1-2. Lulavelelo luka va kala naluo vangamba va Yehova?

KU KALA na lulavelelo ca pua ca seho. Vamo vantu va lavelela ku kala na vulo vua ndzolela, ku sema vana va va kangule, ni ku kanguka ku vuvezi vua kama. Halumo netu Vakua Kilistu tua kala na lulavelelo lua ku kala nevi. Vunoni lulavelelo luetu lua kama, lua hiana viose evi; tua lavelela ku ka yoya miaka yose, kaha hamo lika na vavusoko vetu va tsa.

² Kapostolo Paulu uambele ngueni: “Nji li na ku lavelela kuli Njambi . . . ngecize ku ka kala cisangukilo ca vakua vuviuke na vakua vuhenge.” (Vili. 24:15) Vunoni Paulu kati ikeye ua livangele ku handeka via lulavelelo lua cisangukilo. Yombi neni ua lingilemo. Yombi ua kulahelele ngecize Njambi tangua a ka mu vuluka na ku mu sangula.—Yombi 14:7-10, 12-15.

3. Omo lia vika 1 Kolintu kapitulu 15 ka hasa ku tu kuasa?

³ Cisangukilo ca vatsi, capua cimo ca vilongesa via ku livanga, via Vakua Kilistu va vusunga. (VaHe. 6:1, 2) Viuma via handekele Paulu ku tuala ha cisangukilo, va vi soneka 1 Kolintu kapitulu 15. Via soneka mu kapitulu kaco, citava via kaniamesele cikuma Vakua Kilistu ku ntsimbu ize. Netu vene, cipue nga tua tsiliela mu cisangukilo mu miaka ya yingi, kapitulu 15 ka 1 Kolintu ka hasa ku tu kaniamesa cikuma.

4. Vusunga vuka tuli navuo ngecize, va vusoko vetu va tsa tangua va ka sanguka?

⁴ Ku sanguka ca Yesu Kilistu, cikeco vusunga vu tua kala navuo ngecize vavusoko vetu va tsa, tangua tu ka sanguka. Ku sanguka ca Yesu, ca puile mutamba ua “muzimbu ua cili” ua ambuluile Paulu kuli vakua Kolintu. (1 Kol. 15:1, 2) Kaha ua handekele ngueni, nga mukua Kilistu ka tsilielele ngecize, Yesu ka  sangukile, kaha lutsulielo lueni lua ngoco. (1 Kol. 15:17) Mua vusunga, ku tsililela ngecize Yesu ua sangukile, ikeyo sapi ya tu hana vusunga ngecize, na vantu veka tangua va ka sanguka.

5-6. Vika mezi a ku 1 Kolintu 15:3, 4 a lomboloka kuli yetu?

⁵ Ku vuputukilo vua cimpande ceni ku tuala ha cisangukilo, kapostolo Paulu ua tumbuile ovu vusunga vutatu: (1) “Kilistu ua tsililile vipi vietu.” (2) “Va mu tsindile.” (3) “Ua sangukile ku litangua lia mu citatu, ngue omo va na soneka.”—Tandenu 1 Kolintu 15:3, 4.

⁶ Vika ku-tsa, ku tsinda, na ku sanguka ca Yesu via lomboloka kuli yetu? Kapolofeto Isaya ua polofetele ngecize, Mesiya “va mu vatuisile ku cifuti ca vakua muono” kaha “va mu pangelele cihilo hamo na vakua vupi.” Vunoni kua kele vikuavo naua vie ku solokele. Kapolofeto Isaya, ua vuezeleko ngueni, Mesiya ue ku ambatele “vupi vua vavengi.” Yesu ua lingile evi, mua hanene muono ueni ku pua cikombelo. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Loma 5:8) Ngeci mukemuo, ku-tsa, ku tsinda na ku sanguka ca Yesu via tu hana lulavelelo lua kama ngecize, tangua tu ka patuka ku vupi na ku ku-tsa kaha tu ka liuana lueka naua na vavusoko vetu va tsa mu ku yoyela hamo.

7-8. Vika vie ku kuasa Vakua Kilistu ku kala na vusunga ngecize Yesu ua sangukile?

⁷ Mu ku linga lulavelelo luetu ku cisangukilo va lutokakana ku ku sanguka ca Yesu, tua pande ku kala na vusunga ngecize Yesu ua sangukile mpundu. Vati honi tu hasa ku kala na vusunga ngecize Yehova ua sanguile mpundu Yesu?

⁸ Kua kele vakaleho vavengi, va hele vumbangi ngecize Yesu na sanguka. (1 Kol. 15:5-7) Mukaleho ua katete ua tumbuile Paulu ua puile kapostolo Petulu ni nguetu (Sefasi). Vamo vandongesi va handekele nguavo, Petulu ua muene mpundu Yesu mu nima ya ku sanguka ceni. (Luka 24:33, 34) Cikuavo naua, vandongesi 11 va limuene na Yesu mu nima ya ku sanguka ceni. Mu nima yaco “ua limuesele ntsimbu imo lika, kuli vamuanetu va tuvakana 500” kaha evi, halumo via solokele ha cize ciuano ca hitile mu Ngalileya ci va tumbula ku Mateo 28:16-20. Yesu ua ‘limuesele naua kuli Tiango,’ halumo ou Tiango uaco, ua puile uze ntsongo yeni kuli vanaye, muomu ntsimbu ya ku nima Tiango ka tsilielele ngecize muananaye Yesu ua puile Mesiya. (Yoa. 7:5) Vunoni mu nima ya ku mona Yesu na sanguka, Tiango ua tsilielele honi. Ca cili ku tantekeya naua ngecize, cingi ca vaze va muene Yesu mu nima ya ku sanguka ceni va tumbuile kapostolo Paulu, kasi va kele na muono. Ngeci mukemuo, uose ua takaniene mezi a Paulu ua hasele mpundu kuya kuli vaze vakaleho linga a ka lihuileo ikeye ivene.

9. Kuliya na Vilinga 9:3-5, omo lia vika Paulu neni ua puile mukaleho ngecize Yesu na sanguka mpundu?

⁹ Mu nima ya ntsimbu, Yesu ua lisoluele kuli Paulu mpundu. (1 Kol. 15:8) Paulu tele va ci mu sana nguavo (Saulu), ua vuile lizi lia Yesu na ku mona cimona ca vumpahu vua muilu mua kele na kuya ku Ndamasiku. (Tandenu Vilinga 9:3-5.) Vize via limuenene Paulu, navio via vuezele ku vukaleho ngecize, ku sanguka ca Yesu ka ca puile cisimo ca ngoco.—Vili. 26:12-15.

10. Vusunga ua kele navuo Paulu ngecize Yesu na sanguka, vua mu sindiyile ku linga vika?

¹⁰ Vukaleho vua Paulu vue ku puile vua seho cikuma kuli vamo. Muomu ikeye ku ntsimbu ya ku nima ua puile mukua ku yandesa Vakua Kilistu. Mu nima ya ku kala na vusunga ngecize Yesu na sanguka mpundu, Paulu ua lingile  cose mu ku kuasa vantu veka navo va tsiliele mu vusunga vuaco. Kaha ku ambulula vusunga vuaco, ca hitisile Paulu mu visoti via vingi ngeci mua vipupa, tumenga na ku vombela. (1 Kol. 15:9-11; 2 Kol. 11:23-27) Mua vusunga, Paulu ua kulahelele mpundu ngecize Yesu na sanguka, ngeci ka kele na liova lia ku hita mu visoti viose ovio, cipue vene kutsa linga a hakuile vusunga vuaco. Nkuma vukaleho vuose ovu vua ku sekulu ya ku livanga, kasi ka vua puilemo mu ku tu hana vusunga ngecize Yesu ua sangukile mpundu ni? Vuno ku hilula vukaleho vuaco ka ca kaniamesele lutsilielo luetu mu cisangukilo ni?

11. Omo lia vika vamo vakua Kolintu va muene cisangukilo mu njila ya ku vihia?

¹¹ Vamo vaNgelengu mu mbonge ya Kolintu, va muene cisangukilo mu njila ya ku vihia, vamo vakele na ku handeka vene nguavo, “ka kuesi ku sanguka ku vatsi.” Omo lia vika? (1 Kol. 15:12) Vakua filozofia va mu Atena, imo mbonge ikuavo ya mu Ngelesia, va tsopele vaze va tsilielele mu cisangukilo ca Yesu. Citava vamo vakua Kolintu navo va tangukile na visinganieka viaco. (Vili. 17:18, 31, 32) Vakuavo halumo va tsilielele ngecize cisangukilo ca puile ca mu cimueso lika. Ni nguetu muntu mue ku aluluka, ci na pu ngue ue “ku-tsa” ku vupi kaha na ku sanguka mu ku pua Mukua Kilistu. Halumo kati mukemuo, vunoni viose ovio via va lingisile ku viana cisangukilo, via lingisile naua lutsilielo luavo ku pua lua ngoco. Muomu nga Njambi ka sanguile Yesu kaha ka kuakele cikombelo. Kaha nga ka kuakele cikombelo, na umo uahi ua patuile ku vupi, vose kasi va kele mu vupi. Ngeci mukemuo, vaze va vianene ku tsiliela mu cisangukilo ka va kele na lulavelelo lua vusunga.—1 Kol. 15:13-19; VaHe. 9:12, 14.

12. Kuliya na 1 Petulu 3:18, 22, vati ku sanguka ca Yesu ca litepele na visangukilo vikuavo via ku nima?

¹² Paulu ua tantekeyele ngecize, “Kilistu na sanguka ku vatsi.” Kaha cisangukilo caco ca hianene visangukilo viose via ku nima, muomu vaze vasangukile ku ntsimbu ize, mu nima ntsimbu kasi ve ku tsile. Paulu ua handekele ngueni, Yesu “ikeye muhako ua ku livanga ua ava va na kosa mu ku-tsa.” Yesu ua puile ua ku livanga mu njila ika? Ikeye ua katete u va sanguile na muvila ua sipilitu, kaha naua ikeye ua ku livangele ku londa muilu.—1 Kol. 15:20; Vili. 26:23; tandenu 1 Petulu 3:18, 22.

13. Mu njila ika Paulu ua tepesele Andama kui Yesu?

¹³ Vati kutsa ca muntu umo ce ku nehele muono ku makulukazi a vantu? Paulu ua kumbulula na vungazi eci cihula. Muomu ua muesele ku litepa ca kele hali vize via tu kokelele Andama na vize vie ku puisilemo Kilistu. Ku tuala hali Andama, Paulu ua sonekele ngueni: “Ku-tsa cezile hali muntu umo.” Ni nguetu Andama mua vulumuine ua likokele luvinda ivene hamo lika na vakua mbuto yeni. Na lelo lino kasi tue ku yanda omo lia lisino lieni. Vunoni mu ku linga Njambi ua sanguile muaneni, tu hasa ku kala na lulavelelo lua cili lua ku lutue! Ngeci mukemuo ku tuala hali Yesu, Paulu ua sonekele ngueni, “hali muntu umo” Yesu “ha neza ku-sanguka ku vatsi.” Muomu ngue “muli Andama vose va li na ku tsa, mukemuo naua muli Kilistu vose va ka va yoyesa.”—1 Kol. 15:21, 22.

14. Vuno Andama tangua a ka sanguka ni? Lombololenu

¹⁴ Vika a lomboloka mezi a Paulu “muli Andama vose va li na kutsa? Paulu ua kele na ku handeka via vantu vose va suanene vupi na ku hona ku tantuluka kuli Andama kaha va lavelela kutsa. (Loma 5:12) Andama ka kele ha kati ka vaze va va ka yoyesa. Andama ka va mu tandele ku cikombelo ca Yesu, muomu ua  puile ua ku tantuluka kaha ua vulumuine ku cizango. Ngeci mukemuo, Andama ua nonga ngue muze vene mua ka linga “muana Muntu” kuli vantu vapua ngue “vampembe,” ni nguetu va ka ya “ku ku nonga ca ya-ye.”—Mat. 25:31-33, 46; VaHe. 5:9.

15. Veya vapua “vose” va va “ka yoyesa”?

¹⁵ Paulu ua handekele ngueni “muli Kilistu vose va ka va yoyesa.” (1 Kol. 15:22) Paulu ua tumine ou mukanda kuli Vakua Kilistu va ku vuavesa va kele mu Kolintu, vaze va lavelele ku sanguka na ku ka yoyela muilu. Vaze Vakua Kilistu va lelele muli Kilistu Yesu, va na va sana kupua mukua ku lela. Kaha Paulu ua tumbuile naua vaze “va kosa mu tulo tua ku-tsa muli Kilistu.” (1 Kol. 1:2; 15:18; 2 Kol. 5:17) Mu mukanda ukuavo ua tumine, Paulu ua sonekele ngecize, ‘vaze va puile mumo na Kilistu ku cifua ca ku-tsa ceni, va ka va pandakana neni naua ku cifua ca ku sanguka ceni.’ (Loma 6:3-5) Yesu ua sangukile na muvila ua cimbembesi kaha ua ile muilu. Ngeci mukemuo, evi vikevio naua vi ka lingika kuli vaze vali “muli Kilistu,” ni nguetu Vakua Kilistu va ku vuavesa.

16. Vika Paulu ua tumbuluilile Yesu ngueni, “muhako ua ku livanga”?

¹⁶ Paulu ua sonekele ngueni, Kilistu ua sengukile mu ku pua “muhako ua ku livanga ua ava va na kosa mu ku-tsa.” Vutuhu kua kele vamo va livangele ku sanguka ngeci mua Lazalu, vunoni Yesu ua puile ua ku livanga kuli vose ve ku sangukile na muvila ua cimbembesi na ku tambula muono ka ue kuhua. Ngeci mukemuo Paulu ua mu setekesele na mihako ya ku livanga, i va kele na ku kombeleya vaIsaleli kuli Njambi. Cikuavo naua, mu ku tumbula Yesu muhako ua ku livanga, Paulu ua muesele ngecize kasi kua kele vakuavo ve ku sangukile na ku ka yoyela muilu. Ni nguetu, mu nima ya ntsimbu vapostolo na vakuavo va kele muli Kilistu ve ku sangukile na kuya muilu ngeci mua Yesu.

17. Ntsimbu ika vaze vali muli Kilistu ve ku tambula cilunguiso cavo ca kuya muilu?

¹⁷ Ku sanguka ca vaze vali muli Kilistu linga vaye muilu, ka ca putukile ha ntsimbu ize ya tumine Paulu mukanda kuli vakua Kolintu. Vunoni Paulu ua muesele ngecize ce ku keleko ku lutue, mu ku handeka ngueni: “Muntu ku muntu ku ntsimbu yeni: Kilistu ikeye muhako ua ku livanga; kaha vakua Kilistu ha ku-iza ceni.” (1 Kol. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Matangua ano, tuli na ku yoyela ku ntsimbu ya ku-iza ni nguetu “ku soloka” ca Kilistu. Ngeci mukemuo, vapostolo na Vakua Kilistu vaze va tsile va pandele ku lavelela noho ha ntsimbu ya ku-iza ca Kilistu, linga va tambule cilunguiso cavo ca ku ka yoyela muilu, “mumo na Yesu ku cifua ca ku sanguka ceni.”

18. (a) Omo lia vika tu hasa ku handekela nguetu, mu nima ya cisangukilo ca muilu ku ka kala cisangukilo cikuavo? (b) Kuliya na 1 Kolintu 15:24-26, vika vi ka soloka muilu?

¹⁸ Vika co va hasa ku lavelela Vakua Kilistu va ku ononoka vaze ka va kele na lulavelelo lua ku ka yoyela muilu na Kilistu? Navo va kala na lulavelelo lua cisangukilo. Mbimbiliya ya muesa ngecize, vaze va ka ya muilu, vakevo va ka kala na “mutamba ku cisangukilo ca ku livanga.” (Ku-So. 20:6) Eci ca muesa ngecize ku kala cisangukilo cikuavo. Kaha evi via litombola na vize via handekele Yombi ku tuala ha lulavelelo lueni. (Yombi 14:15) “Kaha Vakua Kilistu ha ku-iza ceni” va ka kala muilu hamo na Yesu omo a kenieka vinguvulu viose na ku tumina cose. Kaha ‘citozi ua ku sulumuinako, ku-tsa naco va ka ci enieka’. Mua vusunga, kutsa ci tua suana ka ci ka kala naua na ngolo hali vaze va ka ya muilu. Amba Vakua Kilistu vakuavo co?—Tandenu 1 Kolintu 15:24-26.

19. Vika va hasa ku lavelela vaze va kala na lulavelelo lua ku ka yoyela ha mavu?

¹⁹ Amba co vaze va kala na lulavelelo lua ku ka yoyela ha mavu? Navo valavelela ku lipuisamo ca aa mezi a Paulu: “Nji li na ku lavelela . . . ngecize ku ka kala cisangukilo ca vakua vuviuke na vakua vuhenge.” (Vilinga 24:15) Mua vusunga, na vamo vakua vuhenge va hasa ku ka yoyela muilu vahi, ngeci mukemuo aa mezi a muesa ngecize ku ka kala vantu va ka sanguka mu ku ka yoyela ha mavu.

20. Vati lulavelelo luenu mu cisangukilo va na lukaniamesa?

²⁰ Ka tuesi na vimpata ngecize “ku ka kala cisangukilo!” Vaze va va ka sangula va ka kala na lulavelelo lua ku ka yoyela ha mavu miaka yose. Citava mu kulahele mu lulavelelo luaco. Muomu lu hasa ku mi lembezieka ku tuala ha va vusoko vuenu va tsa. Va vusoko vuenu, va ka sanguka omo Kilistu na vakuavo “va ka sika hamo . . . mu likulukazi lia miaka.” (Ku-So. 20:6) Kaha nenu mu hasa ku kala na lulavelelo ngecize, nga kutsa ci mi uana ntsimbu likulukazi lia miaka kanda li hete, Yehova a ka mi sangula. Cili vene, eci ku lavelela “ka ci kolesa ntsoni.” (Loma 5:5) Ci hasa ku mi kaniamesa mu ntsimbu ino, na ku vueza ku ndzolela yenu omo mu pangela Njambi. Vunoni kuli via vingi vi tu hasa ku lilongesa ku 1 Kolintu kapitulu 15, ngue mu ci ka muesa cilongesa ci na hatako.