1-2. (a) Omo lia vika ku hita mu vieseko ka ce ku tu komouesa? (b) Vika tu hilula mu cilongesa cino?

 ETU VANGAMBA va Yehova, ka ce ku tu komouesa nga tu hita mu vieseko. Muomu tu tantekeya ngecize “tuyando tua tuingi tu na pande ku kovela mu vuangana vua Njambi.” (Vili. 14:22) Cikuavo naua tu tantekeya ngecize, visoti vietu mu mavu ano ka vi hu mu vutuntu. Noho mu mavu a aha muze “ku tsa ka ci ka ka kala naua; cipue ku-linienga na vusiua ka ci ka kala naua, cipue ku lila, cipue ku vavala.”—Ku-So. 21:4.

² Yehova ke ku vindika vieseko vi tu solokele. Vunoni ue ku tu kuasa ku kolesa. Talenu via lekele kapostolo Paulu kuli Vakua Kilistu va kele mu Loma. Ha katete, ua tumbuile visoti via ku liseza seza via lihitile navio ikeye na vamuanaye va kele ku Loma. Kaha ngueni: “ku viuma evi viose, etu tu na vulu hali ou ua tu lemene.” (Loma 8: 35-37) Eci ca lomboloka ngecize Yehova a hasa ku mi kuasa ku vula ambe vene ceseko kanda ci ci hue. Tu talenu vati Yehova ua kuasele Yosefe ku vi puisamo kaha na vati a hasa ku mi kuasa.

3. Vati muono ua Yosefe ua alulukile mu ku kavuka ca liso?

³ Yakomba ua muesele ha toma ngecize ua lemene mua kama muaneni Yosefe. (Njen. 37:3, 4) Evi via lingisile vana veni vakuavo ku vuila Yosefe cipululu. Ngeci mu va uanene vukovelelo va landesele Yosefe ku cimo civunga ca vakua mingoso ca ku Mindiane. Vaze vakua mingoso, va tualele Yosefe ku  cimo cifuti ca ku laako ku Ingito. Mu va ka hetele kuze navo va ka mu landesele kuli Potifale ntuamena ya vakua ku niunga Falao. Mua vusunga muono ua Yosefe ua alulukile mu ku tungumuna. Ku tunda ha ku pua muana ya lemene mua kama ise, na ku pua ndungo ua ngoco ku Ingito!—Njen. 39:1.

4. Vati tu hasa ku hita mu cisoti ngue cize ca Yosefe?

⁴ Mbimbiliya nguayo viuma via ku vihia vie ku “solokela muntu uose.” (Ekel. 9:11 Holy Bible—Easy-to-Read Version) Vintsimbu vimo tue ku lihita na vieseko vi ve ku lihita navio “vantu vose.” (1 Koli. 10:13) Ni halumo tue ku yanda vene omo lia ku pua vandongesi va Yesu. Ca ku muenako, vantu va hasa ku tu tsopa ku tu zinda ni ku tu luisa omo lia lutsilielo luetu. (2 Tim. 3:12) Vunoni Yehova a hasa ku mi kuasa ku vula ceseko cose-oco. Vati ua lingilemo kuli Yosefe?

5. Vika Potifale ua nongonuene ku tuala hali Yosefe? (Njenisisi 39:2-6)

⁵ Tandenu Njenisisi 39: 2-6. Potifale ua muene ngecize Yosefe ua puile mukuendze ua vutongue kaha ua ku fuitangana. Kaha ua tantekeyele naua omo lia vika. Ua nongonuene ngecize “Yehova ua vezikisile viose via lingile [Yosefe].” b Mu nima ya ntsimbu Potifale ua puisile Yosefe mukuasi ueni mpundu, kaha ua mu kundikile naua ndzivo yeni yose. Vika viezilemo? Viuma viose via Potifale viendele vuino.

6. Vati halumo ua livuile Yosefe ku tuala ha vitanga vieni?

⁶ Tu setekenu ku lihaka mu cihela ca Yosefe. Vika ua tondele mua kama? Vuno ua tondele va mu mone na ku mu lunguisa kuli Potifale ni? Houe. Citava via tondele mua kama ku patuka linga a hiluke kuli ise. Vutuhu ua kele na viteli via cili ku ndzivo ya Potifale, vunoni kasi ua puile ndungo ua uze yala ke ku pangela Yehova. Yehova ka lingisile Potifale a patule Yosefe. Kaha visoti via Yosefe tele vili ku cavua-cavua.

7. Vati citanga ca Yosefe ca livuezelele? (Njenisisi 39:14, 15)

⁷ Ngue mu ya muesa Njenisisi 39, mpuevo ya Potifale ua putukile ku vuila Yosefe masungu.  Na ku mu kokueya a kose neni. Nkala ntsimbu yesekele ku lingamo, Yosefe ua vianene. Mu nima ya ntsimbu ua vuile matoto, ngeci ua likuisile ngueni na pusunuka ha mavoko a Yosefe muomu ua tondele ku mu kuata ku ndzili. (Tandenu Njenisisi 39:14, 15.) Omo Potifale ua vi vuile, ua mbilile Yosefe mu kamenga kaha ua ka kelemo imo miaka. (Njen. 39:19, 20) Vati ka fuile kamenga kaco? Lizi “kamenga” lia tumbuile Yosefe, mu ciHevelu lihasa ku lomboloka “cina” ni “cipuku.” (Njen. 40:15) Cikuavo naua, Mbimbiliya ya muesa nguayo, imo ntsimbu Yosefe va ‘kutile viliato vieni na zinkuli: na malenge a vutale mu ntsingo.’ (Visa. 105:17, 18) Vitanga via Yosefe via hetele honi ku ndimua-ndimua, ku tunda ha ndungo i va kulahelele na ku pua cindzinda ua ngoco.

8. Ambe nga vitanga vi livuezelela, vusunga vuka tua pande ku kala navuo?

⁸ Vuno nenu mua hitaho laza mu cisoti ca ku linga, vutuhu mua kele na ku vundila mua kama hanga vene, combo ngulu ni? Evi vi hasa ku soloka muomu Yehova ke ku vindika visoti vi tu solokele mu mavu ano ali na ku sika Satana. (1 Yoa. 5:19) Vutuhu ngoco, kalenu na vusunga ngecize: Yehova a tantekeya viose vi muli na ku lihita navio, kaha ua mi haka seho. (Mat. 10:29-31; 1 Pet. 5:6, 7) Cikuavo naua, ua likuminia ngueni: “Na hamo hahi ha nji ka ku ecelela, cipue na hamo hahi ha nji ka ku sila.” (VaHe. 13:5) Yehova a ka mi kuasa ku kolesa ambe nga cisoti cenu cimoneka ngue ka cesi na vutuhukilo. Tu talenu vati evi via lipuisilemo hali Yosefe.

9. Vika via muesa ngecize Yehova ua kele na Yosefe mu kamenga? (Njenisisi 39:21-23)

⁹ Tandenu Njenisisi 39:21-23. Ambe mu ntsimbu ya ikalu ya kele Yosefe mu kamenga, Yehova ua mu vezikisile. Mu njila ika? Mu nima ya ntsimbu, mukuluntu ua vakua kamenga ua putukile ku komoka na ku singimika Yosefe, ngue muze mua likomokelele Potifale. Mu ntsimbu ya indende, mukuluntu ua vakua kamenga ua kundikile vindzinda vose kuli Yosefe. Mbimbiliya nguayo: “Mukua ku niunga kamenga ka talele na cuma na cimo cahi ca kele ku livoko lieni.” Ngeci Yosefe ua kele honi na vimo via ku linga, ka tumamene lika ngoco. Mua vusunga evi, cipue vene Yosefe ka vi lavelele! Vati cindzinda i va vangeyele ku kosa na mpuevo ua umo muata, va mu kundikile citeli ca ku pua muze? Ka kuesi naua mueka mua ku vi lomboluelamo, noho Njenisisi 39:23 ize ya handeka nguayo: “Yehova ua kele neni; na vize via lingile, Yehova ua vi vezikisile.”

10. Omo lia vika Yosefe halumo ka livuile ngecize viuma viose via kele na ku enda vuino?

¹⁰ Setekenu naua ku lihaka mu cihela ca Yosefe omo ua kele mu kamenga. Mu ku mona cenu, vuno Yosefe ua livuile ngecize viose via kele na ku enda vuino, mu nima ya ku mu vangeya na ku mu tuala mu kamenga ni? Vuno via tondele mua kama ku mu lema kuli mukuluntu ua vakua kamenga ni? Houe. Citava via tondele mua kama, vantu va mone ngecize ka kele na mulonga kaha na ku mu tundisa mu kamenga. Ngeci ua vundilile mukuavo cindzinda ua kele ku hiehi na ku patuka, a ka mu handeleko kuli Falao linga neni va mu patule. (Njen. 40:14) Vunoni cindzinda uaco ka ka lekele Falao mu ntsimbu ize vene. Ngeci Yosefe ua ci tualeleho ku kala mu kamenga miaka ivali naua. (Njen. 40:23; 41:1, 14) Vutuhu ngoco, Yehova ua tualeleho ku mu vezikisa. Mu njila ika?

11. Vuhasi vuka vua ku lifuila Yehova ua hele kuli Yosefe, kaha vati vua hasele ku puisamo vutumbe vua Yehova?

¹¹ Omo Yosefe ua tualeleho mu kamenga,  Yehova ua tumine vilota vivali via vikalu kuli muangana ua Egito. Falao ua tondele mua kama ku tantekeya vulumbunuiso viavio. Ngeci mua vuile nguavo Yosefe ua kala na vuhasi vuaco, ua tumine vantu va ka mu nehe, kaha na vukuasi vua Yehova, Yosefe ua languluile vilota viaco. Falao ua komokele vimamuna via cili via mu hanene mu nima yaco. Falao mua muene ngecize Yehova ali na Yosefe, ua mu puisile ntuamena ua via ku-lia ua mu Ingito yose. (Njen. 41:38, 41-44) Mu nima ya ntsimbu, kuezile ndzala kati lika ku Ingito vunoni na ku Kanana kuze kua kele vusoko vuose vua Yosefe. Vunoni mu ntsimbu eyi, Yosefe ua kele na vukama vuze vua tondekele mu ku ohiela vusoko vueni vuze vua puile cikota ca Mesiya.

12. Vati Yehova ua sungamesele muono ua Yosefe?

¹² Aci singaniekenu ha viuma via ku komouesa via lihitile navio Yosefe mu muono. Iya ua lingisile Potifale ku lema Yosefe, vutuhu ua puile ndungo? Iya ua lingisile mukuluntu ua vakua kamenga ku lema Yosefe vutuhu ua puile cindzinda? Iya ua hele vilota via vikalu kuli Falao, kaha na ku hana vuhasi kuli Yosefe vua ku vi langulula? Iya ua tumenene cihangula ca ku puisa Yosefe ntuamena ua via-ku-lia mu Ingito? (Njen. 45:5) Ngeci mu tua limuena, Yehova ikeye ua sungamesele viuma viose evi mu muono ua Yosefe. Ku ntsongo ya viose, Yehova ua aluluile vutumbe vua ku vihia vua vamuanaye ya Yosefe, ku pua njila ya ku puisilamo cizango ceni.

13. Vuno Yehova ue ku haka livoko lieni ha viose vie ku tu solokela mu muono ni? Lombololenu.

¹³ Vika tu na hasa ku nongonona ku muzimbu ua Yosefe? Tua nongonona ngecize, Yehova ke ku haka livoko lieni ku viuma viose vie ku tu solokela mu muono. Kaha naua ke ku alulula viuma viose vie ku tu solokela linga vi litombole na vumo vutumbe. (Ekel. 8:9; 9:11) Vunoni tua tantekeya ngecize: Nga tuli na ku lihita na cimo cisoti Yehova ue ku cimona, kaha ue ku halakana ku vivundilo vietu. (Visa. 34:15; 55:22; Isaya 59:1) Helu lia viose evi, Yehova ue ku tu kuasa ku kolesa mu vieseko. Mu njila ika?

14. Vati Yehova ue ku tu kuasa mu ntsimbu ya visoti?

 ¹⁴ Imo njila ye ku tu kuaselamo Yehova, ya pua mu ku tu lembezieka na ku tu kaniamesa. Kaha vintsimbu via vingi, haze vene ha tue ku tondekela mua kama vukuasi vuaco. (2 Kol. 1:3, 4) Evi vikevio via solokelele muanetu Eziz ua ku Turcomenistão. Va mu tomenene miaka ivali mu kamenga omo lia lutsilielo lueni. Ivene ngueni, “Ku cimene ci va nji sompesele umo muanetu ua nji lekesele Isaya 30:15 ya handeka nguayo: ‘Mu ku holoka kulu na mu ku tsiliela mu ka kala ngolo yenu.’ Eci cinimbu ca nji kuasele ku lembama mutima, kaha na ku kulahela muli Yehova mu viose. Mu ntsimbu yose i nja kele mu kamenga, ku hilula ha cinimbu eci ca nji kuasele mua kama.” Vuno nenu mu vuluka imo ntsimbu ya mi kaniamesele Yehova na ku mi lembezieka, mu mua tondekele mua kama vukuasi vuaco ni?

15-16. Vika mua lilongesa ku muzimbu ua va Toris?

¹⁵ Vintsimbu via vingi tue ku hasa lika ku mona vati Yehova ua tu kuasele mu cimo cisoti, nga ci nahu. Ndumbuetu Toris ua limuenene ovu vusunga vuaco. Muaneni ua yala Mason ua vavalele cancer mu miaka 6, kaha ua tsile na miaka 14. Ka ci tu komouesa ku tantekeya ngecize ndumbuetu Toris ua vuile vusiua vua kama. Kaha ua handekele ngueni: “Nji mona mu ku pua cisemi, kanda nji ci hite mu cisoti ca ku vavala mua kama mutima ca ku fua muze.” Kaha ua vuezeleko naua ngueni: “Cisemi uose a hasa ku tava ngecize, ku mona muanove a yanda ce ku vavala mua kama ku hiana nga yove ivene.”

¹⁶ Vutuhu cisoti caco ca lingile na ha meso vui, vunoni ndumbuetu Toris ue ku vuluka cifua ca mu kuaselelemo Yehova. “Ku tala ku nima, nje ku hasa honi ku mona vati Yehova ua nji kuasele mu miaka yose ya vavalele muanange. Ca ku muenako, ambe vene mu  ca livuezelele ku vavala ca Mason mu cifua ca ku linga ka hasele ku mona vantu va kele na kuiza mu ku mu tala, vamuanetu va kele na ku tunda ku laako mu ku iza mu ku tu tala. Vamuanetu va kele na ku linga ava va ya vakuavo veza kaha na ku tu kuasa ku viose via tondekele. Ambe ha vintsimbu via vikalu cikuma kasi tua kele na vize vi tua tondekele.” Mua vusunga, Yehova ua hele kuli Toris ndzili ya tondekele mu ku kolesa kaha ua lingemo na Mason.—Talenu cikasa “ Yehova ua tu Hele Viuma vi tua Tondekele Mpundu.”

17-18. Vika vie ku tu kuasa ku nongonona vukuasi vua Yehova mu ntsimbu ya visoti kaha na ku mu santsela? (Visamo 40:5)

¹⁷ Tandenu Visamo 40:5. Nga tuli na kuya mu vungendzi ku cimo cihela ku laako, vutuhu cizango cetu ca pua ku heta, tu hasa ku imana ha vihela via cili mu ku vi tala. Vutuhu tue ku ivua nguetu tu na vula cimo cisoti nga ci nahu, vunoni tu puenu na ku imana na ku singanieka vati Yehova ali na ku tu kuasa mu cisoti caco. Ku ntsongo ya nkala litangua, puenu na ku lihula nguenu: ‘Vati Yehova na nji vezikisa lelo? Vutuhu cisoti cange kanda ci ci hue, vati Yehova ali na ku nji kuasa ku kolesa?’ Tu puenu na ku mona ambe civezikiso cimo lika ca na tu hana Yehova mu ku tu kuasa ku vula.

¹⁸ Vutuhu halumo mu li na ku vundila linga cisoti cenu ci hue, ca pua ca cili ku lingamo kaha ca tondeka. (Filp. 4:6) Vunoni tua pande naua ku tuala mana ku vivezikiso vi tuli navio mu ntsimbu ino, muomu Yehova ua tu kulahesa ku tu kaniamesa na tu kuasa ku kolesa. Ngeci mukemuo, puenu na ku santsela ntsimbu yose ku viuma vie ku mi lingila Yehova mu ku mi kuasa. Nga mu lingamo, mu ka mona vati Yehova ali na ku mi kuasa mu ntsimbu ya visoti ngeci mua lingile na Yosefe.—Njen. 41:51, 52.