MALOMBELO a engi mu mavu ose, ngeci mua Katolika, Ortodoxa, na Budismo, vie ku vindika vakuluntu vavo ku ambata. Vunoni cingi ca vantu ve ku singanieka nguavo lisiko liaco likelio lia koka ku limona ku mivila ca ku liseza-seza ha kati ka vakuluntu vaco.

Ngeci mukemuo tu hasa ku lihula nguetu: Vuno Mbimbiliya ya vindika vakuluntu Vakua Kilistu ku ambata ni? Linga tu kumbulule eci cihula, tu konkenu kua tunda cilinga caco na vati Njambi ue ku ci mona.

Limo livulu lia lombolola lisiko lia ku vindika vulo ngualio “lia pua ku kala mu vuzike, kaha na ku viana via ku limona ku mivila ci ve ku zilika muntu a tonda ku lihana mu cipanga ca Njambi.” (The Encyclopædia Britannica) Mu 2006 Papa Benedito XVI mua kele na ku handeka na mihato veni, ua va lekele ngueni ku vindika vulo mu tembele “ca pua cisemua ca sua laza ku hiehi na ntsimbu ya Vapostolo.”

Vunoni Vakua ku Kilistu va ku sekulu ya ku livanga ka va kele na ku vindika vulo. Kaha kapostolo Paulu, ua ku sekulu ya ku livanga, ua mamuine vakua ku tsiliela ku tuala ha vantu va kele na ku handeka vilongesa “via ku sevuisa” na ku “vindika ku ambata.”—1 Timoteo 4:1-3.

Lisiko lia ku vindika vulo lia putukile ku kovela mu malombelo a “Vakua Kilistu” mu sekulu ya mu civali. Ku liya na limo livulu “muzimbu uaco ua litombola na masiko a ku vindika ku limona ku mivila a va tumbikile mu vuangana vua Loma.”—Celibacy and Religious Traditions.

Mu vi sekulu via hateleko, vivunga via vantuamena va vulombelo na vapatele va sambeyele cilinga  ca ku vindika vulo. Muomu va singaniekele nguavo ku limona ku mivila ce ku zualesa kaha ka ca litombuele na vipanga via vukuluntu mu vulombelo. Vutuhu ngoco limo livulu lia muesa ngecize “ambe laza mu sekulu 10 vapatele na vakuluntu va ambatele vampuevo.”—Encyclopædia Britannica.

Lisiko lia ku vindika vulo va li kaniekele mu viuano via vakuluntu va vulombelo (Concílios de Latrão 1123 na 1139) via hitile mu Loma, kaha lisiko liaco va lipuisa citume mu Katolika na lelo lino. Ku hitila mu njila eyi, vulombelo vua tepuluile ku zimbalesa mpoko na vimbongo ca kele na ku kalako nga vapatele vaze va kele na vampuevo va sila vupite vua vulombelo ku vana vavo.

Cifua ce ku muenamo Njambi lisiko lia ku vindika vulo va ci lombolola mu Lizi lieni, Mbimbiliya. Mu ikeyo, Yesu ua handekele ngueni ku tuala hali vaze va tualeleleho ku pua vazike ngueni “va lilingisile vuzike muomu vuangana vua muilu.” (Mateo 19:12) Ku tuala ha cimpande caco, kapostolo Paulu neni ua handekele ngueni Vakua Kilistu va tondele ku kava lungano lueni lua ku pua vazike ngueni va pande “ku vi lingila muomu zimpande zia cili.”—1 Kolintu 7:37, 38; 9:23.

Vunoni ambe Yesu ni Paulu ka va vindikile vulo kuli vakua ku lihana mu vipanga via Njambi. Yesu ua handekele ngecize vuzike vua pua ‘vuana’ ka va kele navuo vose vakua ku mu kava. Omo Paulu ua sonekele “via vazike” ua litavelele ngueni ka tambuile ‘lisiko lia Muangana vunoni ua hanene cisinganieka ceni.’—Mateo 19:11; 1 Kolintu 7:25.

Cikuavo naua, Mbimbililya ya muesa ngecize cingi ca vantuamena Vakua Kilistu va ku sekulu ya ku livanga, va ambatele, na kapostolo Petulu neni. (Mateo 8:14; Mako 1:29-31; 1 Kolintu 9:5) Mua vusunga, omo lia ku laana ca vupangala mu Loma ku ntsimbu ize, Paulu ua sonekele ngueni mukuluntu Mukua Kilistu ua ambata na pandele ku pua “yala ua mpuevo umo lika” kaha “vana veni va mu tamunuka.”—1 Timoteo 3:2, 4.

Ava va kele mu malo aco ka va va vindikile ku limona ku mivila muomu Mbimbiliya ya handeka ha toma ngecize “Yala a linge na mpuevo yeni eci ca mu pande” kaha vaze va liambata ka va “lihangunune umo ku mukuavo” ku via ku limona ku mivila. (1 Kolintu 7:3-5) Mua vusunga, ngue mu tua limuena, Njambi ka vindikile vulo kuli vantuamena Vakua Kilistu.

Nga ku honoua ku ambata ni ku somboka ca ya ku cizango ca muntu, omo lia vika Yesu na Paulu va sangalele vazike? Muomu vuzike vue ku hana muntu vukovelelo vua kama vua ku ambulula muzimbu ua cili. Vazike va hasa ku lihana mu vipanga via vingi, muomu ka ve ku hita mu visoti via mu malo.—1 Kolintu 7:32-35.

Aci talenu lungano lua Ndaviti. Ua sile cipanga ca fueto ya kama mu mbonge ya Mexico na ku nungulukila ku limo limbo ku Costa Rica a ka longese vantu Mbimbiliya. Vuno Ndaviti ue ku ivua ngueni vuzike vua mu kuasele ni? Ivene ua kumbuluile ngueni “Eyo! Muomu ca puile ca cikalu ku litombuesa ku cisemua ca ciha na cifua ca ciha ca ku yoya, vunoni mu ku linga nja puile muzike, ku linga vulungi ca nji asiuilile.”

Claudia, umo muzike ua mpuevo Mukua Kilistu ua nungulukila ku vihela kua tondeka cikuma vakua ku ambulula, ua handekele ngueni: “Nja lema ku pangela Njambi ku cihela cize. Lutsilielo luange na vusamba vuange na Njambi via kaniama cikuma mu nja mona cifua ce ku nji niungilamo.”

Vuzike ka vua pandele ku pua citeli. Claudia ua vuezeleko ngueni: “Ambe nga ua kala mu vulo ni u muzike, u kevua ndzolela ya kama nga u pangela Yehova Njambi na ngolo yove yose.”—Visamo 119:1, 2.