1. Vusunga vuka vua lingisa vusoko vua Yehova ku likuata kumo?

KU PUA mutamba ua vusoko vua Yehova, ce ku tu vuisa ndzolela ya kama. Vika via lingisa ovu vusoko ku pua vua ciyulo na ku likuata kumo? Vumo vusunga vua pua muomu tu vose tue ku lihakela kapandi ka ku singimika ku tuamenena ca tumbika Yehova. Cili vene, ku ivuisisa vuino ku tuamenena ca tumbika Yehova ce ku vueza ku ku likata cetu.

2. Vihula vika tu kumbulula mu cilongesa cino?

² Mu cilongesa cino, tu handeka via ku tuamenena mu cikungulukilo. Ha kati ka viuma vi tu simutuila, tu kumbulula naua evi vuhula: Cipanga cika va kala naco vandumbuetu? Vuno vamuanetu vose va pua mitue ya vandumbuetu vose ni? Vuno mpoko i va kala nayo vakuluntu ha vamuanetu ya pua mumo lika na mpoko i va kala nayo mitue ya vindzivo ha masoko avo ni? Mu ku putuka, tu ci talenu vati tua pande ku muenamo vandumbuetu.

3. Vati tu hasa ku vueza ku seho i tua haka ku vipanga vi ve ku linga vandumbuetu?

³ Tua haka seho ya kama ku vandumbuetu ve ku fuitangana mu ku niunga masoko avo, ku ambulula muzimbu ua cili, na ku kuasa cikungulukilo. Vunoni tu hasa ku vueza ku seho i tua va haka mu ku hilula ha cifua ce ku va muenamo Yehova na Yesu. Kaha cikuavo ci hasa ku tu kuasa, ca pua ku hilula ha cifua ca kele na ku va muenamo kapostolo Paulu.

4. Vati Mbimbiliya ya muesa ngecize, Yehova ua haka seho ku vampuevo hamo lika na vamala?

 ⁴ Mbimbiliya ya muesa ngecize Yehova ua haka seho ku vampuevo hamo lika na vamala. Ca ku muenako, ya muesa ngecize ku sekulu ya ku livanga, Yehova ua hele sipilitu santu yeni ku vampuevo hamo lika na vamala, kaha na ku va hana ngolo ya ku linga vikomoueso ngeci mua ku handeka malimi a ku liseza-seza. (Vili. 2:1-4, 15-18) Kaha Yehova ua vuavesa vamala na vampuevo na sipilitu santu yeni linga va ka sike hamo na Kilistu. (Ngal. 3:26-29) Cikuavo naua, vampuevo na vamala vose tangua va ka tambula cilunguiso ca muono ka ue ku hua hano ha mavu. (Ku-So. 7:9, 10, 13-15) Kaha vose, cipue vamala ni vampuevo va tambula cipanga ca ku ambulula na ku longesa muzimbu ua cili. (Mat. 28:19, 20) Livulu lia vilinga lia muesa cipanga ca puisilemo umo ndumbuetu ua lizina Pilisila uze ua pangele hamo lika na yalieni Akuila, mu ku lomboluela vuino visoneka kuli umo mukuendze ua ku lilongesa ua lizina lia Apolo.—Vili. 18:24-26.

5. Vati Luka 10:38, 39, 42, ya muesa cifua ca kele na ku muenamo Yesu vampuevo?

⁵ Yesu ua singimikile cikuma vampuevo. Ka kavele cifua ci va kele na ku va muenamo vaFaliseo, muomu va kele na ku sembulula vampuevo kaha va kele na ku viana ku handeka navo ha mbunga. Ka va kele na ku tava cipue vene ku simutuila navo via Njambi. Vunoni Yesu ua kele na ku haka vampuevo mu vimpande via lova via mu lutsilielo via kele na ku simutuila na vandongesi veni vakuavo. * (Tandenu Luka 10:38, 39, 42.) Ua tavesele naua vampuevo vaye neni mu mangendzi a ku ambulula. (Luka 8:1-3) Kaha Yesu ua va hele civezikiso ca ku leka vapostolo ngecize na sanguka.—Yoa. 20:16-18.

6. Vati kapostolo Paulu ua muesele ngecize ua singimikile vampuevo?

⁶ Kapostolo Paulu ua vuluisile Timoteo a singimike vampuevo. Ua mu mamuine ku mona “vampuevo va vakuluntu ngue vanaye” na vahumbe ‘ngue vandumbueni.’ (1 Tim. 5:1, 2) Vutuhu Paulu ua lingile via vingi mu ku kuasa Timoteo ku pua Mukua Kilistu ua ku hia, vunoni ka suvile ngecize vanaye na vakuku ya Timoteo vakevo va livangele ku mu longesa ‘Visoneka via ku lela.’ (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Kaha mu mukanda ua tumine kuli vakua Loma, Paulu ua menekele vamo vandumbuetu mu ku va tumbula mpundu ha mazina. Ka muene lika cipanga ci va kele na ku linga vandumbuetu, vunoni ua muesele naua ku santsela ceni mu ku kala navo mu cikungulukilo.—Loma 16:1-4, 6, 12; Filp. 4:3.

7. Vihula vika tu hilula vuovuno?

⁷ Ngue mu vi na muesa vinanga vi na hiti, Mbimbiliya ka ya muesele na hamo hahi ngecize vamuanetu va kala na seho ku hiana vandumbuetu. Vandumbuetu vose va cilemo na vuhuanga, va pua vukuasi vua kama ku cikungulukilo kaha va tantekeya ngecize vilinga viavo via cili vie ku sambeya ciyulo na ku likata mu cikungulukilo. Vunoni kuli vimo vihula via tondeka ku vikumbulula. Ca ku muenako, omo lia vika Yehova ua tonda ngecize vandumbuetu va pue na ku fuika ku mitue vintsimbu vimo? Kaha mu ku linga vamuanetu vakevo lika va ve ku hangula ku pua vakuluntu ni vakua ku kuasa vipanga, vuno eci ca lomboloka ngecize vamuanetu vose va pua mitue ya vandumbuetu vose mu cikungulukilo ni?

8. Kuliya na Efeso 5:23, vuno vamuanetu vose va pua mitue ya vandumbuetu vose ni? Lombololeni.

⁸ Ku kumbulula muvatu, houe! Vamuanetu ka va puile mitue ya vandumbuetu mu cikungulukilo, Kilistu ikeye mutue uavo. (Tandenu  Efeso 5:23.) Mu vusoko, yala ua kala na mpoko hali mpueyeni. Vunoni muana ua yala ua ku mbatiza ka puile mutue ua vanaye. (Efe. 6:1, 2) Kaha mpoko i va kala nayo vakuluntu mu cikungulukilo hali vandumbuetu na vamuanetu, ya kala na nginga. (1 Tes. 5:12; VaHe. 13:17) Vandumbuetu va vazike vaze ka ve ku yoya naua na visemi vavo, ve ku tualelelaho ku singimika visemi na vakuluntu mu cikungulukilo. Vunoni, ngeci mua vamuanetu, vandumbuetu vaco navo Yesu ikeye lika ua pua mutue uavo.

9. Omo lia vika vintsimbu vimo, vandumbuetu ve ku tondeka ku fuika ku mutue?

⁹ Vunoni Yehova ua hana lika ku vamala va ku hangula, kapandi ka ku tuamenena ku longesa na ku lemesa mu cikungulukilo, vandumbuetu ka va va haneneko. (1 Tim. 2:12) Omo lia vika? Vusunga vua mu lingisamo vua pua vuze vua mu lingisile naua ku hangula Yesu ku pua mutue ua yala, ni nguetu Yehova ka tondele vusoko vueni vu kale mu liuayanga. Ngeci mukemuo, nga ci tondeka ngecize umo ndumbuetu a linge cipanga ci ve ku linga vamuanetu, Yehova ua tonda ngecize ndumbuetu uaco a fuike ku mutue.  * (1 Kol. 11:4-7) Kaha Yehova, ka tumbikile eci citume mu ku popolola vandumbuetu houe, vunoni ya pua njila ya va hana ya ku mueselamo ngecize va singimika ku tuamenena ca tumbika. Mu nima ya ku tantekeya evi, tu kumbululenu honi eci cihula: Mpoko ika va kala nayo mitue ya vindzivo na vakuluntu?

10. Vika vi hasa ku lingisa mukuluntu ku ivua cizango ca ku tumbikila masiko vamuanetu mu cikungulukilo?

¹⁰ Vakuluntu va lema Kilistu, kaha naua va lema “vampanga” va va va kundika kuli Yehova  na Yesu. (Yoa. 21:15-17) Ngeci mukemuo, omo lia ku tonda ku va niunga, mukuluntu a hasa ku limona ngue ua pua cisemi ni nguetu mutue ua vamuanaye mu cikungulukilo. Kaha vi hasa ku mu lingisamo, via pua ku singanieka ngecize nga mutue ua ndzivo ua kala na mpoko ya ku tumbika amo masiko mu ku niunga vusoko vueni, mukuluntu mu cikungulukilo neni a hasa ku tumbika amo masiko mu ku niunga vampanga va Njambi. Kaha vamo vamuanetu na vandumbuetu va hasa ku lingisa mukuluntu ku livua ngue ua pua mutue uavo mu lutsilielo, mu ku mu vundila a va lingileko vihangula. Vuno cili vene, vakuluntu na mitue ya vindzivo va kala na mpoko imo lika ni?

11. Haka ya lifuila mpoko ya mitue ya vindzivo na vakuluntu?

¹¹ Kapostolo Paulu ua muesele ngecize, ha kala cimo ku lifua ha mpoko i va kala nayo mitue ya vindzivo na vakuluntu. (1 Tim. 3:4, 5) Ca ku muenako, Yehova ua tonda vantu mu vusoko vononoke mutue ua ndzivo. (Kolo. 3:20) Kaha ua tonda vamuanetu mu cikungulukilo, vononoke vakuluntu. Ua tonda naua mitue ya vindzivo va niunge lutsilielo lua masoko avo, kaha na vakuluntu va niunge lutsilielo lua vamuanetu. Evi vivunga vivali via tondeka naua ku vi niunga mu visinganieka. Kaha ngeci mua mitue ya vindzivo, vakuluntu ve ku linga cose mu ku kuasa vampanga mu vintsimbu via visoti. (Tia. 2:15-17)  Cikuavo naua, Yehova ua tonda vakuluntu na mitue ya vindzivo va tuameke vitume vieni kaha “kati va pulakane viuma vi va na soneka,” mu Mbimbiliya.—1 Kol. 4:6.

12-13. Ngue mu ya muesa Loma 7:2, haka ya litepela mpoko ya mitue ya vindzivo na ya vakuluntu?

¹² Vunoni ha kala naua cimo ku litepa ha mpoko i va kala nayo vakuluntu na mitue ya vindzivo. Ca ku muenako, Yehova ua kundika vakuluntu cipanga ca ku pua vangazi, kaha ua va hana citeli ca ku tundisa vaze ka ve ku aluluka ku vipi viavo mu cikungulukilo. Vunoni eyi mpoko yaco ka i hanene ku mitue ya vindzivo.—1 Kol. 5:11-13.

¹³ Vunoni kuli imo mpoko ya hana Yehova ku mitue ya vindzivo, ize ka hanene ku vakuluntu. Ua tavesa mitue ya vindzivo ku panga masiko na ku kakateya masoko avo va ononoke. (Tandenu Loma 7:2.) Ca ku muenako, mutue ua ndzivo, ua kala na mpoko ya ku tumbika ntsimbu ika vana veni va na pande ku hiluka ha ndzivo. Kaha ua kala naua na mpoko ya ku va hana kasitiku nga va viana ku ononoka lisiko liaco. (Efe. 6:1) Kaha ngue mu ca pande, mutue ua ndzivo uze ue ku muesa cilemo, ue ku livanga ku hula mpueyeni ntsimbu kanda a tumbike masiko ha ndzivo, muomu neni na mpueyeni va pua “ntsitu imo.” *—Mat. 19:6

14. (a) Kuliya na mezi a ku Mako 10:45, omo lia vika Yesu ua fuila ku mu hangula ku pua mutue ua cikungulukilo? (b) Cipanga cika va kala naco vakua Civunga ca Vantuamena? (Talenu cikasa “ Cipanga ci va Kala Naco Vakua Civunga ca Vantuemena.”)

¹⁴ Ku hitila mu cikombelo, Yehova ua landele miono ya vose va kala mu cikungulukilo ni nguetu vantu vose. (Tandenu Mako 10:45; Vilinga  20:28; 1 Kol. 15:21, 22) Ngeci mukemuo, Yesu ua fuila ku mu hangula ku pua mutue ua cikungulukilo, muomu ikeye ua hele muono ueni mu ku pua cikombelo ca vantu vaco. Kaha mu ku pua mutue uetu, Yesu ua kala na mpoko ya ku tumbika masiko ku tuala ha cifua ca na pande ku yoyelamo nkala muanetu, masoko, na cikungulukilo cose kaha na ku tu kakateya ku a niunga. (Ngal. 6:2) Vutuhu ngoco, Yesu ke ku tu tumbikila lika masiko. Vunoni ue ku tu lisa mu lutsilielo na ku tu haka seho muntu ku muntu.—Efe. 5:29.

15-16. Vika mua lilongesa ku mezi a ndumbuetu Marley na muanetu Benjamin?

¹⁵ Vandumbuetu ve ku muesa ngecize va singimika Kilistu, mu ku kava ku tuamenena ca vamala va va hangula mu ku va niunga. Umo ndumbuetu ua ku Estados Unidos ua lizina Marley, ua lombolola mu vuihi cifua ci ve ku muenamo vandumbuetu vavengi eci cimpande caco. Ngueni: “Nja haka seho ya kama ku mutamba u nja kala nauo mu cikungulukilo na mu ku pua mpuevo ua ku somboka. Nje ku lihakela kapandi ka kama ka ku tualelelaho ku singimika yaliange na vakuluntu mu cikungulukilo. Kaha ce ku nji puila ca casi ku lingamo, muomu yaliange na vakuluntu ve ku nji singimika na ku nji santsela ku vipanga vi nje ku linga mu cikungulukilo.”

¹⁶ Vamuanetu ve ku muesa ngecize, ku tuamenena ca valumbunuka mu ku singimika cikuma vandumbuetu. Umo muanetu ua kala ku Inglaterra ua lizina Benjamin, ngueni: “Nje ku lilongesa via vingi ku vikumbululo via vandumbuetu ku viuano kaha na ku vinguli vi ve ku hana ku tuala ha cifua ca ku lilongeselamo Mbimbiliya na ku ambuluilamo. Mua vusunga, kuli yange vandumbuetu ve ku linga cipanga ca seho ya kama.”

17. Omo lia vika tua pande ku singimika cifua ca nonokelamo Yehova ku tuamenena?

¹⁷ Nga vose mu cikungulukilo, vamala, vampuevo, mitue ya vindzivo, na vakuluntu vevuisisa kaha naua va singimika ku tuamenena ngue mua ci nonokelamo Yehova, cikungulukilo ce ku kala mu ciyulo. Kaha helu lia viose, ce ku zumbangeya Tatetu ua muilu Yehova.—Visa. 150:6.