1. Vika vi hasa ku tu vuisa liova vintsimbu vimo?

 TU VOSE tue ku ivua liova vintsimbu vimo. Vutuhu ku lilongesa Mbimbiliya ca tu patula ku liova lia vatsi, liova lia vulozi na liova ku tuala ha viuma vika, vi ka tu solokela ku lutue. Vunoni kasi tuli na ku yoyela ku ntsimbu kua kala “via ku zuzuisa” via vingi, ngeci mua ndzita, vumbanditu na misongo. (Luka 21:11) Kaha tu hasa naua ku ivua liova lia vantu, ngeci mua vanguvulu ni vene vavusoko vuetu ve ku luisa vusunga. Vamo, ve ku lisosomua ngecize ka va hasa ku kolesa mu ceseko ci vali na ku hita mu ntsimbu ino ni nkala ceseko ceka ci ka va solokela ku lutue.

2. Lombololenu vika via lihitile navio Ndaviti ku Ngate.

² Ndaviti vintsimbu vimo, neni ua vuile liova. Ca ku muenako, omo Muangana Saulu ua kele na ku mu tonda linga a mu tsihe, Ndaviti ua tinine ku Ngate Mbonge ya vaFilisteu. Kaha Akise, muangana ua vaFilisteu ua tantekeyele ngecize Ndaviti ua puile lisualale ua ku tsimana, muomu va mu imbilile muaso ngecize ua tsihile “makumi eni a makulukazi” a vaFilisteu. Ngeci Ndaviti ua vuile liova lia kama. (1 Sam. 21:10-12) Halumo ua lisosomuene ku tuala ha vika a ka mu linga Muangana Akise. Vunoni vati Ndaviti ua hasele ku vula ni ku hiana liova liaco?

3. Kuliya na Visamo 56:1-3, 11, vati Ndaviti ua hasele ku vula liova?

³ Ku Visamo 56, Ndaviti ua handekele ku tuala ha cifua ca livuilililemo mua ka kele ku Ngate. Samo yaco ya muesa ngecize Ndaviti ua vuile liova. Vunoni kati ovio lika, ya muesa naua vati ua hasele ku vula liova liaco. Mua vuile liova, Ndaviti ua kulahelele muli Yehova. (Tandenu Visamo 56:1-3, 11.) Lukulahelo lueni ka lua ile mu ngoco. Muomu na vukuasi vua Yehova,  Ndaviti ua hasele ku uana amo mana a mu kuasele ku liohiela. Ua likuisile ku zaluka, ngeci Akise ka mu muene naua ku pua citozi, vunoni mukua ku mu futula ku mutima kaha ka tondele naua ku mu tsiha. Evi via kuasele Ndaviti ku ovoka.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Vati tu hasa ku kaniamesa lukulahelo luetu muli Yehova? Hanenu cimueso. Hanenu cimueso.

⁴ Netu tu hasa ku vula liova mu ku kulahela muli Yehova. Vunoni, vati tu hasa ku kaniamesa lukulahelo luetu muli Yehova cikuma-kuma nga tuli na liova? Tu hilulenu eci cimueso. Nga muntu va mu leka nguavo ali na vumo vuvezi, ha katete a hasa ku ivua liova. Liova lieni li hasa ku tepuluka, nga a kulahela muli ndotolo. Cikuma-kuma nga ndotolo uaco ua tsimana mu ku saka vuvezi vuaco. Halumo a hasa ku halakana muvezi, mu ku mu muesa ngecize ali na ku ivuisisa cifua ca ali na ku livuilamo kaha na ku mu lekesa sakesi ika ya kuasa vakuavo vavengi. Na vuno vene, tue ku kaniamesa lukulahelo luetu muli Yehova, mu ku hilula viuma via linga laza, vize via li na ku linga mu ntsimbu ino kaha na vize via ka linga ku lutue. Evi vikevio via lingile Ndaviti. Omo tu hilula amo mezi a va mu huiminine ku Visamo 56, singaniekenu ha vati mu hasa ku kaniamesa lukulahelo lueni muli Yehova na ku vula liova.

VIA PUISAMO LAZA YEHOVA

5. Linga Ndaviti a hase ku vula liova, vika ua kele na ku hilula? (Visamo 56:12, 13)

⁵ Omo muono ueni ua kele mu vusonde, Ndaviti ua tualele mana ku viuma via puisamo laza Yehova. (Tandenu Visamo 56:12, 13.) Kaha ku singanieka mu cifua eci, kakeko ka puile kalingo-lingo ka Ndaviti mu muono ueni uose. Ca ku muenako, vintsimbu vimo ua kele na ku singanieka ha viuma via tangele Yehova, kaha evi via kele na ku mu vuluisa ngecize Yehova ua pua mukua ngolo yose kaha ua haka seho ya kama ku vantu. (Visa. 65:6-9) Cikuavo naua, ua singaniekele ha viuma vie ku lingila Yehova vantu. (Visa. 31:19; 37:25, 26) Kaha cikuma-kuma ua singaniekele ha viuma via mu lingilile Yehova mu muono ueni. (Visa. 22:9, 10) Yehova ua mu niungile tunde ku vukeke vueni. Mua vusunga, ku singanieka ha  viose evi, ca kaniamesele lukulahelo lua Ndaviti muli Yehova!

6. Mu tue ku ivua liova, vika vi hasa ku tu kuasa ku kulahela muli Yehova?

⁶ Ha ntsimbu i mue ku ivua liova, puenu na ku lihula nguenu: ‘Vika Yehova ua puisamo laza? Singaniekenu ha viuma via ku tanga. Ca ku muenako, mu tue ku tala cifua ce ku niungilamo Yehova tuzila na vintemo vize ka tangele mu cifua ceni kaha naua ka vie ku mu lemesa, lukulahelo luetu muli Ikeye lue ku livuezelela. (Mat. 6:25-32) Singaniekenu naua ha viuma via lingila Yehova vangamba veni. Mu hasa ku lilongesa via umo muntu i va tumbula mu Mbimbiliya, ua muesele lutsilielo lua ku komouesa ni ku tanda muzimbu ua umo muanetu ua ku matangua ano. a Cikuavo naua singaniekenu ha viuma via mi lingila Yehova na vati ua mi nehele mu vusunga. (Yoa. 6:44) Vati ua kumbulula vivundilo vienu. (1 Yoa. 5:14) Vati nkombelo ya Muaneni ya lema ye ku mi kuasa tangua na tangua.—Efe. 1:7; VaHe. 4:14-16.

7. Vati muzimbu ua kapolofeto Ndaniele ua kuasele ndumbuetu Vanessa ku vula liova?

⁷ Vanessa  b umo ndumbuetu ua ku Haiti, ua hitile mu ceseko ca mu vuisile liova lia kama. Umo yala ua muimbo liavo ua kele na ku mu sana matangua ose ku telefone na ku mu tuma vimesage, linga a pue mpueyeni. Vunoni ndumbuetu Vanessa ua vianene. Ngeci uze yala ua putukile ku mu sindiya na matoto, oku a mu zuzuisa ngueni amba a mu linga mumo. Ndumbuetu Vanessa ngueni: “Nja vuile liova.” Vati ua hasele ku vula liova liaco? Ua tondele vinjila via ku liniungilamo. Umo mukuluntu ua mu kuasele ku handeka na vakua masiko. Vunoni ua tualele naua mana ku cifua ca niungililemo Yehova vangamaba veni va ku nima. Ivene ngueni: “Muntu ua katete u nja singaniekele ua puile kapolofeto Ndaniele. Va mu mbilile mu cipuku ca vandumba va kele na ndzala ya kama, vutuhu nevi via lingile viahi. Vunoni Yehova ua mu niungile. Ngeci nange nja kundikile viose mu mavoko a Yehova. Mu nima yaco, ka nja vuile liova na limo liahi.”—Ndan. 6:12-22.

VIKA ALI NA KU LINGA YEHOVA MU NTSIMBU INO?

8. Vusunga vuka ua kele navuo Ndaviti? (Visamo 56:8)

⁸ Vutuhu Ndaviti ua kele mu vusonde vua kutsa ku Ngate, vunoni ka tavesele liova li mu vule. Ua tualele mana ku viuma via kele na ku mu lingila Yehova mu ntsimbu ize. Ndaviti ua nongonuene ngecize Yehova ua kele na ku mu tuamenena, ku mu niunga kaha uevuisisile cifua ca kele na ku livuilamo. (Tandenu Visamo 56:8.) Cikuavo naua, Ndaviti ua tambuile vukuasi ku vavusamba veni, ngeci mua Yonatase kaha na Sasendote ua Kama Haimeleke. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Kaha vutuhu Muangana Saulu ua tondele ku mu tsiha, Ndaviti ua hasele ku tina. Evi viose via mu hele vusunga ngecize Yehova ua tantekeyele via kele na ku lihita navio na vati via kele na ku mu vuisa ku mutima.

9. Vika ue ku mona Yehova ku muntu na muntu?

⁹ Nga muli na ku hita mu ceseko ci li na ku mi vuisa liova, vulukenu ngecize Yehova a tantekeya ceseko caco kaha a tantekeya vati ce ku mi vuisa ku mutima. Ca ku muenako, Yehova ka muene lika tuyando tua vaIsaleli mu va kele mu Ingito “na masiua avo.” (Ezundu 3:7) Ndaviti uembile ngueni: Yehova ka muene lika “kayando” keni vunoni ua tantekeyele naua muono ueni mu “lamba.” (Visa. 31:7)  Kaha cipue vene vantu mu va yandele omo lia vihangula viavo via ku vihia, kasi vene “[Neni] ua yandele.” (Isaya 63:9) Ngeci mukemuo nga muli na liova, Yehova ue ku ivuisisa cifua ci mue ku livuilamo kaha a tonda mua kama ku mi kuasa ku vula liova liaco.

10. Vika via mi hana vusunga ngecize Yehova ue ku mona visoti vienu kaha a ka mi kuasa ku vi vula?

¹⁰ Yehova kasi ali na ku mi kuasa vutuhu muli na ku hita mu ceseko ca kama. Vika mu hasa ku linga? Mu vundilenu a mi lekese vukuasi vua ali na ku mi hana. (2 Vam. 6:15-17) Kaha hilulenu hali evi: Vuno kuli cimo cimpande ni cikumbululo ci na mi kaniamesa ni? Vuno kuli umo mukanda, video ni muaso u na mi kaniamesa ni? Kuli umo na mi leka mezi a ku kaniamesa ni na mi tandela cimo cinimbu ni? Capua ca seho ku lilinga evi vihula, muomu nga tuli mu vieseko tue ku suva vati evi viuma vi tu na tandanga, vie ku muesa vati Njambi ali na ku tu kuasa. Evi viuma viaco, via pua vuana vua kama vue ku tunda kuli Yehova. (Isaya 65:13; Mako 10:29, 30) Vie ku muesa ngecize Yehova ua mi haka seho. (Isaya 49:14-16) Kaha naua, vie ku muesa ngecize citava mu mukulahele na mutima uose.

11. Vika via kuasele ndumbuetu Aida ku vula liova?

¹¹ Ndumbuetu Aida ua ku Senegal, ua muene vati Yehova ua mu kuasele mu ceseko. Ikeye ua pua muana ua katete ku visemi veni kaha ua fuitanganene mu ku kuasa vusoko vuose. Vunoni ua lisonekesele vupioneiro kaha ka kele na vimbongo via ku puamo. Ngeci vusoko vueni vuose vua mu alulukilile na ku mu paya. Ivene ngueni: “Nja vuile liova ngecize ka nji hasa ku kuasa visemi vange kaha mbunga yose va ka nji mbila kuti. Nja hetele vene na ha ku tuika Yehova mulonga, omo lia ku livuezelela ca visoti. Kaha ua ka vuile cimo cimpande ku ciuano. “Mukua ku hana cimpande, ua tu vuluisile ngecize viose-ovio vimbandu vi tuli navio mu mutima, Yehova a vi tantekeya. Kaha kamandende-kamandende ku hitila mu vimamuna via vakuluntu na vamuanetu vakuavo, nja hasele ku mona ngecize Yehova ua nji lema. Ngeci nja putukile ku vundila naua na cizango cose. Kaha nja vuile ciyulo ca kama  mu nja muene vikumbululo via vivundilo viange.” Mu nima ya ntsimbu, ndumbuetu Aida ua uanene vipanga, vize ka via mu kuasele lika ikeye mu vupioneiru, vunoni via kuasele naua visemi veni na vakuavo. Ivene ngueni: “Nja lilongesa mu vutuntu ku kulahela muli Yehova. Lelo lino mu nje ku vundila, liova liange lie kuhua mu ntsimbu oyo vene.”

VIKA YEHOVA A KA LINGA KU LUTUE?

12. Kuliya na Visamo 56:9, vusunga vuka ua kele navuo Ndaviti?

¹² Tandenu Visamo 56:9. Eci cinimbu ca muesa njila ikuavo ya vulililemo Ndaviti liova. Vutuhu muono ueni kasi ua kele mu vusonde, vunoni ua singaniekele ha viuma via ka mu lingila Yehova ku lutue. Ndaviti ua tantekeyele ngecize i ka heta ntsimbu ya Yehova ya ku mu patula, muomu ua mu hanguile ku pua Muangana ua Isaleli mu ku sintsila Saulu. (1 Sam. 16:1, 13) Kuli Ndaviti, viose-ovio via mu kulahesele Yehova ngue vi na lipuisamo laza.

13. Vusunga vuka tu hasa ku kala navuo ku tuala hali Yehova?

¹³ Vika Yehova ua kulahesa ku mi lingila? Vutuhu ka tua pandele ku lavelela ngecize Yehova a manusule visoti vietu mu ntsimbu ino, vunoni tuli na vusunga nguetu a ka masulako visoti viose mu mavu a aha. c (Isaya 25:7-9) Sakatanga uetu ua kala na ngoloya ku sangula vatsi na ku, ya ku tu kanguisa ku misongo na ya ku nongesa vitozi vose.—1 Yoa. 4:4.

14. Tu hasa ku hilula ha vika?

¹⁴ Ha vintsimbu vi mue kala na liova, puenu na ku hilula ha viuma via ka linga Yehova ku lutue. Singaniekenu ha vati mu ka livua omo Satana va ka mu tundisako, ku nongesa vantu va ku vihia na ku hingisa vantu va vuviuke kaha omo vantu va ka heta ku vutantuluke kamandende-kamandende nkala litangua. Cimo cimueso ku ciuano ca muhato ca 2014, ca muesele vati tu hasa ku singanieka ha lulavelelo luetu. Mu cimueso caco, umo mutue ua ndzivo ua simutuile na vusoko vueni ku tuala ha 2 Timoteo 3:1-5, na ku muesa vati vinimbu viaco vi ka aluluka mu citungu. Ua handekele ngueni: “Mu mavu a aha mu ka kala vintsimbu via ndzolela. Muomu vantu va ka pua, vakua ku lema vakuavo, vakua ku lema viuma via mu lutsilielo, vakua ku konkama, vakua ku likehesa, vakua ku sangaziala Njambi, vakua ku ononoka visemi, vakua ku santsela, vakua lukakatela, vakua ku lema mua kama vusoko vuavo, vakua ku litavasiana, vakua ku sangala vakuavo, vakua ku lipokuesa, vakua ku konkama, vakua ku lema vucili, citava ku va kulahela, vakua ku votsika, vakua ku likehesa mu visinganieka, vakua ku lema cikuma Njambi ku hiana via senga, vakua haka seho mu ku pangela Njambi mu vusunga. Likate nava naua.” Vuno mue ku simutuila na vusoko vueni ni vamuanoko mu lutsilielo ku tuala ha vati u ka fua muono mu citungu ni?

15. Vutuhu Tania ua vuile liova, vika via mu kuasele ku vula liova liaco?

¹⁵ Tania umo ndumbuetu ua ku vucelo vua Macedonia, ua hasele ku vula liova mu ku hilula ha vivezikiso vi tua lavelela ku lutue. Ivene ngueni: “Vimo viuma vi nja lisosomuene nguange tangua vi ka soloka, via solokele vene. Matangua ose a nja kele na kuya ku viuano, mu ku hiluka, vanana va kele na ku nji veta. Visemi vange va nji zuzuisile nguavo va nji tsiha nga nji pua umo ua Vakaleho va Yehova.” Mu nima ya ntsimbu, ndumbuetu Tania va mu sekele ha ndzivo ku visemi. Vati ua lingile? Ivene ngueni: “Nja tualele mana ku ndzolela i nji kevua ku miaka yose, omo lia ku hangula ku kakatela kuli Yehova. Kaha nja singaniekele  naua ha vati Yehova a ka nji lunguisa mu mavu a aha, ku viose-ovio vi nji zimbalesa mu mavu ano na vati viuma viose via ku vihia tu ka vi suva.” Tania ua tualeleleho ku kakatela kuli Yehova kaha na vukuasi vueni ua hasele ku uana cihela ca ku yoyela. Lelo lino, Tania ua somboka kuli umo muanetu ua kuhia mu lutsilielo kaha ve ku pangela hamo mu cipanga ca ntsimbu yose.

KANIAMESENU LUKULAHELO LUENU

16. Vika vi ka tu kuasa ku tualelelaho ku simpa mu tu ka mona viuma vi va soneka ku Luka 21:26-28?

¹⁶ Mu ntsimbu ya lamba ya kama, “vantu va ka tsa na vuoma.” Vunoni vangamba va Njambi va ku tualelelaho na ku simpa na ku kaniama. (Tandenu Luka 21:26-28.) Omo lia vika honi ka tu ka vuila liova? Muomu tuli laza na ku lilongesa ku kulahela mu li Yehova. Ndumbuetu Tania u tu na tumbuile ngueni, viuma via lihitile navio ku nima via mu kuasa ku simpa. Ivene ngueni: “Nja lilongesa ngecize ka kuesi visoti ka hasa ku sungamesa Yehova. Vintsimbu vimo, ci hasa ku soloka ngue vakuetu vakevo vali na kuendesa muono uetu. Vunoni yose-oyo ndzili i va kala nayo hali etu, Yehova ikeye ue ku va tavesayo. Ngeci mukemuo, ambe nga ceseko ci hasa ku kaluua vati, ci kahua.”

17. Vati mukanda ua muaka ua 2024, u ka tu kuasa? (Talenu naua cikupulo ca helu.)

¹⁷ Lelo lino, kua kala viuma via vingi vi hasa ku tu vuisa liova. Vunoni ngeci mua Ndaviti, tu hasa ku linga cose linga liova liaco kati li tu vule. Mukanda uetu ua muaka ua 2024, ua pua civundilo ca lingile Ndaviti kuli Yehova ngueni: “Omo njili na liova, nji ka ku tsiliela.” (Visa. 56:3) Limo livulu lia handeka via Mbimbiliya, lia lombolola eci cinimbu ngualio, Ndaviti “ka sambeyele liova lieni ni ku tala lika ngoco ku visoti vieni, vunoni ua talele kuli mukua ku mu hoiela. Ngeci mukemuo, puenu na ku singanieka ha mukanda uetu ua muaka, mu vingonde vili na kuiza ku lutue cikuma-kuma nga muli na ku hita mu visoti vili na ku mi vuisa liova. Puenu na ku uana ntsimbu ya ku hilula ha viuma via lingilile Yehova ku vangamba veni ku nima, via li na ku linga mu ntsimbu ino na vize via ka linga ku lutue. Kaha ngeci mua Ndaviti nenu mu ka handeka nguenu: “Muli Njambi nji na tsiliela, ka nji kevua vuoma.”—Visa. 56:4.