1, 2. (a) Vati tua tantekeya ngecize ci tava tu zale vuntu vua vuha? (b) Vifua vika via vuntu vua vuha tu lilongesa ku Kolose 3:​10-​14?

MU MBIMBILIYA ya Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, lizi “vuntu vua vuha” va li sonekamo luvali. (Efeso 4:24; Kolose 3:10) Lizi liaco lia lomboloka vuntu vu va “tanga na cifua ca Njambi.” Vuno ci tava ku zala ovu vuntu vua vuha? Eyo. Yehova ua tangele vantu mu cifua ceni, ngeci mukemuo tu hasa ku tambuluisa vifua vieni via cili.​—Njenisisi 1:​26, 27; Efeso 5:1.

² Mu ku linga tua suana ku hona ku tantuluka, tu vose tua kala na vizango via ku pihia. Kaha viuma via tu zengeleka navio via kala na ndzili ya kama hali etu. Vunoni na vukuasi vua Yehova, tu hasa ku pua vantu va cifua ca tonda ikeye. Linga tu lihakele kapandi ka ku puamo, tu simutuilenu vifua via ku liseza-seza via pua mutamba ua vuntu vua vuha.  (Tandenu Kolose 3:​10-​14.) Kaha tu ka lilongesa vati tu hasa ku muesa vifua viaco mu ku ambulula.

3. Tumbulenu cimo cifua ca vuntu vua vuha?

³ Paulu ua lomboluele ngecize ku hona kahangu ca pua cifua ca kama ca vuntu vua vuha. Ua handekele ngueni: “Ka ku hasa ku kala kaNgelengu cipue kaYundeya, ku-lovoka na vulima, mukua vifuti, mukua Sikitia, ndungo, muana kacisemua.” * (Talenu ha litota.) Mu cikungulukilo, na umo uahi na pande ku lihaka seho ku hiana vakuavo omo lia cisemua ceni, cifuti, ni lutsimo lueni muimbo. Omo lia vika? Muomu etu Vakua Kilistu, tu vose tu “na pu umo lika.”​—Kolose 3:​11; Ngalata 3: 28.

4. Vati vangamba va Yehova va pande ku mona vakuavo? (b) Vika vi hasa ku kaluuisa Vakua Kilistu ku likuata kumo?

⁴ Mu tue ku zala vuntu vua vuha, tue ku singimika vantu vose, ka tue ku tala ku cisemua ni cifuti. (Loma 2:11) Ku vihela vimo, ku lingamo ci hasa ku pua ca cikalu. Ca ku muenako, laza ku Afrika du Sul, nguvulu ya tepesele visemua na ku va hanguila vihela via ku kala. Cingi ca vantu ku cifuti caco, kasi va kala mu vihela viaco, vamo va pua Vakaleho va Yehova. Civunga ca Vantuamena ca tondele ku va kaniamesa linga va ‘vueze ku cilemo cavo.’ Mu Outubro ya 2013, va tavesele vumo vutumbe vua ku lifuila vua ku kuasa vamuanetu va ku visemua via ku liseza-seza linga va putuke ku liendela umo na mukuavo.​—2 Kolintu 6:13.

5, 6. (a) Omo lia vika tua pande ku muesela cikeketima?

⁵ Vamuanetu va viukisile viuma linga Vakaleho va mu vikungulukilo vivali via malimi ni visemua via ku liseza, va sikame hamo ku ku-hua ca vimo visimano. Vamuanetu vaco va kele na ku ambuluila hamo, ku kunguluka hamo, na ku liendela ha vindzivo. Vikungulukilo via vingi via lingilemo, kaha mbetele ya tambuile mizimbu ya cili ya yingi. Cipue vamo kati Vakaleho va Yehova va komokele. Ca ku muenako, mukuluntu ua vumo vulombelo ua handekele ngueni: “Kati nji Mukaleho, vunoni ku handeka vusunga, ku ambulula cenu mua ci viukisa mu vutongue vua ku komouesa, kaha mua likuata kumo, ka mua kele na kahangu.” Vati vamuanetu va vuile ku tuala ha vutumbe vuaco?

⁶Ha katete, umo ndokazi mukua ku handeka Xhosa, ua lizina Noma ka livuile ku zituka mu ku lania Vakaleho va ku cikungulukilo ca Inglês ku ndzivo yeni ya vuhutu. Vunoni mu nima ya ku ambulula na vamuanetu vindele na ku ya ku vindzivo viavo, ua putukile ku livua ku zituka. Ua handekele ngueni: “Navo vantu ngeci muetu!” Ngeci  mukemuo omo vamuanetu va ku cikungulukilo ca Inglês vezile mu ku ambulula na vakua cikungulukilo ca Xhosa, ndokazi Noma ua lanieneko vamo ku ndzivo yeni, va ka hitiseko vimo mu kanua. Ua komokele mua muene umo ua vamuanetu u va laniene, ua puile cindele kaha mukuluntu mu cikungulukilo, a tumama na ndzolela ha cimo cikasa ca cihi ca plastiku. Omo lieyi programa, vamuanetu va vengi ve ku likuata vusamba, kaha ve ku tualelelaho ku litantekeya vuino na vamuanetu va ku visemua vieka.

7. Viuma vika via cili vi hasa ku izamo nga tu muesa cikeketima na ngozi ku vose mu cikungulukilo? Hanenu cimueso.

⁷ Ntsimbu ku-nonga ca mavu a Satana kanda ci hete, vangamba va Yehova va ka hita mu vieseko. Ku hona vipanga, vuvezi vua kama, ku yandesa, viyovo via mavu, ku zimbalesa vikuata omo lia mihuza na visoti vikuavo vi hasa ku tu kuata tu vose. Linga tu likuase umo na mukuavo mu vieseko, tua pande ku livuila cikeketima ca vusunga. Cikeketima ci ka tu lingisa ku muesa ngozi ku vakuetu. (Efeso 4:32) Evi vifua via pua mutamba ua vuntu vua vuha. Vi ka tu kuasa ku tambuluisa Njambi na ku lembezieka vakuetu.​—2 Kolintu 1:3, 4.

8. Viuma vika via cili vi hasa ku izamo nga tu muesa cikeketima na ngozi ku vose mu cikungulukilo? Hanenu cimueso.

⁸ Vati tu hasa ku muesa cikeketima ca kama ku vaze va li mu cikungulukilo cetu va tunda ku vifuti vieka ni va li mu lamba? Mu ku va tambula na mavoko avali, ku likuata navo vusamba na ku va kuasa ku livua ngecize va tondeka cikuma mu cikungulukilo. (1 Kolintu 12:22, 25) Ca ku muenako, umo yala ua lizina Dannykarl ua nungulukile ku tunda ku Filipinas ku ya ku Japão. Mu ku pua mukua cifuti ceka, ku cipanga ceni vantu ka va mu lemene ngue mu va lilemene vavene. Kaha tangua limo, ua likunguluile na Vakaleho va Yehova. Mu nima yaco ua handekele ngueni: “Kampe mbunga yose va puile vakua Japão, vunoni va nji tambuile na ndzolela ya kama, ngue nji mundambo uavo ua laza.” Ngozi ya vamuanetu ya tualeleleho ku mu kuasa ku suena kuli Yehova. Mu nima ya ntsimbu va mu mbatizile, lelo ua pua mukuluntu mu cikungulukilo. Vakuavo vakuluntu va viukilila ku kala neni na mpueyeni, Jennifer, mu cikungulukilo, kaha va handekele nguavo: “Va asiuisa muono uavo mu ku pua vapioneiro kaha va pua lungano lua cili mu ku tuameka Vuangana vua Njambi.”​—Luka 12:31.

9, 10. Vivezikiso vika vie ku iza mu ku muesa cikeketima mu lihia? Hanenu vimueso.

⁹ Tua kala na vukovelelo vua ku linga “vize via viuka kuli vantu vose” mu tue ku ambulula muzimbu ua cili ua Vuangana. (Ngalata 6:10) Cingi ca Vakaleho ve ku vuila vakua vifuti vieka cikeketima kaha ve ku seteka ku lilongesa malimi avo. (1 Kolintu 9:23) Mu kapandi aka mueza vivezikiso. Ca ku muenako, ku Austrália, umo ndokazi ua lizina Tiffany ua pua pioneiro ua lilongesele lilimi lia Swahili linga a ka kuase cikungulukilo ca Swahili ku mbonge ya Brisbane. Vutuhu ku lilongesa lilimi ca kaluuile cikumakuma, ca vueza ku ndzolela ya muono ueni. Tiffany ngueni: “Nga mua tonda ku vueza ku ndzolela yenu mu  lihia, yenu mu ka pangele ku cikungukilo ca lilimi lieka. Ca pua ngue ku ya vungendzi ca ku hona ku tunda mu mbonge yenu. Mu ka mona ku liseza-seza ca civunga ca vamuanetu mu mavu ose na ku likata cavo ca ku komouesa.”

¹⁰ Vumo vusoko vua ku Japão navuo vua lingilemo. Muanavo Sakiko, ua handekele ngueni: “Tua kele na ku uana vakua Brazil va vengi nga tu li mu lihia. Mu tua va muesele mu Mbimbiliya yavo ya Putu, vinimbu ngeci mua, Ku-Solola 21:​3, 4 ni Visamo 37:​10, 11, 29, va halakane vuino, vintsimbu vimo na masozi mu meso.” Vuze vusoko vua vuile cikeketima ca vaze vakua vifuti vieka kaha va tondele ku va longesa vusunga, ngeci va putukile ku lilongesa Putu mu vusoko. Mu nima ya ntsimbu, vuze vusoko vua kuasele ku sokolola cikungulukilo ca Putu. Mu ku hita ca miaka, va kuasa vakua vifuti vieka va vengi ku pua vangamba va Yehova. Sukiko ngueni: “Ku lilongesa Putu ca tondekele ku lihakela kapandi ka kama, vunoni vivezikiso vie ku izamo via hiana kapandi kose ka tua lihakelele. Tue ku santsela cikuma kuli Yehova.”​—Tandenu Vilinga 10:​34, 35.

11, 12. Omo lia vika tua pande ku kala na vutumbe vua cili mu ku zala vuntu vua vuha? (b) Vika vi ka tu kuasa ku pua va ku likehesa?

¹¹ Vutumbe vua pande ku tu lingisa ku zala vuntu vua vuha ku zumbangeya Yehova, kati ku tu sangala ku vakuetu. Vulukenu ngecize ambe kangelo ua ku tantuluka neni ua lihakele ku vukama ngeci ua vulumuine. (Setekesenu na Ezekiele 28:17.) Ka tua tantulukile, ngeci ce ku tu kaluuilila cikuma ku tina cimbembesi ca ku lihaka ku vukama. Tua pande ku zala ku likehesa. Vika vi ka tu kuasa ku lingamo?

¹² Cuma ci hasa ku tu kuasa ku likehesa ca pua ku tanda Lizi lia Njambi matangua ose na ku hilula vi tue ku tandamo. (Ndeutelonomi 17:​18-​20) Tua pande ku hilula cikuma ha viuma via tu longesele Yesu na ku likehesa ceni ca ku komouesa. (Mateo 20:28) Mua vusunga ku likehesa ca Yesu ca puile ca ku komouesa, ua tanesele mikono ya vapostolo veni. (Yoano 13:​12-17) Cikuavo ci tu hasa ku linga ca pua ku vundila sipilitu santu ya Yehova. Sipilitu yeni i ka tu kuasa ku lua na visinganieka via ku limona  ngue tua kala na seho ku hiana vakuetu.​—Ngalata 6:​3, 4; Filipu 2:3.

13. Vilunguiso vika via kala ha ku likehesa?

¹³ Tandenu Visimo 22:⁠4. Yehova ua tonda tu pue va ku likehesa. Ku likehesa ce ku neha vilunguiso via vingi. Nga tu pua va ku likehesa, mu cikungulukilo mu ka kala na ciyulo na ku likuata kumo. Cikuavo naua Yehova a ka tu hana kavumbi keni. Kapostolo Petulu ua handekele ngueni: “Enu vose lizitikienu ku konkama, mu ku lipangela umo na mukuavo: muomu Njambi a viana vakua ku lihalesa, vunoni a hana kavumbi kuli vakua ku konkama.”​—1 Petulu 5:5.

14. Iya ua pua lungano lua kama ku hiana vose ku tuala ha ku konkama na lukakatela?

¹⁴ Mu mavu lelo lino, nga muntu ua pua ua ku konkama kaha mukua lukakatela, ve ku mu mona ngue ciheve. Vunoni kati vusunga. Muomu evi vifua via cili via tunda kuli Yehova, mukua ku hiana viose muilu na ha mavu. Ikeye ua pua lungano lua kama lua ku konkama na lukakatela. (2 Petulu 3:⁠9) Ca ku muenako, a ci singaniekenu ha lukakatela lua muesele Yehova mu ku kumbulula vihula via Avilahama na Lote ku hitila mu tungelo Veni. (Njenisisi 18:22-33; 19:18-​21) Singaniekenu naua ha lukakatela lua muesele Yehova ku lisino li va muesele vaIsaleli mu miaka i tuvakana 1.500.​—Ezekiele 33:⁠11.

15. Lungano luka ua seza Yesu ku tuala ha ku konkama na ku muesa lukakatela?

¹⁵ Yesu ua puile ua ku “konkama.” (Mateo 11:29) Ua muesele lukakatela ku vipenga via vandongesi veni. Yesu mua kele na ku ambulula, vintsimbu via vingi va mu payele na ku mu vangeya. Vunoni ua muesele ku konkama na ku likehesa na ha ku-tsa ceni. Tele a li na ku ivua ku vavala ca kama mu va mu sukikile ha citi, ua vundilile Ise ecele vantu va mu sukikile. Kaha ua vuezeleko ngueni: “Muomu ka va vi tantekeyele evi vi va ku linga.” (Luka 23:34) Ambe mua vuile ku vavala ca kama, ua tualeleleho ku muesa ku konkama na lukakatela.​—Tandenu 1 Petulu 2:21-23.

16. Vati tu hasa ku muesa ku konkama na lukakatela?

¹⁶ Paulu ua tumbuile imo njila i tu hasa ku mueselamo ku konkama na lukakatela, mua sonekele ngueni: “Liyandelienu umo na mukuavo, kaha liecelienu ha kati kenu ku milonga, nga umosi a li nevi via liniengele mukuavo; ngue Muangana ua mi ecelele enu, ngecize naua lingenu enu.” (Kolose 3:13) Linga tu ecele vakuetu, tua pande ku pua va ku konkama na ku pua vakua lukakatela. Ku lingamo, ci ka vueza ku ciyulo na ku likuata kumo mu cikungulukilo.

17. Omo lia vika ku konkama na lukakatela via pua via seho?

¹⁷ Yehova ua tonda tu muese ku konkama na lukakatela ku vakuetu. Evi via tondeka cikuma nga tu tonda ku ka yoyela mu mavu eni a aha. (Mateo 5:5; Tiango 1:21) Nga tu vakua ku konkama na lukakatela, tu ka  zumbangeya Yehova na ku kuasa vakuetu ku lingamo.​—Ngalata 6:1; 2 Timoteo 2:24, 25.

18. Vati cilemo na ku hona kahangu via likuata?

¹⁸ Vifua viose vi tu na lilongesa via likuata na cilemo. Ca ku muenako, ndongesi Tiango ua mamuine vamuanaye muomu va kele na ku haka cikuma seho ku vampite ku hiana vihutu. Ua lomboluele ngueni muomu ku lingamo ca puile ku luisa lisiko lia Njambi lia ku “lema mukuenu ngue ove ivene.” Kaha ua vuezeleko ngueni: “Nga mu singimika mivila ya vantu, mu linga vupi.” (Tiango 2:​8, 9) Nga tu lema vantu, ka tu ka muesa kahangu ku muntu omo lia sikola ya lilongesela, cisemua, ni lutsimo lueni. Ka tua pandele lika ku limuesa ngue ka tua kele na kahangu. Vunoni ku hona kahangu ca pande ku pua mpundu mutamba ua vuntu vuetu.

19. Omo lia vika ku zala cilemo ca pua ca seho kuli etu?

¹⁹ Cikuavo naua cilemo “ci li na lukakatela, ci li na ngozi” kaha “ka ce ku lihalesa.” (1 Kolintu 13:⁠4) Tua pande ku pua vakua lukakatela, ngozi, na ku likehesa linga tu tualelelaho ku ambuluilako vakuetu muzimbu ua cili. (Mateo 28:19) Evi vifua vie ku tu kuasa naua ku litavasiana na vamuanetu vose mu cikungulukilo. Nga tu vose tu muesa cilemo ngeci mueci, vikungulukilo vietu vi ka likuata kumo na ku zumbangeya Yehova. Vantu va ka mona ku likata cetu, kaha ci ka va kokueya ku iza mu vusunga. Ngeci mukemuo Mbimbiliya ya manusula cimpande ca ku zala vuntu vua vuha na mezi a cili nguayo: “Mu ku hiana evi viose zalenu cilemo, cikeco lizitiko lia ku tantuluka.”​​—⁠Kolose 3:⁠14.

20. (a) Vihula vika tua pande ku lihula tu vose? Omo lia vika? (b) Viuma vika via cili tua lavelela ku lutue??

²⁰ Tu vose tua pande ku lihula nguetu, ‘Viuma vika via lisupilako ku alulula linga nji zule vuntu vua laza na ku vu mbila kuti?’ Tua pande ku vundila kuli Yehova na ku mu lambelela a tu kuase. Tua pande ku panga na ndzili yose, linga tu alulule visinganieka na vilinga via ku henga kaha tu ka “suana vuangana vua Njambi.” (Ngalata 5:​19-21) Tua pande naua ku lihula nguetu, ‘Vuno nje ku tualelelaho ku alulula cifua ci nje ku singaniekelamo linga nji ye Yehova ku mutima ni?’ (Efeso 4:​23, 24) Omo lia ku hona ku tantuluka, tua pande ku lihakela kapandi kose ka ku zala vuntu vua vuha na ku tualelelaho ku kala navuo. Ku zala vuntu vua vuha ka ca kele na vumanusuilo. Mua vusunga muono u ka tovala cikuma omo vantu vose va ka zala vuntu vua vuha kaha va ka tambuluisa vifua via Yehova mu vutantuluke!