1, 2. Vika via lihitile na Paulu na Silase mu Filipu? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

ACI SINGANIEKENU evi: Mu kati ka vutsiki, vamisionaliu vavali, Paulu na Silase, va li mu hondo ya mu kati ka kamenga, mu milima ya kama, mu mbonge ya Filipu. Ka va hasele ku enda mukonda va va kutile ku mikono, kaha miongo yavo ya kele na ku hiatula omo lia ku lana ca vipupa vi va tambuile. (Vilinga 16:​23, 24) Tangua lize ku cimene, civunga ca vikenia ca ile na ku va nakula na ha citanda. Mu va hetele kuze va va sompesele vuasi-vuasi. Va va tavuile vizalo viavo na ku va veta cikumakuma na makote. (Vilinga 16:​16-22) Mua vusunga va va lingile vuhenge vua kama! Paulu ua puile mukua Loma, ngeci tele nga ua pandele ku mu sompesa vuino. *​—Talenu ha litota.

² Paulu omo ua kele mu kamenga, halumo ua singaniekele ha  viuma via mu solokelele tangua lize na vantu va kele mu Filipu. Mu vimbonge vikuavo via ile Paulu mua kele visinangonga, vunoni mu mbonge yose ya Filipu ka mua kele na sinangonga na imo yahi. Ngeci mukemuo, vaYundeya va kele na ku lemesela ku mbandza ya vimbelo via mbonge ku mukulo ua ndonga. (Vilinga 16:​13, 14) Masiko a tavesele ku tunga sinangonga noho nga mu mbonge mu li vamala va vaYundeya likumi. Vuno vikevio via va honouesele ku kalako na imo ni? Vakua Filipu va kele na ku lihalesa mu ku pua vakua Loma. (Vilinga 16:21) Halumo vikevio via va lingisile ku singanieka ngecize Paulu na Silase mu ku pua vaYundeya, ka va puile vakua Loma. Ka tuesi na vusunga vuose, vunoni tua tantekeya ngecize va va mbilile mu kamenga ca ku hona mulonga.

3. Omo lia vika halumo Paulu ca mu tangele omo va mu mbilile mu kamenga, vunoni vati ua muene cisoti caco?

³ Halumo Paulu ua singaniekele naua ha vati ua ku hetele ku Filipu. Vimo vingonde ku nima Paulu ua kele mu sinia lia cisali ca Egeu, ku Asia Menor. Mua keleko, sipilitu santu ya mu vindikile vintsimbu via vingi, linga kati ambuluile ku vimo vihela. Ca puile ngue sipilitu santu ya kele na ku mu talekesa ku cihela ceka. (Vilinga 16:​6, 7) Ku cihela cika? Mua kele ku Toloase va mu lekele mu cimona nguavo: “Tuaya ku Masendonia.” Yehova ua muesele mpundu kua tondele ku mu tuma! Ngeci Paulu ua ileko vuasi-vuasi. (Tandenu Vilinga 16:​8-10.) Vunoni vika via lingikilile mu nima yevi? Omo ua ile ku Masendonia ua ka tulilile mu kamenga! Omo lia vika Yehova ua taveselele viuma evi vi lihite na Paulu? Matangua angahi ue ku kele mu kamenga? Vutuhu halumo Paulu ua lihulile vihula ngeci muevi, vunoni lutsilielo lueni kasi lua puile lua ku kaniama kaha ua kele na ndzolela. Ngeci kavali kavo neni na Silase va putukile “ku vundila na ku imba miaso kuli Njambi.” (Vilinga 16:25) Ciyulo ca Njambi ca lembeziekele mitima na visinganieka viavo.

3. Omo lia vika halumo Paulu ca mu tangele omo va mu mbilile mu kamenga, vunoni vati ua muene cisoti caco?

4, 5. (a) Vati citanga cetu ci hasa ku lifua neci ca Paulu? (b) Vati cisoti ca Paulu ca alulukile mu njila intsa ka lavelelele?

⁴ Nenu mua livuaho laza ngue Paulu ni? Halumo kua kele imo ntsimbu mu muono uenu mua lombele vukuasi kuli Njambi mu ku linga cimo cihangula, kaha mua setekele ku kava ku tuamenena ca sipilitu santu. Vunoni mu nima yaco, mua lihitile na visoti via vingi ni mua tondekele ku alulula viuma via kama mu muono. (Ekelesiaste 9:11) Ntsimbu ino, nga mu singanieka ha vitanga viaco, halumo mue ku lihula omo lia vika Yehova ua tavesele viuma viaco ku lingika. Vika vi hasa ku mi kuasa ku tualelelaho ku kolesa, na ku tsiliela Yehova mu vutuntu? Cikumbululo tu ci uana ku viuma via hateleko vi va lihitile navio va Paulu na Silase.

⁵ Omo Paulu na Silase va kele na ku imba, kua solokele viuma via vingi vintsa ka va lavelelele. Ca ku livanga, kua kele lindunduma lia kama. Lia sokoluele mapito a kamenga ha ntsimbu oyo vene. Kaha, malienge a mapelesu vose a zitukile. Mu nima yaco, mukua ku niunga kamenga ua tondele ku litsiha vunoni Paulu ua mu tambekele linga kati a lingemo, kaha ou uaco na vusoko vueni vuose va va mbatizile. Mu cimene ca hateleko, vakua masiko va tumine masualale linga va ka tundise Paulu na Silase mu kamenga, kaha va va lekele linga va seze mbonge  mu ciyulo. Vakua masiko omo va muene ngecize Paulu na Silase va puile vakua Loma, va nongonuene ngecize nkuma va na lingi vuhenge vua kama-kama, ngeci vakevo vavene va va tundisilemo na ku va sindikiya. Vunoni ntsimbu te kanda va ci ye, Paulu na Silase va tondele ku salesa ndumbuavo Lindia, tele ua ku mbatiza vuovuno. Kaha va pangesele vukovelelo vuaco mu ku kaniamesa vamuanaye veka va mu Filipu. (Vilinga 16:​26-40) Mua vusunga, visoti viavo viose via alulukile vuasi-vuasi!

6. Vika tu lilongesa na ku hituluka mu cilongesa cino?

⁶ Vika tu lilongesa ha muzimbu ou? Yehova a hasa ku linga vimo vintsa ka tua lavelelele, ngeci mukemuo nga tu hita mu vieseko ka tua pandele ku uma mitima. Via lihitile navio Paulu via mu longesele cuma ca kama cikuma. Tua tantekeyamo omo lia viuma via sonekelele vamuanaye ku Filipu mu nima yevi ku tuala ha ku uma mitima na ciyulo ca Njambi. Mu cilongesa cino tu ka lilongesa mezi a Paulu a ku Filipu 4:​6, 7. (Tandenu.) Kaha, tu ka hituluka ha imo mizimbu ya mu Mbimbiliya ya muesa vati Yehova ua lingile viuma vintsa ka va lavelele vantu. Mu ku manusula, tu ka lilongesa vati “ciyulo ca Njambi” ci hasa ku tu kuasa ku kolesa mu vieseko nga tu tsiliela Yehova mu vutuntu.

7. Vika ua longesele Paulu mua sonekele mukanda kuli vamuanaye ku Filipu, kaha vika tu lilongesaho netu?

⁷ Vika va singaniekele vamuanetu mu Filipu mu va tandele mukanda ua va sonekelele Paulu? Cingi cavo halumo va vulukile viuma vi va lihitile navio va Paulu na Silase na cifua ca ku komouesa ca va kuaselelemo ­Yehova. Vika Paulu ua va longesele mu mukanda ou? Ua va longesele ngueni: ‘Kati mu ume mitima. Vundilenu, kaha mu ka tambula “ciyulo ca Njambi cize ca hiana mana ose.” Vika a lomboloka mezi aa? Vimo viMbimbiliya via langulula aa mezi nguavio “ca hiana vilota vietu viose” ni “ca tuvakana matumbe a vantu ose.” Ngeci mukemuo Paulu ua kele na ku handeka ngueni “ciyulo ca Njambi” ca komouesa ku hiana na muze mu tue ku ci singanieka. Vutuhu vintsimbu vimo ka tue ku tantekeya mua ku manusuila cisoti cetu, Yehova a tantekeyamo. Kaha a hasa ku linga viuma ka tua lavelelele.​—Tandenu 2 Petulu 2:⁠9.

8, 9. (a) Vutuhu Paulu va mu yandesele ca ku hona mulonga mu Filipu, vucili vuka vuezilemo? (b) Vika via lingisile vamuanaye va ku Filipu ku kulahela mu vutuntu mezi a Paulu?

⁸ Mukanda ua Paulu citava ua kaniamesele vamuanaye ku Filipu omo va hiluile ha viuma via va lingilile Yehova mu makumi a miaka ku nima. Vutuhu Yehova ua tavesele Paulu na Silase ku hita mu tuyando, vize vi va lihitile navio via va kuasele mu ku “hakuila na mu ku kolesa zimpande zia cili.” (Filipu 1:⁠7) Vakua masiko va ku Filipu ka va hasele naua ku yandesa cikungulukilo ca  ciha ca Vakua Kilistu. Halumo omo lia Paulu ku litumbula ngueni ua puile Mukua Loma, ndongesi Luka ua hasele ku sala mu Filipu mu nima ya vungendzi vua Paulu na Silase. Kaha Luka neni ua hasele ku kuasa cize cikungulukilo ca ciha ca Vakua Kilistu ku Filipu.

⁹ Omo vaze vamuanaye va tandele mukanda ua Paulu, va tantekeyele ngecize mezi eni ka a puile lika visinganieka via ngoco. Paulu ua hitile mu vukalu vua kama. Ambe mua va sonekelele mukanda uaco, tele a li mu malienge mu ndzivo yeni vene ku Loma. Vunoni kasi ua muesele ngecize ua kele na “ciyulo ca Njambi.”​—Filipu 1:​12-​14; 4:​7, 11, 22.

10, 11. Vika tua pande ku linga nga tu na lisosomua na cimo cisoti, kaha vika tua pande ku lavelela?

¹⁰ Vika vi hasa ku tu kuasa linga kati ‘ume mitima omo lia vimo’ vunoni ku kala na “ciyulo ca Njambi”? Mu mezi a Paulu a sonekelele vakua Filipu a muesa ngecize nga tu lisosomua omo lia cimo cisoti, cihemba ci hasa ku tu kuasa ca pua civundilo. Ngeci nga tu uma mitima, tua pande ku tumbula visoti vietu mu vivundilo. (Tandenu 1 Petulu 5:​6, 7.) Omo mu vundila kuli Yehova, mu tsilielenu mu vutuntu ngecize ikeye a ka mi niunga. Vintsimbu viose mu santselenu omo lia vivezikiso vi mue ku tambula. Cikuavo naua vulukenu ngecize Yehova “a hasa ku linga mua ku pulakana cikumakuma mu ku hiana viose vize vi tu ku vundila nevi vi tu ku singanieka.”​—⁠Efeso 3:20.

¹¹ Ngeci mua Paulu na Silase, tu hasa ku komoka cifua ca ka tu kuaselamo Yehova. Citava vukuasi vuaco ka vu ka tu komouesa, vunoni kasi vu ka tu kuasa ku vize vi tondeka. (1 Kolintu 10:13) Vunoni, eci ka ca lombolokele ngecize tua pande ku tumama ngoco, na ku lavelela Yehova a sungamese viuma ni a manusule cisoti cetu houe. Tua pande ku linga vize via litombola na civundilo cetu. (Loma 12:11) Vi tu ka linga, vi ka muesa ngecize tuli na vusunga vua vize vi tua vundila, kaha tu ka hana Yehova vukovelelo vua ku tu vezikisa. Kati tu suve ngecize Yehova a hasa ku linga viuma via ku hiana na vize vi tua mu vundila ni vi tua lavelela. Vintsimbu vimo, ue ku tu komouesa mu ku linga viuma ka tua lavelelele. Ngeci mukemuo tu hilulenu amo malungano a ka kaniamesa lukulahelo luetu mu ngolo ya Yehova ya ku tu lingila vize ka tua lavelelele.

12. (a) Vika ua lingile Muangana Hezekiya mu va mu zuzuisile kuli Muangana Senakelive? (b) Vika tu lilongesa ku cifua ca manusuililemo Yehova cize cisoti?

¹² Mu Mbimbiliya mua kala vimueso via vingi via viuma via lingile Yehova vintsa ka va lavelele vantu. Ca ku muenako, omo Hezekiya ua puile muangana mu Yunda, Senakelive muangana ua Asilia, ua kovelele mu cifuti ca Yunda kaha ua kuatele vimbonge viaco viose, ku tundisako lika Yelusalema. (2 Vamiangana 18:​1-3, 13) Mu nima yaco, Senakelive uezile mu ku luisa Yelusalema. Vati ua lingile Muangana Hezekiya? Ha katete, ua vundilile vukuasi kuli Yehova, kaha ua lombele vinguli via kapolofeto Isaya. (2 Vamiangana 18:​14, 15) Ca mu civali, Hezekiya ua muesele ku votsika mu ku fueta via mu vundilile Senakelive. (2 Vamiangana  18:​14, 15) Ca ku manusuila, Hezekiya ua viukisile mbonge ku ku i zikiliya mu ntunda ya laha. (2 Mizimbu 32:2-4) Vati cisoti caco ca lengele? Yehova ua tumine kangelo a ka nongese masualale va Senakelive va ku pua 185.000 mu vutsiki vumo lika. Ambe Hezekiya ka vi lavelelele!​​—⁠2 Vamiangana 19:⁠35.

13. (a) Vika tu lilongesa ku viuma via lihitile navio Yosefe? (b) Vika via solokelele Sala vintsa ka lavelelele?

¹³ Aci singaniekenu ha viuma via solokelele mukuendze Yosefe. Mua kele mu kamenga ku Ingito, Yosefe ka singaniekele ngecize tangua a ka pua muntu ua mu civali ku vukama mu Ingito, ni ngecize Yehova a ka mu pangesa mu ku ohiela vusoko vueni ku ndzala. (Njenisisi 40:15; 41:​39-​43; 50:20) Mua vusunga, via lingile Yehova via hianene viose via lavelelele Yosefe. Singaniekenu naua hali Sala, kukuluila ya Yosefe. Vuno Sala mu ku pua kasinakazi, ua lavelele ngecize Yehova a ka mu lingisa ku sema muana, ni a ka mu hana lika muana ua ngamba yeni ua mpuevo? Mua vusunga, ku semuka ca Isake ca hianene viose via singaniekele Sala.​​—⁠Njenisisi 21:​1-3, 6, 7.

14. Lukulahelo luka tu hasa ku kala naluo muli Yehova?

¹⁴ Ka tua lavelelele ngecize Yehova a ka tundisa  visoti vietu viose mu cikomoueso ntsimbu mavu a aha kanda a ci hete. Kaha ka tue ku tonda Yehova a linge vikomoueso mu miono yetu mu ntsimbu ino. Vunoni tua tantekeya ngecize Yehova ua kuasele vangamba veni va ku ononoka ku laza mu vinjila via ku komouesa. Kaha Yehova ka alulukile. (Tandenu Isaya 43:​10-​13.) Evi vi tu lingisa ku mu kulahela. Tu hasa ku kala na vusunga nguetu a ka tu hana ngolo i tu tondeka tu linge cizango ceni. (2 Kolintu 4:​7-9) Vika tu lilongesa ku malungano a Hezekiya, Yosefe na Sala? Yehova a hasa ku tu kuasa ambe nga tuli mu visoti via ku kaluua cikuma, nga tu kakatela kuli ikeye.

15. Vika vi ka tu kuasa ku kala na “ciyulo ca Njambi” ambe nga tu hita mu visoti, kaha ci tava lika mu njila ika?

¹⁵ Vati tu hasa ku kala na “ciyulo ca Njambi” ambe nga tu hita mu visoti? Tua pande ku kaniamesa vusamba vuetu na Yehova. Vusamba vuaco vu hasa lika ku kalako omo lia nkombelo ya Kilistu Yesu. Ku-kula ca pua cimo ca vipanga via ku komouesa via Yehova. Omo lia nkombelo, Yehova a hasa ku ecela vipi vietu, kaha tu hasa ku ivua ku zituka mu ku mu lemesa na ku suena mu hiehi neni.​​—⁠Yoano 14:6; Tiango 4:8; 1 Petulu 3:⁠21.

16. Vika vi ka tu kuasa ku tambula “ciyulo ca Njambi”? Hanenu cimueso.

¹⁶ Vika vi ka soloka omo mu ka tambula “ciyulo ca Njambi ca hiana mana ose”? Mbimbiliya nguayo ciyulo caco ci ka “niunga” mitima na visinganieka vietu. (Filipu 4:⁠7) Lizi ‘ku niunga’ mu lilimi li va li tundisa lia puile lia vusualale, kaha va li pangesele mu ku tumbula civunga ca masualale ci va tumine ku niunga imo mbonge. Vantu va mu mbonge ya Filipu va va niungile ku civunga ngeci mueci. Va kosele na mutima umo muomu va tantekeyele ngecize va li na ku va niunga. Na vuno vene, nga tu li na “ciyulo ca Njambi” ka tu ka lisosomua vunoni tu kevua ku lembama mu mitima na mu visinganieka vietu. Tua tantekeya nguetu Yehova ua tu haka seho kaha a tonda tu vezike mu viose vi tu linga. (1 Petulu 5:10) Ku tantekeya evi ce ku tu niunga linga kati tu ume mitima na ku ivua vusiua.

17. Vika vi ka tu kuasa ku kulahela muli Yehova mu ntsimbu ya lamba ya kama?

¹⁷ Vuovuno vantu vose va ka hita mu lamba ya kama. (Mateo 24:​21, 22) Ka tu tantekeya mpundu vi ka tu solokela muntu ku muntu. Vunoni ka tua pandele ku lisosomua cikuma omo lia ntsimbu yaco. Vutuhu ka tu tantekeya viose via ka linga Yehova, vunoni tu tantekeya Njambi yetu. Tu tantekeya via lingilile vangamba veni va ku ononoka ku nima. Tua mono ngecize viose vi keza, vi keze ngano, Yehova a ka linga cose mu ku puisamo vikulaheso vieni. Kaha a ka hasa ku lingamo mu cifua ka tua lavelelele! Ngeci mukemuo, nkala ntsimbu ye ku tu lingila Yehova cimo cuma, tue ku ivua “ciyulo ca Njambi ca hiana mana ose” mu njila ya iha.