1. Vika va mi longesa ku tuala hali Sakatanga?

NGA va mi lela ku Vakaleho va Yehova, kaha citava va mi longesa via Yehova tunde ku vunike. Va mi longesele ngecize ikeye Sakatanga kaha ua kala na vuntu vua cili. Cikuavo naua, ua kala na vutumbe vua cili ku tuala ha vantu.—Njen. 1:1; Vili. 17:24-27.

2. Vati vamo vantu ve ku muenamo vaze va tsiliela muli Sakatanga?

² Vantu vavengi, ka va tsilielele ngecize Njambi kua kala kaha ka va tsilielele naua ngecize ikeye Sakatanga. Vunoni va tsiliela ngecize muono ua liizila ukeuo u vene. Kaha ua putukile na tulongolo va vandende kaha kamandende-kamandende ua heta na ku tusitu va kama. Vamo vantu ve ku handeke evi va lilongesa mua kama. Kaha vamo co ve ku handeka nguavo siensia ya muesa ngecize Mbimbiliya ye ku handeka visaki, kaha vose va tsiliela muli Sakatanga va pua vaze va ku salela, ka va lilongesele mua kama, ni nguetu, vambulutu.

3. Vika ca puila ca seho ku kaniamesa lutsilielo luetu?

³ Vuno vilongesa vi ve ku sambeya vamo vantu vi ka tanganesa lutsilielo luenu muli Yehova mu ku pua Sakatanga ua cilemo ni? Evi via hitukila mua kama ha viuma via tu lingisa ku tsiliela Yehova ku pua Sakatanga. Vuno tua tava Yehova ku pua Sakatanga omo lia viuma via ku tu longesa lika, ni netu vavene tua uanene ntsimbu ya ku hilula vusunga vuaco? (1 Kol. 3:12-15) Cipue nga tua pua Vakaleho va Yehova mu ntsimbu ya kama, kasi tua pande ku linga cose mu ku kaniamesa lutsilielo luetu. Nga tu lingamo ka va ka tu hungumuna na mana a ha mavu na kuonga “ca cihuolohuohuo,” ci ve ku longesa vantu mu ku luisa Lizi lia Njambi. (Kolo. 2:8; VaHe. 11:6) Mu ku tu kuasa, cino lilongesa ci simutuila ha viuma vitatu: (1) Omo lia vika vavengi ka va tsilielele muli Sakatanga. (2) Vati mu hasa ku kaniamesa lutsilielo luenu muli Yehova Sakatanga uenu, kaha (3) Vati mu hasa ku niunga lutsilielo luaco linga kati lu tontole.

4. Kuliya na VaHevelu 11:1, lutsilielo lua vusunga lua hitukila haka?

⁴ Vamo ve ku handeka nguavo ku tsiliela ca pua ku kulahela mu viuma ka viesi na vukaleho. Vunoni ku tsiliela ci va handeka mu Mbimbiliya kati cikeco eci. (Tandenu VaHevelu 11:1.) Eci cinimbu ca muesa ngecize, ku tsiliela mu viuma kanda tu mona ngeci mua Yehova, Yesu, Vuangana vua muilu, ca hitukila ha vukaleho ni nguetu ciye. Umo Mukaleho ua pua Bioquímico ua vi lomboluele ngueni: “Lutsilielo luetu ka lua puile lua ku ndzimba, ni nguetu, luze ka lue ku hilula ha via siensia houe.”

5. Omo lia vika vantu vavengi va tsiliela ngecize muono ua liizila uvene?

⁵ Halumo tu hasa ku lihula nguetu, nga kuli vusunga vua vuingi vua muesa ngecize kua kala Sakatanga, kaha omo lia vika vantu vavengi va tsiliela ngecize muono ua liizila ukeuo uvene? Vamo ve ku vi tsiliela ngoco ca ku hona ku vi hilula. Robert, umo ua pua honi Mukaleho ua Yehova ngueni: “Mu ku linga ku sikola ka va kele na ku tu longesa via Sakatanga, nja singaniekele nguangue, cilongesa caco ca makuli. Vunoni nja hiluile lika ha muzimbu uaco, tele honi njili na miaka 22 mu nja handekele na Vakaleho va Yehova kaha va nji muesele vusunga vua ku sula ngandza, vua mu Mbimbiliya vua muesa ngecize kua kala Sakatanga.” *—Talenu cikasa “ Viuma vi tua Vundila ku Visemi.”

6. Vika vie ku lingisa vamo ku viana ku tsiliela muli Sakatanga?

⁶ Vamo ka va tsilielele muli Sakatanga, muomu ve ku handeka nguavo, ange nje ku tsiliela lika vize vi nje ku mona. Vutuhu ngoco, kua kala vimo vi va tsiliela vunoni ka ve ku vimona na meso, ngeci mua luhundzi. Lutsilielo lu va  tumbula mu Mbimbiliya lua ambatesela kumo naua na ku tsiliela mu viuma vikuavo “vize vintsa kanda tu mona.” (VaHe. 11:1) Ku lilongesa vukaleho na ku vu hilula, ce ku tondeka ntsimbu na ku lihakela kapandi ka kama. Vunoni vantu vavengi va kala na vulenda vua ku lihakela kapandi kaco. Muntu ke ku hilula vukaleho, a hasa ku singanieka ngueni Njambi ka keleko.

7. Vuno vakua ku lilongesa mua kama vose ve ku viana ngecize Njambi kati ikeye ua tangele melu na mavu ni? Lombololenu.

⁷ Mu nima ya ku hilula vukaleho, vamo vakua siensia va tava ngecize Njambi ikeye ua tangele melu na mavu. * Vamo ngeci mua Robert, u tu na tumbuile ha katete, halumo ve ku tava ngoco nguavo ka kua kele Sakatanga muomu ka ve ku vi longesa ku vi universidade. Vunoni cingi ca vakua siensia, va heta ha ku tantekeya Yehova na ku mu lema. Ngeci mua ava vakua siensia, tu  vose tua pande ku kaniamesa lutsilielo luetu muli Njambi, ambe nga va tu longesele vieka ku vunike. Ka kuesi ueka a hasa ku tu kaniameselaluo.

8-9. (a) Cihula cika tu simutuila vuovuno? (b) Vati ku lilongesa via ku tanga ca viuma ci mi kuasa?

⁸ Vati mu hasa ku kaniamesa lutsilielo luenu muli Sakatanga? Tu hilulenu vinjila viuana.

⁹Lilongesenu via ku tanga. Mu hasa ku kaniamesa lutsilielo luenu muli Sakatanga mu ku hilula vuino tusitu, miti na vintangantanga. (Visa. 19:1; Isaya 40:26) Nga mu vuezelela ku kapandi kenu ka ku lilongesa viuma ngeci muevi, na lutsilielo luenu ngecize Yehova ikeye Sakatanga lu ka livuezelela. Vintsimbu via vingi, mu mikanda yetu mue ku tuhuka vimpande vie ku handeka ha viuma via ku tanga. Kati mu pue na ku likanuuela ku tanda vimpande viaco, ambe nga vie ku mi kaluuila ku vi ivuisisa mu vutuntu. Lihakelenu kapandi ka ku ivuisisako vize vi mu hasa. Kaha kati mu suve ku hituluka mu vivideo via handeka ha viuma via ku tanga, via kala mu saiti yetu, vize vi tue ku mona-mona ku viuano via muhato.

10. Hanenu cimo cimueso ca solola vati vimo via ku tanga via muesa ngecize kua kala Sakatanga. (Loma 1:20)

¹⁰ Omo mu lilongesa vimo viuma via ku tanga, puenu na ku tuala mana ku viuma via muesa ngecize kua kala Sakatanga. (Tandenu Loma 1:20.) Ca ku muenako, litangua lie ku tua ceke na ku tuhula ntuima ize ya tondeka linga ha mavu ha kale muono. Vunoni kue ku tunda naua misa ye ku liana. Kaha etu vantu, va tondeka ku tu niunga ku misa yaco. Ku ndzili yetu lika, ka tu hasa ku liniunga. Vunoni kua kala vimo vie ku tu niunga, vika? Mavu a kala na ntelo yao, i va luka nguavo camada de ozono, kaha ntelo yaco ye ku zikiliya misa ya litangua i va luka nguavo raios ultravioleta, linga kati i hete ha mavu. Nga misa i livuezelela na camada de ozono ye ku livuezelela. Nkuma evi vi tua hilula ka via mi hanene vusunga ngecize noho ku kale umo mukua mana kaha mukua cilemo ua vi tangele ni?

11. Kuliko mu hasa ku uana mizimbu i kaniamesa lutsilielo luenu ku tuala ha ku tanga ca viuma? (Talenu cikasa “ Ku mu Hasa ku Uana Mizimbu ye ku Kaniamesa Lutsilielo.”)

¹¹ Mu hasa ku uana mizimbu ya ingi i kaniamesa lutsilielo luenu ku tuala ha ku tanga ca viuma mu ku tondesesa mu Índice das publicações, kaha na mu jw.org. Halumo mu ka lema ku putukila ku vimpande na vivideo via mu mu tamba “Teve um Projeto?” Vimpande viaco via pua via vihi kaha via lombolola mizimbu ya ku komouesa ku tuala ha tusitu na viuma vikuavo via ku tanga. Vie ku muesa naua, vati vakua siensia va seteka ku temunuina viuma via ku tanga.

12. Nga tuli na ku lilongesa Mbimbiliya, viuma vika tua pande ku tuala mana?

¹²Puenu na ku lilongesa Mbimbiliya. Uze Bioquímico u tu na tumbuile mu cinanga ca mu ciuana, ha katete ua vianene ku tsiliela muli Sakatanga. Vunoni mu nima ya ntsimbu ua hetele ha ku tsiliela ngecize kua kala Sakatanga. Ivene ngueni: “Lutsilielo luange ka lua hitukilile lika ha viuma vi nja lilongesele ku siensia. Vunoni lua hitukilile naua ha ku lilongesa Mbimbiliya na civando.” Halumo mu tantekeya laza vusunga vu ya longesa Mbimbiliya. Vutuhu ngoco, linga mu kaniamese lutsilielo luenu muli Sakatanga, mua pande ku tualelelaho ku lilongesa Lizi lia Njambi. (Yeho. 1:8; Visa. 119:97) Puenu na ku tuala mana ku cifua ci ya lomboluelamo Mbimbiliya mizimbu. Kaha naua puenu na ku hilula vupolofeto vuayo na ku litombola cayo. Ku lingamo, ci ka kaniamesa lutsilielo luenu ngecize kua kala Sakatanga ua cilemo ua  mana, uze ua tu tangele kaha ua huiminine Mbimbiliya. *—2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21.

13. Tumbulenu cimo cimueso ca mana a mu Lizi lia Njambi?

¹³ Nga muli na ku lilongesa Lizi lia Njambi, puenu na ku mona vati vinguli viayo vie ku kuasa. Ca ku muenako, Mbimbiliya ya lunguile laza nguayo, ku lema vimbongo ci liana kaha ce ku lingisa vantu ku “lituva ku masiua a engi.” (1 Tim. 6:9, 10; Visi. 28:20; Mat. 6:24) Vuno cimamuna caco na lelo ca kala na seho ni? Limo livulu ngualio: “Cingi ca vantu va lema vimbongo, ndzolela ya va kehela, vusiua ua va lanena. Kaha cipue vantu ve ku singanieka ku kala na vimbongo via vingi, va kala na vitanga via cihindu ca mu vuongo kaha na ca mu muvila uose vene, (The Narcissism Epidemic.)” Mua vusunga, cimamuna ca mu Mbimbiliya ca ku liniunga ku cilemo ca vimbongo ca pua ca seho ya kama! Vati, mu vulukako vimo vitume vikuavo via mu Mbimbiliya via mi kuasa mu muono ni? Nga tu vuezelela ku seho i tua haka ku vimamuna via mu Mbimbiliya, na lukulahelo luetu mu mana ayo, a ku tunda kuli Sakatanga luka livuezelela. (Tia. 1:5) Kaha ku linga evi, ci ka vueza ku ndzolela yetu mu muono.—Isaya 48:17, 18.

14. Ku lilongesa Mbimbiliya ci hasa ku tu kuasa ku tantekeya vika ku tuala hali Yehova?

¹⁴Lilongesenu Mbimbiliya na vutumbe vua cili, ni nguetu ku tantekeya Yehova. (Yoa. 17:3) Omo mu lilongesa Visoneka via ku Lela, mu ka nongonona umo ua kala na vifua vize vi mue ku mona mu mue ku lilongesa via ku tanga ca viuma. Kaha mu ka mona ngecize vifua viaco via tunda mpundu kuli umo, kati ku viuma via ku liizila ngoco. (Ezu. 34:6, 7; Visa. 145:8, 9) Ou uaco, ikeye Yehova, kaha omo mu tualelelaho ku mu tantekeya vuino, lutsilielo luenu muli Ikeye lu ka kola, mu ka mu lema kaha vusamba vuenu neni navuo vu ka kola.

15. Vati ku lekako vakuenu via lutsilielo luenu ci ka mi kuasa?

¹⁵Puenu na ku lekako vakuenu via lutsilielo luenu. Nga mu lingamo lutsilielo luenu lu ka kaniama. Vunoni vati co nga muntu u mu seteka ku ambuluila, a katula cihula, nga Njambi kua kala ni kuahi, kaha enu ka mu tantekeya mua ku mu kumbuluila? Tondenu cikumbululo ci ya hana Mbimbiliya ku tuala ha cimpande caco mu mikanda yetu, kaha na ku i lekesa ku muntu uaco. (1 Pet. 3:15) Kaha naua, mu hasa ku vundila vukuasi vua umo Mukaleho ua vutongue. Ambe nga muntu uaco a ka tava vikumbululo via mu Mbimbiliya ni kuahi, vunoni ku tondesesa ha cimpande caco, ci ka kaniamesa lutsilielo luenu. Omo lievi, ka mu ka tanguka na vilongesa via makuli vi ve ku sambeya vantu va lilongesa mua kama nguavo ka kua kele Sakatanga.

16. Vika vi hasa ku soloka nga ka tu tualelelaho ku kaniamesa na ku niunga lutsilielo luetu?

¹⁶ Ambe nga laza tua sua ku pangela Yehova, tua pande ku tualelelaho ku kaniamesa na ku niunga lutsilielo luetu. Omo lia vika? Muomu nga ka tua zangamene, lutsilielo luetu lu hasa ku zeya. Vulukenu ngecize lutsilielo lua ambatesela kumo na vukaleho vua viuma kanda tu mona. Kaha viuma ka tue ku mona ca casi ku vi suva. Ngeci kapostolo Paulu ua lukile ku hona lutsilielo ngueni “vupi vuze vue ku tu satela ntsimbu yose.” (VaHe. 12:1) Vati honi tu hasa ku liniunga ku ngandzo yaco?—2 Tes. 1:3.

17. Vukuasi vuka tua tondeka linga tu niunge lutsilielo luetu?

¹⁷ Ha katete, puenu na ku vundila sipilitu santu ya Yehova, na ku lingamo ku sua kumo. Omo lia vika? Muomu lutsilielo lua pua muhako ua sipilitu santu. (Ngal. 5:22, 23) Ka citava tu kale  na lutsilielo cipue ku lu kaniamesa ca ku hona vukuasi vua sipilitu santu. Kaha nga tu tualelelaho ku vundila Yehova linga a tu hane sipilitu santu yeni, a ka lingamo. (Luka 11:13) Tu hasa mpundu ku vundila nguetu: “Tu vuezeleko ku-tsiliela cetu.”—Luka 17:5.

18. Kuliya na Visamo 1:2, 3, civezikiso cika tua kala naco?

¹⁸ Mu ku vueza hali evi, puenu na ku lilongesa Lizi lia Njambi ku sua kumo. (Tandenu Visamo 1:2, 3.) Mu va sonekele samo yaco, tele vaIsaleli va vandende lika va kele na kopia ya mutuntu ya Masiko a Njambi. Vunoni muangana na vasasendote va kele na vikopia kaha mu nkala miaka 7, va kele na ku kungulula “vamala, vampuevo na vanike,” kaha na vakua vifuti vieka va tungile mu Isaleli linga va halakane ku ku tanda ca Masiko a Njambi. (Ndeu. 31:10-12) Ku matangua a Yesu, mazengununo a Visoneka via ku Lela, va vandende lika va kele nauo kaha akuavo a kele mu visinangonga. Vunoni lelo lino, cingi ca vantu va kala na Mbimbiliya cipue ya mutuntu ni mu mitamba. Ku kala na livulu luaco, ca pua civezikiso ca kama. Vati tu hasa ku muesa ngecize tue ku santsela ku civezikiso caco?

19. Vika tua pande ku linga mangana lutsilielo luetu lu tualeleleho ku kaniama?

¹⁹ Tu hasa ku muesa ngecize tua santsela ku civezikiso ca ku kala na Lizi lia Njambi, mu ku li tanda ku sua kumo. Tua pande ku hangula mpundu ntsimbu ya ku tanda na ku lilongesa Mbimbiliya, kati lika ku pua na ku lingamo nga via ku linga vieka viahi. Nga tu kala mpundu na programa ya ku lilongesa Mbimbiliya ku sua kumo, lutsilielo luetu lu ka tualelelaho ku kaniama.

20. Kapandi kaka tua pande ku lihakela?

²⁰ Etu ka tua lifuile na “vakua mangana na vakua mana” va mu mavu ano, muomu tua kala na lutsilielo lua hitukila ha vukaleho vua mu Lizi lia Njambi. (Mat. 11:25, 26) Omo lia ku lilongesa eli Lizi lia ku lela, tu tantekeya omo lia vika visoti vili na ku livuezelela ha mavu kaha na vati Yehova a ka vi manusula. Ngeci mukemuo, tu lihakelenu kapandi ka ku kaniamesa lutsilielo luetu na ku kuasa vantu vose va tu hasa va tsiliele muli Sakatanga. (1 Tim. 2:3, 4) Kaha tu tualelelenuho ku lavelela ntsimbu omo vantu vose va ka kala ha mavu, va ka temunuina mezi a ku Ku-Solola 4:11 nguayo: “Yove ua viuka, Muangana uetu na Njambi yetu, ku tambula ku-sangaziala, . . . muomu yove ua tangele viuma viose.”