uose i mu ka liuana neni, ue ku pangela Yehova kaha ua mu lema. Ngeci mukemuo, tu puenu na ku tonda vinjila via ku liseza-seza nkala litangua via ku mueselamo ku santsela cetu ku vuana vua kama cikuma vua hana Njambi ku vantu, nkombelo.