1, 2. Omo lia vika mu mavu ano kasi mu ka kala vamo vahutu?

LELO LINO, ku uana vimbongo ci li na ku kaluua. Ca ku muenako, cingi ca vakuendze ci li na ku va kaluuila cikuma ku uana vipanga. Vantu vamo ve ku likovelesa mu vusonde mu ku nungulukila ku vifuti via vupite. Kaha ambe mu vifuti via vupite, namuo mua kala vahutu. Mu mavu ose, vampite va li na ku hiana mu ku pita kaha vahutu co va li na ku hiana mu ku hutua. Ku liya na imo mizimbu, vupite vu va kala navuo vantu va vandende lika, vuovuno vu pua hamo na vupite vua vantu vose. Mua vusunga, omo vantu vamo va kala na vimbongo via vingi cikuma, makulukazi a vakuavo co va li na ku hutua cikuma. Na Yesu neni ua zivukilemo ngeci ua handekele ngueni: “Vahutu mu li navo ntsimbu yose.” (Mako 14:7) Omo lia vika vuhenge vuaco vua kelako?

² Yesu ua tantekeyele ngecize Vuangana vua Njambi vukevuo lika vu ka alululako mingoso ya vuhenge. Mbimbiliya ya muesa ngecize “vakua mavenda,” ni via kuana ku landesa, hamo na vivunga via pulitika na via malombelo a makuli, via pua mutamba ua mu mavu a Satana. (Ku-Solola 18:3) Vangamba va Njambi va hasa ku tunda mu vutuntu mu pulitika na mu malombelo makuli. Vunoni cingi ca vangamba va Njambi ka va hasa ku tunda mu vutuntu mu mingoso ya mu mavu a Satana.

3. Vihula vika tu ka lilongesa?

 ³ Mu ku pua Vakua Kilistu, tua pande ku hilula mua cili vilinga vietu ku tuala ha viuma via mu mavu ano. Linga tu hasemo, tua pande ku lihula etu vavene nguetu: ‘Vati nji hasa ku pangesa vufuko vuange nji muese ngecize nji mukua vusunga kuli Njambi? Vati nji hasa ku tepulula ku lihaka mu mingoso ya mu mavu? Malungano aka a muesa ngecize vantu va Njambi lelo lino va mu tsiliela mu vutuntu?’

4, 5. (a) Vika via lihitile na ngamba ua mu cisimo ca Yesu? (b) Yesu ua lekele vakua ku mu kava va linge vika?

⁴ Tandenu Luka 16:1-9. Cisimo ca tele Yesu ca ngamba ua vuhenge ci hasa ku tu imanesa na ku singanieka. Ngamba yaco va mu vangeyele mukua ku sanduola vukuasi, ngeci muangana ueni ua mu sekuile. * (Talenu ha litota) Vunoni ngamba uze ua lingile na “mana a cili.” Ntsimbu tele kanda a tunde ha cipanga, ua lingile vusamba na vantu ve ku mu kuasele ku lutue lua ntsimbu. Vutumbe vua Yesu mua tele eci cisimo ka vua puile ku longesa vandongesi veni va linge vuhenge mu ku liohiela ku lamba, houe. Vutuhu vikevio vi ve ku linga vantu mu mavu ano. Vunoni, Yesu ua pangesele eci cisimo mu ku longesa cuma ca seho ya kama.

⁵ Yesu ua tantekeyele ngueni ngue mu ca fuile na vukalu vua muene uze ngamba, cingi ca vakua ku mu kava navo ci ka va kaluuila cikuma ku yoyela mu mavu ano a vuhenge. Ngeci ua va lekele ngueni: “Kuatenu vusamba na vufuko vua vuhenge.” Omo lia vika? Muomu nga vufuko vuaco vu hua, vavusamba vaco, ni nguetu Yehova na Yesu, “va ka mi tambule mu zindzivo ka zie ku hua zia ya-ye.” Vika tu hasa ku lilongesa ku cimamuna ca Yesu?

6. Vati tua tantekeya nguetu mingoso ya mu mavu ano ka ya kele mu mutamba ua vutumbe vua Njambi?

⁶ Vutuhu Yesu ka lomboluele omo lia vika vufuko vua pua vua “vuhenge,” Mbimbiliya ya muesa ngecize ku nganiala vimbongo via vingi ku viuma ka ca kele mu vutumbe vua Njambi. Ca ku muenako, Yehova ua hanene Andama na Eva viose via va kambele mu citungu ca Endene. (Njenisisi 2:15, 16) Kaha mu ku hita ca ntsimbu, omo Njambi ua muaniene sipilitu santu ku vangamba veni va ku vuavesa, “na umo uahi ua tumbuile viuma vieni via fukile ngue vieni; vunoni viose viavo va vi pandakanene hamo.” (Vilinga 4:32) Kapolofeto Isaya ngueni ku ka kala ntsimbu imo omo vantu vose va kevua ndzolela ya ku ka lia ku viose vi ka soka ha mavu. (Isaya 25:6-9; 65:21, 22) Vunoni ntsimbu kanda a hete matangua aco aze, vakua ku kava Yesu va tondeka ku kala na “mana a cili.” Va ka tondeka ku pangesa vufuko vua vuhenge vua mu mavu ano linga va likuase navuo mu muono, kaha na ku lihakela kapandi ka ku ya Njambi ku mutima.

7. Cimamuna cika ca Yesu tu uana ku Luka 16:10-13?

⁷ Tandenu Luka 16:10-13. Ngamba uze ua mu cisimo ca Yesu ua kuatele vavusamba va mu kuasele ikeye. Vunoni, Yesu ua tondele vandongesi veni va kuate vusamba muilu na vuhuanga. Ua tondele tu kale na mangana a ku ivuisisa ngecize cifua ci tue ku pangeselamo vufuko vuetu vua vuhenge ci hasa ku muesa nga tua pua va vusunga kuli Njambi ni kuahi. Vati tu hasa ku lingamo?

8, 9. Hanenu vimueso via vamo va muesele vusunga mu cifua ci ve ku pangeselamo mavufuko avo.

⁸ Njila ya ku mueselamo ngecize tu vakua vusunga na vufuko vuetu ya pua ku linga milambu ku cipanga ca ku ambulula ca mu mavu ose ca handekele laza Yesu ngueni ci ka lipuisamo. (Mateo 24:14) Umo muana mpuevo ku India ua kele na kacikasa kaha ua puile na ku haka-hakamo tumbongo. Ikeye naua ua likelele ku landa-landa viuma via ku hehesa mu ku vi puisamo. Mu ka sulile kacikasa kaco, ua lambuile tumbongo tueni tuose tua suekelemo linga va vi pangese mu cipanga ca ku ambulula. Umo muanetu ku India ua kala na lihia lia kama lia vusuka vu ve ku sana nguavo koku. Ue ku hana ovu vusuka vua vuingi ku seketa i ve ku langulula lilimi lia Malayalam. Mu ku linga vamuanetu ku seketa yaco ve ku tonda cikuma vikoku, uze muanetu ua muene ngecize ku hana mulambu ua vikoku ku seketa yaco ca hiana ku hana zimbongo. Eci cikeco ku muesa “mangana a cili.” Na vuno vene, vamuanetu ku Grécia ve ku hana mazi, keju, na via-ku-lia vikuavo ku Mbetele.

⁹ Umo muanetu ue ku pangesa ndzivo yeni ku Sri Lanka linga va hitisemo viuano via mu kati ka simano na viuano via membo kaha na ku tambuilamo vakua ku ambulula va ntsimbu yose. Vutuhu ka ce ku mu puila ca casi ku ligamo, vunoni eci ce ku kuasa cikuma vakua ku ambulula vaze ka vesi na vimbongo. Ku vihela ku va vindika cipanga cetu, vamuanetu ve ku hana vindzivo viavo mu ku vi puisa Vindzivo via Vuangana. Eci ce ku asiuisa vapioneiru na vakuavo vaze va pua vihutu ku kala na vihela via ku kungulukila ca ku hona ku vi lukala.

10. Vivezikiso vimo vika vie ku iza mu ku pua cihuanga?

¹⁰ Vimueso viaco vi lekesa ngecize vangamba va Njambi ve “ku linga mua cili nevi via vingi.” (Luka 16:10) Ve ku pangesa vufuko vuavo mu ku kuatesa vakuavo. Vati ve ku livua ava vavusamba va Yehova omo lia viuma vi ve ku linga? Ve ku ivua ndzolela ya kama mu ku tantekeya ngecize mu ku muesa vuhuanga, ve ku nganiala vufuko “vua vusunga” vua vuingi muilu. (Luka 16:11) Umo ndumbuetu ue ku hana milambu ya vimbongo ntsimbu yose mu ku kuasa cipanga ca Vuangana, ua muesa ngecize kuli cuma ca ku komouesa ce ku lingika kuli ikeye mu ku hita ca miaka. Ngueni: “Nja muene ngecize ku hana vakuetu vumo vukuasi vua ku muvila, ce ku kulisa ngozi yange ku vantu. Nja kala na ngozi mu ku ecela vakuetu, mu ku kala na lukakatela, mu ku simpa mutima nga viuma ka viendele vuino, kaha na mu ku tava vimamuna.” Va vengi va mona ngecize ku  muesa vuhuanga ce ku va kuasa naua vakevo mpundu.—Visamo 112:5; Visimo 22:9.

11. (a) Vati vuhuanga vuetu vue ku muesa ngecize tua kala na “mangana a cili”? (b) Vika ve ku linga vantu va Njambi matangua ano? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

¹¹ Tu ka muesa naua “mana a cili” nga tu pangesa viuma vi tua kala navio mu ku kuatesa vakuetu mu cipanga ca ku ambulula. Nkumani, vutuhu ka tu hasa ku pua mukua ku ambulula ua ntsimbu yose ni ku ka pangela kuze ku tondeka vukuasi vua kama, kasi tu hasa ku pua vukuasi ku vakuetu. (Visimo 19:17) Ca ku muenako, milambu yetu ye ku kuasa mu ku tuhula mikanda na ku kuatesa ku cipanga ca ku ambulula ku vihela vize via ku hutua cikuma kua kala va vengi va li na ku tantekeya vusunga. Ku vifuti vimo, ngeci mua Kongo, Madagaskar, na Ruanda, ndando ya ku landa viMbimbiliya i na londo cikuma. Vintsimbu vimo ndando imo lika ye ku hiana ha fueto ye ku tambula muntu mu simano ni mu ngonde. Mu miaka ya yingi, vamuanetu va tondekele ku hangula nga va landela vusoko vuavo via-ku-lia ni va pangesa vimbongo viaco mu ku landa Mbimbiliya imo lika. Vunoni, ku hitila mu milambu na “ku puisa mumo” ca vimbongo mu mavu ose, lukungulukilo lua Yehova lue ku langulula na ku tepela viMbimbiliya via vuana ku nkala muntu mu vusoko na ku vandongesi va Mbimbiliya. (Tandenu 2 Kolintu 8:13-15.) Ngeci mukemuo, cipue vaze ve ku hana ni vaze ve ku tambula vose ve ku hasa ku pua vavusamba va Yehova.

12. Vati Avilahama ua muesele ngecize ua tsiliele muli Njambi?

¹² Tu hasa naua ku pua vavusamba va Yehova nga tu viana tu lihaka cikuma mu mingoso ya mavu vunoni tu lengeya vufuko vua “vusunga.” Vikevio via lingile umo yala ua lutsilielo Avilahama. Uononokele Yehova na ku seza cifuti ca vupite ca Ule, kaha ua ka yoyelele mu vimbalaka muomu ua tondele ku pua kavusamba ka Yehova. (VaHevelu 11:8-10) Ua tsilielele muli Njambi ku hiana vupite. (Njenisisi 14:22, 23) Yesu ua kaniamesele vantu va tambuluise lutsilielo lua Avilahama. Tangua limo, ua lekele umo mpite ngueni: “Nga ua zange ku tantuluka, ya, landesa vize viu li navio, kaha u ka hana kuli vahutu, amba ni u ka kala na vufuko muilu: kaha u ize ua ku nji kave.” (Mateo 19:21) Uze mukuendze ka kele na lutsilielo ngue lua Avilahama. Vunoni kua kele vantu veka va tsilielele muli Njambi.

13. (a) Cimamuna cika Paulu ua hanene kuli Timoteo? (b) Vati tu hasa ku kava cimamuna ca Paulu lelo lino?

¹³ Timoteo ua puile yala ua lutsilielo. Mu nima ya Paulu ku mu tumbula ngueni “lisualale ua cili ua Kilistu Yesu,” ua mu lekele ngueni: “Lisualale na umo uahi omo a li ku vipanga a lizenga-zenga na vize via muono ou; linga a ye ku mutima ua uze ua mu tambuile ku vusualale.” (2 Timoteo 2:3, 4) Vakua ku kava Yesu lelo lino, hamo lika na vaze vali mu cipanga ca ntsimbu yose va tuvakana likulukazi lia makulukazi, ve ku lihakela kapandi ka ku kava cimamuna ca Yesu. Ve ku  viana vieseko via viuma vi ve ku tembesa vakua mavu. Ve ku vuluka aa mezi a vusunga: “Mukua ku kumuna ikeye ngamba ya mukua ku kumuisa.” (Visimo 22:7) Satana a tonda tu pangese ntsimbu na ndzili yetu yose ku mingoso ya ano mavu. Vamo ve ku tambula makongo a kama ku visete via vimbongo (vibanku) linga va lande ndzivo, likalu, va ye ku sikola ya kama ni va linge cilika ca vulo. Nga ka tua zangamene tu hasa ku uila mu makongo miaka ya yingi. Tu ka muesa ngecize tu vakua mangana nga tu asiuisa muono uetu, tu viana ku levala, kaha na ku pangesa vimbongo na vunkondi. Nga tu lingamo, ka tu ka pu vandungo va mingoso vunoni va ku zituka mu ku pangela Njambi.—1 Timoteo 6:10.

14. Kapandi kaka tua pande ku lihakela? Hanenu vimueso.

¹⁴ Linga tu hase ku asiuisa muono uetu, tua pande ku tuameka Vuangana vua Njambi. Umo muanetu na mpueyeni va kele na mingoso ya kama kaha ya va hanene lukulu lua luingi. Vunoni, va tondele ku hiluka ha cipanga ca ntsimbu yose. Ngeci va landesele mingoso, vuato, kaha na vikuata viavo vikuavo. Kaha va lihanene mu ku ka kuasa ku tunga cikota ca kama ku Warwick, Nova Yorke. Kuli vakevo ca puile ca cili ku lingamo muomu va tondele ku ka pangela hamo ku Mbetele na muanavo ua mpuevo na telumueno yavo vimo visimano, kaha na visemi va yala, muomu navo va pangele ku cipanga ca ku tunga ca ku Warwick. Ku Colorado, Estados Unidos, umo ndokazi ua pua pioneiro ua uanene cipanga ca mutamba ua ntsimbu ku cisete ca vimbongo. Vakuluntu veni ha cipanga va lemene cikuma vipanga vieni ngeci va tondele ku mu londeka ha cipanga ca ntsimbu yose na ku mu vueza ku fueto ya hianene lutatu fueto yeni ya laza. Vunoni, mu ku linga cipanga caco nga ka ca mu tavesele ku tualelelaho vupioneiro, ua ci vianene. Evi vi na pu lika vimueso via viuma vi ve ku likela ni ku viana vangamba va Yehova linga va tuameke Vuangana. Nga tu lihakela kapandi ka ku tuameka Vuangana, tu ka muesa ngecize tua haka seho ku vusamba vuetu na Njambi na vufuko vua vusunga ku hiana vupite vua ano mavu.

15. Vupite vuka vue ku neha ndzolela ya vusunga?

¹⁵ Ku kala na vupite ka ca lombolokele ngecize tue ku ya Njambi ku mutima. Yehova ue ku vezikisa vaze ‘va fuka mu vilinga via ku viuka.’ (Tandenu 1 Timoteo 6:17-19.) Ca ku muenako, ndokazi Lucia ua vuile ngecize ku Albania ku tondeka vakua ku ambulula. * (Talenu ha litota.) Ngeci ua tundile ku cifuti cavo ku Italia na ku nungulukila ku Albania mu 1993. Ka ka uanene vipanga vunoni ua tsilielele ngecize Yehova a ka mu hana viose vi ka mu kambela. Ua lilongesele ciAlbanês kaha ua kuasa vantu va tuvakana 60 ku lihana kuli Yehova. Eci ka ca lombolokele ngecize tu vose tu hasa ku kuasa vantu vavengi ngeci muou ndokazi. Vunoni nkala cuma ci tu linga mu ku kuasa vakuetu va tantekeye Yehova na ku pua vavusamba veni, ci na pu ngue vupite vu tu li na ku litulikila ku miaka yose.—Mateo 6:20.

16. (a) Vika vi ka solokela mingoso ya ano mavu? (b) Kaha evi via pande ku tu lingisa mu mona vupite mu cifua cika?

¹⁶ Yesu ua muesele ha toma ngecize mingoso ya ano mavo i ka hua. Muomu ua handekele  ngueni ‘Omo vu ka hua’ kati ngueni ‘nga vu ka hua,’ houe. (Luka 16:9) Ku matangua ano a ku kotokela, vimo visete via ku tulikila vimbongo vi na likela ku panga, kaha vimo vifuti vi na tepuluka cikumakuma vimbongo na vupite vukuavo. Vunoni vuovuno viuma vi tualelelaho ku kaluua cikuma. Pulitika, vulombelo na mingoso via mu mavu a Satana viose vi ka hua. Kapolofeto Ezekiele na Zefania va polofetele laza nguavo olu na palata, vutuhu via pua via seho ku mingoso, seho yavio i ka hua. (Ezekiele 7:19; Zefania 1:18) Vati tu kevua ku mutima, nga muono uetu u heta ku ntsongo mu mavu ano kaha tu mona ngecize tua pihisile ndzili yetu mu ku lengeya vupite vua ano mavu kati vupite vua vusunga? Tu hasa ku kevua ngue muntu ua fuitanganene mu muono ueni uose mu ku lilundikila vimbongo via vingi, vunoni mu nima yaco va mu leka nguavo vimbongo viaco kati via vusunga, mapapelo a ngoco. (Visimo 18:11) Seho ya vupite vua ano mavu tangua i ka hua. Ngeci mukemuo, kati mu zimbalesele vukovelelo vua ku pangesa vupite vuenu mu ku kuata vusamba muilu. Muomu vi tue ku lingila Yehova na Vuangana vueni vikevio lika vi hasa ku tu vuisa ndzolela ya vusunga.

17, 18. Vika va lavelela vavusamba va Njambi ku lutue?

¹⁷ Omo Vuangana vua Njambi vu keza, na umo uahi a ka lukala ndzivo ni ku tambula mukuli ku cisete ca vimbongo. Ku ka kala via-ku-lia via vuana via vingi, kaha ka tu ka tondeka naua ku fuetela vandotolo ni ku landa vihemba. Vavusamba va Yehova va ka lia na ku liakumuina vimbuto via ha mavu. Olu, palata na mavue akuavo ka va ka a pangesa mu ku puisa vantu vampite, houe, vunoni mu ku liviukisa na ku lilelemesa. Vavusamba vetu va ka tu kuasa ku cizango, kati muomu va tonda ku va fueta houe. Tu ka litepela vimbuto viose vi ka soka ha mavu.

¹⁸ Evi vi na pu lika mutamba ua vilunguiso vi va ka tambula vaze va kuata vusamba muilu. Vakua ku lemesa Yehova va ka tambeka na ndzolela omo Yesu a ka va leka ngueni: “Tuayenu, enu va a na vezikisa Tata, suanenu vuangana vuze vu va mi lingilile fume ku ku-tanga ca mavu.”​—Mateo 25:34.