1, 2. Vika halumo va singaniekele vapostolo va Yesu mua ile muilu?

NTSIMBU imo omo vapostolo va kele ku Muncinda ua Oliveta va muene kavusamba kavo Yesu ua puile mulongisi uavo a londa muilu kaha ua zimanganene ha maselua. (Vilinga 1:9, 10) Mu miaka ivali, Yesu ua longesele vandongesi veni na ku va kaniamesa hamo na ku va tuamena. Vuno nayi honi. Vati ve ku lingile?

² Yesu tele kanda a hiluke muilu, ua sikile vandongesi veni ngueni: “Mu ka pua vakaleho vange mu Yelusalema, na mu Yundeya yose na Samaliya, na ku mutamba uze ha lenga mavu.” (Vilinga 1:8) Kaha vati ve ku puisilemo cipanga caco? Yesu ua va kulahesele ngueni sipilitu santu ya Njambi i ka va kuasa. (Vilinga 1:5) Vunoni iya ue ku va tuamenene mu cipanga ca ku ambulula? Vaze vapostolo va tantekeyele ngecize ku ntsimbu ya ku laza Yehova ua pangesele vamala vatuamenene va Isaleli. Ngeci ci tava va lihuile nga Yehova ue ku hanguile Ntuamena ua muha.

3. (a) Mu nima ya Yesu ku ya muilu, ku hangula cika ca seho ya kama va lingile vapostolo va vusunga? (b) Vihula vika tu ka lilongesa mu cilongesa cino?

 ³ Mu nima ya Yesu ku ya muilu, vandongesi veni va hiluile mu Visoneka, na ku vundila kuli Njambi a va kuase ku hangula Matiya u va hingisile mu cihela ca Yundasa Iskaliota mu ku pua uavu likumi na vavali. (Vilinga 1:15-26) Omo lia vika eci ku hangula caco ca puile ca seho ya kama kuli Yehova na Yesu? Vandongesi va muane ngecize kua pandele ku kala vapostolo 12. * (Talenu mezi a kuintsi.) Yesu ua hanguile vapostolo na ku va longesa, linga va puisemo cipanga ca seho ya kama ha kati ka vantu va Njambi. Cipanga cika ca puile, kaha vati Yehova na Yesu va viukisile vapostolo? Cipanga cika ca lifua naco ku ntsimbu ino? Kaha vati tu hasa ku ‘vuluka vaze ve ku tuamenena’ cikuma-kuma “mukuamanda ua cili ua mana”?—VaHevelu 13:7; Mateo 24:45.

4. Cipanga cika va kele naco vapostolo na vamo vakuluntu mu Yelusalema?

⁴ Vapostolo va putukile ku tuamenena cikungulukilo ca Vakua Kilistu ha Pentekoste ya muaka ua 33. Mbimbiliya nguayo “Petulu, ua mene hamo na vaze likumi na umo” kaha ua longesele muzimbu ua muono ku civunga ca vantu. (Vilinga 2:14, 15) Kaha vantu vavengi va puile Vakua Kilistu. Mu nima yaco, vaze Vakua Kilistu va vaha “va kakatelele na ntsintsa ku luhande lua vapostolo.” (Vilinga 2:42) Vapostolo vakevo va talele via vimbongo via cikungulukilo. (Vilinga 4:34, 35) Vakevo naua va longesele vantu va Njambi na ku va vundilila, nguavo: “Etu kasi tu ka suenako na ntsintsa mu ku vundila, na ku vipanga via lizi.” (Vilinga 6:4) Kaha vakele na ku tuma Vakua Kilistu va ku hia va ka ambuluile ku vihela via viha. (Vilinga 8:14, 15) Kaha mu ku hita ca miaka, vapostolo va hanguile vamo vakuluntu va ku vuavesa, va va kuase mu ku tuamenena cikungulukilo. Vakua civunga ca vantuamena vakevo va hele vitume ku vikungulukilo viose.—Vilinga 15:2.

5, 6. (a) Vati sipilitu santu ya hele ngolo vakua civunga ca vantuamena? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.) (b) Vati tungelo va kuasele civunga ca vantuamena? (c) Vati Lizi lia Njambi lia kuasele civunga ca vantuamena?

⁵ Vakua Kilistu va ku sekulu ya ku livanga va kele na vusunga ngecize Yehova ua kele na ku tuamenena civunga ca vantuamena ku hitila muli Yesu. Vika via va hele vusunga vuaco? Ca katete, sipilitu santu ya hele ngolo ku civunga ca vantuamena. (Yoano 16:13) Vakua Kilistu va ku vuavesa vose va tambuile sipilitu santu, vunoni ya hele ngolo ya ku lifuila ku vapostolo na vakuluntu ku Yelusalema linga va puisemo cipanga cavo ca ku tuamenena. Ca ku muenako, mu  muaka ua 49 sipilitu santu ya tuamenene civunga ca vantuamena ku teta lizi ku tuala ha via ku lovoka. Vika viezilemo? Omo vikungulukilo via kavele vitume viaco. “zimbunga zia likolesele mu ku tsiliela, kaha zia lanene ku mbunga yazio ku litangua ku litangua.” (Vilinga 16:4, 5) Mukanda u va tumine vakua civunga ca vantuamena mu vikungulukilo ku tuala ha via ku lovoka, u tu kuasa ku mona ngecize va kele na sipilitu ya Njambi kaha va muesele vifua via cili ngeci mua cilemo na lutslielo.—Vilinga 15:11, 25-29; Ngalata 5:22, 23.

⁶ Ca mu civali, tungelo va kuasele civunga ca vantuamena. Ca ku muenako, kangelo ua lekele Koloneliu a tonde kapostolo Petulu. Kaha mu nima ya Petulu ku ambuluila Koloneliu na vusoko vueni, va tambuile sipilitu santu vutuhu tele ka va puile va ku lovoka. Ngeci Koloneliu ua puile mukua Vifuti ua katete ku pua Mukua Kilistu. Omo vapostolo na vamuanaye vakuavo va vi vuile, va tavele cizango ca Njambi ca ku tavesa vakua Vifuti va ku hona ku lovoka mu cikungulukilo ca Vakua Kilistu. (Vilinga 11:13-18) Eci ci tu longesa ngecize tungelo va kuatesele na ntsisa cipanga ca ku ambulula ci va kele na ku tuamenena vakua civunga ca vantuamena. (Vilinga 5:19, 20) Ca mu citatu Lizi lia Njambi lia tuamenene vakua civunga ca vantuamena. Vapostolo na vakuluntu va kele na ku hilula Visoneka vi va kuase ku hangula viuma via seho ya kama, ku tuala ha ku tsiliela ca Vakua Kilistu na ku tuamenena cikungulukilo.—Vilinga 1:20-22; 15:15-20.

7. Vika tu hasa ku handekela nguetu Yesu ua tuamenene Vakua Kilistu va katete?

⁷ Vutuhu vakua civunga ca vantuamena va kele na mpoko mu cikunguluko, Vakua Kilistu vose va tantekeyele ngecize Yesu Kilistu ikeye ua puile Ntuamena. Vati tua tantekeyamo? Muomu kapostolo Paulu ua sonekele ngueni Kilistu ua hakele “vamosi va pue vapostolo.” Ua handekele naua ngueni Kilistu ikeye “mutue,” ni ntuamena ya cikungulukilo. (Efeso 4:11, 15) Kaha vandongesi ka va lilukile vavene nguavo vapostolo, vunoni ‘va va lukile vandongesi Vakua Kilistu.’ (Vilinga 11:26) Paulu ua tantekeyele ngecize ca pua ca seho ku kava vi ya longesa Mbimbiliya na vapostolo na vamala vakuavo va kele na ku tuamenena. Vutuhu ngoco ua Paulu handekele ngueni: “Vunoni nji hianga ngecize mu ka tantekeye ngue Kilistu ikeye na pu mutue ua yala uose.” Aa mezi aco ambatesele kumo na uose ua kele mu civunga ca vantuamena. Kaha Paulu ua vuezeleko ngueni: “Njambi ikeye mutue ua Kilistu.” (1 Kolintu 11:2, 3) Mua vusunga, Yehova ua hanguile Muneni, Kilistu Yesu, a tuamenene cikungulukilo.

8, 9. Cipanga cika ca seho Muanetu Russell ua kele naco?

⁸ Tunde mu muaka ua 1870, Charles Taze Russell na vamo vavusamba veni va putukile ku lemesa Njambi ngue mu ya handeka Mbimbiliya na ku kuasa vakuavo ku lingamo. Eci ca ambatelele kumo na ku kuasa vantu va kele na ku handeka malimi eka. Kaha Zion’s Watch Tower Tract Society va i tumbikile mu 1884, kaha Muanetu Rusell ua puile ntuamena. * (Talenu mezi a kuintsi.) Ua lilongesele vuino Mbimbiliya kaha ka  kele na vuoma vua ku mamuna vakuavo ngecize, cilongesa ca vanjambi va tatu na muono ka ue kutsa kati via mu Mbimbiliya. Ua nonguenene ngecize ku hiluka ca Kilistu ci ka pua ca mu cimbembesi kaha ‘ntismbu ya vakua vifuti’ ika hua mu 1914. (Luka 21:24) Muanetu Rusell ua pangesele ntsimbu na ndzili yeni hamo na vimbongo vieni mu ku longesa vantu vusunga. Ca lisololuele ngecize Yehova na Yesu va pangesele Muanetu Russell a pue ntuamena ku ntsimbu ize ya seho ya kama.

⁹ Muanetu Russell katondele va mu mone ngue ua seho ya kama ku meso a vantu. Mu 1896, ua sonekele ngueni ikeye na vakuavo va kele na ku tuamenena ka va tondele vumpahu houe. Ka va tondele ku liluka vinkumbu, kaha ka va tondele naua civunga caco va ci sanese lizina liavo. Ntsimbu imo ua handekele ngueni: “Eci kati cipanga ca vantu.”

10. (a) Muaka uka Yesu ua hanguile “mukuamanda ua cili mukua mana”? (b) Lombololenu vati ca lisoluele ku litepa ca kala ha Civunga ca Vantuamena na cikota ca Watch Tower Society?

¹⁰ Mu 1919 nima ya miaka itatu fume ha tsilile Muanetu Russel. Yesu ua hanguile “mukuamanda ua cili mukua mana.” Na vutumbe vuka? Ku hana vandongesi veni “ku-lia cavo ku ntsimbu ya ku lia.” (Mateo 24:45) Ambe ku miaka ize, civunga ca cindende ca vamuanetu va ku vuavesa ku cikota ca kama Brooklyn, New York, ve ku hana via ku lia via mu lutsilielo ku vandongesi va Yesu. Lizi “civunga ca vantuamena” lia putukile ku soloka mu mikanda yetu mu nima ya muaka 1940. Ku ntsimbu ize, va muene ngecize civunga ca vantuamena ca puile vamuanetu va kele na ku tuamenena Watch Tower Bible and Tract Society. Vunoni mu 1971, ca lisoluele ngecize ha kale ku litepa ha kati ka Civunga ca Vantuamena na Watch Tower Society, cikota ca vaze va talele lika via masiko. Kaha tunde ku ntsimbu ize, vamuanetu va ku vuavesa va puile mutamba ua Civunga ca Vantuamena ca ku hona ku pua vantuamena va Sociedade. Kaha mu ku hita ca miaka vamo vamuanetu va ku “vampanga veka” va na pu vantuamena va Sociedade na vikota vikuavo vi ve ku pangesa Vakaleho va Yehova. Ngeci mukemuo vakua Civunga ca Vantuamena va hasa ku tuala lika mana mu ku longesa via Mbimbiliya na ku tuamenena. (Yoano 10:16; Vilinga 6:4) Mu Vutala vua Kaniungi vua Julho 2013 mu putu, vua lomboluele ngecize “mukuamanda ua cili mukua mana” va pua cimo civunga ca vamuanetu va ku vuavesa vakevo Civunga ca Vantuamena.

11. Vati vakua Civunga ca Vantuamena ve ku teta lizi?

¹¹ Vakua Civunga ca Vantuamena ve ku teta lizi ha vimpande via seho ya kama, mu ku likungulula cavo simano ku simano. Ku likunguluila hamo ce ku va kuasa ku simutuila vuino na ku likuata kumo (Visimo 20:18) Mu Civunga ca Vantuamena ka mua kele umo ua kala na mpoko ya kama ku hiana vakuavo, ngeci muaka ku muaka kue ku kala umo ue kuendesa ku likungulula cavo. (1 Petulu 5:1) Mukemuo naua mu vie  ku pangela vivunga vitanu na cimo via ku Civunga ca Vantuamena. Mu Civunga ca Vantuamena ka mua kele umo ue ku livua ngueni ikeye ntuamena ya vakuavo. Nkala mukua civunga caco ua pua ngamba ya Njambi kaha ue ku tambula via-ku-lia kuli mukuanda ua cili na ku ononoka ku ku tuamenena ceni.

12. Vihula vika tu ka lilongesa?

¹² Civunga ca Vantuamena kati ca ku huimina ku sipilitu santu kaha ka ca tantulukile. Ci hasa ku sevuka mu ku lombolola Mbimbiliya ni ku tuamenena lukungulukilo. Ca ku muenako, mu índice das publicações da Torre de Vigia mua kala mutamba ua handeka nguauo “Esclarecimento De Crenças” ni nguetu “Ku Ivuisisa ci va Sungamesa,” ua muesa mukana ua ku ivuisisa ca ciha ca Mbimbiliya tunde mu 1870. Yesu ka tu sikile ngueni mukuamanda ua cili a ka hana via ku lia via ku tantuluka. Kaha vati tu hasa ku kumbulula cihula ca Yesu: “Iyandzo na pu mukuamanda ua cili mukua mana?” (Mateo 24:45)  Vukaleho vuka vu muesa ngecize Civunga ca Vantuamena cikeco vene mukuamanda ua cili? Tu ci talenu ha viuma vitatu via kuasele civunga ca vantuamena ca ku matangua a vapostolo.

13. Vati sipilitu santu ya kuasa Civunga ca Vantuamena?

¹³ Sipilitu santu ye ku kuasa Civunga ca Vantuamena. Sipilitu santu ye ku kuasa Civunga ca Vantuamena ku nongonona vusunga vua Mbimbiliya vuze ka va nonguenene laza. Ca ku muenako, aci singaniekenu ha mukana ua vilongesa vi va sungamesa vi tua tumbula laza. Na umo muntu uahi ue ku hasele ku ivuisisa na ku lombolola evi vilongesa “via ku lova via Njambi”! (Tandenu 1 Kolintu 2:10.) Civunga ca Vantuamena ce ku livua ngue mua handekele kapostolo Paulu ngueni: “Vunoni evi vene vi tue ku handeka, kati na mezi a ku-longesa ca mangana a vuntu, vunoni aze a a longesa sipilitu; mu ku pandakana viuma via cimbembesi na mezi a cimbembesi.” (1 Kolintu 2:13) Mu nima ya vihita via miaka ya vilongesa via makuli na ku hona ku tuamenena ca cili, omo lia vika ku na kala ku livuezelela ca kama mu ku ivuisisa ca Mbimbiliya tunde mu 1919? Tu hasa lika ku handeka nguetu Njambi ue ku kuasa Civunga ca Vantuamena na sipilitu santu yeni!

14. Kuli ya na Ku-Solola 14:6, 7, vati tungelo ve ku kuasa Civunga ca Vantuamena na vantu va Njambi ntsimbu ino?

¹⁴ Tungelo ve ku kuasa Civunga ca Vantuamena. Civunga ca Vantuamena ca kala na cipanga ca kama ca ku tuamenena vakua ku ambulula va tuvakana 8 millions mu mavu ose mu ku ambulula. Omo lia vika cipanga caco ce ku enda vuino? Muomu tungelo ve ku tu kuatesa. (Tandenu Ku-Solola 14:6, 7.) Mu vintismbu via vingi tungelo va tuamenena vakua ku ambulula ku muntu na kele na ku vundila vukuasi kuli Njambi! * (Talenu mezi a kuintsi.) Cipanga ca ku ambulula na ku longesa kasi ci li na ku livuezelela vutuhu ve ku tu luisa. Tue ku vi puisamo lika omo lia vukuasi vua tungelo.

15. Ku litepa cika ca kala ha Civunga ca Vantuamena, na vantuamena va malombelo? Tumbulenu cimueso.

¹⁵ Lizi lia Njambi lie ku Tuamenena Civunga ca Vantuamena (Tandenu Yoano 17:17.) Singaniekenu via lingikile mu 1973. Mu Vutala vua Kaniungi vua mu ngonde ya Junho mu Inglês, ve huile nga “vaze va tenguka ku ku sipa ci tava va ye ku mbatizimo.” Cikumbululo ca puile houe! Eci cikumbululo caco cemanene ha vitume via Mbimbiliya. Mu Vutala vua Kaniungi va tumbuilemo mikanda ya ingi ya lomboluelele omo lia vika muntu a viana ku likela ku sipa va na pande ku mu fumisa mu cikungukilo. (1 Kolintu 5:7; 2 Kolintu 7:1) Vua muesele ngecize evi vitume viaco kati via vantu vunoni via tunda mu “lizi lia Njambi, ue ku handeka ku hitila mu Lizi lieni lia ku soneka.” Ka kuesi vulombelo vueka vue ku ononoka lika Lizi lia Njambi cipue nga ku lingamo ci hasa ku kaluuila cikuma vantu va kalamo. Limo livulu lia ku Estados Unidos lia handeka via malombelo ngualio: “Vakuluntu va malombelo ve ku hituluka ntsimbu yose mu vilongesa viavo linga vi litombole na visinganieka na vizango via vantu vavo mu vifuti via vingi.” Vutuhu ngoco, Civunga ca Vantuamena ka ce ku sungumuka na viuma vi va lema vantu. Vunoni Lizi lia Njambi  likelio lie ku tuamenena vantu vose, eci ce ku muesa ngecize Yehova ikeye ue ku tuamenena vantu veni ntsimbu ino.

16. Vati tu hasa ku muesa nguetu tue ku vuluka Civunga ca Vantuamena?

¹⁶ Tandenu VaHevelu 13:7. Mbimbiliya nguayo “Vulukenu vaze va mi sikile.” Njila imo i tu hasa ku lingamo ya pua ku kundika Civunga ca Vantuamena mu vivundilo vietu. (Efeso 6:18) Vakevo va kala na viteli via kama via ambatesela kumo na ku hana via-ku-lia via mu lutsilielo ku tuamenena cipanga ca ku ambulula mu mavu ose, hamo na ku endesa via milambu yose ya mu lukungulukilo. Mua vusunga va tondeka ku va kundika mu vivundilo vietu ntsimbu yose!

17, 18. (a) Vati tu hasa ku muesa nguetu tue ku kava vitume via Civunga ca Vantuamena? (b) Vati ku ambulula cetu ce ku kuatesa Civunga ca Vantuamena na Yesu?

¹⁷ Tu hasa naua ku vuluka Civunga ca Vantuamena mu ku kava vitume vi ve ku tu tuamenena. Civunga ca Vantuamena ce ku hana vitume ku hitila mu mikanda yetu, mu ku likungulula, ku viuano via membo na via muhato. Ce ku hangula naua tuniungi va ku zinguluka, kaha vakevo ve ku hangula vakuluntu mu vikungulukilo. Nga tuniungi va ku zinguluka na vakuluntu vononoka vitume viaco, va muesa ngecize ve ku vuluka Civunga ca Vantuamena. Kaha tu vose tu ka muesa kasingimiko kuli Ntuamena yetu, Yesu mu ku singimika vamala ve ku pangesa matangua ano.—VaHevelu 13:17.

¹⁸ Njila ikuavo i tu hasa ku vuluka Civunga ca Vantuamena ya pua ku panga na ndzili yose mu ku ambulula. VaHevelu 13:7 ya tu mamuna ku tambuluisa lutsilielo lua vaze ve ku tuamenena. Civunga ca Vantuamena ce ku panga na ntsintsa ya kama mu ku tuala ku lutue cipanga ca ku ambulula muzimbu ua cili. Vuno tue ku va kuatesa mu cipanga eci ca seho ni? Nga cili, kaha tu ka viukilila cikuma ku halakana Yesu mua ka tu lania ngueni: “Omo mua vi lingile kuli umo ua va vandende vana vetu, mua vi lingile kuli ange.”—Mateo 25:34-40.

19. Omo lia vika mua likuminia ku kava Ntuamena yetu, Yesu?

¹⁹ Yesu mua hilukile muilu, ka sile ngoco vandongesi veni. (Mateo 28:20) Ua tantekeyele ngueni sipilitu santu, tungelo, na Lizi lia Njambi via mu kuasele ku tuamenena mua kele ha mavu. Ngeci na lelo lino ue ku hana vukuasi vuaco ku mukuamanda ua cili. Civunga ca Vantuamena ci li na ku tualeleaho ku “ka va Muana Mpanga” Yesu “kuose ku a ya.” (Ku-Solola 14:4) Nga tu kava vitume via Civunga ca Vantuamena, tu ka kava Ntuamena yetu, Yesu. Vuovuno a ka tu tuamenena ku muono ka ue ku hua. (Ku-Solola 7:14-17) Ka kuesi ntuamena ua muntu a hasa ku tu hana vikulaheso viaco!