1-2. (a) Omo lia vika ka tua pandele ku komoka nga cipanga cetu va ci vindika? (b) Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

MU 2018, numelu ya vakua ku ambulula mu vifuti vi va vindika cipanga cetu ya tuvakanene 223.000. Vunoni eci ka ci tu komouesa. Muomu ngue mu tu na lilongesele mu cilongesa ci na hiti, Vakua Kilistu va vusunga va lavelela ku va luisa. (2 Tim. 3:12) Mu nkala cifuti ci tua kala, nguvulu i hasa ku tu tungumuna na ku tu vindika ku lemesa Njambi yetu ua cilemo, Yehova.

² Nga nguvulu ya mu cifuti ci mua kala i vindika cipanga cetu, mu hasa ku lihula nguenu: ‘Vuno ku tu luisa ca lomboloka ngecize Njambi na tu mbila kuti ni? Vuno ku vindika caco cika tu lingisa ku likela ku lemesa Yehova ni? Nja pande ku tinina ku cifuti ceka kuze ku va tavesa cipanga cetu ni?’ Evi vihula tu vi simutuila mu cilongesa cino. Tu lilongesa naua mua ku tualelelaho ku lemesa Yehova nga cipanga cetu va na ci vindika kaha na vingandzo vi tua pande ku lihenga.

3. (a) Kuliya na 2 Kolintu 11:23-27, ku luisa cika ua lihitile naco kapostolo Paulu? (b) Vika tu lilongesa ku lungano lua Paulu?

³ Nga vanguvulu va vindika ku lemesa cetu, ca casi ku singanieka nguetu Yehova na tu mbila kuti. Vunoni vulukenu ngecize, ku tu luisa ka ca lombolokele ngecize Yehova na tu talekesa nima. Tu hilulenu hali kapostolo Paulu. Vutuhu Njambi ua mu lemene, kaha ua mu hanene civezikiso ca ku soneka mikanda 14  ya ku Visoneka via ciNgelengu. Kaha va mu hanguile ku pua kapostolo ua vakua vifuti. Vunoni ua hitile mu ku luisa ca kama. (Tandenu 2 Kolintu 11:23-27.) Kuli kapostolo Paulu tu lilongesako ngecize Yehova ue ku tavesa vangamba veni va va luise.

4. Vika va tu zindila vakua mavu?

⁴ Yesu ua lomboluele omo lia vika tua pande ku lavelela ku tu luisa. Ua handekele ngueni va ka tu zinda muomu ka tua lihakele mu via mavu. (Yoa. 15:18, 19) Ngeci mukemuo, ku tu luisa ka ca lombolokele ngecize Yehova na tu mbila kuti. Vunoni, ce ku muesa ngecize vipanga vietu vi li na kuya Yehova ku mutima!

5. Vuno vantu va hasa ku soka mu vutuntu ku lemesa ca vusunga ni? Lombololenu.

⁵ Vantu ka va ka hasa na limo litangua liahi ku zima ku lemesa ca vusunga, ca tumbika Yehova Njambi Mukua Ngolo Yose. Vavengi ve ku seteka, vunoni ve ku honoua. Halakanenu via solokele mu ku hita ca Ndzita ya mu Civali ya Mavu Ose. Ku ntsimbu ize, mu vifuti via vingi vanguvulu va kele na ku luisa cikuma vangamba va Njambi. Kaha cipanga ca Vakaleho va Yehova va ci vindikile kati lika ku civunga ca vakua Nazi ku Alemanha vunoni na ku nguvulu ya ku Australia, Canada na vifuti vikuavo. Vutuhu ngoco halakanenu vati viendele. Mu ya putukile ndzita mu muaka ua 1939, mu mavu ose mua kele Vakua ku ambulula va heta ku 72.475. Vunoni mizimbu ya muesele ngecize mu ya huile ndzita mu 1945, numelu ya vakua ku ambulula ya hetele ku 156.299. Ku tuvakana luvali numelu ya laza. Mua vusunga Yehova ua vezikisile cipanga cetu!

6. Vutuhu ku luisa ce ku vuisa liova, vunoni etu ci hasa ku tu kuasa ku linga vika? Hanenu cimueso.

⁶ Vutuhu ku luisa ce ku vuisa liova, vunoni etu ci hasa ku tu kaniamesa ku pangela Yehova mu vutuntu. Ca ku muenako, omo nguvulu ya sokele vipanga vietu mu cimo cifuti, umo muanetu na mpueyeni ka va vuile liova na ku hilukila mu nima, vunoni va putukile vupioneiro vutuhu tele naua vali na muana ua mundende. Kaha mpueyeni ua likelele vene na cipanga ceni ci va kele na ku mu hana fueto ya kama mangana a linge vupioneiro. Yala ua handekele ngueni ku vindika cipanga cetu ca lingisile vantu ku kala na vihula via vingi ku tuala ha Vakaleho va Yehova. Ngeci ca puile ca casi ku putuka vilongesa via Mbimbiliya. Mu ku vindika vipanga  vietu muezile naua vikuavo via cili. Kaha umo mukuluntu mu cikungulukilo ua mu cifuti caco ua handekele ngueni cingi ca vaze va likelele ku pangela Yehova, va kaniamene naua mu lutsilielo na ku putuka ku kunguluka.

7. (a) Vika tu lilongesa ku Levitiku 26:36, 37? (b) Nga cipanga cetu va ci vindika mu cifuti cenu, vati mu ka linga?

⁷ Nga vitozi va vindika cipanga cetu, cizango cavo ca pua ku tu vuisa liova lia ku pangela Yehova. Mu ku vueza ku ku vindika, va hasa naua ku sanduola mizimbu ya makuli, ku tondesesa mu vindzivo vietu, ku tu tuala muaya vindzango, ni vene ku tu tuala mu tumenga. Ve ku singanieka nguavo va hasa ku tu zuzuisa muomu ve ku hasa ku haka vamo vamuanetu mu kamenga. Nga tu va tavesa va tu vuise liova, ci na pu vene ngue tuli na ku “livindika” etu vavene ntsimbu kanda va tu vindike vakevo. Ka tu tondo ku pua ngue vaze va va tumbula ku Levitiku 26:36, 37. (Tandenu.) Ka tu ka tavesa liova li tepulule ndzili yetu ni ku tu lingisa ku likela vipanga vietu via mu lutsilielo. Ku kulahela mu vutuntu muli Yehova ce ku tu takamesa linga liova kati li tu uisile mu liuayanga. (Isaya 28:16) Tue ku vundila Yehova a tu tuamenene. Kaha tuli na vusunga nguetu na vukuasi vueni, na umo uahi a hasa ku tu vindika ku lemesa. Cipue vene nguvulu ya kama cikuma hano ha mavu, ka i hasa.—VaHe. 13:6.

8-9. (a) Cihangula cika nkala mutue ua ndzivo ni nkala muanetu na pande ku lilingila ivene? (b) Vika vi hasa ku kuasa nkala muanetu ku linga cihangula ca cili ku tuala ha ku nunguluka?

⁸ Nga nguvulu ya mu cifuti ci mua kala i vindika ku lemesa cetu, halumo mu hasa ku lisosomua nga ca cili ni kuahi ku nungulukila ku cifuti ceka kuze ku mu ka hasa ku pangela Yehova mu ciyulo. Eci ca pua cihangula ca muntu ku muntu. Vamo vamuanetu ve ku uana vukuasi mu ku hilula ha viuma vi va lingile Vakua Kilistu va ku sekulu ya ku livanga mu va kele na ku va luisa. Omo vitozi va tsihile Setefanu na mavue, vandongesi va kele mu Yelusalema va tininine ku Yunda na Samaliya, vamo va ile ku vihela via ku laako ngeci mua ku Fenisia, Sipulu na Antioka. (Mat. 10:23; Vilinga 8:1; 11:19) Vamuanetu vakuavo halumo va hasa ku singanieka ha cihangula ca kapostolo Paulu. Mu va luisile Vakua Kilistu ku sekulu ya ku livanga, kapostolo Paulu ka nungulukilile ku cihela ceka. Vunoni ua tualeleleho ku ambulula muzimbu ua cili na kuya ku vimbonge vieka kua kele na ku hita ku luisa, linga a ka kaniamese vamuanetu va keleko, vutuhu ku lingamo ca hakele muono ueni mu vusonde.—Vili 14:19-23.

⁹ Vika tu lilongesa ku mizimbu eyi? Nkala mutue ua ndzivo na pande ku lihanguila nga a nunguluka ni kuahi. Vunoni ntsimbu kanda a linge cihangula caco, na pande ku vundila na ku hilula na civando cifua ca muono ua vusoko vueni, na vati ku nunguluka ci hasa ku va kuata. Mu cimpande eci nkala Mukua Kilistu na pande ku “ambata citeli ceni.” (Ngal. 6:5) Ka tua pandele ku paya vakuetu ku tuala ha nkala cihangula ci va linga.

10. Mbetele na vakuluntu tangua va ka tu hana vimamuna ku tuala ha vika?

¹⁰ Vati tu hasa ku tualelelaho ku lemesa nga cipanga cetu va na ci vindika? Mbetele i ka hana vimamuna na vinguli ku vakuluntu ku tuala ha vati va hasa ku tambula via-ku-lia via mu lutsilielo, ku kunguluka na ku ambulula. Nga Mbetele ka ya hasele ku handeka na vakuluntu, kaha vakuluntu vene va ka hasa ku mi kuasa, hamo lika na cikungulukilo cose, ku tualelelaho ku lemesa Yehova. Va ka mi hana vimamuna kuliya na vitume via mu Mbimbiliya na via  mu mikanda yetu.—Mat. 28:19, 20; Vilinga 5:29; VaHe. 10:24, 25.

11. (a) Vika vi mi hana vusunga ngecize mu ka kala na via-ku-lia via mu lutsilielo mu ntsimbu i va ka tu luisa? (b) Mutamba uenu uka ku tuala ha via-ku-lia via mu lutsilielo?

¹¹ Yehova ua kulahesa ngueni a ka lisa vuino vangamba veni mu lutsilielo. (Isaya 65:13, 14; Luka 12:42-44) Ngeci mukemuo, kalenu na vusunga ngecize lukungulukilo lueni lu ka linga cose mu ku tu hana viose vi tu ka tondeka linga tu ka pue tu va ku kaniama mu lutsilielo. Enuco mutamba uenu uka? Mutamba uenu ku uana cihela ca cili ci mu hasa ku sueka Mbimbiliya yenu na nkala via-ku-lia vieka via mu lutsilielo vi mu ka kala navio. Kati mu ka hake mikanda yenu ngoco cipue ya ku mavoko ni eletrónico ha cihela ci va hasa ku i uana vuasi. Tu vose, muntu ku muntu, tua pande ku lingako vize vi tu hasa linga tu tualeleho ku kaniama mu lutsilielo.

12. Vati vakuluntu va hasa ku viukisa viuano ca ku hona ku sangumuna malu?

¹² Vatico ku tuala ha ku likungulula cetu ca mu kati ka simano? Vakuluntu va ka viukisa viuma linga mu ka hase ku kunguluka mu vusueke ca ku hona ku sangumuna malu. Halumo va ka mi tepa-tepa mu tuvivunga tua tundende, na ku alulula ku sua kumo vihela na ntsimbu ya ku kunguluka. Mu hasa naua ku niunga civunga cose mu ku kokolola ku lizi mu kuya ni ku hiluka ku viuano. Halumo ci ka tondeka vene na ku zala mu cifua ka ci lingisa vantu ku mi singaniekela.

13. Vika tu lilongesa ku vamuanetu va ku União Sovietika ya laza?

¹³ Amba ku ambulula co? Vifua via ku lingilamo evi vipanga citava vi ka liseza-seza ku liya na cihela. Vunoni mu ku linga tua lema Yehova kaha tua lema ku lekako vakuetu via Vuangana vueni, kasi tu ka uana njila ya ku ambuluilamo. (Luka 8:1; Vilinga 4:29) Ku tuala ha ku ambulula ca Vakaleho va Yehova mu União Sovietika ya laza, Mukua mizimbu Emily Baran, ua handekele ngueni: “Omo nguvulu ya vindikile Vakaleho va Yehova ku ambulula, vakevo kasi va tualeleleho ku simutuila via lutsilielo luavo na vakuavo va va lihatele navo, vakuavo ku vipanga na vavusamba. Cipue mu va va kuatele na ku va tuala ku vimpaka via vipanga via kayando, kasi va tualeleho ku ambuluila vantu veka va kele mu tumenga tuaco.” Mua vusunga vutuhu va va vindikile, vunoni vamuanetu va ku União Sovietika ya laza ka va likelele ku ambulula. Ngeci mukemuo, nga tangua cipanga cetu va ka ci vindika ku cihela ci mua kala, yenu mu ka tambuluise kapandi ka va lihakelele ava vamuanetu!

14. Vika ya tu mamuna Visamo 39:1?

¹⁴ Zangamenu mu ku hana mizimbu. Nga vipanga vietu va na vi vindika tua pande ku tantekeya “ntsimbu ya ku holoka.” (Ekel. 3:7) Ka tua  pandele ku leka vantu mizimbu ya tondeka ku i holoka, ngeci mua mazina a vamuanetu, cihela ci tue ku likunguluila, cifua ci tue ku ambuluilamo, na vati tue ku tambula via-ku-lia via mu lutsilielo. Eyi mizimbu ka tua pandele ku i leka kuli vakua nguvulu; kaha ka tua pandele naua ku i leka ku vavusoko ni ku vavusamba ve ku muesa ngue vali na ku tu vuila ngozi, cipue va mu cifuti cetu ni mu cifuti ceka. Muomu nga tu uila mu ngandzo yaco, tu ka haka vamuanetu mu vusonde vua kama.—Tandenu Visamo 39:1.

15. Mu ngandzo ika a ka seteka ku tu uisila Satana, kaha vati tu hasa ku ongoloka ngandzo yaco?

¹⁵ Kati tu tavese tuvimpande tua tundende tu koke matepeso ha kati ketu. Satana a tantekeya ngecize nga ndzivo ya litepe ka i hasa ku imana. (Mako 3:24, 25) Ngeci mukemuo, a tualelelaho ku koka matepeso ha kati ketu. Muomu a tantekeya ngecize matepeso a ka tu lingisa ku likela ku luisa ikeye na ku litengulukila etu vavene.

16. Lungano luka ua tu sila Ndumbuetu Gertrud?

¹⁶ Cipue Vakua Kilistu va ku hia navo va pande ku liniunga ku ngandzo yaco. Talenu malungano a vandumbuetu vavali va ku vuavesa, ndumbuetu Gertrud Poetzinger na Elfriede Löhr. Va va tualele mu kamenga hamo na vandumbuetu vakuavo ku cimpaka ca kayando ca Vakua Nazi. Ndumbuetu Gertrud ua putukile ku vuila ndumbuetu Elfriede cipululu muomu ua kele na ku hana vimpande via cili mu ku kaniamesa vandumbuetu vakuavo va kele mu cimpaka. Mu nima ya ntsimbu, ndumbuetu Gertrud ua vuile ntsuamua ngeci ua vundilile kuli Yehova a mu kuase ku vula citanga ceni. Kaha ua handekele ngueni: “Tua pande ku lilongesa ku viukilila nga vakuetu va kala na vutongue vua ku hiana yetu ni va tambula viteli via vingi mu lukungulukilo ku hiana yetu.” Vati ua vulile cipululu ceni? Ua lilongesele ku tuala mana ku vifua via cili via ndumbuetu Elfriede na ndzandzu yeni. Vose va hasele ku ovoka ku cimpaka ca vipanga via kayando kaha va tualeleho ku pangela Yehova noho ha ua lengelele muono uavo hano ha mavu. Mua vusunga, nga tu lihakela kapandi ka ku vula visoti via kala ha kati ketu, tu ka hasa ku ongoloka ku ngandzo ya matepeso.—Kolo. 3:13, 14.

17. Omo lia vika ka tua pandele ku pua vakua ku ndungula?

¹⁷ Kati mu pue vakua ku ndungula. Nga tu kava vimamuna vi tue ku tambula ku vamuanetu va kala na viteli mu cikungulukilo, tu ka liniunga ku visoti. (1 Pet. 5:5) Ca ku muenako, ku cifuti cimo ci va vindika cipanga cetu, vakuluntu va mamuine vakua ku ambulula ngecize ka va pandele ku hana mikanda mu ku ambulula ca vusueke. Vunoni, umo muanetu ua pua pioneiro ua limuene ngue a tantekeya mua ku lingila viuma, ngeci ua hanene mikanda mu ku ambulula  caco. Vika viezilemo? Omo ikeye na vamo vamuanetu vakuavo va kele na ku ambulula, nkuma tele vapulisia vali na ku vendesa, ngeci mu va manusuile va vemikile na ku vehula. Mu nima yaco, va kunguluile mikanda yose i va hanene vaze vakua ku ambulula ku vantu na kuya nayo. Vika tu lilongesaho? Tua pande ku kava vimamuna ambe nga tu livua ngue tu tantekeya mua ku lingila viuma. Kaha Yehova ue ku ivua ndzolela nga tu ononoka kuli vaze va a hangula mu ku tu tuamenena.—VaHe. 13:7, 17.

18. Omo lia vika ka tua pandele ku litendela masiko?

¹⁸ Kati mu litendele masiko. Nga vakuluntu va litendela masiko, ve ku lemuuisa vampanga. Muanetu Juraj a vuluka via lingikile mu va vindikile vipanga vietu ku Checoslováquia, ngueni: “Mu nima ya ku tuala mu kamenga vamuanetu va kele na ku tuamenena cipanga na cingi ca vakuluntu mu vikungulukilo, vamo vamuanetu va kele na ku tuamenena vikungulukilo na membo, va putukile ku tendela vakua ku ambulula masiko. Va va sonekelele mukana ua viuma viose vi va pandele ku linga na vize ka va pandele ku linga.” Ngeci mukemuo, ka tua pandele ku suva ngecize Yehova ka tu hele mpoko ya ku tendela vakuetu masiko. Ku litendela masiko ka ca puile ku niunga vamuanetu ku vusonde, houe. Vunoni ca pua ku seteka ku pua muangana ua lutsilielo lua vamuanetu.—2 Kol. 1:24.

19. Vutuhu Satana a tualelelaho ku tu luisa, vunoni vusunga vuka tu uana ku 2 Mizimbu 32:7, 8?

¹⁹ Citozi cetu ua kama, Satana Ndiavu, ka likela ku tu luisa. (1 Pet. 5:8; Ku-So. 2:10) Satana na vantu veni va ka seteka ku vindika ku lemesa ca vusunga. Vunoni ka tua pandele ku ivua liova na ku tsa cintsima! (Ndeu. 7:21) Yehova ali ku mutamba uetu, kaha a ka tualelelaho ku tu kuasa cipue nga cipanga cetu va ci vindika.—Tandenu 2 Mizimbu 32:7, 8.

20. Kapandi kaka mu na lihakela?

²⁰ Netu tu lihakelenu kapandi ka va lihakelele vamuanetu vaku sekulu ya ku livanga, vaze va lekele vakua ku suana, nguavo: ‘Nga ca cili ku meso a Njambi ku halakana kuli enu, kati kuli Njambi, liyulenu (lisompesenu) enu vavene. Vunoni etu ka tu ku hasa ku likela ku handeka viuma vi tua limuena na ku livuila.’—Vili. 4:19, 20.