1-2. (a) Iya ua puile Yunisi, kaha vitanga vika ua kele navio mu ku pua cisemi? (b) Vika mu handeka ku tuala ha cikupulo ca helu lia Vutala?

 VUTUHU Mbimbiliya ka ya handekele via mbatizimu ya Timoteo, vunoni tuli na vusunga nguetu naye Yunisi, ua vuile ndzolela ya kama ha litangua liaco. (Visi. 23:25) Aci singaniekenu ngue muli na ku mona Yunisi, ali mu ndzolela ya kama oku ali na ku mona muaneni Timoteo na kovela mu mema linga va mu mbatize. Yunisi na viukilila oku vanaye Loisi, ni nguetu, kuku ya Timoteo na mu kuata. Yunisi na tutumuisa mu ku mona muaneni Timoteo ali na ku mbuitama mu mema. Kaha masozi eni a na putuka ku ndueka, mua na mono muaneni a zavuluka mu mema na ndzolela. Vutuhu ca puile ca cikalu, vunoni na hasa ku longesa muaneni ku lema Yehova na Yesu Kilistu. Vitanga vika ua pindile navio Yunisi mu ku longesa muaneni?

² Visemi va Timoteo, ka va puile vakua vulombelo vumo lika. Ise ua puile kaNgelengu, vunoni naye na kukueni ua mpuevo va puile vaYundeya. (Vili. 16:1) Citava halumo Timoteo ua puile kankavala omo naye Yunisi na va kukueni Loisi, va aluluile vulombelo na ku pua Vakua Kilistu. Vunoni ise ka alulukile. Kaha ha ntsimbu yaco halumo Timoteo tele na puho laza ha ku lilingila vihangula ikeye ivene. Vuno ue ku hanguile ku kava ise ni? Vuno ue ku tualeleho ku kava vilongesa via vaYundeya, via lilongesele tunde ku vunike ni? Ni ue ku hanguile vulombelo vua vuha vua ku pua Mukua Kilistu?

3. Kuliya na Visimo 1:8, 9, vati Yehova ue ku mona cipanga ci ve ku linga visemi va vampuevo mu ku longesa vana vavo va likuate vusamba neni?

³ Na lelo lino visemi va vampuevo vaze va pua Vakua Kilistu, va lema masoko avo. Kaha cuma ci va tonda mua kama, ca pua ku kuasa vana vavo va likuate vusamba na Yehova. Yehova ua  haka seho ya kama ku kapandi kavo. (Tandenu Visimo 1:8, 9.) Yehova ue ku kuasa visemi vavengi va vampuevo ku longesa vana vavo vusunga.

4. Vitanga vika ve ku pinda navio visemi va vampuevo lelo lino?

⁴ Vintsimbu vimo, visemi va vampuevo va hasa ku lihula nga vana vavo va ka hangula ku pangela Yehova ngue mua lingile Timoteo. Visemi ve ku lihula ngoco, muomu va tantekeya ntsindiye i ve ku pinda nayo vana vavo muno mu mavu a Satana. (1 Pet. 5:8) Cikuavo naua, cingi ca visemi va vampuevo ve ku lela vana lika liavo ni va kala na yala ke ku pangela Yehova. Ca ku muenako, umo ndumbuetu ua lizina Christine * ngueni: “Yaliange ua pua cisemi ua cili, vunoni ue ku nji vindika mua kama-kama ku longesa vana vetu va pue Vakaleho va Yehova. Mu ku hita ca miaka, nja kele na ku lila mua kama na ku lisosomua nga tangua vana vange va ka hasa ku pangela Yehova.”

5. Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

⁵ Nga mua pua cisemi ua mpuevo, tantekeyenu ngecize nenu mu hasa ku longesa vana venu va leme Yehova ngue mua lingile Yunisi. Mu cilongesa cino, tu simutuila vati mu hasa ku tambuluisa lungano lua Yunisi mu ku longesa vana venu ku hitila mu vihandeka vienu, na mu vilinga vienu. Tu lilongesa naua, vukuasi vua hasa ku mi hana Yehova.

6. Kuliya na 2 Tim. 3:14, 15, vati Timoteo ua hasele ku pua Mukua Kilistu?

⁶ Timoteo mua puile kanike, va naye va lihakelele kapandi ka ku mu longesa “visoneka vize via ku lela” kuliya na cifua ci va vivuisisilemo vaYundeya. Vunoni Yunisi vusunga ka vua mu lombolokele vuino, muomu ka tantekeyele na vimo viahi ku tuala hali Yesu Kilistu. Vutuhu ngoco, viuma via lilongesele Timoteo mu Visoneka via ku lela, tele nga vie ku mu kuasele ku pua Mukua Kilistu. Vunoni mu ku linga tele na hete laza ha vukuendze, Timoteo ua kele na mpoko ya ku lihanguila nga a pua Mukua Kilistu. Vuno ua hanguile ku lingamo ni? Vimo viuma via lingisile Timoteo ku tava na mutima uose vusunga ku tuala hali Yesu, via puile kapandi ka lihakele naye. (Tandenu 2 Timoteo 3:14, 15.) Mua vusunga, Yunisi ua vuile ndzolela ya kama ya ku longesa muaneni via Yehova, vutuhu ca kaluuile ku lingamo! Cili vene, Yunisi ua puisilemo vi lia lomboloka lizina lieni, “ku vula.”

7. Vati Yunisi ua hasele ku kuasa muaneni a hete ku mbatizimu?

⁷ Ku heta ku mbatizimu, ca puile cinanga ca seho ca puisilemo Timoteo. Vunoni naye Yunisi ua tualeleho ku lisosomua. Halumo ua lisosomuene ngueni, ‘Vati muanange a ka yoya muono ueni tunde hano? Vuno a ka likata na vavusamba va ku vihia ni? Vuno a ka tonda kuya ku sikola ya ku mbonge ya Atena na ku tava vilongesa via vakua filosofiya ni? Vuno a ka vihisila ntsimbu, ngolo na vukuendze vueni mu ku pua ndungo ya vupite ni?’ Ka ca tavele Yunisi a hanguileko muaneni via na pande ku linga. Vunoni ca tavele a mu kuase ku linga vihangula via mana. Mu njila ika? Ua lihakelele kapandi ka ku kuasa muaneni a leme cikuma Yehova na Yesu kaha na ku muesa seho ku viuma vi va tu lingila. Vunoni visemi va kala na mukua ndzivo ke ku pangela Yehova, kati vakevo lika ve ku kala na citanga ca ku lela vana mu njila ya tonda Yehova. Muomu cipue nga visemi vose vavali ve ku pangela Yehova, ce ku va puila ca cikalu ku longesa vana vavo va leme Yehova na ku tualelelaho ku mu pangela. Vika visemi va hasa ku lilongesa ku lungano lua Yunisi?

8. Vati cisemi ua mpuevo a hasa ku kuasa yalieni ku puisamo vi va tondeka vana mu lutsilielo?

 ⁸ Puenu na ku longesa vana Mbimbiliya. Vandumbuetu, nga yalienu ua pua Mukaleho, Yehova a tonda mu mu kuase ku niunga lutsilielo lua vana venu. Imo njila i mu hasa ku puisilamo evi, ya pua mu ku kuasa vutumbe vua ku lemesa mu vusoko ku sua kumo vu lipuise-puisemo. Puenu na ku sangala vutumbe vuaco kaha na ku tonda vinjila via ku tovaleselamo ntsimbu yaco. Ca ku muenako, mu hasa ku kuasa yalienu ku hangula cimo cimpande ni cipanga ca ku lifuila ca ku linga ha ntsimbu ya ku lemesa mu vusoko. Cikuavo naua, nga vamo vanike va na puho ha citso ca ku ivuisisa livulu Yoyenu mu Ndzolela ku Miaka Yose! citava mu pangele hamo lika na yalienu, mu ku kuasa vana va litumbikile vilongesa viavo via mu vulika.

9. Kulihi cisemi ua mpuevo a hasa ku uana vukuasi nga yalieni ke ku pangela Yehova?

⁹ Vamo visemi va vampuevo, vakevo ve ku tuama ku lutue mu ku longesa vana vavo, halumo omo lia ku lela vana lika liavo ni yaliavo ka puile Mukaleho. Nga eci cikeco citanga cenu, kati mu lisosomue cikuma. Yehova a mi kuasa. Puenu na ku pangesa Vikuata via ku Longesa Navio, via mi hana Yehova ku hitila mu lukungulukilo lueni, mu ku longesa vana venu. Vikuavo naua vi hasa ku kuasa, via pua ku hula visemi, va vutongue va mi leke vati ve ku pangesa evi vikuata mu ku lemesa mu vusoko. * (Visi. 11:14) Yehova a hasa naua ku mi kuasa ku simutuila na vana venu. Mu vundilenu a pue na ku mi kuasa mua ku nongonuena via kala mu mitima na mu visinganieka via vana venu. (Visi. 20:5) Ku pangesa vihula via viasi, ngeci mua: ‘Munange, citanga cika ue ku pinda naco mua kama ku sikola?’ Ci hasa ku lingisa muana ku livua ku zituka na ku mi leka visoti vieni.

10. Mu njila ika ikuavo mu hasa ku kuasa vana venu ku lilongesa via Yehova?

¹⁰ Puenu na ku tonda vukovelelo vua ku longesa vana venu via Yehova. Handekenu via Yehova na viuma via cili via mi lingila. (Ndeu. 6:6, 7; Isaya 63:7) Eci ca pua ca seho ya kama, cikumakuma nga ka mue ku uana ntsimbu ya ku lilongesa ku sua kumo na vana venu ku ndzivo. Ndumbuetu Christine u tu na tumbuile laza ngueni: “Mu ku linga ka nja kele na ntsimbu ya ingi ya ku leka vana vange via Yehova, nja putukile ku pangesa nkala vukovelelo vua nji solokelele mu ku lingamo. Nja kele na kuya mu ku endangana navo ni ku londa mu vuato, linga nji ye mu ku va longesa via vingi ku tuala ha viuma via tangele Yehova na viuma vikuavo via mu lutsilielo. Omo vana vange va hetele ha citso ca ku ivuisisa vuino viuma, nja va kaniamesele va pue na ku lilongesa Mbimbiliya mu vulika.” Mu ku vueza hali evi, puenu na ku sangala lukungulukilo lua Yehova kaha na vamuanoko mu cikungulukilo. Kati mu pue na ku paya vakuluntu. Vi mue ku handeka ku tuala ha vakuluntu, vikevio vi ka lingisa nga vana venu va ka livua ku zituka mu ku vundila vukuasi vuavo nga vali mu visoti, ni kuahi.

11. Vika ca puila ca seho ku sambeya ciyulo ha ndzivo?

¹¹ Puenu na ku sambeya ciyulo ha ndzivo. Ku sua kumo, puenu na ku muesa cilemo kuli yalienu na ku vana. Puenu na ku handeka via yalienu na ngozi na kasingimiko kaha longesenu vana venu ku lingamo. Nga mu pua na ku linga evi, ha ndzivo yenu ha kala ciyulo kaha eci ci ka va asiuisa ku lilongesa via Yehova. (Tandenu Tiango 3:18.) Tu hilulenu lungano lua muanetu Jozsef, ua pua pioneiro ua ku lifuila ku Romenia. Mua puile kanike, ise ua kele na ku linga cose mu ku vindika mpueyeni, ni  nguetu naye ya Jozsef, na muanaye kaha na vantsongo veni, linga kati va pangele Yehova. Muanetu Jozsef ngueni: “Vanana, va kele na ku lihakela kapandi ka kama ka ku sambeya ciyulo hembo lietu. Mu vua kele na ku livuezelela vukenia vua vatate, ngozi ya vanana nayo ya kele na ku livuezelela. Mu va nongonuene ngecize ka tue ku singimika ni ku ononoka vatate, va simutuililile netu ha Efeso 6:1-3. Kaha va kele na ku tu leka vifua via cili vi va kala navio vatate, na ku tu kuasa ku ivuisisa omo lia vika tua pande ku va singimika. Evi vilinga via vanana, via tepuluile cikuma hohi-hohi hembo lietu.”

12. Kuliya na 2 Timoteo 1:5, vati lungano lua va Yunisi lua kuatele kuli Timoteo?

¹² Tandenu 2 Timoteo 1:5. Yunisi ua puile lungano lua cili kuli Timoteo. Citava ua mu longesele ngecize lutsilielo lua vusunga, lua tondeka vilinga. (Tia. 2:26) Timoteo ua limuenene ha toma ngecize luvula lua vilinga via vanaye, lua puile cilemo ci va kele naco kuli Yehova. Timoteo, ua muene ngecize ku pangela Yehova ca kele na ku vuisa vanaye ndzolela. Vati lungano lua cili lua Yunisi lua kuatele Timoteo? Kapostolo Paulu ua handekele ngueni, Timoteo ua kele na lutsilielo ngue lua naye. Eci ka ca puile ku litombola ca ngoco. Timoteo ua muene na ku tambuluisa lungano lua cili lua naye. Na vuno vene, visemi vavengi va vampuevo, va hasa ku kuasa masoko vavo ku pangela Yehova “cipue na lizi liahi.” (1 Pet. 3:1, 2) Nenu vene mu hasa ku lingamo. Mu njila ika?

13. Omo lia vika cisemi ua mpuevo na pande ku tuameka vusamba vueni na Yehova ku lutue?

¹³ Tuamekenu vusamba vuenu na Yehova ku lutue. (Ndeu. 6:5, 6) Ngeci mua cingi ca visemi va vampuevo, tu tantekeya nguetu mue ku lihakela kapandi ka kama. Mue ku kosa cilavu-lavu, ku pangesa ntsimbu yenu na vimbongo, kaha na viuma vikuavo linga mu niunge vana venu ku muvila. Vunoni ka mua pandele ku tavesa evi viuma viaco vi mi lie ntsimbu yose hamo lika na ya ku kaniamesa vusamba vuenu na Yehova. Puenu na ku uana-uana ntsimbu ya ku vundila, ya ku lilongesa Mbimbiliya mu vulika kaha na ya ku kunguluka. Mu ku lingamo, mu ka likaniamesa enu vavene mu lutsilielo na ku pua lungano lua cili ku vusoko vuenu na ku vamuanetu veka.

14-15. Vika mua lilongesa ku lungano lua va Leanne, Maria, na João?

¹⁴ Tu hilulenu amo malungano a andende, a vanike va lilongesele ku lema Yehova na ku mu kulahela ku hitila mu lungano lua vanaye. Leanne muana ndumbuetu Christine, ngueni: “Ka tua pandele ku lilongesela ha meso a vatate. Vunoni vanana, va kele na lukakatela lua kama mu ku kunguluka. Vutuhu ka tua tantekeyele via vingi ku tuala ha Mbimbiliya, lungano lua vanana lua tu kuasele ku kala na lutsilielo lua ku kaniama. Tua hasele ku nongonona ngecize ovu vukevuo vusunga, tele na ku putuka ku kunguluka vene kanda.”

¹⁵ Ise ya ndumbuetu Maria, ua kele na ku hana kasitiku ku vusoko vuose, nga va na ile mu ku kunguluka. Ndumbuetu Maria, ngueni: “Vanana, va puile umo ua vandumbuetu va ku simpa cikuma va nji tantekeya. Mu nja puile nji kanike, nja kele na ku linga vimo viuma, omo lia ku teua ku nji paya kuli vakuetu. Vunoni ku simpa ca vanana na kapandi ka va lihakelele mu ku tuameka Yehova, via nji kuasele ku vula liova.” Muanetu João, vaise va vindikile vusoko vuose ku handeka via Yehova ni via Mbimbiliya ku ndzivo. Ivene ngueni: “Nji mona via nji kuatele mua kama ku mutima, via puile ku mona ngecize ku tundisako Yehova, vanana va tavele ku likela vikuavo viose linga vaye vatate ku mutima.”

16. Visemi va vampuevo, vati lungano luenu lu hasa ku kuata vavengi?

 ¹⁶ Visemi va vampuevo, vulukenu ngecize lungano luenu, lue ku kuata ku vakuenu. Mu njila ika? Tu hilulenu vati lungano lua Yunisi, lua kuatele kapostolo Paulu. Ua nongonuene ngecize ku-tsiliela cize ka cesi na civembulu ca kele naco Timoteo “ca kele katete muli . . . Yunisi.” (2 Tim. 1:5) Ntsimbu ika ya katete Paulu ua muene lutsilielo lua Yunisi? Citava halumo ua lingilemo mu vungendzi vueni vua katete vua vumisionaliu, mua ka tantekeyele Loisi na Yunisi ku Listala. Kaha halumo ikeye ua va kuasele ku pua Vakua Kilistu. (Vili. 14:4-18) Aci singaniekenu hali evi: Omo Paulu ua tumine mukanda kuli Timoteo mu nima ya miaka 15, kasi ua vulukile lutsilielo lua Yunisi na ku mu muesa ku pua lungano lua cili lua ku tambuluisa! Eci ca muesa ngecize lungano lueni lua cili, lua ile ku mutima ua kapostolo Paulu kaha halumo na kuli Vakua Kilistu vakuavo vavengi. Nga nenu mue ku lela vana ca ku hona mukua ndzivo yenu ni kua kala, vunoni ka puile Mukaleho ua Yehova, kalenu na vusunga ngecize lutsilielo luenu lue ku kaniamesa vakuenu na ku va ya ku mitima.

17. Vika mua pande ku linga nga mu mona ngecize muanenu kesi na ku kava vi muli na ku mu longesa?

¹⁷ Vati co nga mu mona ngecize muana kesi na ku kava vi muli na ku mu longesa? Vulukenu ngecize ku longesa muana, ce ku ambata ntsimbu. Ngue mu ci na muesa cikupulo, nga mu kuna imo mbuto ya vusuka, halumo mu hasa ku lisosomua nguenu, vuno tangua i ka kola na ku pua muti mpundu u kema vusuka  ni? Kaha vutuhu ka muesi na vusunga nga muti uaco u ka kola mpundu ni kuahi, mue ku lihakela kapandi ka ku u tukumuina linga u hase ku kala na vukovelelo vua cili vua ku kola. (Mako 4:26-29) Na vuno vene, mu ku pua cisemi ua mpuevo mu hasa ku lisosomua nga muli na ku heta mpundu ku mitima ya vana venu ni kuahi. Ka mu hasa kuendesa vihangula via vana venu. Vunoni nga mu tualelelaho ku lihakela kapandi ka ku va longesa, kaha muli na ku va hana vukovelelo vua cili vua ku likuata vusamba na Yehova.—Visi. 22:6.

18. Vati Yehova a hasa ku kuasa vana venu ku kola mu lutsilielo?

¹⁸ Tunde ku laza, Yehova ua kuasa vanike vavengi va likuate neni vusamba. (Visa. 22:9, 10) Na vuno vene, a hasa ku kuasa vana venu ku kola mu lutsilielo nga cikeco cizango cavo. (1 Kol. 3:6, 7) Ambe nga vana venu va tanguka ku vusunga, Yehova a ka tualelelaho ku va lema. (Visa. 11:4) Nga va ka muesa kacitantekeyeso cipue ka kandende ngecize va tonda ku likuata neni vusamba, Yehova a kolola livoko lieni mu ku va koka. (Vili. 13:48; 2 Miz. 16:9) A hasa ku mi kuasa ku handeka mezi a cili kaha naua ha ntsimbu ya cili, ize i va tondeka ku evua vana venu. (Visi. 15:23) Ni a hasa ku pangesa umo muanetu ni ndumbuetu mu cikungulukilo cenu mu ku va kuasa. Ambe mu va ka kola, citava Yehova a ka va vuluisa viose vi mua kele na ku va longesa ku vunike. (Yoa. 14:26) Nga mu tualelelaho ku lihakela kapandi ka ku longesa vana venu ku hitila mu vihandeka na mu vilinga vienu, Yehova a ka lunguisa kapandi kaco.

19. Vusunga vuka mu hasa ku kala navuo ngecize mue kuya Yehova ku mutima?

¹⁹ Cilemo ca Yehova kuli yenu, ka ca hitukilile ha vihangula vi ve ku linga vana venu. Ikeye ua mi lema, muomu nenu mua mu lema. Nga mue ku lela vana lika lienu, Yehova ua kulahesa ku pua Isiavo na kaniungi kenu. (Visa. 68:5) Ka citava mu lingileko vana venu cihangula ca ku pangela Yehova. Vunoni nga mu tualelelaho ku kulahela mu vukuasi vua Yehova na ku lihakela kapandi kose, mu ka mu ya ku mutima.