NGA VAKUETU va tu muesa ngozi, ce ku tu vuisa ndzolela ya kama. Ce ku tu lembezieka ku tantekeya ngecize va tu haka seho. Mua vusunga, tue ku santsela cikuma nga vakuetu va tu muesa ngozi. Amba etu co vati tu hasa ku lilongesa ku pua vakua ngozi?

Mukua ngozi ua haka seho ya vusunga ku vakuavo, kaha ue ku i muesa mu mezi na vilinga vieni. Ke ku muesa lika kasingimiko ku vakuavo vunoni ue ku va muesa ngozi muomu ua va lema kaha ue ku ivuisisa vati vali na ku livua. Cikuavo naua, ngozi ya pua imo ya mihako ya sipilitu santu ya Njambi. (Ngalata 5:22, 23) Yehova a tonda tu pue vakua ngozi, ngeci mukemuo, tu talenu vati ikeye na Muaneni va muesa ngozi na vati tu hasa ku va tambuluisa.

Yehova ue ku muesa ngozi ku vose, cipue kuli “vakua ku zela ku santsela na vakua vipi.” (Luka 6:35) Ca ku muenako, Yehova ue ku “tuhuisa litangua lieni ku vakua vupi na vakua vusunga, a nokesa ku vakua vuviuke na vakua vuhenge.” (Mateo 5:45) Cipue vene vantu ka va tsilielele ngecize Yehova ikeye Sakatanga kasi ve ku uana vukuasi ku ngozi yeni kaha va kalako na imo ndzolela mu muono.

Cimueso ca kama ca ngozi ya Yehova, tu ci muena ku viuma via lingilile Andama na Eva. Mu nima ya ku vulumuna, “va tongele mefo a mukuyu” na ku fuika ha vimbunda. Vunoni Yehova ua tantekeyele ngecize ku mbandza ya Endene vaka tondeka vuzalo mpundu vu fuika mivila yavo, muomu mavu aco a puile a ku singa kaha a sulile na “zimbimbo na tundzata.” Ngeci Yehova ku ngozi yeni ua va pangelele “vuzalo vwa vilambu vya tusitu.”—Njenisisi 3:7, 17, 18, 21;.

Vunoni vutuhu Yehova ua kala na ngozi ku vose cipue “vakua vupi na vakua vusunga” vunoni ue ku i muesa cikuma ku vangamba veni va ku ononoka. Ca ku muenako, ku ntsimbu ya puile Zakaliya kapolofeto, umo kangelo ua lisosomuene muomu vaIsaleli va likelele ku tunga tembele ya Yehova mu Yelusalema. Yehova ua halakanene ku lisosomua ca uze kangelo kaha ua mu kumbuluile “na mezi a cili, mezi a ku lembezieka vene.” (Zakaliya 1:12, 13) Yehova ua muesele naua ngozi yaco kuli kapolofeto Eliya. Ntsimbu imo kapolofeto Eliya ua vuile vusiua na vulika vua kama ngeci ua vundilile Yehova a mu tsihe. Yehova ua muesele ngecize ua hakele seho ku cifua ca kele na ku livuilamo Eliya kaha ua tumine kangelo a ka mu lembezieke. Ngozi ya Yehova ya kaniamesele Eliya ku tualelelaho mu cipanga ceni. (1 Vamiangana 19:1-18) Ha kati ka vangamba va Yehova vose, iya mu ku mona cenu ua tambuluisile ngozi ya Yehova cikuma ku hiana vakuavo vose?

Yesu mua kele ha mavu, vantu va muene ngecize ua puile mukua ngozi ya ku hiana. Ka kele na ku handeka mezi a ku pihia ku vakuavo kaha ka kakateyele vakuavo ku linga cizango ceni. Ua handekele ngueni: “Tuayenu kuli ange, enu vose  muli na ku fuitangana na ku lemuua, kaha nji ka mi huimisa. . . . Muomu mukambo uange ua uasi, na citele cange ca cihehu.” (Mateo 11:28-30) Omo lia ngozi yeni vantu vakele na ku mu kavangeya kuose kua ile. Kaha ngozi yeni ya mu lingisile ku va hana via-ku-lia, ku va kanguisa na “ku va longesa viuma via vingi.”—Mako 6:34; Mateo 14:14; 15:32-38.

Yesu uevuisisile cifua ci va kele na ku livuilamo vantu kaha ua lisosomuene navo na ku va muesa ngozi. Ambe mu va kele na ku mu tanganesa vimo kasi ua tualeleho ku kuasa vose vezile kuli ikeye. (Luka 9:10, 11) Aci singaniekenu ha uze mpuevo ua kele na vuvezi vua ku hita maninga. Mu ku linga ua tondekele ku kanguka, ua kuatele ku vuzalo vua Yesu. Ku liya na Masiko a Mosesa, ka pandele ku lingamo muomu ua puile ua ku zuala. (Levitiku 15:25-28) Vati ua lingile Yesu? Ka mu tenukilile. Ua muene ngecize mpuevo uaco ua vuile vuoma, kaha ua mu vuilile ngozi muomu ua yandele na vuvezi vuaco miaka 12. Kaha ua mu lekele ngueni: “Muanange, ku-tsiliela cove ci na ku kanguisa; hamoye na ciyulo, kanguka vene ku musongo uove.” (Mako 5:25-34) Mua vusunga Yesu ua kele na ngozi ya ku komouesa!

Mu malungano a tu na simutuila tua mono ngecize ku pua mukua ngozi ca lomboloka ku kuasa vakuetu. Yesu ua muesele seho yaco mua tele cisimo ca mukua Samaliya ua ngozi. Umo kaYundeya va mu pundile viuma, ku mu vulumuna na ku mu seza ku mukulo ua tapalo a tsileko. Umo mukua Samaliya ua hitileko ua mu vuilile ngozi na ku mu kuasa, vutuhu vakua Samaliya va lizindile na vaYundeya. Ngozi ya mu sindiyile ku kuasa uze yala. Ua mu kusile ha vimbandu na ku mu tuala ku ndzivo ya ku tambuila vangendzi. Kaha ua fuetele mukua ku pangela ku ndzivo yaco linga a niunge uze kaYundeya kaha ua litavelele vene na ku fueta nkala vimbongo vieka vie ku tondekele mu ku mu niunga.—Luka 10:29-37.

Ngozi i ka tu sindiya ku haka seho ku vakuetu na ku va kaniamesa kati lika mu viuma vi tue ku linga vunoni na mu mezi etu. Mbimbiliya nguayo: “Ku uma mutima ce ku vuisa muntu vusiua, vunoni lizi lia cili lie ku mu vuisa ndzolela.” (Visimo 12:25; NW, nota) Nga tu pua vakua ngozi na vucili tu ka kaniamesa vakuetu na mezi etu, kaha ku lingamo ci ka va vuisa ndzolela. * (Talenu ha litota.) Ku handeka mezi a ngozi ci ka muesa ngecize tua va haka seho, kaha eci ci ka va kuasa ku lua na visoti via mu muono.—Visimo 16:24.

Tu vose tua kala na vuhasi vua ku muesa ngozi muomu Njambi ua tu tangele mu cifua ceni. (Njenisisi 1:27) Ca ku muenako, Yuliu, kapitau ua masualale mu Loma, u va kundikile kapandi ka ku tuala kapostolo Paulu ku Loma, “ua lingile ngozi na Paulu, ua mu tavele ku ya kuli vavusamba veni linga va mu kuase.” (Vilinga 27:3) Omo Paulu na Vakuavo va vombelele mu kalunga, vantu va ku Melita va “muesele ngozi ikeyo kati ya indende,” va va vuekelele na tuhia linga vote omo lia masika. (Vilinga 28:1, 2) Ava vamala va lingile viuma via cili cikuma. Vunoni linga ngozi yetu i vuise Yehova ndzolela, tua pande ku i muesa ntsimbu yose, kati noho noho lika.

Yehova a tonda ngozi i pue mutamba ua vuntu vuetu na cifua ca muono uetu. Ngeci ua tu leka ngueni tu pue na ku ‘zala’ ngozi. (Kolose 3:12) Vunoni ku muesa ngozi ntsimbu yose kati ca casi. Omo lia vika? Halumo ka tue ku muesa ngozi omo lia ntsoni, ku livua ngecize ka tu vi puisamo, ni tua kalako na vumo vulumbi. Ni halumo ce ku tu kaluuila ku muesa ngozi kuli vaze ve ku tu yandesa. Vunoni nga tu vundila sipilitu santu na ku tambuluisa Yehova, a hasa ku tu kuasa ku kala na ngozi ya vusunga.—1 Kolintu 2:12.

Vati tu hasa ku tantekeya ha tua pande ku pangela linga tu pue vakua ngozi? Mu ku lihula etu  vavene nguetu: ‘Vuno nje ku halakana vuino ku vakuetu na ku seteka ku ivuisisa vati va li na ku livua ni? Nje ku hasa ku nongonona ntsimbu ika vakuetu ve ku tondeka vukuasi ni? Tangua lika nja muesele ngozi ku muntu nkala, kati kavusoko ni kavusamba kange?’ Kaha lihakelenu vizango ngeci mua ku tantekeya vuino vantu va mue ku kala navo tangua na tangua, cikuma-kuma va mu cikungulukilo cenu. Nga mu lingamo, mu ka tantekeya visoti vi ve ku pinda navio na vika mpundu va tondeka. Cikuavo naua, setekenu ku muesa ngozi ku vakuenu, ngue ngozi i mue ku tonda ku mi muesa yenu. (Mateo 7:12) Ca ku manusuila, vundilenu vukuasi kuli Yehova kaha a ka vezikisa kapandi kenu ka ku pua mukua ngozi.—Luka 11:13.

Omo kapostolo Paulu ua tumbuile viuma via mu puisile mukua ku ambulula ua cili, cimo cavio ca puile ngozi. (2 Kolintu 6:3-6) Vantu va lemene Paulu muomu ua muesele ngozi mu mezi na mu vilinga. (Vilinga 28:30, 31) Netu naua, nga tu muesa ngozi ku vantu, citava va kevua cizango ca ku lilongesa vusunga. Nga tu muesa ngozi ku vose, cipue vaze ve ku tu yandesa, ci hasa ku va kuata ku mitima na ku alulula visinganieka viavo. (Loma 12:20) Halumo mu nima ya ntsimbu va kevua vene na cizango ca ku lilongesa Mbimbiliya.

Mu Citungu, vantu vose va ka limuesa ngozi umo na mukuavo. Vaze va ka sanguka navo va ka va muesa ngozi, vamo vavo lua ku livanga va ka mona muntu a va muesa ngozi. Mua vusunga eci ci ka va lingisa ku muesa ngozi ku vakuavo. Kaha uose ka ka muesa ngozi ku vakuavo ni a ka viana ku va kuasa, ka va ka mu tavesa ku yoyela mu Citungu. Vantu vakua cilemo na ngozi vakevo va ka yoyela mu Citungu ku miaka yose. (Visamo 37:9-11) Mua vusunga mavu a ka pua a ku lembama na ciyulo ca vusunga! Vunoni vutuhu ntsimbu yaco kanda i hete, tu hasa ku uana vukuasi mu ku pua vakua ngozi. Mu njila ika?

Mbimbiliya nguayo: “Mukua cikeketima a linga mua cili na muono ueni ivene.” (Visimo 11:17) Vantu va lema ku kala na mukua ngozi, kaha navo ve ku mu muesa ngozi. Yesu ua ambele ngueni: “Na ciseteko ci mue ku seteka naco enu, va ka mi seteka naua.” (Luka 6:38) Ngeci mukemuo, ca casi kuli mukua ngozi ku uana vavusamba va cili, vaze ka va ka mu mbila kuti.

Kapostolo Paulu ua lekele vakua cikungulukilo ca Efeso va pue ‘vakua mitima ya cili, vakua cikeketima, na ku liecela milonga umo na mukuavo.’ (Efeso 4:32) Nga vose mu cikungulukilo va limuesa cikeketima na ngozi, cikungulukilo ci ka kaniama na ku likuata kumo. Ka tua pandele ku pua vakua ku paya, ku fueya, ni ku handeka vamuanetu mua ku pihia, ka tua pandele ku lingamo cipue vene mu kueha. Vunoni viose vi tu handeka via pande ku pua via ku kaniamesa vize vi kuasa vakuetu. (Visimo 12:18) Vukuasi vuka vu kezamo? Cikungulukilo cose ci ka pangela Yehova na ndzolela.

Ngue mu tua lilongesa, ngozi ya pua cifua ci tue ku muesa mu viose vi tue ku handeka na ku linga. Kaha nga tu pua vakua ngozi, tuli na ku tambuluisa Njambi yetu ua cilemo na vuhuanga, Yehova. (Efeso 5:1) Evi vie ku kaniamesa cikungulukilo na ku sindiya vakuetu va pangele Yehova. Ngeci mukemuo tu lihakelenu kapandi kose ka ku muesa ngozi, linga vantu vose va mone nguavo Vakaleho va Yehova va pua vakua ngozi!