1-2. Vika ua sonekele umo yala, kaha vika tu simutuila mu cilongesa cino?

LELO lino, vavengi ve ku lipamba nguavo va tsiliela muli Yesu, vunoni ka ve ku tava vilongesa vieni. (2 Tim. 4:3, 4) Umo yala ua sonekele ngueni: “Nga kuiza Yesu ueka lelo, na ku handeka vize vene via handekele uze Yesu ua katete . . . , vuno tu ka mu viana ngue mu tua vianene Yesu mpundu imo miaka 2.000 ku nima ni? . . . Vantu vavengi ve ku litavela vene ha toma nguavo: Neni nga tua mu viana.”

² Ku sekulu ya ku livanga, vantu vavengi va vuile mpundu Yesu a longesa, na ku limuena vikomoueso via lingile, vutuhu ngoco va vianene ku mu tsiliela. Omo lia vika? Mu cilongesa ci na hiti, tua hiluile ha viuma 4 via lingisile vantu ku suntsuka omo lia vilongesa na vilinga via Yesu. Mu cilongesa cino, tu hilula ha viuma vikuavo 4. Kaha omo tu lingamo, tu mona omo lia vika vantu ve ku viana vusunga lelo lino, na ku mona kapandi ka tua pande ku lihakela linga kati tu likele ku pangela Yehova.

3. Cihangula cika ua lingile Yesu, ca suntsuisile vamo?

³ Mua kele ha mavu, Yesu ua hanguile ku likata na vantu va vifua viose. Vutuhu ua kele na ku lia na vampite na vakua vukama, vunoni ua kele naua na ntsimbu ya ku kala na vihutu na vaze ka va kele na vakuasi. Cikuavo naua, ua kele na ku muesa cikeketima kuli vaze va va lukile vantu nguavo “vakua vipi.” Vamo vakua ku lihalesa va suntsukile omo lia vimo via lingile Yesu. Vehuile vandongesi veni nguavo: “Vika yenu mu li na ku lia na ku nua hamo na vakua milambu na vakua vipi?” Ngeci Yesu ua va kumbuluile ngueni: “Vakangule ka va hianga cimbanda;  vunoni vakua ku vavala. Ange ka njezilile mu ku sana vakua vuviuke, vunoni vakua vipi linga va aluluke.”—Luka 5:29-32.

4. Kuliya na mezi a kapolofeto Isaya, vika va pandele ku lavelela vaYundeya ku tuala hali Mesiya?

⁴ Vika via handeka Visoneka via ku Lela? Miaka ya ingi ku nima tele Mesiya kanda eze, kapolofeto Isaya, ua muesele ngecize Mesiya va ka mu viana kuli vakua mavu. Vupolofeto vuaco nguavuo: “Va mu yenguile, na vantu va mu vianene . . . Kaha va mu yenguile uze i ve ku vandesela cihanga cavo; Ka tua mu hakelele seho.” (Isaya 53:3) Vupolofeto vua muesele ngecize Mesiya va ka mu viana ku vantu, ngeci mukemuo vaYundeya tele nga va lavelele ngecize Yesu va ka mu viana ku vavengi.

5. Mu cifua cika vavengi ve ku muenamo vakua ku kava Yesu?

⁵ Vuno citanga caco na lelo tue ku ci mona ni? Eyo. Vakuluntu va malombelo, ve ku vuahelela mua kama nga vantu vakua vukama, vampite, ni vakua mana va lihana ku vitembele viavo. Kaha ve ku tava vantu vaco, ambe nga vilinga viavo ka via litombuele na masiko a Njambi. Paulu ua handekele ngueni, Njambi ue ku hangula vantu vaze va “va yengula.” (1 Kol. 1:26-29) Kuli Yehova, vangamba veni vose va pua va seho.

6. Vati tu hasa ku tambuluisa cifua ca muenenemo viuma Yesu ci va muesa ku Mateo 11:25, 26?

⁶ Vati tu hasa ku liniunga ku ku suntsuka? (Tandenu Mateo 11:25, 26.) Kati mu kave cifua ci ve ku muenamo vakua mavu, vangamba va Njambi. Vulukenu ngecize Yehova ue ku pangesa lika vantu va ku likehesa mu ku linga cizango ceni. (Visa. 138:6) Aci singaniekenu ha viuma via ku komouesa via puisamo Yehova, mu ku pangesa vantu vaze va ve ku mona vakua mavu ku pua va ku salela ni ka va lilongesele.

7. Omo lia vika Yesu ua sanene vaFaliseo ngueni, vakua civembulu? Kaha vati va lingile?

⁷ Na ku simpa cose, Yesu ua anekele ha mutana vilinga via ku vihia via vakua malombelo. Ca ku muenako, ua soluele civembulu ci va kele naco vaFaliseo ca ku lisosomua cikuma na ku tana ku mavoko, ku hiana ku niunga visemi. (Mat. 15:1-11) Vandongesi va Yesu halumo va komokele. Ngeci va mu ihuile nguavo: “U na tantekeya vaFaliseo va na lava ku mutima omo va vuile luhande luno, ni?” Yesu ua va kumbuluile ngueni: “Visoka viose Tata ua muilu vintsa ka tombekele, va ka vi tukula. Va sezenu va na pu vantuamalutue va ku puputiya. Kaha nga kapuputa a tuamenena kapuputa vose vavali va ka uila mu cina.” (Mat. 15:12-14) Yesu ka likelele ku handeka vusunga omo lia ku niengua ca vakuluntu va malombelo.

8. Vati Yesu ua muesele ngecize kati viose vi ve ku longesa vakua malombelo via litombola na cizango ca Njambi?

⁸ Yesu ua anekele naua ha mutana, vilongesa via makuli via vakua malombelo. Ka handekele ngecize vilongesa viavo viose vie kuya Njambi ku mutima, houe. Vunoni ua muesele ngecize, vavengi va kaya mu njila ya kama yaya ku ku nonga, kaha va vandende lika va ka uana njila yaya ku muono. (Mat. 7:13, 14) Ua muesele naua ha toma ngecize vamo va solokele ngue ve ku pangela Njambi, vunoni ka va kele mpundu na ku mu pangela. Ngeci ua mamuine ngueni: “Liniungienu ku vapolofeto va makuli, vaze ve ku iza-iza kuli enu na vuzalo vua vampanga, vunoni mu kati va na pu tungunga vakua ku kuata. Ku mihako yavo mu ka va tantekeya.”—Mat. 7:15-20.

9. Tumbulenu vimo vilongesa via makuli via anekele Yesu ku mutana.

⁹ Vika via handeka Visoneka via ku Lela? Vupolofeto vua muesele ngecize Mesiya a ka kala  na ntuima ya kama ku tuala ha ndzivo ya Yehova. (Visa. 69:9; Yoa. 2:14-17) Ntuima yaco ya lingisile Yesu ku aneka ha mutana vilongesa na vilinga via makuli via vakua malombelo. Ca ku muenako, vaFaliseo va kele na ku longesa nguavo, muono ka ue ku-tsa; vunoni Yesu ua longesele ngecize vatsi vali mu tulo. (Yoa. 11:11) VaSanduseo va kele na ku viana ngecize cisangukilo ka ca keleko, vunoni Yesu ua sanguile kavusamba keni Lazalu. (Yoa. 11:43, 44; Vili. 23:8) VaFaliseo va kele na ku longesa ngecize viuma viose vie ku soloka, Njambi ua vi soneka laza. Vunoni Yesu ua longesele ngecize vantu va kala na vuhasi vua ku lihanguila viuma, kaha va hasa ku hangula nga va pangela Njambi ni kuahi.—Mat. 11:28.

10. Omo lia vika vantu vavengi ve ku viana vilongesa vietu?

¹⁰ Vuno citanga caco na lelo tue ku ci mona ni? Eyo. Vavengi ve ku tu viana, muomu tue ku pangesa Mbimbiliya mu ku aneka ku mutana vilongesa via makuli via mu malombelo. Vakuluntu va malombelo ve ku longesa vantu nguavo, Njambi ue ku uemeka vakua vupi mu ngehena. Ve ku pangesa eci cilongesa, mu ku zuzuisa vantu linga va tualeleho ku vononoka. Vunoni etu Vakua Kilistu va vusunga, mu ku linga tue ku lemesa Njambi ua cilemo Yehova, tue ku aneka cilongesa caco ha mutana. Vakuluntu va malombelo ve ku longesa ngecize muono ka ue ku-tsa. Cilongesa caco nga ca puile ca vusunga, nga cisangukilo ka ci ka tondeka naua. Ngeci mukemuo, tue ku ci aneka ku mutana ngecize ca makuli. Kaha vutuhu vakua malombelo a engi ve ku longesa ngecize viuma viose vie ku soloka Njambi ua vi soneka laza. Vunoni etu tue ku longesa ngecize muntu ua kala na vuana vua ku lihanguila, kaha na ku pangela Njambi vene ca pua ci hangula ca muntu ku muntu. Vati evi vie ku vuisa vakuluntu va malombelo? Ve ku niengua cikuma!

11. Kuliya na mezi a Yesu a ku Yoano 8:45-47, vika Njambi ua tonda ku vangamba veni?

¹¹ Vati tu hasa ku liniunga ku ku suntsuka? Nga tua lema vusunga, kaha tua pande ku tava na ku ononoka mezi a Njambi. (Tandenu Yoano 8:45-47.) Satana Ndiavu ua vianene  vusunga. Vunoni etu na limo litangua liahi tu ka vu viana. Ka tue ku linga viuma vi liluisa na vize vi tua tsiliela. (Yoa. 8:44) Njambi ua tonda ngecize vantu veni ‘va zinde via vipi, na ku kakatela ku via cili’ ngue muze mua lingile Yesu.—Loma 12:9; VaHe. 1:9.

12. Omo lia vika cifua ca tsilililemo Yesu ca suntsuisile vaYundeya vavengi?

¹² Coua cika cikuavo ca suntsuisile vaYundeya ku matangua a Yesu? Paulu ua muesele ngecize cifua ca tsilililemo Yesu, “kuli vaYundeya [ca puile] cisuntsuiso.” (1 Kol. 1:23) Omo lia vika vaYundeya vavengi va suntsukile ku tuala ha cifua ca tsilililemo Yesu? Kuli vakevo Yesu ka puile Mesiya, muomu va mu sukikile ha citi ngue mbanditu ni mukua vupi, ngeci va mu vianene.—Ndeu. 21:22, 23.

13. Vika va vianene ku tava vaze va suntsukile omo lia cifua ca tsilililemo Yesu?

¹³ Vaze va suntsukile omo lia cifua ca tsilililemo Yesu, va vianene ku tava ngecize Yesu ka kele na mulonga, va mu vangeyele, kaha naua va mu sompesele mu vuhenge. Vangazi va sompesele Yesu, ka va tualele mana mu ku sompesa mu vuoloke. Vakua mpunga ya vaYundeya va likunguluile vuasi-vuasi linga va sompese Yesu kaha ka va kavele masiko a cifuti ku tuala ha cifua ca ku sompeselamo. (Luka 22:54; Yoa. 18:24) Vangazi tele nga va pandele ku halakana na matuitui a ku hona kahangu ku viuma vi va kele na ku vangeya vantu Yesu. Vunoni vakevo mpundu “va lengeyele vukaleho vua ku vangela navuo Yesu, linga va mu tsihe.” Kaha mu va honouele ku uana vukaleho vuaco, sasendote ua kama ua telelele Yesu likambuila na mezi linga a lihise ivene, vunoni evi ka via litombuele cipue kamandende na masiko a ku sompeselamo muntu. (Mat. 26:59; Mako 14:55-64) Kaha cipue vene mua sangukile Yesu, vaze vangazi vakua vuhenge va fuetele “zimbongo zia zingi” kuli masualale va kele na ku niunga cihilo ca Yesu, linga va sanduole mizimbu ya makuli ku tuala ha ku zimangana ca muvila ueni mu mbumbo.—Mat. 28:11-15.

14. Vika ya polofetele Mbimbiliya ku tuala ha kutsa ca Mesiya?

 ¹⁴ Vika via handeka Visoneka via ku Lela? VaYundeya vavengi ka va lavelelele ngecize Mesiya a ka tsa, vunoni talenu vi vua handekele vupolofeto, nguavuo: “Muomu ikeye ua muaniene muono ueni mu ku tsa, kaha va mu tandele hamo na vakua ku vulumuna: hanga ua ambatele vupi vua va vengi, kaha ua hakuilile vakua ku vulumuna.” (Isaya 53:12) Ngeci mukemuo, vaYundeya ka va kele na vusunga vua ku suntsuka ku tuala ha cifua ca tsililemo Yesu ngue mukua vupi.

15. Manguavo a ka a ve ku vangeya Vakaleho va Yehova eku lingisa vamo ku suntsuka?

¹⁵ Vuno citanga caco na lelo tue ku ci mona ni? Cikuma-kuma vene! Yesu va mu vangeyele na ku mu tuika mulonga ka lingile, kaha Vakaleho va Yehova navo ve ku va muesa vuhenge vuaco. Tu hilulenu vimo vimona. Tunde mu 1930 ku tuala mu 1940, vakua masiko va kele na ku pindisa cikuma Vakaleho va Yehova ku tuala ha ku lemesa Njambi mu ciyulo ku Estados Unidos. Vamo vangazi va kele na ku tu muesa kahangu citona-meso. Kaha ku mbonge ya Quebec ku Canada, vakuluntu va malombelo na vakua nguvulu, va likuatele kumo mu ku luisa vipanga vietu. Vakua ku ambulula vavengi, va va tualele mu tumenga omo lia ku ambuluilako vantu va va lihatele navo, Muzimbu ua Vuangana vua Njambi. Vakua Nazi ku Alemanha, va tsihile vamuanetu va vakuendze vavengi omo lia lutsilielo luavo. Mu ntsimbu ino, vamuanetu va vengi ku Russia, ve ku va tuika milonga na ku va mbila mu tumenga omo lia ku simutuila na vakuavo via Mbimbiliya, muomu nguavo cipanga caco ce ku luisa nguvulu. Cipue vene Mbimbiliya ya Tradução do Novo Mundo mu ciRusso, va i tumbula ku pua livulu lie ku luisa nguvulu na ku i vindika, muomu mua kala lizina lia Yehova.

16. Ngue mu ua tsindika 1 Yoano 4:1, omo lia vika ka tua pandele ku tanguka na manguavo a ve ku handeka vantu ku tuala ha Vakaleho va Yehova?

¹⁶ Vati tu hasa ku liniunga ku ku suntsuka? Mu ku konka vimpande linga tu tantekeye vusunga. Mu cimpande ca ha muncinda, Yesu ua lunguile vakua ku mu halakana ngueni, va ka mi “vangela viose via vipi omo yange.” (Mat. 5:11) Kaha Satana ikeye ndundzi ya makuli aco. Ue ku pangesa vitozi linga va sanduole manguavo ku tuala hali vaze va lema vusunga. (Ku-So. 12:9, 10) Tua pande ku viana makuli a ve ku handeka vitozi vetu. Ka tua pandele ku tavesa makuli aco, a tu zuzuise, ku likela ku pangela Njambi ni a zeyese lutsilielo luetu.—Tandenu 1 Yoano 4:1.

17. Vati viuma via solokele tele Yesu kanda a tse vie ku suntsuisile vamo?

¹⁷ Tele kanda a tse, Yesu va mu endele vungungu kuli umo ua vandongesi veni 12. Vapostolo vose va mu sevunukile ha litangua li va mu kuatele mu ku ka mu tsiha, kaha umo kapostolo mukuavo ua mu vianene lutatu. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Vunoni Yesu ka lisimuokele. Muomu na laza ua vi polofetele. (Yoa. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Ku mona evi, ce ku suntsuisile vamo va tondele ku pua vandongesi va Yesu, mu ku singanieka nguavo, ‘Oku ku vali na ku tina vakuetu, nkuma kukekuo ku nji tuntila ni?’

18. Vupolofeto vuka vua lipuisilemo ha ntsimbu i va kuatele Yesu va ka mu tsihe?

¹⁸ Vika via handeka Visoneka via ku Lela? Vihita via miaka ku nima, Yehova ua muesele ku hitila mu Lizi lieni ngecize Mesiya tangua va ka muenda vungungu na vimbongo 30 via palata. (Zak. 11:12, 13) Kaha cingungu uaco a ka pua mpundu umo ua vaze va ka likata neni. (Visa. 41:9) Kapolofeto Zakaliya ua sonekele  naua ngueni: “Veta kaniungi, kaha vampanga va ka sanduoka.” (Zak. 13:7) Mu cihela ca ku viana Yesu omo lievi viuma, ku mona vupolofeto vuaco vu lipuisamo, tele nga ce ku kaniamesele lutsilielo lua vakua mitima ya cili.

19. Vika ve ku nongonona vakua mitima ya cili?

¹⁹ Vuno citanga caco na lelo tue ku ci mona ni? Eyo. Mu miaka ino vamo Vakaleho va vandende va ku tsimana, va seza vusunga, ku alulukila Njambi, kaha na ku songangeya vakuavo va lingemo. Ve ku sanduola manguavo, mizimbu ya ku hona ntsongo na ntsina, kaha vene na makuli ku tuala ha Vakaleho va Yehova ku hitila ha mapapelo a mizimbu, ku visandzi, ku vitelevizau, na mu internete. Vunoni vakua mitima ya cili, ka ve ku suntsuka. Muomu va tantekeya ngecize, Mbimbiliya ya polofetele nguayo, viuma via cifua eci tangua vi ka soloka.—Mat. 24:24; 2 Pet. 2:18-22.

20. Vati tu hasa ku liniunga linga kati va tu suntsuise kuli vaze va seza vusunga? (2 Timoteo 4:4, 5)

²⁰ Vati tu hasa ku liniunga ku ku suntsuka? Tua pande ku tualelelaho ku kaniamesa lutsilielo luetu mu ku lilongesa Mbimbiliya kusua kumo, ku vundila kaha na ku tualelelaho ku fuitangana mu cipanga ca tu kundika Yehova. (Tandenu 2 Timoteo 4:4, 5.) Nga tua kala na lutsilielo, ka tu ka lisosomua mu tu kevua mizimbu ya makuli. (Isaya 28:16) Ku lema Yehova, Lizi lieni, kaha na vamuanetu, vi ka tu kuasa linga kati va ka tu suntsuise kuli vaze va seza vusunga.

21. Vutuhu cingi ca vantu ve ku viana muzimbu uetu, vusunga vuka tu hasa ku kala navuo?

²¹ Ku sekulu ya ku livanga, vavengi va suntsukile na ku viana Yesu. Vunoni kua kele vakuavo vavengi va mu tavele. Umo uavo ua puile mukua mpunga ya vaYundeya, na mbunga ya kama ya vasasendote. (Vili. 6:7; Mat. 27:57-60; Mako 15:43) Na lelo lino, makulukazi na makulukazi a Vakaleho ka ve ku suntsuka, muomu va tantekeya vusunga kaha va vu lema cikuma. Lizi lia Njambi ngualio: “Ciyulo ca kama vali naco vaze va lema lisiko liove; kaha ka vesi na vukovelelo vua ku va suntsuisa.”—Visa. 119:165.