1, 2. Nga u heta ha ku hangula vimo mu muono, omo lia vika ku halakana ku vimamuna via Sakatanga uove ca pua ku muesa mana? (Talenu vikupulo via ku vuputukilo.)

NGA U mukuendze ni muhumbe, citava ue ku tambula vimamuna via vingi ku tuala ha muono uove ua ku lutue. Halumo valongisi na vakuluntu vakuavo ve ku ku mamuna nguavo ua pande ku lilongesa mua kama ni ku hangula vipanga vize vi ka ku puisa mpite. Vunoni Yehova ue ku ku hana cimamuna ceka ca cili. Yehova a tonda u tuale mana ku sikola linga u hase ku ka lilongesa vutongue vu u ka liyoyesa navuo ku lutue. (Kolose 3:23) Ngeci ua ku hana vitume vi ka ku tuamenena na ku ku kuasa ku yoya mu cifua ci ka muya ku mutima kuno ku matangua a ku kotokela.—Mateo 24:14.

² Vuluka ngecize Yehova a tantekeya viose. A tantekeya viuma vi ka soloka ku lutue, kaha a tantekeya mpundu ntsimbu ingahi i na lisupuho ku ku-nonga ca ano mavu. (Isaya 46:10; Mateo 24:3, 36) Yehova a ku tantekeya. A tantekeya vika vi ka  ku vuisa ndzolela na vika vi ka ku vuisa vusiua. Vimamuna via vantu vi hasa ku tovala ku vi halakana, vunoni nga luvula luavio kati Mbimbiliya, kaha kati via cili.—Visimo 19:21.

3, 4. Ku halakana ku vimamuna via ku pihia ca kokele vika kuli Andama na Eva na vana vavo?

³ Vimamuna via ku pihia via laza, kaha ku ntsenkulu via tunda. Satana ikeye ua livangele ku hana vantu cimamuna ca ku pihia. Ua songangeyele Eva ngueni ikeye na yalieni va ka yoya mu ndzolela nga va lihanguila vavene cifua ca ku yoyelamo. (Njenisisi 3:1-6) Vunoni Satana ua kele na ku tuameka vizango vieni! Ua tondele Andama na Eva hamo lika na vana va ve ku semene, va ka ononoke na ku lemesa ikeye kati Yehova. Vunoni Satana na vimo via lingilile vantu viahi. Yehova ikeye ua va hanene viose vi va kele navio. Ua va hanene umo ku mukuavo, na ku va hana citungu ca cili ca ku yoyela, na mivila ya ku tantuluka ye ku va lingisile ku yoya miaka yose.

⁴ Vunoni ca vusiua ka via lipuisilemo, muomu va Andama na Eva va muesele lisino kuli Njambi. Mu ku lingamo va lipotuele vavene kuli Ndundzi ya muono uavo, Yehova. Muezile ku vindama ca kama. Ngue vintemo vi va na potola ku muti uavio, Andama na Eva kamandende-kamandende va putukile ku kulupa kaha va tsile. Evi via kuatele na ku vana vavo, ni nguetu kuli etu vose. (Loma 5:12) Cingi ca vantu lelo lino ve ku sembulula vimamuna via Njambi na ku linga muose mu va na zange. (Efeso 2:1-3) Vika viezilemo? Mbimbiliya nguayo vakua ku sembulula Yehova ka va kele na “mangana cipue mana.”—Visimo 21:30.

5. Vusunga vuka ua kele navuo Njambi ku tuala ha vantu?

⁵ Yehova ua kele na vusunga ngecize tangua ku ka kala vantu vavengi, cikuma-kuma vakuendze va ka tonda ku mu tantekeya na ku mu pangela. (Visamo 103:17, 18; 110:3) Vakuendze na vahumbe vaco Yehova ua va lema cikuma! Nove u umo uavo ni? Nga mukemuo, mua vusunga uli na ku tambula “viuma via ku viuka” via vingi kuli Njambi kaha eci ce ku vuezelela ku ndzolela yove. (Tandenu Visamo 103:5; Visimo 10:22) Tu simutuila viuma viaco viuana: (1) Via-ku-lia via mu lutsilielo (2) Vavusamba va cili (3) vizango via seho kaha (4) ku patuka ca vusunga.

6. Vika mua pande ku sukila ndzala yenu ya mu lutsilielo, kaha vukuasi vuka ue ku tu hana Yehova?

⁶ Tusitu ka va kele na ndzala ya mu lutsilielo, ni nguetu, ka ve ku ivua ngecize va tondeka ku tantekeya Sakatanga uavo. Vunoni etu tua kala na ndzala yaco. (Mateo 4:4) Mu tue ku halakana kuli Yehova, tue ku uana liano, mana na ndzolela. Yesu ua handekele ngueni: “Va vezika vakua ku hutua mu cimbembesi: muomu vuangana vua muilu vu na pu vuavo.” (Mateo 5:3) Njambi ua tu hana Mbimbiliya kaha ue ku pangesa “mukuamanda ua cili” mu ku tu hana mikanda ye ku tu kuasa ku kaniamesa lutsilielo luetu. (Mateo 24:45) Mikanda yaco tua i luka nguetu via-ku-lia via mu lutsilielo muomu ye ku kolesa lutsilielo luetu na ku kaniamesa vusamba vuetu na Yehova. Tue ku tambula via-ku-lia via mu lutsilielo via ku liseza-seza kaha via ku tovala!—Isaya 65:13, 14.

7. Vati via-ku-lia via mu lutsilielo vi ka mi kuasa?

 ⁷ Via-ku-lia via mu lutsilielo vi hasa ku ku hana mana na ku ku kuasa ku singanieka vuino, kaha eci ci hasa ku ku niunga mu vinjila via vingi. (Tandenu Visimo 2:10-14.) Vifua viaco, vi ka ku kuasa ku nongonona makuli, ngeci mua makuli a ve ku handeka vamo nguavo Njambi ka keleko, ni nguavo vimbongo na vupite vi ka ku nehela Ndzolela. Vi ka ku kuasa naua ku liniunga ku vizango ni vilinga vi ka ku kokela visoti. Ngeci mukemuo linga cose u kale na mana na ku singanieka vuino. Kaha u ka limuena ove ivene ngecize Yehova ua ku lema kaha a tonda lika viuma vize vi ku vuisa ndzolela.—Visamo 34:8; Isaya 48:17, 18.

8. Omo lia vika ua pande ku suena kuli Njambi vuovuno, kaha vati ku lingamo ci ka ku kuasa ku lutue?

⁸ Vuovuno, mavu a Satana va ka a nongesa mu vutuntu. Yehova ikeye lika a ka hasa ku tu niunga na ku tu hana viuma viose vi tu ka tondeka, na via-ku-lia vi tu ka lia mu tu tunda vene hano. (Havakuke 3:2, 12-19) Ngeci mukemuo ino ikeyo ntsimbu ya ku suena kuli Njambi na ku mu kulahela na mutima uose. (2 Petulu 2:9) Nga mu lingamo, ambe nga ku ka soloka viuma via cifua cika mu ka handeka ngeci mua Ndaviti ua handekele ngueni: “Nji na hake Yehova ku meso ange ntsimbu yose: Muomu ikeye a li ku livoko liange lia cilio, ka nji ka taliangela.”—Visamo 16:8.

9. (a) Kuliya na Yoano 6:44, vika ue ku linga Yehova? (b) Omo lia vika ku liuana na vakuetu Vakaleho ca lifuila?

⁹ Mu ue ku liuana lua mbangelo na muntu ka tantekeya vusunga, viuma vingahi ue ku tantekeya hali ikeye? Halumo lizina na cihanga ceni lika kunahu. Vunoni nga u liuana na Mukaleho u tantekeya via vingi hali ikeye. U tantekeya ngecize ua lema Yehova. Kaha Yehova ua muene via cili muli ikeye ngeci ua mu laniene eze mu vusunga. (Tandenu Yoano 6:44.) Ambe nga ka u tantekeya kua tunda ni cisemua ceni, vunoni u tantekeya  via vingi hali ikeye, neni a tantekeya via vingi hali yove!

10, 11. Vangamba va Yehova va litombola mu vika, kaha eci ce ku mi vuisa vati?

¹⁰ Mu tue ku liuana na vakuetu Vakaleho, tua tantekeya laza ngecize tua litombola navo mu viuma via seho ya kama. Tu tantekeya ngecize vutuhu tue ku handeka malimi a ku liseza-seza vunoni tue ku handeka naua lilimi limo lika, “lilimi lia ku lela” lia vusunga. (Zefania 3:9) Eci ca lomboloka ngecize tu vose tua tsiliela muli Njambi, tue ku niunga vitume vimo lika mu muono, kaha tua lavelela viuma vimo lika ku lutue. Evi viuma vie ku tu kuasa ku litsiliela umo na mukuavo na ku likuata vusamba vua kama vuze vu ka tualelelaho ku miaka yose.

¹¹ Ngeci mukemuo, nga ue ku lemesa Yehova kala na vusunga ngecize uli na vavusamba va hiana seho. Uli na vavusamba kuose ku uya hano ha mavu, vutuhu ka u va tantekeya vose! Aci singaniekenuho, kuli veka va kala neci civezikiso, ku tundisako vangamba va Yehova ni?

12. Vizango vika via seho u hasa ku lihakela?

¹² Tandenu Ekelesiaste 11:9–12:1. Uli na vimo vizango vi uli na ku tonda ku puisamo ni? Halumo ua lihakela cizango ca ku tanda Mbimbiliya matangua ose, ni ku liviukisila vuino vikumbululo na mitamba ya ku viuano. Ni halumo uli na ku lihakela kapandi ka ku pangesa Mbimbiliya na vutongue mu lihia. Vati ue ku livua nga u mona ngecize vutongue vuove vuli na ku livuezelela ni nga vakuenu va ku lekamo? Ue ku ivua ndzolela, kaha mukemuo vene! Omo lia vika? Muomu uli na ku linga vize via tonda Yehova kuli yove, ngue mua lingile Yesu.—Visamo 40:8; Visimo 27:11.

13. Omo lia vika ku pangela Njambi ca hiana ku tuameka vizango via mu mavu ano?

¹³ Nga u tuala mana ku ku pangela Yehova, uli na ku linga cipanga ci ka ku vuisa ndzolela na ku ku hana vutumbe mu muono. Paulu ua mamuine ngueni: “Ngoco vene, vamuanetu vakua cilemo cange, likolesienu, puenu vakua lukakatela, lisalienu ntsimbu yose na vipanga via Muangana, omo mua tantekeya ngecize ku-fuitangana cenu ka cika ya mu ngoco muli Muangana.” (1 Kolintu 15:58) Vantu ve ku tuameka vizango via mu mavu ano, ngeci mua ku tonda vupite ni ku tsimana, ka va kele na ndzolela ya vusunga. Ambe kuli vaze ve ku puisamo vizango viaco, kasi ve ku livua vungoco. (Luka 9:25) Tua tantekeyamo omo lia lungano lua Muangana Solomone.—Loma 15:4.

14. Vika u hasa ku lilongesa ku viuma viesekele Solomone?

¹⁴ Solomone, ua puile umo ua vampite va kama cikuma, kaha ua tsimanene cikuma naua. Ngeci ua liesekele ngueni: “Nja handekele na mutima uange nguange, Vuno tuaya, nji ka ku eseka na ndzolela.” (Ekelesiaste 2:1-10) Ngeci Solomone ua tungisile vindzivo via ngungu ya ngoma, na vitungu via ku komouesa na ku linga viose via tondele. Vuno ku vi puisamo ca mu vuisile ndzolela ya vusunga ni? Omo Solomone ua hiluile ha viose via lingile, ua litavelele ngueni: “Viose via ngoco.” Ua vuezeleko naua ngueni: “Ka kua kele nganio imosi.” (Ekelesiaste 2:11) Nove u pua muana maleka mu ku lilongesela ku lungano lua Solomone ni?

15. Omo lia vika u tondeka lutsilielo, kaha vati luka ku kuasa, ngue mu via muesa Visamo 32:8?

¹⁵ Vamo vantu va pua ngue muana malizivila,  ve ku lilongesa lika cuma noho va na sevuka kaha ci na va kokela visoti. Yehova ka tondo u fue ngoco. A tonda u pue muana maleka, mu ku mu halakana na ku mu ononoka. Ku lingamo ca tondeka ku kala na lutsilielo, vunoni nga u lingamo ka u ka liveya cipue kamandende! Kaha Yehova neni ka ka suvu ‘cilemo ci ue ku muesa ku lizina lieni.’ (VaHevelu 6:10) Ngeci mukemuo linga cose u kaniamese lutsilielo luove. Kaha u ka linga vihangula via cili mu muono na ku limuena nguove nkuma cili vene Tatetu ua muilu Yehova a tonda lika u uane ni u linge vize vi ka ku vuisa ndzolela.—Tandenu Visamo 32:8.

16. Omo lia vika tua pande ku hakela seho ku ku zituka na ku ci pangesa na mana?

¹⁶ Paulu ua sonekele ngueni: “Oku ku li Sipilitu ua Muangana, kukekuo kua kala ku linga cizango.” (2 Kolintu 3:17) Yehova ua lema ku zituka, kaha nove ua ku tangele na cizango ca ku lema ku zituka. Vunoni a tonda u pangese ku zituka cove na mana mu njila ize i ku niunga. Halumo kuli vamo vakuenu ve ku tala via vuntselentsele, ve ku linga vupangala, ve ku linga vueho vua mponde ni ve ku nua cipue ku sipa. Ha katete viuma viaco vi hasa ku soloka ngue via ku tovala kaha vie ku vuisa ndzolela, vunoni mue ku iza ku vindama ca kama, ngeci mua mavezi, ku tenguka, ni vene ku-tsa. (Ngalata 6:7, 8) Vakuendze na vahumbe ve ku linga evi va hasa ku singanieka nguavo va pua va ku zituka vunoni houe.—Tito 3:3.

17, 18. (a) Vati ku ononoka Njambi ce ku tu puisa va ku zituka mu vusunga? (b) Mu njila ika Andama na Eva va zitukile ku hiana vantu lelo lino?

¹⁷ Ku sinia likuavo co, ku ononoka Yehova ce ku tu kuasa. Ce ku tu kuasa ku cihindu na ku tu hana ku zituka ca vusunga. (Visamo 19:7-11) Kaha nga u pangesa ku zituka cove na mana, ni nguetu, u hangula ku ononoka masiko na vitume via ku tantuluka via Njambi, u ka muesa kuli Njambi na ku visemi vove ngecize u mukuendze ni muhumbe ua ku hia. Citava visemi va ka ku tsiliela cikuma na ku vueza ku viuma vi ve ku ku tavesa ku linga. Kaha Yehova ua kulahesa ngueni vuovuno a ka hana ku vangamba veni vose ku zituka ca ku tantuluka, ci ya tumbula Mbimbiliya nguayo: “Ku patuka ca vana va Njambi.”—Loma 8:21, Livulu lya Shukulu Kalunga.

¹⁸ Eci cikeco ku zituka ci va kele naco va Andama na Eva. Mu citungu ca Endene Njambi ua va vindikilemo cuma cimo lika. Ka va pandele ku lia vusuka vua umo muti umo lika. (Njenisisi 2:9, 17) Mu ku mona cove vuno Njambi ua kaluuisile cikuma muono uavo ci pue ku hianesamo mu ku va hana lize lisiko ni? Na limo litangua liahi! Aci singaniekenu ha masiko angahi va tenda vantu na ku a tuika ha vitsili via vakuavo, a engi cikuma. Vunoni Yehova ua hanene Andama na Eva lisiko limo lika.

19. Vika vali na ku tu longesa kuli Yehova na Yesu vize vi ka tu kuasa ku pua va ku zituka?

¹⁹ Yehova ue ku tu lela na mana a ku komouesa cikuma. Tele nga ue ku tu capele  masiko a engi, vunoni houe, ue ku tu longesa na lukakatela ku ononoka lisiko lia cilemo. Ue ku tu longesa ku ononoka vitume vieni na ku zinda vupi. (Loma 12:9) Mu Cimpande ca ha Muncinda ca hanene Muaneni Yesu, ua tu kuasele ku ivuisisa omo lia vika vantu ve ku lingila viuma via ku pihia. (Mateo 5:27, 28) Kaha mu ku pua Muangana ua Vuangana vua Njambi, mu mavu a aha, Yesu a ka tualelelaho ku tu longesa vati tua pande ku mona via cili na via vipi, ngue mue ku vi mona ikeye. (VaHevelu 1:9) Yesu a ka tu puisa naua va ku tantuluka ku muvila na mu visinganieka. Aci singanieke ndzolela i tu kevua omo va ka tu tundisa ntsindiye ye ku tu lingisa ku vulumuna na ku patuka ku citanga ca ku hona ku tantuluka. Mua vusunga, tu ka viukilila mu ku kala na “ku patuka” ca vusunga ca tu kulahesa Yehova.

20. (a) Vati Yehova ue ku pangesa ku zituka ceni? (b) Vati u hasa ku mu tambuluisa?

²⁰ Vutuhu ngoco mu mavu a aha, ku zituka cetu kasi ci ka kala na nginga. Mu njila ika? Viose vi tu ka linga tu ka vi lingila omo lia ku lema Yehova na vakuetu. Ku tavesa cilemo ci tu tuamenene, ci ka pua ku tambuluisa Yehova. Muomu Yehova ua zituka mu ku linga viose via tonda, ka kele na vinginga, vunoni ue ku tavesa cilemo ci tuamenene viose vie ku linga, cipue vene cifua ce ku tu lelelamo. (1 Yoano 4:7, 8) Nga ngoco, nkuma tu hasa lika ku zituka mu vusunga nga tu tambuluisa Njambi.

21. (a) Vati Ndaviti ua livuile ku tuala hali Yehova? (b) Vika tua ku lilongesa mu cilongesa ci na hatako?

²¹ Vuno ua santsela cikuma ku viose via ku hana Yehova ni? Ua ku hana via-ku-lia via mu lutsilielo, vavusamba va cili, vizango via seho, lulavelelo lua ku ka zituka mu vusunga ku lutue, na vuana vukuavo vua ku komouesa vua vuingi. (Visamo 103:5) Halumo ue ku livua ngeci mua Ndaviti uze ua vundilile mezi a ku Visamo 16:11, ngueni: “U ka nji lekesa njila ya muono: Ku meso ove kua kala ku sula na ndzolela; Mu livoko liove lia cilio mua kala ku viukilila ku miaka yose ya ya-ye.” Mu cilongesa ci na hatako, tu ka lilongesa vusunga vukuavo vua seho vua ku visamo 16. Vusunga vuaco vu ka ku kuasa ku tantekeya vati u hasa ku kala na muono ua ku tovala cikuma!