1-2. Vati lungano lua kapostolo Paulu lu hasa ku kuasa vakuluntu lelo lino?

 KAPOSTOLO PAULU ua lemene cikuma vamuanaye mu lutsilielo. Ngeci ua fuitanganene mu ku va kuasa. (Vili. 20:31) Ngeci mukemuo, vamuanaye mu lutsilielo navo va mu lemene cikuma. Ca ku muenako, tangua limo vakuluntu va mu Efeso omo va salesele Paulu “va lilile cikumakuma.” (Vili. 20:37) Ngeci lelo lino, vakuluntu mu vikungulukilo navo va lema cikuma vamuanaye mu lutsilielo, kaha ve ku linga cose mu ku va kuasa. (Filp. 2:16, 17) Vunoni vintsimbu vimo, vakuluntu ve ku liuana na vimo vitanga. Vika vi hasa ku va kuasa ku vula vitanga viaco?

² Vakuluntu, va hasa ku hilula lungano lua Paulu. (1 Kol. 11:1) Paulu ka kele na ngolo ya vungelo, muomu neni ua puile muntu ua ku hona ku tantuluka. Kaha vintsimbu vimo, ca kele na ku mu kaluuila ku linga via cili. (Loma 7:18-20) Cikuavo naua, ua hitile mu visoti via ku liseza-seza. Vunoni ka zeyele cipue ku zimbalesa ndzolela yeni. Mu ku tambuluisa Paulu, vakuluntu va hasa ku vula vitanga vi ve ku pinda navio, na ku niunga ndzolela yavo omo va pangela Yehova. Tu talenu vati va hasa ku lingamo?

3. Vika tu hilula mu cilongesa cino kaha vika vikuavo tu lilongesa?

³ Mu cilongesa cino, tu hilula vitanga viuana vi ve ku lihita navio vakuluntu: (1) ku uana ntsimbu ya ku ambulula na ya ku puisamo viteli viavo vikuavo, (2) ku uana ntsimbu ya ku kaniamesa vamuanaye mu lutsilielo, (3) ku pinda na vuzeye vuavo kaha (4) ku pinda na vipenga via vakuavo. Kaha tu lilongesa naua vati kapostolo Paulu ua vulile nkala citanga caco na vati vakuluntu va hasa ku mu tambuluisa.

4. Omo lia vika vakuluntu ci hasa ku va kaluuila ku ambulula ngue mu ca pande?

⁴ Vi ca puila ca cikalu. Vakuluntu va kala na viteli vikuavo via vingi mu ku vueza ku ku tuamenena cipanga ca ku ambulula. Ca ku muenako, cingi cavo ve ku pua vantuamena va ciuano ca mu kati ka simano na ku endesa Cilongesa ca Mbimbiliya mu Cikungulukilo. Kaha ve ku hana naua vimpande vikuavo. Cikuavo naua, ve ku longesa vutongue kuli vakua ku kuasa vipanga kaha na ku tualelelaho ku kaniamesa vamuanaye mu lutsilielo. (1 Pet. 5:2) Vamo vakuluntu va kala mu cipanga ca ku tunga na ku niunga Vindzivo via Vuangana na vindzivo vikuavo via lukungulukilo. Kaha ngeci mua vose mu cikungulukilo, navo cipanga ca seho ya kama ci va kala naco ca pua ku ambulula muzimbu ua cili.—Mat. 28:19, 20.

5. Lungano luka ua sile Paulu ku tuala ha ku ambulula?

⁵ Lungano lua Paulu. Lihungu lia kuasele Paulu ku ambulula lia kala ku Filipu 1:10, kuze kua tu mamuna tu “tantekeye viuma via hiana ku viuka.” Paulu neni ua kavele eci cimamuna ceni. Ua tantekeyele ngecize va mu kundika cipanga ca ku ambulula. Kaha mu miaka yose ya ambuluile, ua tuamekele cipanga caco ku lutue lua viose. Ua ambuluile “ku meso a vose na ku ndzivo ku ndzivo.” (Vili. 20:20) Ka hanguile ntsimbu imo lika ya ku pua na ku ambulula ni litangua limo lika mu simano houe. Ua kele na ku pangesa nkala vukovelelo vua mu solokelele mu ku ambulula! Ca ku muenako, mua kele na ku vandamena vakuavo ku Atena, ua ambuluile muzimbu ua cili ku cimo civunga ca vakua lutsimo kaha vamo ha kati kavo va tavele. (Vili. 17:16, 17, 34) Kaha cipue mua kele mu “malenge,” Paulu ua ambuluilile vose va mu solokelele.—Filp. 1:13, 14; Vili. 28:16-24.

6. Vutongue vuka Paulu ua longesele ku vakuavo?

⁶ Paulu ua pangesele vuino ntsimbu yeni. Kaha vintsimbu via vingi ua kele na ku lania vakuavo linga va ambulule neni. Ca ku muenako, mu vungendzi vueni vua vumisionaliu, ua laniene Yoano Mako kaha mu vungendzi vua mu civali ua laniene Timoteo. (Vili. 12:25; 16:1-4) Mua vusunga, Paulu ua lihakelele kapandi ka ku longesa ava vamala vati va hasa ku viukisa cikungulukilo, ku kaniamesa vampanga na ku pua valongisi va vutongue.—1 Kol. 4:17.

7. Vati vakuluntu va hasa ku kava cimamuna ca Paulu ca ku Efeso 6:14, 15?

⁷ Vi tu lilongesaho. Vakuluntu va hasa ku tambuluisa kapostolo Paulu, kati lika mu ku ambulula ku ndzivo na ndzivo, vunoni mu ku liviukisila linga va ambulule hose-oho ha va uanena vukovelelo vua ku lingamo. (Tandenu Efeso 6:14, 15.) Ca ku muenako, va hasa ku ambulula nga va nayi mu ku landa-landa viuma  ni nga vali ku vipanga. Ni nga vali mu cipanga ca ku tunga imo ndzivo ya lukungulukilo, va hasa ku ambuluila vantu va lihata na ndzivo i vali na ku tunga ni vakua ku va landesa viuma. Kaha naua ngeci mua Paulu, va hasa ku pangesa ntsimbu i ve ku kala mu lihia mu ku longesa vakuavo vutongue ngeci mua vakua ku kuasa vipanga.

8. Vintsimbu vimo, mukuluntu a hasa ku tondeka ku linga vika?

⁸ Vakuluntu ka va pandele ku tavesa vipanga via mu cikungulukilo ni vene via mu lukungulukilo, vi va honouese ku ambulula. Vintsimbu vimo citava va viane vimo viteli linga va hase ku puisamo viteli vi va kala laza navio. Ca ku muenako, mu nima ya ku vundila va hasa ku nongonona ngecize ka va hasa ku puisamo citeli ca ciha ca ku hona ku tanganesa viteli vikuavo via seho vi va kala navio. Viteli viaco via seho via pua viuma ngeci mua, ku tuamenena ku lemesa mu vusoko nkala simano, ku tuhuka mu lihia ku sua kumo, ni ku longesa vana vavo cipanga ca ku ambulula. Vamo vakuluntu ce ku va kaluuila ku viana viteli via mu lutsilielo. Vunoni va kale na vusunga ngecize Yehova ue ku ivuisisa cizango cavo ca ku tonda ku puisamo vuino viteli vieka vi va kala navio laza.

9. Citanga cika va kala naco vakuluntu va kala na via vingi via ku linga?

⁹ Vi ca puila ca cikalu. Vangamba va Yehova ve ku hita mu visoti via vingi. Kaha kuno ku matangua a ku kotokela, tu vose tua tondeka ku tu kaniamesa, ku tu kuasa na ku tu lembezieka. (1 Tes. 5:14) Vunoni vakuluntu va pande ku tantekeya ngecize ka va hasa ku manusula visoti viose vi ve ku pinda navio vamuanaye. Vutuhu ngoco, Yehova ua tonda va lihakele kapandi ka ku kaniamesa na ku niunga vampanga veni. Vati vakuluntu va kala na via vingi via ku linga, va hasa ku uana ntsimbu ya ku kaniamesa vamuanaye?

10. Kuliya na 1 Tesalonika 2:7, vati Paulu ua niungile vampanga va Yehova?

¹⁰ Lungano lua Paulu. Paulu ua kele na ku tonda vinjila via ku sangalelamo vamuanaye na ku va kaniamesa. Ca pua ca cili ku vakuluntu lelo lino ku tambuluisa lungano lua Paulu mu ku muesa cilemo kuli vamuanaye. (Tandenu 1 Tesalonika 2:7.) Paulu ua kaniamesele vamuanaye ngecize, ua va lema kaha Yehova neni ua va lema. (2 Kol. 2:4; Efe. 2:4, 5) Paulu ua puisile vamuanaye mu lutsilielo, ku pua vavusamba veni kaha ua lemene ku sikama navo. Cikuavo naua, ua muesele ngecize ua va kulahela mu ku va leka vuzeye vueni na viuma via kele na ku mu umisa mutima. (2 Kol. 7:5; 1 Tim. 1:15) Vutuhu ngoco, Paulu ka kele na ku tuala mana ku visoti vieni ivene. Vunoni ku ku kuasa vamuanaye.

11. Omo lia vika Paulu ua kele na ku mamuna vamuanaye mu lutsilielo?

¹¹ Vintsimbu vimo, ca tondekele Paulu a mamune  vamuanaye mu lutsilielo. Vunoni ka puisile vimamuna viaco ngue vuhitilo vua matoto eni houe. Ua kele na ku va mamuna, muomu ua va hakele seho kaha ua tondele ku va niunga ku vusonde vua ku liseza-seza. Ua asiuisile vimamuna vieni na ku linga cose, linga vamuanaye va ka vi tave. Ca ku muenako, mu mukanda ua sonekelele vakua Kolintu, Paulu ua va mamuine ca ku hona ku vongoloka. Kaha mu nima ya ku va tuma mukanda uaco, ua va tumine naua Tito. Ua lingilemo, muomu ua tondele ku tantekeya vati vamuanaye va muenenemo mukanda uaco. Mua vusunga. ua vuile ndzolela ya kama, mua tantekeyele ngecize vamuanaye va lemene mukanda uaco!—2 Kol. 7:6, 7.

12. Vati vakuluntu va hasa ku kaniamesa vamuanaye?

¹² Vi tu lilongesaho. Vakuluntu va hasa ku tambuluisa lungano lua Paulu, mu ku sikama na vamuanaye. Imo njila i va hasa ku lingamo, ya pua ku livanga ku heta ku viuano, linga va hase ku simutuila vuino na vamuanaye. Kaha vintsimbu via vingi, ku kaniamesa vamuanetu ka ce ku tondeka ntsimbu ya kama, vunoni tuviminutu lika. (Loma 1:12; Efe. 5:16) Mukuluntu ue ku kava lungano lua Paulu, ue ku kaniamesa naua vamuanaye na Lizi lia Njambi kaha na ku va hana vusunga ngecize Njambi ua va lema. Cikuavo naua, neni ue ku muesa ngecize ua va lema. Ue ku simutuila navo ku sua kumo kaha ue ku tonda vukovelelo vua ku va sangala. Nga ci tondeka ku mamuna umo muanetu, mukuluntu na pande ku puisa Lizi lia Njambi ku pua luvula lua cimamuna ceni. Vutuhu ka pandele ku ongoloka, vunoni na pande ku muesa ngozi na ku singanieka ku tuala ha vati mpanga a tambula mezi aco.—Ngal. 6:1.

13. Vati vuzeye vua vakuluntu vu hasa ku va vuisa vakevo vavene ku mitima?

¹³ Vi ca puila ca cikalu. Vakuluntu ka va tantulukile. Kaha ngeci mua muntu uose, navo ve ku sevuka. (Loma 3:23) Vintsimbu vimo, ci hasa ku va kaluuila ku mona vipenga viavo mu njila ya cili. Ca ku muenako, vamo va hasa ku tuala mana ku viuma ka va hasa ku linga, kaha eci ci hasa ku va zeyesa. Vakuavo co, va hasa ku sembulula visevuka viavo, kaha omo lia ku lingamo va hasa ku sembulula seho ya ku pangela ha vuntu vuavo.

14. Kuliya na Filipu 4:13, vati ku likehesa ca kuasele kapostolo Paulu ku pinda na visevuka?

¹⁴ Lungano lua Paulu. Na ku likehesa cose, Paulu ua litavelele ngecize ka kele na ku hasa ku pinda na visevuka vieni ivene. Kaha ua tondekele vukuasi vua Njambi. Ku laza, Paulu ua puile muntu ua mukalu kaha mukua ku yandesa Vakua Kilistu na vukenia. Vunoni mu nima ya ntsimbu ua litavelele visevuka vieni kaha ua tavele cifua ca kele na ku muenamo viuma na vuntu vueni. (1 Timoteo 1:12-16) Kaha  na vukuasi vua Yehova, Paulu ua hasele ku pua kaniungi ua cilemo, cikeketima na mukua ku likehesa. Vutuhu ua tantekeyele vuino vipenga vieni, vunoni ua hanguile ku kulahela mu ku ecela ca Yehova, kati ku sakatela ha visevuka vieni. (Loma 7:21-25) Ka lavelelele vutantuluke muli ikeye ivene. Vunoni ua lihakelele kapandi ka ku alulula vuntu vueni kaha na ku likehesa cose, ua kulahelele mu vukuasi vua Yehova linga a puisemo cipanga ceni.—1 Kol. 9:27; tandenu Filipu 4:13.

15. Vati vakuluntu va pande ku muenamo visevuka viavo?

¹⁵ Vi tu lilongesaho. Vie ku lingisa muntu ku mu hangula ku pua mukuluntu kati vutantuluke. Vunoni Yehova, ua tonda va litavele ngecize navo ve ku sevuka kaha va pande ku pangela ha vuntu vuavo. (Efe. 4:23, 24) Nkala mukuluntu, na pande ku lihilula na Lizi lia Njambi na ku mona haka na pande ku pangela ku tuala ha vuntu vueni. Nga a lingamo, kaha Yehova a ka mu kuasa ku puisamo vuino vipanga vieni na ku pua muntu ua ndzolela.—Tia. 1:25.

16. Vika vi hasa ku soloka nga mukuluntu a tuala cikuma mana ku visevuka via vakuavo?

¹⁶ Vi ca puila ca cikalu. Omo lia ku kala hamo lika na vamuanaye mu cikungulukilo, vakuluntu va hasa ku tantekeya visevuka viavo. Kaha nga ka va zangamene, vakuluntu va hasa ku futuka ku mutima, ku pua va vakalu, ni ku paya ntsimbu yose vamuanaye omo liaco. Paulu ua mamuine Vakua Kilistu ngueni, Satana a kevua ndzolela ya kama nga va linga evi.—2 Kol. 2:10, 11.

17. Vati Paulu ua kele na ku muenamo vamuanaye?

¹⁷ Lungano lua Paulu. Ua kele na ku lihakela kapandi ka ku mona vamuanaye mu njila ya cili. Vutuhu ua tantekeyele vuino visevuka viavo, muomu vintsimbu vimo neni via kele na ku mu kuata, vunoni ua tantekeyele ngecize ku sevuka ka ca lombolokele ku pua muntu ua ku viha. Ua lemene vamuanaye kaha ua tualele mana ku vifua viavo via cili. Muomu nga va kele na ku lihakela kapandi ka ku linga via cili kaha va kele na vutumbe vua cili, vunoni va tondekele lika vukuasi.

18. Vika mua lilongesa ku tuala ha cifua ca manusuililemo Paulu citanga ca Yondiya na Sintike? (Filipu 4:1-3)

¹⁸ Ca ku muenako, tu hilulenu vati Paulu ua manusuililemo cimo cisoti ca kele ha kati ka vandumbuetu vavali va mu cikungulukilo ca Filipu. (Tandenu Filipu 4:1-3.) Yondiya na Sintike, va kele na ku lipindisa, vutuhu ngoco Paulu ka va payele. Vunoni ua tualele mana ku vifua viavo via cili. Vaze vandumbuetu vaco, va puile va lutsilielo kaha va pangelele Yehova mu miaka ya ingi. Paulu ua tantekeyele ngecize va lema Yehova. Kaha mu ku linga ua va muene mu njila ya cili, ua va kaniamesele linga va lihambe. Kaha cifua ca va muenenemo, ca mu lingisile naua ku niunga ndzolela yeni na ku tualelelaho ku likata na vamuanaye va mu cikungulukilo caco.

19. (a) Vati vakuluntu va hasa ku mona vamuanaye mu njila ya cili? (b) Vika mua lilongesa ha cikupulo ca muesa mukuluntu ali na ku komba mu Ndzivo ya Vuangana?

 ¹⁹ Vi tu lilongesaho. Vakuluntu ve ku lihakela kapandi ka ku tuala mana ku vifua via cili via vamuanaye. Vutuhu tu vose ku tua tantulukile, vunoni tu vose tua kala naua na vifua via cili. (Filipu 2:3) Vutuhu vintsimbu vimo, ce ku tondeka vakuluntu va sungamese vamuanaye, vunoni ngeci mua Paulu, va pande ku linga cose mu ku tuala mana ku vuntu vua cili vua vamuanaye, kati ku visevuka viavo cipue via mu vilinga ni ku mezi. Va pande ku tuala mana ku cilemo ca kala naco muanaye kuli Yehova, ku lukakatela lueni kaha na ku cizango ceni ca ku linga via cili. Vakuluntu ve ku mona vamuanaye mu njila ya cili, ve ku lingisa cikungulukilo ci kale na ntuima kaha na ndzolela.

20. Vati vakuluntu va hasa ku tualelelaho ku lilongesa ku lungano lua Paulu?

²⁰ Enu vakuluntu, ku tualelelaho ku lilongesa lungano lua kapostolo Paulu ci ka mi kuasa cikuma. Ca ku muenako, mu Índice das Publicações, mu hasa ku tondesesa ha mutue “Paulo” kaha mu muintsi lia mutue “Exemplo Para os Anciãos.” Kaha omo mu tanda vimo vimpande via kala muintsi lia mutue uaco, lihulenu nguenu: ‘Vati lungano lua Paulu lu hasa ku nji kuasa ku niunga ndzolela yange oku nji puisamo citeli cange ca vukuluntu?

21. Vusunga vuka va pande ku kala navuo vakuluntu?

²¹ Vakuluntu, vulukenu ngecize Yehova kesi na ku tonda vutantuluke kuli yenu. A tonda lika mu pue vakua lutsilielo. (1 Kol. 4:2) Yehova ua lemene ku fuitangana ca Paulu na lutsilielo lueni. Ngeci mukemuo, nenu kalenu na vusunga ngecize ua haka seho ku viose vi mue ku linga mu vipanga vieni. Kaha na limo litangua liahi a ka suva ‘vipanga vienu na cilemo ci mue ku muesa ku lizina lieni, na mu ku kuasa vakua ku lela.’—VaHe. 6:10.