Kati ca casi ku tantekeya vuana vu hasa ku ya muntu ku mutima. Muomu mukua ku tambula vuana ikeye lika a hasa ku mona vukama vua seho yavuo. Kaha vuana vua seho ku muntu umo halumo ka vu hasa ku pua vua seho ku muntu ueka.

Ca ku muenako, kanike a hasa ku singanieka ngecize tablet ni foni ya iha i hasa ku pua vuana vua seho kuli ikeye. Vunoni mukuluntu a hasa ku lema ku tambula cuma ceka ca seho ya kama, ngeci mua vumo vusuana. Ku visemua vimo, vakuluntu na vanike va lema ku tambula vimbongo, linga va lilandele viose-ovio vi va tonda.

Vutuhu ka ca puile ca casi, kasi vavengi ve ku lihakela kapandi ka ku tonda vuana vua seho vu ka ya muntu i va lema ku mutima. Vutuhu kati ca casi ku hana vuana vu tondeka, vunoni ku nongonona vimo vinjila ci hasa ku tu kuasa. Tu ci talenu ha vimo vinjila vi uana vie ku vuisa ndzolela ya kama ku mukua ku tambula vuana.

Vizango via muntu. Umo yala ua kala ku Belfast Irlanda ya ku Nolote, mua kele na miaka 10 ni 11 ngueni va mu hele kinga ya kueha nayo. Kuli ikeye ya puile vuana vua seho ya kama. Omo lia vika? Ngueni, “muomu nja i tondele mpundu.” Aa mezi a muesa ngecize vuana vu hasa ku pua vua seho nga vua litombola na vize via tonda muntu ni kuahi. Singaniekenu ha muntu u mu tonda ku hana vuana. Setekenu ku nongonona viuma via lema, muomu vize via lema via kuata ku viuma via tonda. Ca ku muenako, tusinakazi va lema ku sikama na vavusoko. Halumo va tonda ku mona vana vavo na vatekuluavo vintsimbu via vingi. Ku ya navo vungendzi vua ku sikama ci hasa ku va ya cikuma ku mutima ku hiana nkala vuana.

Njila ya cili ya ku tantekeya via tonda muntu, ku halakana. Mbimbiliya nguayo: Tu ‘zangule mu ku ivua, tu livandeke mu ku handeka.’ (Tiango 1:19) Omo mu pua na ku simutuila na vavusoko  na vavusamba, halakanenu vuino ha viuma vi va lema na vize ka va lemene. Kaha mu ka hasa ku nongonona vuino vati mu hasa ku hana vuana vua tonda muntu mpundu.

Via tonda muntu. Mukua ku tambula vuana a hasa ku viukilila cikuma cipue nga vuana vuaco vua vundende, vunoni vu mu kuasa cikuma. Vati mu hasa ku tantekeya via tonda muntu?

Ce ku moneka ngue njila ya yasi ya ku tantekeya via tonda muntu ku mu ihula via tonda ni via lema. Vunoni ku lingamo ci hasa ku tepulula ndzolela ya vakua ku hana, muomu va lema ku tungumuna mukua ku tambula na vuana vua tonda mpundu. Kaha vutuhu vamo va lema ku handeka vi va lema na vize ka va lemene halumo ka ve ku handeka viuma vi va tonda.

Ngeci mukemuo puenu na ku tala vuino ku yoyesi ya vantu. Nga kanike, ni mukuluntu ua ambata ni ka sombokele, ua tsiha vulo ni ua lakula, ntuluue, ue ku panga ni ua tunda ha vipanga? Singaniekenu vuino ha vuana vua litombola na vimo via tonda muntu.

Hulenu vaze va hitaho mu vitanga viaco, linga mu tantekeye vuino via tonda muntu u mu tonda ku hana vuana. Halumo va hasa ku mi leka vimo vi ve ku tonda cikuma vantu vali na ku hita mu ntsimbu yaco, vize vavengi ka va tantekeya. Nga mu hasa, mua vusunga mu ka uana vukovelelo vua ku hana vuana vu ka pua vua seho ya kama vuze vamo ka va vu tantekeya.

Ntsimbu ya ku vu hana. Mbimbiliya nguayo: “Lizi mu ntsimbu yalio, lia viuka cikuma!” (Visimo 15:23) Ou mukanda ua muesa ngecize ntsimbu i tue ku handeka mezi etu i hasa kupua ya cili ni kuahi. Mumo vene na ku vilinga vietu. Ngeci mua mezi nga tu a handekela ha ntsimbu ya cili a hasa ku ya ku mutima ua mukua ku halakana, na ku hana vuana mu ca fua. Nga tu hana ku tsimbu ya cili ni ha ntsimbu i vu tondeka vu ka vuisa ndzolela ya kama ku mukua ku tambula.

Nga kavusamba kenu ambata ni a somboka. Muana sikola a lingila ku manusula vilongesa. Va yala na mpuevo vali mu hiehi na ku kuata muana. Evi via pua vimo vintsimbu via seho ya kama via ku hana vuana. Vamo ve ku soneka mukana ua matangua aco, linga va tantekeye tangua lika a ka hita mu muaka. Eci ce ku va kuasa ku liviukisila vua lumo va ka hane vuana vua litombola na ntsimbu yaco. *

Ku muesa vuhuanga ka ca tondekele lika ha vintsimbu vimo. Ntsimbu yose oyo mu hasa ku ivua ndzolela mu ku hana. Vunoni ca tondeka naua ku zangama. Ca ku mueanako, nga yala a hana mpuevo vumo vuana ca ku hona vumo vutumbe, mpuevo uaco a hasa ku singanieka ngueni vuana vuaco vu muesa ngecize ua mu lema kaha a tonda ku mu tantekeya vuino. Nga kati vukevuo vutumbe vuaco a hasa ku katula vitanga ni ku lisevuka. Eci ci tu lingisa ku singanieka vuino ha cinanga ca seho​—vutumbe vua mukua ku hana.

Vutumbe vua mukua ku hana. Ngue mu tua mono mu cimueso cili helu, ca cili ku hilulaho vuino nga muntu u tu ka hana vuana a ka tu singaniekela vieka. Cikuavo naua mukua ku hana neni na pande ku singanieka vuino ha vutumbe vuka vu mu hanesa vuana vuaco. Vutuhu cingi ca vantu ve ku singanieka nguavo ve ku hana na vutumbe vua cili, vamo ve ku hana vuana ha vintsimbu vimo mu muaka omo lia ntsindiye. Kaha vamo ve ku hana vuana muomu va lavelela ku va tala mu cifua cimo ca ku lifuila kuli vaze ve ku vu tambula.

Vati mu hasa ku linga mu hane vuana na vutumbe vua cili? Mbimbiliya nguayo: “Viose vi mu linga, vi lingienu na cilemo.” (1 Kolintu 16:14) Nga mue ku hana vuana muomu mua lema vantu va mue ku hana, va ka vu tambula na cilemo, kaha mu kevua ndzolela ye ku iza mu vuhuanga vua vusunga. Nga mu hana na mutima uose mu ka vuisa Tatetu ua muilu ndzolela. Kapostolo Paulu ua sangalele Vakua Kilistu va ku Kolintu ya ku laza muomu vakuasele vakuavo Vakua Kilistu va ku Yundeya na ndzolela. Paulu ua va lekele ngueni:  ‘Njambi a lema uze a hana na ndzolela.’​—2 Kolintu 9:7.

Ku kava vuino evi vinanga vi tua simutuila hano ci hasa ku vueza ndzolela yenu nga mu hana vuana vuze vu ka vuisa vakuenu ndzolela. Evi vimamuna viaco, via litombola na vinanga via kavele Njambi mu ku kuasa vantu vose va tambule vuana vua hiana seho ya kama cikuma. Tua mi lania mu tantekeye vuana vuaco mu cimpande ci na hatako.