1. Vati ua fuile muono uenu tele kanda mu putuke ku lilongesa Mbimbiliya?

 VATI ua fuile muono uenu tele kanda mu putuke ku lilongesa Mbimbiliya na Vakaleho va Yehova? Cingi cetu ka tua lemene ku vuluka muono uaco. Citava cifua ci tue ku muenamo viuma na vuntu vuetu, via litombuele na mavu ano. Ni nguetu, tua kele na ku kava viuma via mavu ku tuala ha via cili na via vipi. Nga ngoco, kaha ka tua kele “na ku-lavelela cahi, na Njambi uahi kuli enu hano ha mavu.” (Efe. 2:12) Vunoni mu nima ya ku putuka ku lilongesa Mbimbiliya, viose evi via alulukile!

2. Vika mua nongonuene mu mua kele na ku lilongesa Mbimbiliya?

² Mu mua kele na ku lilongesa Mbimbiliya, mua putukile ku nongonona ngecize mua kala na Isuenu ua muilu ua mi lema cikuma. Mua nongonuene ngecize nga mu tonda kuya ku mutima ua Yehova na ku pua mutamba ua vusoko vueni, mua pande ku alulula viuma via kama mu muono uenu, mu cifua ci mue ku muenamo viuma na mu visinganieka. Kaha ce ku tondekele naua ku lilongesa ku yoya muaya vitume vieni via ku hiana.—Efe. 5:3-5.

3. Kuliya na Kolose 3:9, 10, vika Yehova a tonda kuli yetu kaha vika tu simutuila mu cilongesa cino?

³ Sakatanga na Tatetu ua muilu Yehova, ua kala na mpoko ya ku hangula vati vantu va ku vusoko vueni va na pande ku yoya. Kaha ua tonda ngecize ntsimbu kanda va tu mbatize, tua pande ku lihakela kapandi ka ku ‘zula vuntu vua laza na vilinga viavuo.’ * (Tandenu Kolose 3:9, 10.) Cino cilongesa, ci kuasa vaze va tonda ku va mbatiza ku kumbulula vihula vitatu:  (1) Vuntu vua laza vua pua vuka? (2) Omo lia vika Yehova ua tonda tu zule vuntu vuaco? (3) Vati tu hasa ku lingamo? Kaha kuli etu va tu mbatiza laza, cino cilongesa, ci tu kuasa ku tantekeya vati tu hasa ku liniunga ku vilinga via laza via vuntu vuetu linga kati vi tu hilukile.

4. Vati vie ku fua vilinga via muntu nga ali mu “vuntu vua laza”?

⁴ Muntu ua kala na “vuntu vua laza,” ue ku singanieka na ku linga viuma mu cifua ca zendamena ku vupi. A hasa ku pua mukua lizangamena, mukua ku niengua vuasi, ke ku santsela na mukua ku lihalesa. A hasa ku lema ku mona via vuntselentsele na ku tala vifilme via mazilo ni via vukenia. Vunoni ua kala na vimo vifua via cili ngeci mua ku livua mulonga nga na ku handeka ni ku linga vimo ka via sungamene. Vunoni ka kele na cizango ca ku puamo ca ku alulula visinganieka na vilinga vieni.—Ngal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Vuno citava ku zula vuntu vua laza mu vutuntu ni? Lombololenu. (Vilinga 3:19)

⁵ Mu ku linga ka tua tantulukile, na umo uahi a hasa ku litundisa mu vutuntu visinganieka na vizango via ku viha mu mutima. Vintsimbu vimo, tu ka pua vene na ku linga ni ku handeka viuma vi tu ka liveya vene mu nima ya ntsimbu. (Yele. 17:9; Tia. 3:2) Vunoni mu tue ku zula vuntu vua laza, visinganieka na vilinga via vusitu ka vie ku tu tuamenena naua. Kaha tue ku pua muntu ua cifua ceka.—Isaya 55:7; tandenu Vilinga 3:19.

6. Omo lia vika Yehova ua tonda tu zule visinganieka na vilinga via ku viha via vuntu vua laza?

⁶ Yehova ua tonda tu zule visinganieka na vilinga via ku viha, muomu ua tu lema mua kama kaha ua tonda tu yoye mu ndzolela. (Isaya 48:17, 18) A tantekeya ngecize vaze ve ku kava masungu avo a api, ve ku liyandesa vavenia na ku yandesesako vakuavo. Ue ku ivua ku vavala ku mutima nga a tu mona tu liyandesa etu vavene na ku yandesesako vakuetu.

7. Kuliya na Loma 12:1, 2, cihangula cika tua kala naco?

⁷ Vamo vavusamba na vavusoko vuetu, ha katete va hasa ku tu tsopa, omo lia ku seteka ku alulula vuntu vuetu. (1 Pet. 4:3, 4) Va hasa ku handeka nguavo, tua kala na mpoko ya ku linga viose vi tu na zange kaha ka tua pandele  ku tavesa vakuetu va tu leke vika tua pande ku linga. Vunoni ku viana vitume via Yehova, ka ca lombolokele ku pua muntu ua ku zituka. Ca pua ku tava mavu a Satana a tu munge na ku tu tuamenena akeo. (Tandenu Loma 12:1, 2.) Tu vose tua pande ku linga eci cihangula: Ku tualelelaho ku kala na vuntu vuetu vua laza vuze vua hitukila ha vupi na mavu a Satana, ni ku tavesa Yehova a tu alulule na ku tu puisa muntu ua cili cikuma.—Isaya 64:8

8. Vika vi hasa ku tu kuasa ku vula visinganieka na vilinga via ku viha?

⁸ Yehova a tantekeya ngecize tu ka tondeka ntsimbu na ku lihakela kapandi ka kama linga tu hase ku viana visinganieka na vilinga via ku viha. (Visa. 103:13, 14) Ngeci ue ku tu hana mana, ngolo na vukuasi vukuavo vua tondeka linga tu hase ku alulula vuntu vuetu ku hitila mu Lizi lieni, sipilitu yeni na lukungulukilo lueni. Mua vusunga, laza uasa ku tu kuasa. Tu hilulenu honi vimo vinanga vi mu hasa ku puisamo linga mu hase ku zula vuntu vua laza mu vutuntu na ku heta ku mbatizimu.

9. Lizi lia Njambi li hasa ku mi kuasa ku linga vika?

⁹ Pangesenu Mbimbiliya mu ku lihilula enu vavene na civando. Lizi lia Njambi lia pua ngue katalelo, li hasa ku mi kuasa ku hilula cifua ci mue ku singaniekelamo, vihandeka vienu kaha na vilinga vienu. (Tia. 1:22-25) Kaha mulongisi uenu ua Mbimbiliya na vamuanetu vakuavo va kuhia, va ka mi hana vukuasi vu mu tondeka. Ca ku muenako, va hasa ku pangesa Visoneka via ku Lela mu ku mi kuasa mu nongonone vuhasi vuenu na vuzeye vuenu. Va hasa ku mi longesa mua ku uanena mizimbu ya tunda mu Mbimbiliya, ize i hasa ku mi kuasa ku vula vilinga vienu via ku viha. Kaha Yehova ua liviukisila mu ku mi kuasa ha ntsimbu yose i mu tonda vukuasi. A tantekeya vuino mua ku mi kuasela kaha naua tantekeya vuino mutima uenu. (Visi. 14:10; 15:11) Ngeci mukemuo, lihakelenu kapandi ka ku vundila kuli ikeye na ku lilongesa Lizi lieni matangua ose.

10. Vika mua lilongesa ku muzimbu ua va Elie?

¹⁰ Kalenu na vusunga ngecize vitume via Yehova vikevio via hiana seho. Viose vie ku tu vundila Yehova, vie ku tu kuasa etu vavene. Vaze ve ku yoya muaya vitume vieni, ve ku livua ku pua va seho, ve ku kala na vutumbe mu muono kaha na ndzolela ya vusunga. (Visa. 19:7-11) Vunoni vaze ve ku sembulula vitume via Yehova, ve ku likokela visoti vie ku iza mu ku linga vilinga via vusitu. Evi vikevio via handekele umo yala ua lizina Elie, ku tuala ha ku viana vitume via Njambi. Visemi veni, va pua Vakaleho va Yehova. Vunoni mua puile kankavala, Elie ua putukile ku likata na vavusamba va ku vihia. Ngeci ua likovelesele mu ku fuenia vidroga, mu vupangala na mu ku punda. Ivene Elie ngueni: “Mu ku hita ca miaka, ua putukile honi ku pua mukua vutenu na vukenia.” Kaha naua litavelele ngueni: “Nja putukile ku linga viose vize vi va nji longesele ngecize ka via pandele ku vilinga kuli Mukua Kilistu.” Vunoni Elie ka suvile vi va mu longesele ku vunike. Ngeci mu nima ya ntsimbu, ua putukile naua ku lilongesa Mbimbiliya. Ua hasele ku vula vilinga vieni via ku viha kaha va mu mbatizile mu 2000. Vati ku yoya muaya vitume via Yehova ca mu kuasele? “Lelo lino, nja kala honi na ciyulo ca mu visinganieka na mutima ua ku lela.” * Ngue mua muesa ou muzimbu, vaze ve ku viana vitume via Yehova, ve ku liyandesa vavene. Vutuhu ngoco, Yehova ua kala na cizango ca ku va kuasa linga va aluluke.

11. Viuma vika ua zinda Yehova?

 ¹¹ Lilongesenu ku zinda viuma via zinda Yehova. (Visa. 97:10) Mbimbiliya ya muesa ngecize Yehova ua zinda “meso eku lihalesa, lilimi lia makuli, na mavoko eku muania maninga a ku zela mulonga.” (Visi. 6:16, 17) Cikuavo naua, ua “zinda cikuma mukua ku lema ku tsiha na mukua ku onga.” (Visa. 5:6) Yehova ua zinda evi vilinga mu cifua ca ku linga, ua nongesele vakua vilinga viaco ku matangua a Noa, muomu va sulisile mavu na luozi. (Njen. 6:13) Tu hilulenu naua ha lungano lukuavo. Ku hitila muli kapolofeto Malakiya, Yehova ua handekele ngueni, ua zinda vaze ve ku linga vutumbe vua ku kondola mukua ndzivo yavo. Njambi ue ku viana ku lemesa cavo kaha tangua va ka litavela ku meso eni omo lia vilinga viavo.—Mal. 2:13-16; VaHe. 13:4.

12. Vika ca lomboloka ‘ku zinda via vupi?’

¹² Yehova ua tonda ‘tu zinde via vipi.’ (Loma 12:9) Lizi “zindenu” li va pangesa ha cinimbu eci, lia lomboloka ku zinda cuma na mutima uetu uose kaha na ku ci vuila niengo. Singaniekenu vati mu livua ku mutima nga va mi hana via kulia via ku vola. Ku singanieka lika hali evi, ci hasa ku mi niengeniesa ku mbunge. Na vuno vene, ku singanieka ha ku linga viuma via zinda Yehova, mukemuo mu ca pande ku tu lingisa ku mutima.

13. Omo lia vika tua pande ku niunga visinganieka vietu?

¹³ Niungenu visinganieka vienu. Viuma vi tue ku singanieka, vikevio vie ku tuamenena vilinga vietu. Ngeci mukemuo, Yesu ua tu longesele ku viana visinganieka vize vi hasa ku tu lingisa vupi vua kama. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Tu vose, tua tonda kuya ku mutima ua Tatetu ua muilu, ni vati? Ngeci mukemuo, capua ca seho ku viana mu ntsimbu oyo vene, nkala visinganieka via ku viha vi tu iza mu mutue!

14. Vika eku muesa mezi etu kaha vihula vika tua pande ku kumbulula?

¹⁴ Niungenu vihandeka vienu. Yesu ua handekele ngueni: “Viose vi tuhuka mu kanua vie ku fuma ku mutima.” (Mat. 15:18) Cili vene, vihandeka vietu vie ku muesa vuntu vuetu vua mu kati. Ngeci mukemuo, lihulenu nguenu: ‘Vuno nje ku viana ku handeka makuli cipue ku handeka vusunga ci nji kokela visoti ni? Nga nja ambata ni nja somboka, vuno nje ku liniunga via ku lisakalala via masungu na vakua vilio vieka ni? Vuno nje ku liniunga mu vutuntu ku handekesi via mazilo ni? Vuno nje ku  kumbulula na civuovuo nga kuli umo na nji nienguesa ni? Ku hilula ha vihula evi, ci hasa ku mi kuasa cikuma. Vihandeka vienu via pua ngue vimbutau via ha cizalo. Nga mu patununa vimbutau, ci ka mi puila ca casi ku zula cizalo caco. Na vuno vene, nga mu lihakela kapandi ka ku viana handekesi ya kasahuntu, ya visaki na ya mazilo, ci ka mi puila ca casi ku zula vuntu vua laza.

15. Vika via lomboloka ku sukika vuntu vuetu vua laza ‘ha citi’?

¹⁵ Lihakelenu kapandi ka ku linga viose ovio vi tondeka. Kapostolo Paulu ua pangesele lizi lia ngolo, mu ku tu muesa kapandi ka tua pande ku lihakela mu ku alulula vuntu vuetu. Ua sonokele ngueni, tua pande ku ‘sukika’ vuntu vuetu vua laza ha citi. (Loma 6:6) Ni nguetu, tua pande ku kava lungano lua Kilistu. Kilistu ua tavele ku mu sukika, linga a ye Yehova ku mutima. Na vuno vene, tua pande ku sukika vilinga na visinganieka vietu via ku pihia linga tu ye Yehova ku mutima. (Yoa. 17:3; 1 Pet. 3:21) Linga tu ka hase ku yoya mu ndzolela ku miaka yose, noho tu puisemo evi vinanga na ku kala na mutima ua ku lela. Vulukenu ngecize, Yehova na limo litangua liahi a ka alulula vitume vieni kuya yetu ku mitima. Vunoni yetu tua pande ku aluluka linga tu hase ku litombola na vitume vieni.—Isaya 1:16-18; 55:9.

16. Omo lia vika tua pande ku tualelelaho ku lihakela kapandi ku luisa vuzeye vuetu?

¹⁶ Tualelenuho ku luisa vuzeye vuenu. Ambe mu nima ya mbatizimu, kasi mu ka tondeka ku tualelelaho ku luisa vuzeye vuenu. Halakanenu muzimbu ua Maurício. Mua puile mukuendze, ua puile mukua vundeyi. Kaha mu mina ya ntsimbu ua liuanene na vangamba va Yehova na ku putuka ku lilongesa Mbimbiliya. Vunoni mu nima ya ku alulula muono ueni, va mu mbatizile mu 2002. Vutuhu ue ku pangela honi Yehova mu miaka ya ingi, vunoni Maurício ua litavelele ngueni: “Vintsimbu vimo, nje ku pinda na visinganieka vie ku henga.” Vunoni ke ku tavesa citanga caco ci mu zeyese. Ua handekele naua ngueni: “Nje ku uana ku simpa na ku tantekeya ngecize nga nji viana vizango viaco nje kuya Yehova ku mutima.” *

17. Ku kaniamesa cika mua uana ku muzimbu ua va Nabiha?

¹⁷ Vundilenu vukuasi vua Yehova kaha kulahelenu  mu sipilitu santu yeni kati mu ngolo yenu vavene. (Ngal. 5:22; Filp. 4:6) Nga tu tonda ku zula vuntu vua laza na ku vu viana linga kati vu tu hilukile, tua pande ku lihakela kapandi ka kama. Halakanenu muzimbu ua vaNabiha. Ise ua mu tinine tele ali na miaka 6. Ivene ngueni: “Evi via nji kokele vitanga via kama mu visinganieka. Nabiha ua putukile ku kola na vuniengue vua kama na ku pua mukua luozi. Ua putukile ku landesa vidroga, ngeci va mu kuatele na ku mu soka mu kamenga mu imo miaka. Kaha vamuanetu va kele na ku ambulula mu kamenga, va putukile ku lilongesa neni Mbimbiliya. Ngeci Nabiha ua putukile ku alulula muono ueni. Ivene ngueni: “Vilinga viange viose, via puile via viasi ku likelavio. Vunoni ku likela ku sipa, ca puile ca cikalu havueni.” Ngeci ua pindile na citanga caco muaka ua mutuntu, amba a hase ku civula. Vika via mu kuasele ku vula citanga ca cikalu ngecize? Kaha naua ngueni: “Cuma ca kama ca nji kuasele ku likela ku sipa, ca puile ku vundila ku sua kumo kuli Yehova.” Lelo lino, ue ku leka vakuavo ngueni: “Njili na vusunga ngecize nga yange nja hasele ku aluluka na kuya Yehova ku mutima kaha muntu uose ouo a hasa ku lingamo!” *

18. Kuliya na 1 Kolintu 6:9-11, vika va hasa ku linga cingi ca vangamba va Njambi?

¹⁸ Ku sekulu ya ku livanga, vamo vamala na vampuevo va hanguile Yehova mu ku ka sika na muaneni Kilistu, va puile vakua vilinga via ku viha. Vamo va puile vakua vupangala, vakua vundeyi, na vezi. Vunoni na vukuasi vua sipilitu ya Njambi, va hasele ku alulula vuntu vuavo. (Tandenu 1 Kolintu 6:9-11.) Na vuno vene, lelo lino Mbimbiliya ya kuasa makulukazi na makulukazi a vantu, ku alulula vuntu vuavo. * Vantu vaco, va hasa ku vula viuma via va tenguile. Lungano luavo lua muesa ngecize mu hasa ku alulula vuntu vuenu na ku vula vilinga via ku vihia linga mu hete ku mbatizimu.

19. Vika tu ka lilongesa mu cilongesa ci na hatako?

¹⁹ Mu nima ya ku zula vuntu vua laza, vaze va ve ku mbatiza va pande naua ku lihakela kapandi ka ku zala vuntu vua vuha. Mu cilongesa ci na hatako, tu ka simutuila vati tu hasa ku lingamo kaha na vati vakuetu va hasa ku tu kuasa.