1, 2. Vika ca lomboloka ku tala kuli Yehova?

TULI na ku yoya mu “zintsimbu zia ku kaluua.” (2 Timoteo 3:1) Kaha muono u tualelelaho ku kaluua noho Yehova a ka nongese vakua vupi na ku neha ciyulo ha mavu. Ngeci mukemuo tua pande ku lihula nguetu: ‘Nje ku tonda vukuasi na ku tuamenena ceya?’ Tu hasa ku kumbulula vuasi nguetu “ca Yehova” kaha cikeco cikumbululo ca vusunga.

² Vunoni vika mpundu ca lomboloka ku tala kuli Yehova? Kaha vati tu hasa ku linga cose mu ku tualelelaho ku tala kuli Yehova nga tu hita mu visoti? Ku laza, umo mukua ku soneka Mbimbiliya ua lombololuele ngueni tua tondeka cikuma-kuma ku lengeya vukuasi vua Yehova mu viose. (Tandenu Visamo 123:1-4.) Ua handekele ngueni tua pande ku tala kuli Yehova, ngue mue ku tala ngamba kuli sukulueni. Vati omuo? Ngamba ue ku lavelela kuli sukulueni linga a mu hane via-ku-lia na ku mu niunga. Kaha ngamba na pandele ku tualelelaho ku tala kuli sukulueni, linga evuisise via tonda sukulueni, na  ku mu lingilavio. Na vuno vene, tua pande ku lilongesa Lizi lia Njambi na civando matangua ose linga tu ivuisise via tonda Yehova kuli yetu, kaha tua pande ku vi linga. Eci ci ka tu hana vusunga ngecize Yehova a ka tu kuasa.—Efeso 5:17.

3. Vika vi hasa ku tu tangula ku tala kuli Yehova?

³ Vutuhu tua tantekeya ngecize tua pande ku tala kuli Yehova ntsimbu yose, vintsimbu vimo tu hasa ku tanguka na vieka. Evi via solokelele umo kavusamba ka Yesu, lizina lieni Mata. Mata “uomine mutima na vipanga via vingi.” (Luka 10:40-42) Nga Mata mukua lutsilielo ua tangukile na vieka vutuhu tele ali na Yesu mpundu, netu tu hasa ku tanguka. Vika honi vi hasa ku tu tangula ku tala kuli Yehova? Mu cilongesa cino tu ka lilongesa vati vilinga via vakuetu vi hasa ku tu tangula. Kaha tu ka lilongesa naua vati tu hasa ku tualelelaho ku tala kuli Yehova.

4. Vika tue ku komokela mu ku ivua ngecize Mosesa ua zimbalesele civezikiso ca ku kovela mu Cifuti ca Cikulaheso?

⁴ Mosesa ua tondele ku tuamenena ca Yehova ntsimbu yose. Mbimbiliya nguayo Mosesa “ua likolesele mu ku mona Uze intsa ka tu ku hasa ku mona.” (Tandenu VaHevelu 11:24-27.) Kaha naua nguayo, “ka kua katukile kapolofeto mu Isaleli ua ku lifua na Mosesa, i a tantekeyele Yehova cihanga ku cihanga.” (Ndeutelonomi 34:10) Vunoni, vutuhu Mosesa ua puile kavusamba ua kama ua Yehova, ua zimbalesele civezikiso ca ku kovela mu Cifuti ca Cikulaheso. (Numelu 20:12) Vika ua lingile?

5-7. Vika via solokele mu va lingile vaIsaleli tele vuovuno va na tuhuka mu Ingito, kaha vika ua lingile Mosesa?

⁵ VaIsaleli tele vuovuno-vuno va na tuhuka mu Ingito na vingonde vivali viahi, tele kanda va hete na ku Muncinda ua Sinai, kua solokele citanga ca kama. Vantu va putukile ku tatuoka muomu ka va kele na mema. Kaha va ka liniengele kuli Mosesa, kaha va nienguele cikuma, ngeci “Mosesa ua tambekele kuli Yehova ngueni, ‘Nji ka linga vati na vantu ava?’” (Ezundu 17:4) Yehova ua lekele Mosesa via pandele ku linga. Ua mu lekele a none mulamu a vete ku limo livue lia ku Holeve. Kaha Mbimbiliya nguayo: “Mosesa ua lingile muze vene ku meso a vakuluntu va Isaleli.” Ngeci mema a tuhukile, kaha vaIsaleli va kele na mema a engi a ku-nua. Cize citanga ca huileko!—Ezundu 17:5, 6

⁶ Mbimbiliya nguayo Mosesa ua lukile cize cihela ngueni Masa, lizi lia lomboloka “Ku eseka,” na Meliva lia lomboloka “Ku-lizunga.” Omo lia vika? Omo lia “ku-lizunga ca vana va Isaleli, nomo vesekele Yehova nguavo, ‘Yehova ali ha kati ketu, ni cahi?’”—Ezundu 17:7.

⁷ Vati Yehova ua vuile ku mutima mua muene vi va lingile vaIsaleli ku Meliva? Yehova ua vuile ngecize vaIsaleli va muesele lisino kuli ikeye mpundu na ku ku tuamenena ceni, kati lika kuli Mosesa. (Tandenu Visamo 95:8, 9.) Mua vusunga vaIsaleli va sevukile cikuma-kuma. Vunoni via lingile Mosesa via puile via ku sungama. Ua tondele ku tuamenena ca Yehova kaha ua kavele vuino viose via mu lekele Yehova.

8. Vika via lingikile ku ntsongo ya vungendzi vua vaIsaleli mu mpambo?

 ⁸ Mu nima ya miaka 40, kua solokele naua citanga ngeci mueci. Vati viendele? VaIsaleli tele vendela honi ku ntsongo ya vungendzi vuavo mu mpambo. Va hetele ku cimo cihela ku hiehi na Kandese, ku hiehi na nginga ya Cifuti ca Cikulaheso. Mu nima ya ntsimbu cihela caco naco va ci lukile naua nguavo Meliva. * (Talenu ha litota.) Omo lia vika? Muomu vaIsaleli va tatuokele naua mema. (Numelu 20:1-5) Vunoni ha ntsimbu ino, Mosesa ua lingile cisevuka ca kama.

9. Vika Yehova ua lekele Mosesa, Vunoni vika ua lingile Mosesa? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

⁹ Vika ua lingile Mosesa omo vantu va muesele lisino. Ua tondele naua ku tuamenena ca Yehova. Vunoni Yehova ka lekele Mosesa ku veta ku livue ngue mua lingile laza, houe. Ua mu lekele ambate mulamu ueni, na ku neha vantu ku hiehi na livue, kaha a handeke na livue. (Numelu 20:6-8) Vuno Mosesa ua lingilemo ni? Kuahi. Ua vuile matoto na cimpekete ca kama ngeci ua tenukilile vantu ngueni: “Halakanenu vuovuno, enu vakua zimpata; tu ka mi fumisila mema ku livue eli ni?” Kaha ua vetele ku livue kati lumo lika, vunoni luvali luose.—Numelu 20:10, 11.

10. Vati Yehova ua livuile mua muene via lingile Mosesa?

¹⁰ Yehova ua tenukile cikuma na Mosesa. (Ndeutelonomi 1:37; 3:26) Vika ua tenukilile Yehova? Ca ku livanga, halumo Yehova ua tenukile muomu Mosesa ka kavele via mu tumine ku linga.

11. Mu ku veta ku livue, vika halumo Mosesa ua lingisile vaIsaleli ku singanieka?

¹¹ Ca mu civali, mavue a ku Meliva ya ku livanga a puile a kama, a kola, a va luka nguavo granito. Mavue aco ambe muntu a veteko vati, ka kue ku tuhuka mema. Vunoni mavue a ku Meliva ya mu civali a puile a cifua ceka, a va luka nguavo calcário. Mavue aco a ku votsika ngue mafuika, ambe mu kati kao mue ku kovela mema. Vantu nga va puzula kuintsi lia livue liaco, mu hasa ku tuhuka mema. Ngeci mukemuo, mu ku linga Mosesa ua lingile ku vetako kati ku handeka, halumo vaIsaleli va singaniekele nguavo mema a na lituhukila avene, kati cikomoueso ca Yehova. * (Talenu ha litota.) Vunoni ka tuesi na vusunga.

12. Vika vikuavo halumo via lingisile Yehova ku niengua na Mosesa na Alone?

¹² Citava kasi kua kele vusunga vukuavo vua lingisile Yehova ku tenuka na Mosesa na Alone. Mosesa ua lekele vantu ngueni: “Tu ka mi fumisila mema ku livue eli ni?”  Mu ku handeka ngueni “tu ka mi” citava ua kele na ku litumbula ikeye ivene na Alone. Muose-omuo mu via fuile, Mosesa ka muesele kasingimiko muomu ka hanene vumpahu vuose kuli Yehova omo lia cize cikomoueso. Visamo 106:32, 33, nguayo: “Va mu tenukisile naua ku mema a ku Meliva, Ngoco Mosesa ua muene ku pihilila muomu vakevo; Muomu va kele na zimpata ku cimbembesi ceni, Kaha ikeye ua pupulukile ngoco na milungu yeni.” * (Talenu ha litota.) (Numelu 27:14) Mosesa ka hanene kavumbi kose ka pandele Yehova. Ngeci Yehova ua lekele Mosesa na Alone ngueni: “Enu mua vianene lizi liange.” (Numelu 20:24) Ovu vua puile vupi vua kama!

13. Omo lia vika kasitiku ka hele Yehova kuli Mosesa ka muesele vuoloke?

¹³ Yehova ua lavelelele via vingi kuli Mosesa na Alone muomu vakevo va puile vantuamena va vantu Veni. (Luka 12:48) Ku miaka ya ku nima, Yehova ka tavesele limo lizimo liose lia vaIsaleli ku kovela mu Cifuti ca va Kulahesele muomu va muesele lisino kuli ikeye. (Numelu 14:26-30, 34) Ngeci mukemuo Yehova ua lingile vuoloke mu ku hana kasitiku kaco kuli Mosesa muomu neni ua muesele lisino. Ngeci mua vaze vakua lisino, Mosesa neni ka kovelele mu Cifuti ca Cikulaheso.

14, 15. Vika via lingisile Mosesa ku muesa lisino kuli Yehova?

¹⁴ Vika via lingisile Mosesa ku muesa lisino kuli Yehova? Talenu naua ku Visamo 106:32, 33, nguayo: “Va mu tenukisile naua ku mema a ku Meliva, Ngoco Mosesa ua muene ku pihilila muomu vakevo; Muomu va kele na zimpata ku cimbembesi ceni, Kaha ikeye ua pupulukile ngoco na milungu yeni.” Vutuhu vaIsaleli va muesele lisino kuli Yehova, Mosesa ikeye ua pihilile. Ka pokuesele milungu yeni vunoni ua handekele ngoco ca ku hona ku singanieka ha visoti vie ku izilemo.

¹⁵ Mosesa ua tavesele vilinga via vakuavo vi mu tanganese ku tala kuli Yehova. Ha katete omo vantu va tatuokele mema, Mosesa ua lingile via cili. (Ezundu 7:6) Vunoni halumo ua zeyele na ku ivua cimpekete muomu vaIsaleli va muesele lisino mu miaka ya ingi. Citava Mosesa ua kele na ku singanieka lika honi ha cimpekete ca kele na ku ivua kati naua ka ku hana vumpahu kuli Yehova.

16. Omo lia vika tua pande ku singanieka ha cisevuka ca Mosesa?

¹⁶ Nga kapolofeto ua lutsilielo ngeci mua Mosesa ua tangukile na ku vulumuna, netu ca casi ku uila mu ngandzo yaco. Mosesa tele a lingila ku kovela mu Cifuti ca Cikulaheso, netu tu lingila ku kovela mu mavu a aha. (2 Petulu 3:13) Mua vusunga ka tu tondo ku zimbalesa civezikiso caco. Vunoni linga tu ka kovelemo tua pande ku tualelelaho ku tala kuli Yehova na ku mu ononoka ntsimbu yose. (1 Yoano 2:17) Vika tu hasa ku lilongesa ku cisevuka ca Mosesa?

17. Vati tu hasa ku pokuesa vutenu vuetu nga tu nevu cimpekete?

¹⁷ Nga mu nevu cimpekete kati mu suve ku lipokuesa. Vimo visoti vie ku tu hilukila-hilukila vintsimbu via vingi. Vunoni Mbimbiliya nguayo: “Kati tu katale mu ku linga vize via viuka: muomu ku ntsimbu yaco tu ka tia, nga ka tu katala.” (Ngalata 6:9; 2 Tesalonika 3:13) Nga vimo ni umo muntu a hilukila-hilukilaho ku tu vuisa cimpekete, tue ku livanga ku singanieka ntsimbu kanda tu handeke ni? Tue ku pokuesa vutenu vuetu ni? (Visimo 10:19; 17:27; Mateo 5:22) Nga vakuetu va na tu sangumuka, tua pande ku lilongesa ku ecela vutenu vu “kale ngano” ni nguetu tu vu seze kuli Yehova. (Tandenu Loma 12:17-21.) Mu njila ika? Ka tua pandele ku niengua, vunoni tua pande ku lavelela na lukakatela Yehova a lingeko mumo ku tuala ha visoti vietu ha ntsimbu ya tonda ivene. Nga ka tu lavelela kuli Yehova, vunoni tu seteka ku lingula, tuli na ku muesa lisino kuli ikeye.

18. Vika tua pande ku vuluka ku tuala ha ku kava vimamuna?

¹⁸ Puenu na ku kava vuino vimamuna via viha via mu lukungulukilo. Vuno tue ku kava na lukakatela vimamuna via viha  vie ku tu hana Yehova ni? Ka tua pandele ku tualalelaho ku linga viuma ngue mu tua vi lingile laza, muomu vikevio vi tuezilila, houe. Vunoni tua pande ku kala na vuasi mu ku kava nkala vimamuna via tu hana Yehova ku hitila mu lukungulukilo lueni. (VaHevelu 13:17) Kaha tua pande naua ku zangama linga “kati ku pulakana viuma vi va na soneka.” (1 Kolintu 4:6) Nga tu kava vuino vimamuna via Yehova, tu ka tualelelaho ku tala kuli ikeye.

19. Vati tu hasa ku vindika visevuka via vakuetu linga kati vi pihise vusamba vuetu na Yehova?

¹⁹ Kati mu tavese visevuka via vakuenu vi pihise vusamba vuenu na Yehova. Nga tu tualelaho ku tala kuli Yehova, ka tu ka pihisa vusamba vuetu neni ni ku niengua na visevuka via vakuetu. Kaha eci ca pua ca seho, cikuma-kuma nga ngeci mua Mosesa, netu tua kala na vimo viteli mu lukungulukilo. Vunoni tu vose tua pande ku fuitangana na ku ononoka Yehova linga tu kovoke. (Filipu 2:12) Kaha nga tua tambula viteli via kama mu lukungulukilo, Yehova neni a ka lavelela via vingi kuli etu. (Luka 12:48) Vunoni nga tua lema Yehova na mutima uose, na vimo viahi vi hasa ku tu sevuisa ni ku tu fumisa ku cilemo ceni.—Visamo 119:165; Loma 8:37-39.

20. Kapandi kaka tua pande ku lihakela?

²⁰ Tuli na ku yoyela mu ntsimbu ya ikalu cikuma-kuma. Ngeci ca pua ca seho kuli etu ku tualelelaho ku tala kuli Yehova uze “mukua ku tumama muilu” linga tu ivuisise viose via tu tuma ku linga. Ka tua pandele ku tavesa vilinga via vakuetu vi pihise vusamba vuetu na Yehova. Tu na uana cilongesa ca kama ku viuma via solokelele Mosesa. Nga vakuetu va sevuka ka tua pandele ku hianesamo matoto, vunoni tu lihakelenu kapandi ka ku “tala kuli Yehova Njambi yetu, noho a ka tu vuila cikeketima.”—Visamo 123:1, 2.