LAZA, nji vuluka tangua limo ku cimene ku Brookings, South Dakota, E.U.A kua kele lisika lia kama. Omo lia lisika liaco nja vuile ngecize vuovuno ku noka mema a ku konda. Tua kele mumo mu cipundo, na kacivunga ka vantu, kaha tu vose tua kele na ku zaza. Tua manene ku cimo civela ca kama ca ku sula ca mema a ku tontola! Me nji mi tangele kamandende muzimbu ua muono uange, linga mu tantekeye vika tua kele na ku linga kuze ku cipundo.

Nja semukile lia 7 ya Março ya 1936. Tua semukile tu vauana mu zimo lia nana, ange yange kasulantsongo. Tua tungile mu limo lihia lia lindende ku South Dakota. Ku lima ca puile mutamba ua seho mu vusoko vuetu. Visemi vange va va mbatize ku pua Vakaleho va Yehova mu muaka ua 1934. Va hanene miono yavo kuli Yehova, ngeci ku linga cizango ceni ca puile ca seho ya kama kuli vakevo. Vatate lizina liavo vaClarence, va puile ngamba ua civunga (u tue ku tumbula lelo nguetu ntuamena ua civunga ca vakuluntu) mu cikungulukilo ca cindende ku Conde, South Dakota. Mu nima yavo ha sintsile nanantu Alfred.

Ntsimbu yose vusoko vuetu vua kele na ku ya ku viuano na ku ambulula muzimbu ua cili ua Mbimbiliya ku ndzivo na ndzivo. Lungano lua visemi vange na vilongesa vi va tu hele via tu kuasele ku lema Yehova. Nange na yaya ua mpuevo Dorothy tua puile vakua ku ambulula tele tuli na miaka 6. Mu muaka ua 1943 nja lisonekesele ku Sikola ya Vipanga via Teoklasi, tele i ci putuka.

Vusoko vuetu vua hakele seho ya kama ku viuano via limbo na via muhato. Nji vuluka cimo ciuano ca muhato mu muaka ua 1949  ku Sioux Falls, South Dakota. Muanetu Grant Suiter ua hele cimpande “Ku Kotoka ci li mu Hiehi ku Hiana na Muze mu mua Singanieka!” Ua handekele ngueni vose Vakua Kilistu va lihana, va pande ku pangesa miono yavo mu ku ambulula muzimbu ua cili ua Vuangana vua Njambi. Mu nima yaco nja lihanene kuli Yehova. Kaha va nji mbatizile ku ciuano ca limbo ca hateleko, mu Brookings, lia 12 ya Novembro ya 1949. Ngeci tua kele kuze ku cipundo ci nji na tumbuile. Tua lavelele ku tu mbatiza mu civela ca kama ca citasu, tua puile tu vauana.

Ngeci nja hanguile ku pua pioneiro. Nja putukile lia 1 ya Janeiro ya 1952, tele nji li na miaka 15. Mbimbiliya nguayo: “Liendele na vakua mangana, kaha u ka pua mukua mangana,” mu vusoko vuetu mua kele vakua mangana va vengi va nji kuasele ku pua pioneiro. (Visimo 13:20) Vintsimbu via vingi, nja kele na ku ya na ku ambulula na nanantu Julius, ua miaka 60. Vutuhu ua puile kasinakazi kuli ange, tua vuile ndzolela ya ku ambulula hamo. Nja lilongesele via vingi cikuma kuli ikeye na ku vutongue vueni. Ka mua hitile ntunda ya kama, Dorothy neni ua putuka vupioneiro.

Tele nji kanike, visemi vange va laniene tuniungi va ku zinguluka va vengi va ku kale netu. Umo kaniungi ua ku zinguluka ua lizina Jesse Cantwell na mpueyeni Lynn va nji kuasele cikuma. Va nji hakele seho na ku nji kaniamesa cikuma. Vintsimbu vimo mu va kele na ku meneka vikungulukilo via ha hiehi, va kele na ku nji lania nji ka tuhuke navo mu lihia. Mua vusunga nja vuile ndzolela ya ku kala navo! Nange nja tondele ku fuitangana mu cipanga ca Yehova ngue vakevo na ku pua pioneiro.

Kaniungi ketu ua ku zinguluka ua puile muanetu Bud Miller. Muezile na mpueyeni Joan mu ku meneka cikungulukilo cetu, ange tele nji li na miaka 18. Ku ntsimbu ize nja pandele ku ka lisolola ku cimo civunga ca kele na ku hangula iya na pande ku kovela ku vusualale. Va tondele nji linge vimo ka via litombuele na lisiko lia Yesu lia ku litepa ku via pulitika. Ange co nja tondele ku ambulula muzimbu ua cili ua Vuangana. (Yoano 15:19) Ngeci nja va vundilile va nji puise mukua vipanga.

Nja viukilile cikuma omo muanetu Miller ua nji lekele ngueni tu ka ya mumo ku civunga caco. Ka  puile mue kulu, kaha ka kele na vuoma vua vantu. Kaha ua tantekeyele vuino Mbimbiliya. Ku ya neni ca nji kaniamesele cikuma! Ku ku-hua ca ntondue ya 1954, mu nima ya cize ciuano, civunga ca vakua ku hangula masualale ca tavele ku ku nji puisa mukua vipanga. Ngeci nja pangelele Yehova na mutima umo.

Mu nima yaco, va nji laniene ku ka pangela ha Mbetele, ku Mehia a Vakua Watchtower ku Staten Island, New York. Nja pangeleko miaka 3. Nja vuile ndzolela ya kama muomu nja tantekeyele vamuanetu va vamala na va vampuevo vakua mangana kaha nja pangele navo.

Ku Staten Island kukekuo kua kele cisandzi ca WBBR. Va ci pangesele ku Vakaleho va Yehova tunde mu 1924 ku tuala 1957. Ku vusoko vua Mbetele va kele na ku nonako lika vamuanetu 15 ni 20 va ka pange ku mehia. Cingi cetu tele tu ci kola kaha ka tua kele na vutongue. Vunoni tua pangele na muanetu ua kasinakazi ua ku vuavesa, lizina lieni Eldon Woodworth. Tua mu puisile tatetu kaha ua tu longesele via vingi. Vintsimbu vimo mu tua kele na ku lipindisa umo na mukuavo, Muanetu Eldon ua kele na ku handeka ngueni: “Nje ku komoka viuma vie ku puisamo Muangana, nga nji tala ku cifua ca vantu ve ku pangesa.”

Muanetu Frederick W. Franz neni ua kele netu kaha ua tu kuasele. Ua puile mukua mangana kaha ua tantekeyele vuino Mbimbiliya. Ua tu hakele seho muntu ku muntu. Mukua ku tu telekela ua puile Harry Peterson. Ca puile ca casi ku mu sana eli lizina lia mu civali, muomu lia katete lia likalu, Papargyropoulos. Neni ua puile ua ku vuavesa, ua lemene cikuma ku ambulula. Muanetu Peterson ua pangele mua cili ha Mbetele vunoni ka sembuluile cipanga ca ku ambulula. Ua kele na ku hana vihita via mikanda nkala ngonde. Ua tantekeyele vuino Mbimbiliya kaha ua tu kumbuluile vihula via vingi.

Ku mehia tua kele na ku viukisa vusuka na mafo na ku vi haka mu vilata. Nkala muaka tua kele na ku haka vi litro 42.600 via vusuka na mafo via vusoko vua Mbetele. Nja pangele na umo muanetu ua mpuevo Etta Huth, ua puile ua ku hia mu lutsilielo. Ua kele na ku panga musozi ua ku hakesa  nauo vusuka na mafo mu vilata. Vamo vamuanetu va vampuevo va kele na ku tunda ku vindzivo viavo mu ku tu kuasa kaha muanetu Etta ua kele na ku viukisa vipanga viavo. Vutuhu muanetu Etta ua kele na vutongue vua kama mu ku haka viuma mu vilata, kasi ua singimikile vamuanetu va kele na ku tuamemena Mehia. Ua puile lungano lua cili kuli etu vose.

Umo ua vamuanetu ua vampuevo uezile mu ku kuasa ku Mehia lizina lieni Angela Romano. Muanetu Etta ua mu kuasele mua lilongesele vusunga. Nange na Angela tua liambatele mu Abril ya 1958, kaha tua yoya muono ua ndzolela mu ku pangela hamo Yehova miaka 58. Mu ku hita ca miaka ku ononoka ca Angela kuli Yehova ca kolesa vulo vuetu. Ua pua mukua mangana kaha ambe nga tu hita mu visoti via ku kaluua nja mu kulahela cikuma.

Mu va landesele cisandzi ca WBBR ku Staten Island mu 1957, nja ka pangelele ku Brooklyn Mbetele mu ntsimbu ya indende. Kaha mu tua liambatele na Angela tua tundile ha Mbetele. Tua puile vapioneiro ku Staten Island mu miaka itatu. Imo ntsimbu nja kovelele vipanga kuli vakua WPOW, civunga ca ciha ca landele cisandzi cetu ca WBBR.

Nange na mpueyange tua tualeleleho ku yoya muono ua uasi linga tu hase kuya kuose ku va tu tuma. Ngeci mukemuo, mu 1961 tua tavele cilanio ca ku pua vapioneiro va ku lifuila ku mbonge ya Falls, Nebraska. Vunoni ka tua ka simbuileko va tu tuma ku South Lansing, New York, ku Sikola ya Vipanga via Vuangana. Tua lemene cikuma vilongesa vi tua tambuile, kaha tua singaniekele ngecize mu nima ya sikola yaco tu hiluka ku Nebraska. Ngeci mukemuo tua komokele mu tua tambuile cipanga ca ciha. Va tu tumine ku ka pua vamisionaliu ku Camboja! Cifuti ca cili ca kala ku mavanda a Azia. Ku cifuti caco, tua muene, ku ivua na ku makela viuma via viha. Tua tondele mpundu ku leka vantu muzimbu ua cili ua Vuangana.

Vunoni pulitika ya mu Camboja alulukile ngeci tua tundilemo tuaya ku South Vietnam. Mu nima ya miaka ivali, nja vavalele, kaha vutuhu ka ca tu ile ku mutima tua hilukile ku Estados Unidos. Muomu nja tondekele ntsimbu linga nji kanguke. Mu nja kangukile, tua putukile naua vupioneiro.

Mu Março ya 1965 tua putukile cipanga ca ku zinguluka mu ku meneka vikungulukilo. Kaha mu miaka 33 nange na mpueyange tua vuile ndzolela ya ku meneka vikungulukilo mu membo na mu mihato, kaha na ku kuasa ku viuano via muhato. Nja lemene cipanga caco, muomu nja lema cikuma viuano via muhato. Mu imo miaka tua menekele vikungulukilo via mu New York, na cingi ca viuano via muhato via ku Lipela ya Yankee.

Nange na mpueyange tua tambuile viteli via viha vimo via vikalu mu lukungulukilo mu ku hita ca miaka. Mu 1992, va nji vundilile ku pua mulongesi ua Sikola ya ku Longesa via Vuangana (MTS). Mua hitile miaka itatu kaha va tu laniene  ku ka kala ha Mbetele. Mu nima ya miaka 40, nja viukilile ku hilukila ha Mbetele ha nja putukilile cipanga cange ca ntsimbu yose. Imo miaka nja pangele ku Seketa ya Vipanga kaha naua nja puile mulongisi ua visikola via ku liseza-seza. Mu muaka ua 2007, Civunga ca Vantuamena ca sokoluele Seketa ya Visikola via Vuangana, linga i tale via visikola viose vie ku hita ha Mbetele, kaha mu ku hita ca imo miaka yange nja puile mukuluntu ua seketa yaco.

Mu miaka ino, cifua ca visikola ha Mbetele ci na aluluka cikuma. Sikola ya Vakuluntu va mu Vikungulukilo ya putukile mu 2008. Kaha mu miaka ivali ya hateleko, ku Mbetele ya ku Patterson na Brooklyn, va longeseleko vakuluntu va tuvakana 12.000. Sikola yaco kasi ili na ku tualelelaho ku vihela via vingi. Mu 2010, va aluluile lizina lia Sikola ya ku Longesa via Vuangana ku pua Sikola ya Mbimbiliya ya Vandolome Vazike, Kaha va sokoluele sikola ya iha, Sikola ya Vakua Kilistu va Liambata.

Mu Setembro ya 2014, evi visikola vivali va vi pandakanene ku pua Sikola ya Vakua ku Ambulula Vuangana. Mu sikola yaco va kele na ku lania muanetu va liambata, na vamuanetu va vazike va vamala na va vampuevo. Vamuanetu va vengi va viukilile cikuma mu ku ivua nguavo sikola yaco i ka kalako na mu vifuti viavo. Ce ku vuisa ndzolela ku mona ngecize va vengi va ka kala na vukovelelo vua ku hita mu visikola viaco. Nja viukilila cikuma ku tantekeya cingi ca vamuanetu va aluluile cifua ca miono yavo linga va hase ku puisamo ku va lania ku visikola viaco.

Mu nje ku singanieka ha muono uange tunde ha ntsimbu ize i tuakele mu cipundo ca ku tontola, tele kanda va nji mbatize na lelo, nje ku santsela Yehova mu ku tantekeya vantu va mangana. Va nji kuasa ku mu tantekeya vuino na ku mu lemesa vuino. Vamo va puile vanike kuli yange vakuavo vakuluntu. Cingi cavo va puile va ku visemua vieka. Vunoni nja muenenene ku vifua viavo na vilinga viavo ngecize va lema cikuma Yehova. Mua vusunga, nje ku santsela cikuma Yehova mu ku uana vavusamba va vengi va mana mu lukungukilo lueni, muomu nje ku lilongesa via vingi kuli vakevo.