Vutsiki vuze vua aluluile muono uange, muomu nja putukile ku tonda ku tantekeya Sakatanga. Ntsimbu kanda nji mi leke via hateleko tangua lize, me nji ci mi leke vi nja lihitile navio ku vunike, vize via viukisile mutima uange mu ku lengeya Sakatanga.

Nja semukile mu 1937 ku Guesnain, imo mbonge ya mikoti ya ku cihava ca França. Kuli vatate, nja lilongesele seho ya ku pua mukua ku fuitangana, muomu va puile mukua ku pangela ku mukoti. Vatate va nji longesele naua ku lema vuoloke, muomu va kele na ku hakuila vakuavo ku vipanga vaze va va kele na ku pangesa ngue vangombe. Omo liaco, vatate va hetele na ku li kovelesa mu vivunga via ku luila vuoloke. Cikuavo naua, vatate mueka va zindile civembulu ci va kele na ku muesa vakuluntu va malombelo. Muomu cingi cavo va kele na ku yoya vuino; vunoni kasi va kele na ku vundila via kulia na vimbongo ku vihutu va kele na ku pangela ku mikoti. Civembulu caco, ca futuile cikuma vatate ku mbunge mu njila ya ku linga ka va nji longesele na vimo viahi ku tuala ha vulombelo. Nji handeka vene nguange, na limo litangua liahi tua simutuilile via Njambi.

Nange vene mu nja kolele, nja putukile ku zinda vuhenge. Cikuma-kuma kahangu ka va kele  na ku muesa vantu, ku vakua vifuti vieka va tungile mu França. Vunoni ange nja kele na kueha na vana vavo mbola kaha nja lemene ku likata navo. Cikuavo naua, vanana navo va puile vakua cifuti ceka, Polônia. Viose evi, via nji lingisile nji likate na vakua visemua via ku liseza-seza ca ku hona ku va muesa vuhenge.

Mu 1957, nguvulu ya nji kakateyele ku kovela vusualale. Vikevio via ka nji hetesele ku mincinda ya ku Argélia i nji na tumbuile. Nji manusula honi uze muzimbu u nji na tumbuile helu. Mu nima ya ku litetela nguange “Nani Njambi yange! Nja mueneko lika fuashasha, vunoni kati vitozi, cimulu ua mu musenge! Amba vuose nja vuile mbunge yoyo i tula! Vutuhu ngoco, liova li nja vuile tangua lize, na ndzita mpundu via nji lingisile ku singanieka vuino ha vutumbe vua muono. Nja putukile ku lihula nguange, Vika Njambi ua tu tangelele? Vuno ua tu haka seho ni? Tangua mavu ose a ka kala mu ciyulo ni?

Kaha mu nima ya ntsimbu, tele njili ha matangua a ku huima, nja ile mu ku mona visemi kuimbo, ngeci nja liuanene na umo Mukaleho ua Yehova. Kaha ua nji hele imo Mbimbiliya ya vakua Katolika mu Françes, ngeci nja putukile ku i tanda mu nja hilukile ku Argélia. Cinimbu ca nji kuatele cikuma ku mutima, ca puile Ku-Solola 21:3, 4. Nguayo: “Tembele ya Njambi i li hamo na vantu. Kaha a ka hunda masozi ose ku meso avo; na ku tsa ka ci ka kala naua; cipue ku-linienga na vusiua ka ci ka kala naua, cipue ku lila, cipue ku vavala viuma via ku livanga vi na hiti.” * Aa mezi a nji komouesele cikuma. Nja lihuile nguange, Vuno mezi aco a vusunga ni? Ha ntsimbu ize ka nja tantekeyele na vimo viahi ku tuala hali Njambi na Mbimbiliya.

Mu nja manusuile cipanga ca vusualale mu 1959, nja liuanene na umo Mukaleho ua Yehova ua lizina François, kaha ua nji longesele viuma via vingi mu Mbimbiliya. Ca ku muenako, ua nji muesele mu Mbimbiliya lizina lia Njambi, Yehova. (Visa. 83:18) Ua nji lomboluele naua ngecize Yehova tangua a ka neha vuoloke ha mavu kaha a ka alulula mavu ku pua citungu na ku puisamo mezi a ku Ku-Solola 21:3, 4.

Vilongesa viaco, via puile via ku sungama kaha via nji kuatele ku mutima. Vunoni naua via nji lingisile ku vuila matoto vakuluntu va malombelo, muomu va kele na ku longesa viuma ka via kele mu Mbimbiliya! Kaha visinganieka via vatate via ku luisa vuhenge, kasi ka via nji tundile. Ngeci nja tondele ku lingako mumo mu ntsimbu oyo vene.

Vunoni muanetu François na Vakaleho vakuavo va nja tantekeyele, va nji kuasele ku kuata mutima. Va nji lomboluelele nguavo, cipanga cetu Vakua Kilistu ka ca puile ca ku hisa vantu, vunoni ca ku va hana lulavelelo ku hitila mu Muzimbu ua cili ua Vuangana vua Njambi. Eci cikeco cipanga ca lingile Yesu kaha ca sikile vandongesi veni. (Mat. 24:14; Luka 4:43) Kaha nja pandele naua ku lilongesa ku simutuila na vantu na kasingimiko na liano, cipue vene nga va viana vi nja tsiliela. Muomu Mbimbiliya nguayo: “Ngamba ua Muangana ka pandele ku kandula zimpata, vunoni ikeye mukua ngozi ku vose.”​—2 Tim. 2:24.

Nja aluluile viose via tondekele mu muono uange, kaha va nji mbatizile mu ku pua Mukaleho ua Yehova mu 1959, ku cimo ciuano ca limbo. Ku ciuano caco nja ka tantekeyeleko umo ndumbuetu ua lizina Angèle kaha ua nji ile cikuma ku mutima. Ngeci  nja putukile ku ya-ya-ya ku cikungulukilo cavo mu ku ka kunguluka kaha tua liambatele mu 1960. Mpueyange ua kala na vifua via cili kaha ua kuhia ku coto. Mua vusunga ua pua vuana vua nji hana Yehova.​—Visi. 19:14.

Mu ku hita ca miaka, nja lilongesa viuma via seho via vingi ku vamala vakua vutongue na mana. Cuma ca seho ya kama ci nja lilongesa kuli vakevo eci: “Linga tu hase ku puisamo nkala cipanga ca cikalu ca tu kundika Yehova, tua pande ku pua vakua ku likehesa na ku kava mezi a ku Visimo 15:22, ya muesa ngecize viuma vie ku lipuisamo “mu ku lana ca vakua zinguli.”

Mu 1964, nja putukile ku mona ku lipuisamo ca aa mezi a ku huimina. Mu muaka uaco, nja putukile cipanga ca vuniungi vua ku zinguluka mu vikungulukilo mu ku kaniamesa na ku kolesa vamuanetu mu lutsilielo. Vunoni tele njili lika na miaka 27 kaha ka nja kele na vutongue. Ngeci nja lingile visevuka via vingi. Vutuhu ngoco nja lihakelele kapandi ka ku lilongesa vimo ku visevuka viange. Kaha helu lia viose evi, nja lilongesele viuma via seho ya kama ku vakua “vinguli” va vutongue.

Nji vuluka via solokele tangua limo tele nji ua muha mu cipanga ca vuniungi, mu nja ka menekele cimo cikungulukilo mu Paris. Kaha mu nima yaco, umo muanetu ua kuhia mu lutsilielo ua vundilile ku simutuila nange. Ngeci nja mu kumbuluile nguange “Citava muane.”

Mu tua suenene kua lika lietu, ua nji huile ngueni, “Nga mukua ku saka aya ku ndzivo ya vumo vusoko, iya mpundu ue kuya mu ku tala?”

Kaha nguange, “Muvezi muane.”

Kaha ikeye ngueni: “Tua santsela muane, mu na kumbulula vuino. Vunoni nja mono ngecize yenu mue ku kala cikuma ntsimbu ya kama na vaze vali vuino mu lutsilielo, ngeci mua vakuluntu mu cikungulukilo na vakuavo. Muane, muno mu cikungulukilo cetu muli vamuanetu na vandumbuetu vavengi vali mu vusiua, va vaha mu vusunga na vamuekulu. Nji li na vusunga nguange va santsela cikuma nga mu uana ntsimbu ya ku kala navo halumo vene na kuya ku vindzivo viavo mu ku ka hitisako vimo mu kanua.”

Cimamuna ca uze muanetu, ca puile ca seho ya kama, kaha ca likuatele mpundu nange. Cilemo ca kele naco ku vampanga va Yehova ca nji kuatele cikuma ku mutima. Vutuhu ca nji kaluuilile ku tava ngecize nji na sevuka, vunoni nja putukile ku pangela  ha mezi a uze muanetu. Kaha nje ku santsela cikuma Yehova ku vamuanetu ngeci mueni.

Mu muaka ua 1969 na 1973, va nji hanguile ku pua ntuamena ua Seketa ya Via-ku-lia ku ciuano ca vifuti ca hitilile mu Colombes, Paris. Ku ciuano ca 1973 tua pandele ku hana via kulia ku vamuanetu va ku pua 60.000 mu matangua atanu! Ku singanieka lika ha cipanga caco ca nji vuisile liova. Vunoni na hano naua, ku kava Visimo 15:22, ca nji kuasele ku vi puisamo. Nja ka vundilile vimamuna ku vamuanetu va kuhia mu lutsilielo va kele na vutongue ku via via-ku-lia. Vamuanetu vaco vamo va puile vakua ku tsiha vimuna va ku landesa, vakuavo vakua ku lima mihaka, vakuavo vakua ku telekela mbunga, na vakua ku landesa. Ku likuatasiana navo, ca tu kuasele ku puisamo cize cipanga ca cikalu.

Mu 1973, nange na mpueyange, va tu laniene ku ka pangela ku Mbetele ya mu França. Mu tua ka heteleko, va ka nji kundika cipanga ca cikalu. Cipanga caco ca puile ku tuma mikanda yetu ku Camarões, kaha mu cifuti caco tele va vindika vipanga vietu fume mu 1970 ku tuala mu 1993. Cipanga caco ca nji lingisile ku lisosomua cikuma, nji mona muanetu ua kele na ku tuamenena vipanga vietu mu França ku ntsimbu ize ua mueneko, ngeci ua nji kaniamesele ngueni: “Vamuanetu ku Camarões va tondeka cikuma-kuma via-ku-lia via mu lutsilielo, tu va sukenu!” Kaha tua va sukile vene.

Nja lingile mangendzi a engi a kuya ku vifuti via lihatele na Camarões linga nji ka liuane na vakuluntu va mu Camarões. Vaze vamuanetu va ku simpa na liano, va nji kuasele ku uana vinjila via ku tuminamo via-ku-lia via mu lutsilielo ku Camarões kusua kumo. Yehova ua vezikisile kapandi ketu. Muomu kampe mu miaka 20, vangamba va Yehova mu cifuti cize ka va hitile cipue ngonde imo lika ca ku hona ku tambula Vutala na umo mukanda u tua kele na ku pangesa mu viuano via mu kati ka simano, ua lizina O Nosso Serviço do Reino.

Tunde vene ha nja putukilile ku litantekeya na ndumbuetu Angèle, nja muene ngecize ua puile ua kuhia mu lutsilielo. Kaha vifua vieni via mu lutsilielo,  vie ku lisolola honi ha toma mu vulo. Ca ku muenako, ha litangua li tua liambatele vene, ua nji pingile tu vundile kuli Yehova mu ku mu leka via cizango cetu ca ku mu pangela ntsimbu yose mu ku pua va yala na mpuevo, kaha Yehova ua kumbulula civundilo cetu.

Mpueyange, ua nji kuasa naua ku kulahela mua kama muli Yehova. Ca ku muenako: Mu 1973 mu va tu laniene ku ka pangela ku Mbetele, nja kele na ku likanouela muomu nja lemene cipanga ca vuniungi vua ku zinguluka. Vunoni mpueyange ua nji vuluisile ngecize tua lihana kuli Yehova. Nkuma ka citava tu linge viose vi lu tu tuma lukungulukilo lueni ni? (VaHe. 13:17) Ua handekele vusunga! Ngeci tua ile vene ku Mbetele. Cili vene, liano, ku votsika na lutsilielo lua mpueyange via kaniamesa cikuma vulo vuetu na ku tu kuasa ku linga vihangula via cili mu miaka ya ingi i tuli hamo lika.

Vutuhu tu na putuka ku kulupa, mpueyange kasi ali na ku tualelelaho ku pua mpuevo ua cili kaha mukuasi ua kama. Ca ku muenako, linga tuye ku visikola via Vuangana cingi cavio via kala mu lilimi lia Ingles. Nange na mpueyange tua putukile ku lihakela kapandi ka ku lilongesa vuino lilimi liaco. Eci ca lombolokele ku nungulukila ku cikungulukilo ca Ingles, vutuhu tele tu na tuvakana miaka 70. Kaha naua, omo lia citeli cange ca ku pua mukua civunga ca vakuluntu va Mbetele ya mu França, ku lilongesa lilimi lieka, ca nji puilile citanga. Vunoni nange na mpueyange tue ku likuasa umo na mukuavo. Lelo lino, tu na kovela mu miaka 80, vunoni kasi tue ku tualelelaho ku livuahesela viuano mu malimi avali Ingles na Françes. Kaha naua tue ku lihakela kapandi ka ku kunguluka na ku ambuluila hamo lika na cikungulukilo. Yehova ua vezikisa kapandi ketu ka ku lilongesa Ingles.

Cimo civezikiso ca kama, cezile mu 2017. Nange na mpueyange va tu laniene kuya ku sikola ya vakuluntu va Mbetele na vampuevo vavo, ye ku hitila ku Watchtower Educational Center ku Patterson, Nova York.

Mua vusunga, Yehova ua pua mulongisi ua ku hiana. (Isaya 30:20) Ngeci mukemuo, ka ce ku komouesa ku mona ngecize vantu veni cipue vanike ni tusinakazi, vose ve ku tambula vilongesa via hiana seho! (Ndeu. 4:5-8) Kaha nja limuena ngecize, vamuanetu na vandumbuetu, ve ku hasa ku linga vihangula via cili mu muono, nga va halakana ku vimamuna via Yehova na via vamuanetu va kuhia mu lutsilielo. Visimo 9:9, ya tu vuluisa nguayo: “Longesa mukua mangana kaha a ka hiana mangana. Longesa mukua vuviuke kaha a ka likulisa mu mana.”

Vintsimbu vimo, kasi nje ku vuluka vuze vutsiki vua nji vuisile liova lia kama ku mincinda ya ku Algélia imo miaka 60 ku nima. Ka nja lotele cipue kamandende vivezikiso via nji lavelelele ku lutue! Nja lilongesa via vingi cikuma ku vakuetu. Mua vusunga Yehova ua tu hana hamo lika na mpueyange muono ua ku tovala na vivezikiso via vingi. Ngeci mukemuo, tua lihakela kapandi ka ku tualelelaho ku lilongesa kuli Tatetu ua muilu na ku vamuanetu va mana kaha va vutongue vaze va lema Yehova.