1. Ngeci mua Muangana Ndaviti, vika halumo tu hasa ku lihula?

TU VOSE ka tua lemene ku sakalala mutima, muomu tua tonda ku yoya mu ciyulo. Vunoni vintsimbu vimo tue ku hita mu visoti vie ku tu umisa mutima. Ngeci mukemuo, vamo vangamba va Yehova navo va hasa ku livua ngeci mua livuile Muangana Ndaviti. Ndaviti uehuile Yehova ngueni: “Zintsimbu zingahi nji ka . . . kala na vusiua mu mutima uange litangua liose?”—Visa. 13:2.

2. Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

² Vutuhu tu hasa ku uma mutima, vunoni kuli vimo vi tu hasa ku linga mu ku tepulula ku sakalala caco. Mu cilongesa cino, tu simutuila ha viuma vi hasa ku tu kokela ku uma mutima. Kaha tu simutuila naua ha vinjila 6 vi hasa ku tu kuasa ku simpa omo tu lua na visoti vietu.

3. Viuma vika vie ku tu lingisa ku uma mutima? Vuno tu hasa ku lingako mumo ni?

³ Ku handeka vusunga, ka tua kele na ndzili ka ku manesa cingi ca viuma vie ku tu umisa mutima. Ca ku muenako, ku londa ca ndando ya via ku lia, vizalo, na ku kuluua ca vindzivo ka ca kele ku ndzili yetu. Cikuavo naua, ka tu hasa ku vindika ntsindiye ya ku tu lingisa ku handeka makuli ni ku linga vupangala ye ku fuma ku vakuetu ku sikola ni ku vipanga. Ka tu hasa naua ku vindika vukenia vue ku soloka muimbo lietu. Tue ku lua na visoti  viose evi, muomu tua yoyela mu mavu a sula na vantu ka va yoyele muaya vitume via mu Lizi lia Njambi. Satana, njambi ua ano mavu, a tantekeya ngecize, vamo ve ku tavesa ‘visoti via hano ha mavu’ vi va lingise ku likela ku pangela Yehova. (Mat. 13:22; 1 Yoa. 5:19) Ngeci mukemuo, ka tu komoka ku mona ngecize, mavu a na sulu na visoti vie ku umisa vantu mitima!

4. Vika vi hasa ku soloka nga tu lisosomua cikuma na visoti vietu?

⁴ Nga tu hianesamo ku lisosomua na visoti vietu, ka tu ka hasa naua ku singanieka ha viuma vieka. Ca ku muenako, tu hasa ku lisosomua ngecize, nga tangua tu ka tondeka vukuasi kuiko tu ka uana vimbongo, kaha nga tu ka vavala vati tu ka linga, ni nga vipanga vi ka hua vati tu ka liyoyesa. Ni ku lisosomua nguetu, tangua tu ka hita mu vieseko halumo tu ka sevuka. Cikuavo naua, vuovuno Satana a ka pangesa vaze va kala ku ngolo yeni mu ku tu luisa, kaha evi vi hasa ku tu lingisa ku lisosomua nga tu ka hasa ku kolesa ni kuahi. Ngeci mukemuo, omo lievi mu hasa ku lihula nguenu: ‘Vuno ca pua vupi ku lisosomua na viuma viaco ni?’

5. Vika a lomboloka aa mezi a handekele Yesu ngueni: “Kati mu ume mitima”?

⁵ Yesu ua lekele vandongesi veni ngueni: “Kati mu ume mitima.” (Mat. 6:25) Vuno Yesu ua tondele ku handeka vene ngueni, ka tua pandele ku uma mutima ni? Houe! Muomu cipue vamo vangamba va Yehova va ku laza, navo va lihitile mu visoti via va umisile mutima, vunoni Yehova kasi ua va tavele ku pua vangamba veni. * (1 Vam. 19:4; Visa. 6:3) Yesu ua handekelemo mu ku tu hana vusunga ngecize, ka tondele linga tupue na ku lisosomua cikuma na visoti via mu muono, muomu ku lingamo ci hasa ku tu tanganesa ku pangela vuino Yehova. Ngeci mukemuo, nga tu nomu mutima, vika tu hasa ku linga tu tepulule ku uma mutima?—Talenu cikasa “ Vi tu Hasa ku Linga.”

6. Kuliya na Filipu 4:6, 7, vika vi hasa ku tu kuasa ku tula mutima?

⁶ (1) Vundilenu ku sua kumo. Vakua Kilistu vavengi nga va hita mu visoti, ve ku uana ku lembama nga va vundila kuli Yehova. (1 Pet. 5:7) Yehova a hasa ku kumbulula vivundilo vienu mu ku mi hana “ciyulo ca Njambi cize ca hiana mana ose” a vantu. (Tandenu Filipu 4:6, 7.) Cikuavo naua, Yehova ue ku tu kuasa ku tula mutima ku hitila mu sipilitu santu yeni.—Ngal. 5:22.

7. Vika tua pande ku vuluka nga tu vundila?

⁷ Nga muli na ku vundila kuli Yehova, mu lekenu viose vili mu mutima uenu. Kaha puenu mpundu na ku tumbula cisoti cenu, na ku mu lomboluela vati muli na ku livua ku tuala ha cisoti caco. Cikuavo naua, nga mua mono ngecize citava halumo kuli imo njila ya ku ci manusuilamo, mu vundilenu a mi hane mana a ku uana njila yaco kaha na ku mu vundila ndzili ya ku i kava. Vunoni nga ka kuesi na vimo viahi vi mu hasa ku linga mu ku manusula cisoti caco, vundilenu naua Yehova a mi kuase ku lembama mutima. Ku tumbula mpundu visoti vietu mu vivundilo, ci ka mi kuasa ku mona vati Yehova a ka mi kumbulula. Kaha nga Yehova ka mi kumbuluile mu vuasi, kati mu zeye, muomu Yehova ka tondele lika mu pue na ku tumbula mpundu visoti vienu mu vivundilo, vunoni na ku vundila ku sua kumo.—Luka 11:8-10.

8. Vika naua tu hasa ku tumbula mu vivundilo vietu?

⁸ Nga tuli na ku leka Yehova visoti vietu mu civundilo, tua pande naua ku mu santsela. Ca  pua ca cili ku vuluka naua viuma viose via cili via tu solokela mu muono, cipue ha ntsimbu i tue ku hita mu visoti. Ambe nga ka muesi na ku hasa ku lombolola vati mpundu muli na ku livua, vulukenu ngecize Yehova ue ku kumbulula cipue vivundilo via mezi a andende ngeci mua, ‘Sukulukambu nji kuase!’—2 Miz. 18:31; Loma 8:26.

9. Kulihi tu hasa ku uana ku lembama ca vusunga?

⁹ (2) Tsilielenu mu mana a Yehova, kati mu mana enu. Ku matangua a kapolofeto Isaya, vangamba va Njambi vomine mutima omo vakua Asilia va va zuzusuile. Omo lia liova lia ku va vula, vangamba va Njambi va vundilile vukuasi kuli vakua Ingito. (Isaya 30:1, 2) Yehova ua va mamuine ngecize ku tsiliela muli vakua Ingito ci hasa ku va kokela luvinda lua kama. (Isaya 30:7, 12, 13) Ku hitila muli kapolofeto Isaya, Yehova ua lekele vangamba veni kuiko va hasa ku uana ku lembama ca vusunga. Ngueni: “Mu ku holoka kulu na mu ku tsiliela mu ka kala ngolo yenu.”—Isaya 30:15b.

10. Mu vintsimbu vika tu hasa ku muesa ngecize tua tsiliela muli Yehova?

¹⁰ Vati tu hasa ku muesa ngecize tua tsiliela muli Yehova? Tu singaniekenu ha vimo vimueso. Singaniekenu nga va mi hana cimo cipanga ci va ka mi fueta vimbongo via vingi, vunoni ci ka tondeka ku fuitangana mu viola via vingi, kaha ci ka mi tanganesa na ku pangela vuino Yehova. Ni singaniekenu nga umo mukuenu ku vipanga a putuka ku mi lema vunoni ka puile ngamba ya Yehova ni ka va mu mbatizile. Ni halumo umo kavusoko kenu u mua lema cikuma vunoni ka puile Mukaleho, a tonda linga mu likele ku pangela Yehova, kaha a mi leka ngueni: “Hangula ha kati kange na Njambi yove.” Mu nkala ceseko ci tua tumbula, ka ci ka pu ca casi ku linga cihangula. Vunoni kalenu na vusunga ngecize Yehova a ka mi hana vukuasi vu mua tondeka mu ku linga vihangula via cili. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kol. 7:39) Vunoni cihula eci, Vuno mu ka tsiliela muli Yehova na ku kava ku tuamenena ceni ni?

11. Mizimbu ika ya mu Mbimbiliya tu hasa ku lilongesa i hasa ku tu kuasa ku tula mutima ambe nga va tu luisa?

¹¹ (3) Hilulenu ha malungano a cili na malungano a ku vihia. Mbimbiliya ya handeka ha mizimbu ya ingi ya tsindika ha seho ya kala ha ku simpa na ku tsiliela muli Yehova. Omo mu hilula ha mizimbu yaco, singaniekenu ha vika via kuasele ava vangamba va Yehova ku tualelelaho ku simpa, vutuhu va kele na ku hita mu ku luisa ca ku linga na ha meso vui. Ca ku muenako, omo vakua mpunga va vindikile vapostolo ku ambulula, ka va vuile liova, vunoni na ku simpa cose, va kuanieneko nguavo: “Tua pande ku ononoka kuli Njambi ku hiana ku vantu.” (Vili. 5:29) Kaha cipue vene mu nima ya ku va veta, vapostolo ku va limuene ku vindama. Omo lia vika? Muomu va tantekeyele ngecize Yehova ua kele ku mukulo uavo mu ku va kuasa. Kaha naua ua kele na ku ivua ndzolela omo lia ku kolesa cavo. Ngeci mukemuo, va tualeleleho ku ambulula muzimbu ua cili. (Vili. 5:40-42) Ndongesi Setefanu neni ua tu sila lungano lua cili. Tele va lingila ku mu tsiha, ua vuile ciyulo na ku lembama kaha “cihanga ceni ca lifuile na cihanga ca kangelo.” (Vili. 6:12-15) Omo lia vika? Muomu ua kele na vusunga ngecize ua ile Yehova ku mutima.

12. Kuliya na 1 Petulu 3:14 na 4:14, omo lia vika tu hasa ku ivua ndzolela nga va tu luisa?

¹² Vapostolo va kele na vusunga ngecize Yehova ua kele navo. Ua va hele ngolo ya ku linga vikomoueso. (Vili. 5:12-16; 6:8) Vunoni lelo lino, Yehova ke ku tu hana ngolo ya ku linga vikomoueso. Vutuhu ngoco, ku hitila mu lizi lieni Yehova ua tu hana vusunga ngecize tu hasa ku viukilila ambe nga va tu luisa omo lia vuoloke. Muomu tue ku mu ya ku mutima kaha ue ku tu hana sipilitu santu yeni. (Tandenu 1 Petulu  3:14; 4:14.) Ngeci mukemuo, ka tua pandele ku lisosomua ha vika tu ka linga omo va ka putuka ku tu luisa. Vunoni tu kaniamesenu lutsilielo luetu muli Yehova na vuhasi vueni vua ku tu ovola. Ngeci mu va lingile vandongesi, netu tua pande ku tsiliela mu mezi a kulahesele Yesu ngueni: “Nji ka mi hia kanua na mangana, akeo vose vitozi venu ka va ka hasa ku a payesa cipue ku a viana.” Ua tu kulahesa naua ngueni: “Miono yenu mu ka i nganiala na lukakatela luenu.” (Luka 21:12-19) Cikuavo naua, kati tu suve ngecize Yehova ue ku vuluka mua cili vangamba veni vose va tsa, kaha a ka va sangula.

13. Vukuasi vuka tu hasa ku uana nga tu hilula ha malungano a vaze ka va tsilielele muli Yehova?

¹³ Tu hasa ku lilongesa via vingi ku malungano a vaze ka va simpile mutima na ku tsiliela muli Yehova. Ku lingamo ci ka tu kuasa ku viana ku uila mu visevuka vi va lingile vakevo. Ca ku muenako, ku vuputukilo vua ku sika ceni, Muangana Asa ua mu Yunda, ua tsilielele muli Yehova omo civunga ca masualale vezile na ku va luisa. Kaha Yehova ua mu vezikisile mu ku mu kuasa ku vula ndzita yaco. (2 Miz. 14:9-12) Vunoni mu nima ya ntsimbu, omo ka civunga kakandende ka masualale va Muangana Mbasa va mu Isaleli vezile mu ku va luisa, Muangana Asa ua fuetelele masualale vakua Asilia mu ku va kuasa. Ka tsilielele muli Yehova ngue mua lingile mu ntsimbu ya katete. (2 Miz. 16:1-3) Cikuavo naua, ku ntsongo ya muono ueni omo ua vavalele cikuma, Muangana Asa ka kulahelele mu vukuasi vua Yehova.—2 Miz. 16:12.

14. Vika tu hasa ku lilongesa ku visevuka via Muangana Asa?

¹⁴ Ha katete, Muangana Asa ua tsilielele muli Yehova mua hitile mu visoti. Vunoni mu nima ya ntsimbu, ua likelele ku lengeya vukuasi vua Yehova na ku putuka ku tsiliela mu mana eni ivene. Helu, visinganieka via Asa via ku lomba vukuasi kuli vakua Asilia via solokele ngue via cili. Vunoni muintsi, vukuasi vuaco ka vua va kuasele mu ntsimbu ya kama. Ngeci ku hitila muli umo kapolofeto, Yehova ua lekele Asa ngueni: “Muomu u na zika mutima kuli muangana ua Silia, kaha ka ua zikile mutima kuli Yehova Njambi yove, ngoco vene civunga ca muangana ua Silia ca pituka ku livoko liove.” (2 Miz. 16:7) Na vuno vene, tua pande ku zangama linga kati tu tsiliele mu mana etu vavene, vunoni tua pande ku tsiliela muli Yehova na ku kava vimamuna via mu Lizi lieni. Ambe nga tu tonda ku linga cimo cihangula mu vuasi-vuasi, tua pande ku simpa na ku kulahela muli Yehova, kaha a ka tu kuasa ku linga cihangula ca cili.

15. Vika tua pande ku linga omo tu tanda Mbimbiliya?

¹⁵ (4) Patekeyenu mikanda ya mu Mbimbiliya. Nga mu uana vimo vinimbu via muesa seho ya ku tula mutima na ku tsiliela muli Yehova, setekenu ku patekeya vinimbu viaco. Linga mu hase ku patekeya mezi aco, a tandenu na lizi lia kama ni ku a soneka linga mu pue na ku ua hituluka vintsimbu via vingi. Yehova ua lekele Yehosua a pue na ku tanda mukanda ua lisiko na lizi lia muintsi linga a hase ku linga vihangula via cili. Vie ku tandelemo, vie ku mu kuasele ku vula liova na ku pua ua ku simpa mu ku puisamo cipanga ca ku tuamena vantu va Njambi. (Yeho. 1:8, 9) Vinimbu via vingi via mu Lizi lia Njambi, vi hasa ku mi kuasa ku kala na ciyulo ca mu mutima nga mu hita mu visoti vie ku mi vuisa liova.—Visa. 27:1-3; Visi. 3:25, 26.

16. Vati Yehova ue ku pangesa vamuanetu mu ku tu kuasa ku tula mutima na ku tsiliela muli ikeye?

¹⁶ (5) Likatenu na vangamba va Njambi. Yehova ue ku pangesa vamuanetu mu ku tu kuasa ku tula mutima na ku tsiliela muli ikeye. Mutue ku kala ku viuano, tue ku uana vukuasi  vua kama ku vimpande vi ve ku linga vamuanetu, ku vikumbululo viavo, kaha na ku likaniamesa umo na mukuavo omo tu simutuila navo. (VaHe. 10:24, 25) Cikuavo naua, tu hasa ku kaniama nga tu lekako visoti vietu ku vamuanetu va tua kulahela. “Lizi lia cili” lia umo kavusamba, li hasa ku tu kuasa ku tepulula ku sakalala mutima.—Visi. 12:25.

17. Kuliya na VaHevelu 6:18, 19, vati lulavelelo luetu lu hasa ku tu simpisa ambe nga tu hita mu visoti vie ku tu umisa mutima?

¹⁷ (6) Kaniamesenu lulavelelo luenu. Lulavelelo luetu ku tuala ha viuma vi vu ka linga Vuangana, lua pua “ngue ngundzi ya muono uetu,” muomu lue ku tu kuasa ku simpa nga tu hita mu visoti vie ku tu umisa mutima. (Tandenu VaHevelu 6:18, 19.) Singaniekenu ha viuma via tu kulahesa Yehova ku lutue, omo visinganieka via ku vihia ku vi ka kalako naua. (Isaya 65:17) Lisinganiekenu mu mavu a aha a ciyulo, muze ka mu ka kala visoti vi ka tu umisa mutima. (Mika 4:4) Mu hasa naua ku kaniamesa lulavelelo luenu nga mu panga na ndzili yenu yose mu cipanga ca ku ambulula na ku puisa vantu vandongesi. Nga mu lingamo, mu ka kala na “ku lavelela, na ha ku sulumuina.”—VaHe. 6:11.

18. Vika halumo vi ka hasa ku soloka ku lutue, kaha vika tu hasa ku linga?

¹⁸ Omo ano mavu a na ku heta ku tsongo yauo, tu ka lihita mu visoti via vingi vi ka hasa ku tu umisa mutima. Vunoni mukanda uetu ua muaka ua 2021, u ka tu kuasa ku vula visoti viaco na mutima ua ku simpa, kati ngue ku ndzili yetu vunoni mu ku tsiliela muli Yehova. Mu ku hita ca uno muaka, tu muesenu mu vilinga vietu ngecize tua tsiliela mu cikulaheso ca Yehova ca ku Isaya 30:15, nguaco: “Mu ku holoka kulu na mu ku tsiliela mu ka kala ngolo yenu.”