1-2. Vika tu lilongesa mu cilongesa cino?

TULI na vukaleho vua vuingi vu tu kuasa ku nongonona ngecize, tuli na ku yoyela ku ntsongo ya matangua a ku kotokela. Vuovuno, Yehova na Yesu va ka nongesa mavuangana ose eku luisa Vuangana vueni. Vunoni ntsimbu kanda Yehova a lingemo, muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu va ka tualelelaho ku linga mbuanja ha kati kavo na ku luisa vangamba va Yehova.

² Mu cilongesa cino, tu simutuila ha vupolofeto vua ku Ndaniele 11:40–12:1. Kaha naua tu lilongesa iya ua pua muangana ua ku nolote matangua ano, na vati tu hasa ku kolesa na ku kulahela muli Yehova mu nkala visoti vi ka tu solokela.

3-4. Iya na pu muangana ua ku nolote ua muha? Lombololenu.

³ Mu nima ya kuua ca União Soviétika mu 1991, vangamba va Njambi va tambuile “ku-kuasa cimosi ca cindende”—ni nguetu kamo kantsimbu ka ciyulo. (Ndan. 11:34) Ngeci va hasele ku ambulula mu ciyulo, kaha mu ntsimbu ya indende numelu ya vakua ku ambulula mu vifuti vize via puile mutamba ua União Soviétika, ya livuezelele cikuma na ku heta ku makulukazi. Kaha kamandende-kamandende Russia na vakua ku i kuasa va puile muangana ua ku nolote. Ngue mu tu na simutuilile mu cilongesa ci na hiti, linga imo nguvulu tu hase ku i tanda nguetu muangana ua ku nolote ni muangana ua ku sulu, i na pande ku puisamo evi viuma vitatu: (1) i na pande ku sika ha vantu va Njambi, (2) i na pande ku muesa mu vilinga viayo ngecize, ya pua citozi ca Yehova na vangamba veni, kaha (3) i na pande ku lituala ha matunta na umo muangana mukuavo.

 ⁴ Tuli na vusunga vua tu lingisa ku handeka nguetu nguvulu ya Russia na vakua ku i kuasa vakevo va pua muangana ua ku nolote lelo lino. Omo lia vika tu handekela ngoco? Talenu ovu vusunga vutatu: (1) Va kala na mpoko ya ku sika ha vangamba va Njambi na ku vindika cipanga ca ku ambulula, kaha na ku luisa makulukazi na makulukazi a vamuanetu na vandumbuetu vaze va kala mu vifuti vize via kala ku ndzili yavo. (2) Vilinga viavo vie ku muesa ha toma ngecize va zinda Yehova na vangamba veni, kaha (3) Ve ku lituala ha matunta na muangana ua ku sulu, ni nguetu Anglo-Amerika. Tu talenu vati nguvulu ya Russia na vakua ku i kuasa ve ku muesa mpundu ngecize va pua muangana ua ku nolote.

5. Vika ya handeka Ndaniele 11:40-43, kaha vika vi ka soloka ha ntsimbu yaco?

⁵ Tandenu Ndaniele 11:40-43. Vupolofeto vua ku vinimbu evi, vua lombolola vi ka soloka mu ntsimbu ya ku kotokela. Vinimbu viaco via lombolola vutozi vua kala hali muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu. Ngue mua polofetele Ndaniele, ku matangua a ku kotokela muangana ua ku sulu a ka lituala ha matunta na muangana ua ku nolote ni nguetu va ka liluisa.—Ndan. 11:40.

6. Vukaleho vuka vu muesa ngecize ava vamiangana vavali ve ku liluisa?

⁶ Muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu va li na ku tualelelaho ku liluisa linga va mone iya a pua muangana ua ano mavu. Ca ku muenako, tu ci talenu via solokele mu nima ya ndzita ya mu civali ya mavu ose vakua União Soviétika na vifuti vie ku va kuasa, va putukile ku litanda ha vifuti via vingi via ku Europa. Evi vilinga viou muangana ua ku nolote, via lingisile muangana ua ku sulu linga a likuatasane na vifuti via vingi mu ku panga civunga cimo lika ca masualale ci va luka nguavo, Organização do Tratado do Atlantico Norte. Muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu ve ku tualelelaho ku lituala ha matunta mu ku panga matendangongi a ndando ya kama. Ava vamiangana vavali ve ku liluisa naua mu ku kuasa nkala muntu citozi ca mukuavo, ngeci mua vindzita via mu Áfrika, Ásia, na Amérika Latina. Mu miaka imo Russia na vakua ku i kuasa va na litanda ha vifuti via vingi mu mavu ose. Kaha naua ve ku liluisa na muangana ua ku sulu ku hitila mu vikomputador (guerra cibernética). Vamiangana vaco, ve ku livangeya naua ngecize, mukuavo a li na ku pangesa viprograma via mu komputador linga a vihise pulitika na vupite vua mukuavo. Kaha naua ngue mua handekele Ndaniele, muangana ua ku nolote a li na ku tualelelaho ku luisa vantu va Njambi.—Ndan. 11:41.

7. “Cifuti cize ca ku viuka” cemanena vika?

⁷ Ndaniele 11:41 ya handeka nguayo, muangana ua ku nolote a ka kovela “mu cifuti cize ca ku viuka.” Cifuti caco cemanena vika? Ku laza cifuti ca Isaleli, va ci tumbuile nguavo ca puile cifuti ca “vumpahu vua vifuti viose” ni nguetu ca cili ku hiana vifuti viose. (Ezek. 20:6) Via lingisile cifuti caco ku pua ca cili cikuma via puile muomu, mukemuo mua kele vantu va kele na ku lemesa Njambi mu vusunga. Kaha tunde mu Pentekosta ya 33 T.K.N., cize “cifuti” ca likelele ku pua cifuti mpundu. Omo lia vika? Muomu tunde haze vangamba va Yehova ka va kele naua mu cifuti cimo lika, vunoni va lisanduoka mu mavu ose. Ngeci mukemuo, lelo lino “cifuti cize ca ku viuka” ca pua vipanga vi ve ku linga Vakua Kilistu va vusunga, ngeci mua ku lemesa Yehova ku hitila mu viuano na cipanga ca ku ambulula.

8. Vati muangana ua ku nolote ua kovelele mu “cifuti cize ca ku viuka”?

 ⁸ Kuno ku matangua a ku kotokela, muangana ua ku nolote ue ku kovela-kovela mu “cifuti cize ca ku viuka.” Ca ku muenako, omo Alemanha Nazista ya puile muangana ua ku nolote, cikuma-kuma mu ndzita ya mu civali ya mavu ose, ua kovelele mu “cifuti cize ca ku viuka” mu ku luisa vangamba va Njambi. Mu nima ya ndzita ya mu civali ya mavu ose, omo vakua União Soviétika va hingile mu cihela ca muangana ua ku nolote, va kovelele mu “cifuti cize ca ku viuka” mu ku luisa vangamba va Njambi na ku va tuma ku vundungo.

9. Ku matangua ano vati Russia na vakua ku i kuasa ve ku kovela mu “cifuti cize ca ku viuka”?

⁹ Ku matangua ano, Russia na vakua ku i kuasa ve ku kovela mu “cifuti cize ca ku viuka.” Mu njila ika? Mu 2017, ou muangana ua ku nolote ua vindikile cipanga ca vangamba va Yehova, na ku mbila vamo vamuanetu na vandumbuetu mu tumenga. Ua vindikile naua mikanda yetu hamo lika na Mbimbiliya ya Tradução do Novo Mundo. Cikuavo naua, ua tambuile Mbetele, Vindzivo via Vuangana na Vindzivo via Viuano via mu Russia. Ngeci mu nima ya viose evi, mu 2018 vakua civunga ca vantuamena va lomboluele ngecize Russia na vakua ku i kuasa vakevo va pua muangana ua ku nolote. Vutuhu vangamba va Yehova ve ku va luisa na vukenia vua kama, ka ve ku tava ku likovelesa mu vivunga vie ku luisa mavuangana a vantu ni ku tonda ku a alulula. Vunoni ve ku kava cimamuna ca mu Mbimbiliya ca ku kundika “vose va li ku vukama” mu vivundilo. Cikuma-kuma nga va linga vihangula vize vi ka kuata ku ciyulo ca ku lemesa Njambi.—1 Tim. 2:1, 2.

10. Vuno tangua muangana ua ku nolote a ka vula muangana ua ku sulu ni? Lombololenu.

¹⁰ Vupolofeto vua ku Ndaniele 11:40-45 vua tsindika cikuma ha viuma via ka linga muangana ua ku nolote. Vuno eci ca lomboloka ngecize muangana ua ku nolote a ka vula muangana ua ku sulu ni? Houe. Muangana ua ku sulu a ka kala “na muono” omo Yehova na Yesu va ka nongesa mavuangana a vantu mu ndzita ya Alemangendo. (Ku-So. 19:20) Omo lia vika tu li na vusunga vuaco? Tu hilulenu vi vua muesa vupolofeto vua ku Ndaniele na vua ku Ku-Solola.

11. Vika ya muesa Ndaniele 2:43-45? (Talenu cikupulo ca helu lia Vutala.)

¹¹ Tandenu Ndaniele 2:43-45. Kapolofeto Ndaniele ua lomboluele via mavuangana a kala na ndzili ha vantu va Njambi. Ua a tandangele ku pua mitamba ya ku liseza-seza ya umo kamponia ua kama. Nguvulu ya ku manusuila ya kamponia uaco, va i muesa ngecize ya kala ku viliato vieni. Viliato viaco via vutale vua ku pandakana na vuma. Kaha, viemanena vuangana vua Anglo-Amerika. Vupolofeto vuaco vua muesa ngecize, vuangana vua Anglo-Amerika kasi vu ka kala na ndzili omo Vuangana vua Njambi vu ka nongesa mavuangana a vantu.

12. Vika uemanena mutue ua mu citanu na ivali ua kasitu, kaha omo lia vika via pua via seho?

¹² Kapostolo Yoano, neni naua ua tandanga mavuangana a ha mavu aze a ka kala na ndzili ha vangamba va Yehova. Yoano ua muesa mavuangana aco ngue umo kasitu ua mitue itanu na ivali. Mutue ua mu citanu na ivali ua kasitu uaco, uemanena vuangana vua Anglo-Amérika. Eci ca pua ca seho muomu vupolofeto ka vua muesele ngecize kasitu uaco a ka soka naua umo mutue ukuavo. Mutue ua mu citanu na ivali uou kasitu kasi ukeuo u ka tualelelaho ku sika omo Kilistu na masualale veni va muilu va keza mu ku vu nongesa. *—Ku-So. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. Iya ua pua “Ngonge ua ku cifuti ca Mangonge,” kaha vika vi ka mu lingisa ku luisa vantu va Njambi?

¹³ Vumo vupolofeto vua ku Ezekiele vu hasa ku tu kuasa ku ivuisisa vika vi ka hasa ku soloka ku matangua a ku manusuila a muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu. Nga vupolofeto vua ku Ezekiele 38:10-23; Ndaniele 2:43-45;11:44–12:1; na Ku-Solola 16:13-16, 21 vua handeka via ntsimbu imo lika na viuma vimo lika, kaha citava tu ka lavelele evi viuma vina hatako:

¹⁴ Mu nima ya ntsimbu tunde ha ku putuka ca lamba ya kama, “vamiangana va mavu ose” va ka lipandakana na ku panga civunga ca vifuti. (Ku-So. 16:13, 14; 19:19) Eci civunga caco cikeco cemanena uze u ya luka Mbimbiliya nguayo, “Ngonge ua ku cifuti ca Mangonge.” (Ezek. 38:2) Eci civunga ca vifuti ci ka lipandakana mu ku luisa vangamba va Njambi mu ntsimbu imo lika. Vika vi ka va lingisa ku luisa vangamba va Njambi? Ku tuala ha ntsimbu yaco, kapostolo Yoano ua muene niondzi ya kama ya civue i noka ha vitozi va Njambi. Eyi niondzi ya cimueso, halumo i ka pua mizimbu ya ikalu ya ku sompesa ca Yehova, i va ka ambulula vangamba veni. Halumo eyi mizimbu yaco ikeyo i ka sangumuna Ngonge ya Mangonge mu ku luisa vangamba va Njambi na vutumbe vua ku va zimangana mu mavu ose.—Ku-So. 16:21.

15-16. (a) Viuma vika halumo ya tumbula Ndaniele 11:44, 45? (b) Vika vi ka soloka kuli muangana ua ku nolote kaha na kuli Ngonge ya Mangonge?

¹⁵ Ou muzimbu ua ukalu kaha na ku luisa ca vitozi va Njambi, halumo vikevio vene via tumbuile Ndaniele ku Ndaniele 11:44, 45. (Tandenu.) Vinimbu viaco via muesa ngecize, “mizimbu ya ku vucelo neyi ya ku nolote” i ka sangumuna muangana ua ku nolote na ku mu vuisa “vutenu.” Muangana ua ku nolote a ka tonda ku “enieka na ku komboziola ndzua va vengi.” Ava “va vengi” va va tumbula aha, ci moneka ngue vemanena vangamba va Yehova. * Evi vikevio vie ku tu lingisa ku singanieka ngecize, halumo Ndaniele ha vinimbu viaco ua kele na ku handeka via ku luisa ca ntsimbu imo lika ci va ka linga vakua vifuti ku vangamba va Njambi.

 ¹⁶ Eci ku luisa ca muangana ua ku nolote na vinguvulu via mavu ose, ci ka sangumuna mukua ngolo yose kaha a ka neha ndzita ya Alemangendo. (Ku-So. 16:14, 16) Mu ntsimbu yaco, muangana ua ku nolote hamo lika na vifuti vikuavo viose via pua mutamba ua Ngonge ya Mangonge va ka va nongesa. Kaha “na umo uahi a ka mu kuasa.”—Ndan. 11:45.

17. Iya ua pua Mingeli muata uze ua kama” u va tumbula ku Ndaniele 12:1, kaha vika a ka linga?

¹⁷ Cinimbu ca hatako mu muzimbu ua Ndaniele ca tu muesa vati muangana ua ku nolote na vakua ku mu kuasa va ka va nongesa kaha na vati va ka tu ovola. (Tandenu Ndaniele 12:1.) Vika ca lomboloka eci cinimbu? Mingeli lia pua lizina likuavo lia muangana a li na ku sika muilu, Yesu Kilistu. Ua pua mukua ku ovola vangamba va Njambi tunde mu 1914 omo Vuangana vua putukile ku sika muilu. Kaha vuovuno ku lutue, a ka “katuka” na ku putuka ndzita ya Alemangendo. Eyi ndzita yaco ikeyo i ka pua ya ku manusuila ize ya tumbuile Ndaniele ngueni “ntsimbu ya lamba, intsa ka ya keleko” mu mavu ose. Kaha vupolofeto vua Yoano vua ku Ku-Solola navuo vua muesa ngecize ntsimbu i ka tuala ku ndzita yaco ya pua “lamba ize ya kama,”—Ku-So. 6:2; 7:14.

18. Omo li vika ka tua pandele ku lavelela na liova viuma vi keza ku lutue?

¹⁸ Ka tua pandele ku kala na liova lia viuma vi keza ku lutue. Muomu Ndaniele na Yoano vose va muesa vusunga ngecize vaze vakua ku pangela Yehova na Yesu va kovoka ku ntsimbu ya ikalu. Ndaniele ua handekele ngueni vaze va kovoka mazina avo va ka a “soneka mu livulu.” (Ndan. 12:1) Vati tu hasa ku linga mangana mazina etu va a soneka mu livulu liaco? Tua pande ku muesa ha toma ngecize tua tsiliela muli Yesu Muana Mpanga ua Njambi. (Yoa. 1:29) Tua pande naua ku tu mbatiza mu ku muesa ku lihana cetu kuli Njambi. (1 Pet. 3:21) Kaha, tua pande naua ku muesa ngecize tue ku hakuila vuangana vua Njambi mu ku linga viose vi tu hasa linga tu kuase vakuetu va tantekeye Yehova.

19. Vika tua pande ku linga mu ntsimbu ino, kaha omo lia vika?

¹⁹ Ino ikeyo ntsimbu i tua pande ku kaniamesa lutsilielo luetu muli Yehova na lukungulukilo lueni. Kaha naua ino ikeyo ntsimbu ya ku hakuila Vuangana vua Njambi. Nga tu lingamo, tu kovoka omo muangana ua ku nolote na muangana ua ku sulu va ka va nongesa ku Vuangana vua Njambi.