1, 2. (a) Vantu va vengi va novoka mu ku kava cimamuna cika? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Vantu va Njambi va kala na cimamuna cika ci hasa ku ovola miono yavo?

“IMANA, TALA, HALAKANA.” Mua hita miaka 100 fume ha va sonekela aa mezi ha vitantekeyeso via ha lutenda lua kumboyo ku America ya ku Nolote. Vika va a sonekela? Linga kumboyo kati i hitule makalu omo i hita. Vantu va vengi va novoka mu ku niunga aa mezi aco.

² Yehova ue ku tu lingila via vingi ku hiana vitantekeyeso vie ku ohiela. Ue ku tuamenena vantu veni va ka tambule muono ka ue ku hua na ku va niunga ku vusonde. Yehova ua pua ngue kaniungi ua cili, ue ku tuamenena na ku mamuna vutanga vueni linga kati va ye mu vinjila via vusonde.​—Tandenu Isaya 30:20, 21.

3. Vika via lingisa vantu vose ku ya mu njila ya ku tsa?

³ Fume ha tangelele vantu, Yehova ue ku hana vantu vitume ni vimamuna. Ca ku muenako, mu citungu ca Endene, Yehova ua hele vitume vie ku tuamenene vantu ku muono ka ue ku hua na ndzolela. (Njenisisi 2:15-17) Vunoni Andama na Eva va vianene  ku va tuamenena kuli Isiavo ua cilemo. Eva ua halakanene ku cimamuna ca monekele ngue ca linoka, kaha Andama neni ua halakanene kuli mpueyeni. Vika viezilemo? Vose va yandele na ku tsa ca ku hona lulavelelo. Kaha omo lia lisino liavo, va tuala vantu vose mu njila ya ku tsa.

4. (a) Masiko aka a tondekele mu nima ya Livazi? (b) Viuma vika via viha via soluele visinganieka via Njambi?

⁴ Njambi ua hele Noa vitume viovuele miono ya vantu. Mu nima ya Livazi, Yehova ua vindikile vantu ku lia maninga cipue ku a nua. Omo lia vika? Muomu Yehova ua tavesele vantu ku lia ntsitu. Omo lia ku va tavesa ku lia ntsitu, ca tondekele ku va hana masiko a aha: “Vunoni ntsitu na muono uayo, ukeuo maninga ayo, kati mu ka lie.” (Njenisisi 9:1-4) Eli lisiko li tu longesa vati Njambi ue ku singanieka ku tuala ha muono, ua tunda ku li ikeye. Ua pua Sakatanga kaha ua tu hana muono, ngeci ali na mpoko ya ku tumbika masiko ku tuala ha muono. Ca ku muenako, ua hele lisiko lia ku vindika vantu ku tsiha vakuavo. Muono na maninga via pua viuma via ku lela ku meso a Njambi, kaha tangua a ka lingula uose ue ku vi pangesa mua ku pihia.​—Njenisisi 9:5, 6.

5. Vika tu ka hilula, kaha omo lia vika?

⁵ Mu nima ya matangua a Noa, Njambi ua tualeleleho ku tuamenena vantu veni. Mu cilongesa cino, tu ka hituluka mu malungano a vati ua va tuamenene. Eci cilongesa cika kaniamesa kapandi ketu ka ku kava vitume via Yehova na mu mavu a aha.

6. Omo lia vika vantu va Njambi va pandele ku ononoka masiko eni a hanene kuli Mosesa, kaha vati vaIsaleli va pandele ku a muenamo?

⁶ Ku matangua a Mosesa, Yehova ua hele vitume ku vantu veni ku tuala ha yoyesi yavo na ku lemesa. Omo lia vika? Muomu ca puile cifuti ca ciha. VaIsaleli va ka yoyele miaka i tuvakana 200 mu vundungo ku Ingito, ha kati ka vantu va kele na ku lemesa vatsi, tumponia, na ku panga viuma via vingi via kele na ku sahula Njambi. Omo vantu va Njambi va patukile ku Ingito, kua tondekele masiko a aha. Muomu ca puile cifuti ca pandele ku kava lika Masiko a Yehova. Amo mavulu a muesa ngeci lizi “lisiko” mu ciHevelu lia lifua na mezi a lomboloka “ku sungamesa, ku tuamenena, ku longesa.” Masiko a niungile vaIsaleli ku via vupangala na ku likovelesa mu ku lemesa ca makuli ca vakua vifuti. Omo vaIsaleli va halakanene kuli Njambi, va tambuile vivezikiso vieni. Kaha mu va mu vianene, va hitile mu tuyando tua kama.​—Tandenu Ndeutelonomi 28:1, 2, 15.

7. (a) Lombololenu omo lia vika Yehova ua hele vitume ku vantu veni. (b) Mu cifua cika Masiko a puile kaniungi ka vaIsaleli?

⁷ Kua kele vusunga vukuavo vua lingisile ku tondeke vitume via viha. Masiko a kuasele vaIsaleli ku liviukisila viuma via seho ya kama ku lutue ku tuala ha vutumbe vua Yehova, ku iza ca Mesiya, Yesu Kilistu. Masiko a vuluisile vaIsaleli ku tantekeya ngecize ka va tantulukile. A va kuasele naua ku tantekeya ngecize va tondekele ku va kula, vunoni ku hitila mu cikombelo ca ku tantuluka cize ci ka fumisako vupi vuose. (Ngalata 3:19; VaHevelu 10:1-10) Cikuavo naua, Masiko a niungile muyati ua semukilile Mesiya na ku kuasa vaIsaleli ku nongonona ku soloka ceni. Mua vusunga, Masiko a puile ngue ntuamena ni “kaniungi” ua kele na ku tuamenena ku iza ca Kilistu.​—Ngalata 3:23, 24.

8. Omo lia vika vitume via mu Lisiko lia Mosesa via pandele ku tu tuamuenena?

⁸ Mu ku pua Vakua Kilistu, netu tu hasa ku uana vukuasi ku vitume via hele via Yehova  mu Masiko eni. Mu njila ika? Tu hasa ku imana na ku tala vuino ha Masiko ha viemena vitume. Vutuhu ka tuesi naua muintsi lia masiko aco, kasi a hasa ku tu tuamenena mu ku yoya cetu ca tangua na tangua na mu ku lemesa Yehova. Aa masiko aco va soneka mu Mbimbiliya linga tu a lilongese, a tu tuamenene mu vitume, na ku santsele ngecize Yesu ua tu longesa viuma via seho ku hiana Masiko. Halakanenu ku viuma via handekele Yesu: “Mu nevu va handekele, nguavo, kati u ka linge vupangala: Vunoni ange nji ku mi leka, nguange uose a tala mpuevo na lisungu, na lingi neni laza vupangala mu mutima ueni.” Ka tua pandele lika ku viana via vupangala, vunoni tua pande ku viana visinganieka na vizango viose via ku pihia.​—Mateo 5:27, 28.

9. Viuma vika vi alulukile ku vangamba va Njambi?

⁹ Omo Yesu uezile ha mavu mu ku pua Mesiya, Yehova ua hele vitume via viha via soluele vusunga vua vuingi ku tuala ha vutumbe vueni. Omo lia vika via tondekelele? Mu muaka ua 33 Yehova ua vianene vaIsaleli na ku hingisa cikungulukilo ca Vakua Kilistu mu cihela cavo. Eci ca lingisile vantu va Njambi ku pua va vaha.

10. Omo lia vika cikungulukilo ca Vakua Kilistu ca tambuile masiko a aha, kaha vati masiko aco a litepa na aze ava tambuile vaIsaleli?

¹⁰ Yehova ua hele Lisiko lia Mosesa ku vaIsaleli linga va li longese vati va pandele ku yoya na ku mu lemesa. Ku ku putuka ca sekulu ya ku livanga, vantu va Njambi ka va kele mu cifuti cimo, vunoni va tundile ku vifuti na visemua via ku liseza-seza, ngeci va va sanene honi Isaleli ya Njambi. Vakevo va tungile cikungulukilo ca Vakua Kilistu, kaha va kele mu litavasiano lia liha. Yehova ua va hele vitume via viha via vati va na pande ku yoya na ku mu lemesa. Mua vusunga, “Njambi ka hangula ku vantu: Vunoni ku miyati yose, ou uose a mu vuila vuoma, kaha a linga vuviuke, ikeye ya na tava.” (Vilinga 10:34, 35) Va kavele “lisiko lia Kilistu,” lize liemana ha vitume via ku soneka ha mitima, kati ha livue. Lisiko liaco lia tuamenene Vakua Kilistu na ku va kuasa kuose oko ku va kele.​—Ngalata 6:2.

11. Viuma vika vivali via mu muono ua Vakua Kilistu via likuata na “lisiko lia Kilistu”?

¹¹ Isaleli ya Njambi ya tambuile vukuasi vua kama mu ku tuamenena ca Yehova ku hitila muli Yesu. Ntsimbu kanda tele Yesu a linge litavasiano lia liha, ua hele masiko a vali a seho ya kama. Lia ku livanga lia handekele via ku ambulula. Lia mu civali lia handekele via vati Vakua Kilistu va pande ku litala umo na mukuavo. Evi vitume viaco via puile via Vakua Kilistu vose, na kuli yetu lelo lino, cipue nga tuli na lulavelelo lua ku ya muilu ni lua ku ka yoyela ha mavu.

12. Vika via puile via viha ku tuala ha cipanga ca ku ambulula?

¹² Ku laza, vakua vifuti va kele na ku ya ku Isaleli mu ku pangela Yehova. (1 Vamiangana 8:41-43) Vunoni Yesu ua hele lisiko li tu uana ku Mateo 28:19, 20. (Tandenu.) Yesu ua tumine vandongesi veni “ku ya” ku ka ambuluila vantu vose. Ha Pentekoste ya muaka ua 33, Yehova ua muesele ngecize ua tondele muzimbu ua cili va u ambulule mu mavu ose. Ha litangua lize, vantu va ku pua 120 va sulile na sipilitu mu cikungulukilo, kaha va putukile ku handeka malimi a ku liseza-seza ku va Yundeya na vaze kati va Yundeya. (Vilinga 2:4-11) Ku tunda oho va ka ambuluila ku vihela vikuavo na ku Samaliya. Kaha mu muaka ua 36, ku vihela via vingi via tondekele ku ka ambuluilako, hamo na ku Vakua Vifuti va ku hona ku lovoka. Eci ca lombolokele ngecize Vakua Kilistu  va ile na ku ambuluila ku vantu vose mu mavu!

13, 14. (a) Ku ononoka “lisiko lia liha” lia Yesu ca ambatela kumo na ku linga vika? (b) Vika tu hasa ku lilongesa ku lungano lua tu sila Yesu?

¹³ Yesu ua hele “lisiko lia liha” ku tuala ha vati tua pande ku yoya na vamuanetu. (Tandenu Yoano 13:34, 35.) Tua pande ku muesa cilemo tangua na tangua, vunoni tua pande naua ku kala na cizango ca ku hana muono uetu omo liavo. Eli lisiko liaco ka lia kele mu masiko a Mosesa.​—Mateo 22:39; 1 Yoano 3:16.

¹⁴ Yesu ua muesele lungano lua kama mu ku muesa cilemo ca ku tuameka vizango via vakuavo ku lutue. Ua lemene vandongesi veni cikuma kaha ua va tsilile ku cizango. Ikeye a tonda vandongesi veni vose va kave lungano lueni. Ngeci mukemuo tua pande ku kolesa mu vieseko cipue ku tsila vamuanetu.​—1 Tesalonika 2:8.

15, 16. Viuma vika vi na aluluka ku ntsimbu ino, kaha vati Njambi ue ku tu tuamenena?

¹⁵ Yesu ua hangula “mukuamanda ua cili mukua mana” a hane “ku-lia ku ntsimbu ya ku lia.” (Mateo 24:45-47) Evi via ku lia viaco, via ambatela kumo na ku hana vitume ku vantu va Njambi nga viuma vi aluluka. Vati cifua cetu ci na aluluka?

¹⁶ Tuli na ku yoyela “ku matangua a ku kotokela,” kaha vuovuno tu ka hita mu lamba ya kama ize kanda i kaleko. (2 Timoteo 3:1; Mako 13:19) Kaha naua, Satana na vandemone veni va va mbila ha mavu, ngeci ve ku neha tuyando tua tuingi ha mavu. (Ku-Solola 12:9, 12) Cikuavo naua, tue ku ononoka lisiko lia Yesu lia ku ambulula ku vantu ha mavu ose mu malimi a engi!

17, 18. Vati tua pande ku muenamo vitume vi tue ku tambula?

¹⁷ Lukungulukilo lua Njambi lue ku tu hana  mikanda ya ku liseza-seza mu ku tu kuasa ku puisamo cipanga ca ku ambulula. Mue ku i pangesa ni? Ku viuano vietu, tue ku tambula vitume vie ku tu kuasa mua ku pangesela mikanda mua cili. Mue ku mona evi vitume ku pua via ku tunda kuli Njambi ni?

¹⁸ Tua pande ku haka mana ku vitume viose vie ku tu hana Njambi ku hitila mu cikungulukilo, linga a tu vezikise. Nga tu ononoka, ntsimbu ino ci ka tu asiuila ku kava vitume mu i ka putuka “lamba ya kama,” omo ano mavu a Satana a vupi va ka a nongesa. (Mateo 24:21) Mu nima yaco, tu ka tonda vitume via viha via mu mavu a aha a ka patuka mu ku sika ca Satana.

19, 20. Mikanda ika va ka fukula, kaha vika vi kezamo?

¹⁹ Ku matangua a Mosesa, cifuti ca Isaleli ca tondekele vitume via viha, ngeci Njambi ua va hele Masiko. Kaha ku lutue, cikungulukilo ca Vakua Kilistu ca kavele “lisiko lia Kilistu.” Mu cifua cimo lika, Mbimbiliya nguayo mu mavu a aha, tu ka tambula mikanda ya iha, na vitume via viha. (Tandenu Ku-Solola 20:12.) Halumo, eyi mikanda yaco i ka lombolola viuma via ka tonda Yehova ku vantu ku ntsimbu yaco. Vantu vose hamo lika na vaze va ka sanguka, va ka tantekeya viuma via tonda Njambi va vi linge omo va ka lilongesa vitume viaco. Mikanda yaco i ka tu kuasa ku lilongesa via vingi hali Yehova na cifua ceni ca ku singanieka. Tu ka hasa naua ku ivuisisa vuino Mbimbiliya, kaha mu Palandaizi vantu vose va ka yoya mu cilemo na kasingimiko. (Isaya 26:9) Aci singaniekenu ha viuma via vingi vi tu ka lilongesa na ku longesa vakuetu mu ku sika ca Muangana, Yesu Kilistu!

²⁰ Nga tu ka niunga vitume vi va ka “soneka mu mikanda” na ku ka tualelelaho ku ononoka Yehova na ha ceseko ca ku manuisila, mua vusunga a ka soneka mazina etu mu ‘mukanda ua muono.’ Tu ka hasa ku ka tambula muono ka ue ku hua! Tua pande ku IMANA tu tande vi ya handeka Mbimbiliya, ku TALA tu ivuisise vi ili na ku tu leka, kaha na ku HALAKANA mu ku ononoka vitume via Njambi lelo lino. Nga tu vi puisamo tu ka hasa ku ovoka ku lamba ya kama na ku tualelelaho ku lilongesa via Yehova, Njambi yetu ua cilemo miaka yose.​—Ekelesiaste 3:11; Loma 11:33.