1. Muzimbu u ka ua ku kaniamesa ua longesele Yehova kuli Avilahama?

 NJAMBI ua pangesele kangelo mu ku leka Avilahama nguendi, ue ku nongesele mbonge ya Sondoma na Ngomola. Vutuhu Avilahama ua kele na lutsilielo lua ku kaniama, vunoni ca mu kaluuilile kuivuisisa. Ngeci ua huile Njambi nguendi: “U ka nongesa mukua vuviuke hamo na mukua vupi ni? . . . Ngazi ya mavu ose ka li ka linga vusunga ni?” (Njen. 18:23-33) Na ntsintsa yose, Yehova ua kuasele kavusamba kendi Avilahama evuisise cilongesa ca seho: Njambi na limo litangua liahi a ka nongesa vakua vuviuke.

2. Vika vie ku tu hana vusunga nguetu Yehova ue ku sompesa na vuviuke na cikeketima?

² Vati tu hasa ku kala na vusunga nguetu Yehova ue ku sompesa na vuviuke na cikeketima? Muomu tua tantekeya nguetu “Yehova ue ku tala ku mitima” ya vantu. (1 Sam. 16:7) Mua vusunga, a tantekeya “mitima ya vose vana va vantu.” (1 Vam. 8:39; 1 Miz. 28:9) Vusunga vuaco vue ku tu vuisa ndzolela. Kaha mu ku linga Yehova ua hiana mana, ngeci vintsimbu vimo ka tue kuivuisisa mu vutuntu omo lia vika Yehova ue ku linga vimo vihangula. Kapostolo Paulu ua handekele via Yehova nguendi: “Ku-sompela ceni ka ci tava ku [ci] tantekeya!”—Loma 11:33.

3-4. Vihula vika tu hasa ku kala navio, kaha vika tu simutuila mu cilongesa cino? (Yoano 5:28, 29)

³ Tua tantekeya nguetu, ntsimbu yose Yehova ue ku linga via cili. Vunoni kasi vene, netu tu hasa ku kala na vihula ngue via kele navio Avilahama. Tu hasa ku lihula nguetu: ‘Vuno vantu va nongesele Yehova ngeci mua vakua Sondoma na Ngomola,  va ka yoya lueka ni? Vuno vamo ha kati kavo va ka sanguka mu “cisangukilo ca . . . vakua vuhenge”?’—Vili. 24:15.

⁴ Tu hitulukenu mizimbu i tu tantekeya ku tuala ha cisangukilo. Kuivuisisa cetu ku tuala ha “cisangukilo ca muono” na “cisangukilo ca cihiso” va ci lomboluele mueka naua. a (Tandenu Yoano 5:28, 29.) Kuivuisisa caco ca lingisa kualulula via vingi, kaha tu vi mona mu cilongesa cino na cilongesa ci na hatako. Ha katete, tu simutuila vika ka tu tantekeya ku tuala ha ku sompesa ca Yehova na vika tu tantekeya.

VIKA KA TU TANTEKEYA?

5. Vika mikanda yetu ya handekele ku tuala ha vantu va nongesele Yehova mu Sondoma na Ngomola?

⁵ Ku laza, mikanda yetu ya kele na ku handeka ku tuala ha vika vie ku solokela vaze ve ku sompesa Yehova ku pua vakua vuhenge. Ya handekele nguayo vantu va nongesele Yehova, ngeci mua vakua Sondoma na Ngomola ka va ka sanguka. Vunoni, mu nima ya ku tondesesaho vuino na ku vundila ku tuala ha cimpande caco, tua muene nguetu ka tuesi na vusunga vuaco. Omo lia vika?

6. Mizimbu ika ya muesa ku sompesa ca Yehova ku tuala hali vakua vuhenge, kaha vika ka tu tantekeya?

⁶ Mu Mbimbiliya mua kala mizimbu ya yingi ya handeka ha ku sompesa ca Yehova ku tuala hali vakua vuhenge. Ca ku muenako, Yehova ua nongesele vantu vose mu Livazi lia Kama, ku fumisako lika Noa na vusoko vuendi. Cikuavo naua, Yehova ua pangesele vaIsaleli linga va nongese vifuti vitanu na vivali, via vantu va kele mu Cifuti ca Cikulaheso. Kaha ua pangesele umo kangelo a nongese masualale vakua Asilia va kupua 185.000, mu vutsiki vumolika. (Njen. 7:23; Ndeu. 7:1-3; Isaya 37:36, 37) Vuno Mbimbiliya ya muesa ha toma nguayo, vantu vaco ka va ka sanguka ni? Houe. Omo lia vika tu handekela ngoco?

7. Vika ka tu tantekeya ku tuala ha vantu va nongele mu Livazi lia Kama, na vaze va nongele omo vaIsaleli va vulile cifuti ca Kanana? (Talenu cikupulo ca helu.)

⁷ Ka tu tantekeya vati Yehova ua sompesele nkala muntu, ka tu tantekeya naua nga vose va tsile va kele na vukovelelo vua ku lilongesa via Yehova na kualuluka. Ku tuala ha Livazi lia Kama, Mbimbiliya nguayo Noa ua puile “mukua ku ambulula vuviuke.” (2 Pet. 2:5) Vunoni, ka ya handekele nguayo Noa ua setekele kuambuluila muntu uose ha mavu. Na vuno vene, ka tu tantekeya nga vantu vose vakua vupi va mu Kanana va kele na vukovelelo vua ku lilongesa via Yehova na kualuluka.

8. Vika ka tu tantekeya ku tuala ha vakua Sondoma na Ngomola?

⁸ Amba vaze vantu va nongesele Yehova ku Sondoma na Ngomola co? Mukua vuviuke Lote, ua kele mu cifuti ca Sondoma. Vuno tuli na vusunga nguetu Lote uambuluilile vantu vose ni? Houe. Vutuhu va puile vakua vupi, vuno vose va tantekeyele ku nongonona via cili na via vipi ni? Mua vusunga houe. Mbimbiliya ya handeka ku tuala ha civunga ca vamala va mu mbonge yaco, vaze va tondele ku limona ku mivila na vangendzi va Lote. Mbimbiliya nguayo mu civunga caco mua kele “vakuendze na vakuluntu.” (Njen. 19:4; 2 Pet. 2:7) Vuno Yehova mukua cikeketima, ka ka sangula vantu vaco ni? Ka tu tantekeya. Vutuhu Yehova ua lekele Avilahama nguendi, ka mua kele vantu vakua vuviuke ambe va ku pua likumi. (Njen. 18:32) Va puile vakua vuhenge, ngeci Yehova ua va nongesele omo lia vilinga viavo. Vuno citava tu handeke na vusunga vuose nguetu, na umo uahi  a ka sanguka mu “cisangukilo ca . . . vakua vuhenge” ni? Houe, ka tu tantekeya.

9. Vika ka tu tantekeya ku tuala hali Solomone?

⁹ Cikuavo naua, Mbimbiliya ya handeka via vantu vakua vuviuke; vunoni mu nima yaco vapuile vakua vuhenge. Ca ku muenako, umo uavo ua puile Muangana Solomone. Ua tantekeyele Yehova na vati ua pandele ku mu lemesa, kaha Yehova ua mu vezikisile cikuma. Vunoni mu nima ya ntsimbu, Solomone ua putukile ku lemesa vanjambi va makuli. Kaha Yehova ua nienguele cikuma! Cikuavo naua, vaIsaleli vose va yandele omo lia vupi vua lingile Solomone. Mua tsile Solomone Mbimbiliya nguayo “ua kosele kuli vaise,” hamo lika na vamala vakua lutsilielo ngeci mua Ndaviti. (1 Vam. 11:5-9, 43; 2 Vam. 23:13) Vuno eci ca lomboloka ngecize, Yehova a ka sangula Solomone ni? Mbimbiliya ka ya vi handekele. Vamo halumo va hasa ku singanieka nguavo, Solomone a ka sanguka muomu Mbimbiliya nguayo, “uze na tsi na sambue ku vupi.” (Loma 6:7) Vunoni, eci ka ca lombolokele ngecize vose vatsa va ka sanguka. Muomu nga muntu natsi ka ca lombolokele ngecize, ali na mpoko ya ku sanguka. Cisangukilo ca pua vuana vua ku fuma kuli Njambi yetu ua cilemo. Vuana vuaco ue ku vu hana lika kuli vaze a tonda ku hana vukovelelo, vua ku mu pangela ku miaka yose. (Yombi 14:13, 14; Yoa. 6:44) Vuno Solomone a ka tambula vuana vuaco ni? Yehova lika a tantekeya. Vunoni, tua tantekeya nguetu Yehova a ka linga via cili.

VIKA TU TANTEKEYA?

10. Vati Yehova ue ku livua ku tuala ha ku nongesa vantu? (Ezekiele 33:11) (Talenu naua cikupulo.)

¹⁰ Tandenu Ezekiele 33:11. Yehova ue ku tu muesa vati ue ku livua, ku tuala ha ku sompesa vantu. Kapostolo Petulu va mu huiminine ku soneka mezi, ngue a sonekele kapolofeto Ezekiele nguendi: “[Yehova] . . . ka hianga ngecize umosi a ka nonge.” (2 Pet. 3:9) Aa mezi eku tu lembezieka cikuma! Muomu tua tantekeya nguetu, Yehova ka ka nongesa na umo uahi ku miaka yose, nga ka kuesi vusunga vua ku lingamo. Muomu ua sula na cikeketima kaha ue ku muesa cifua caco ntsimbu yose i ce ku tondeka.

11. Veya ka va ka sanguka, kaha vati tua tantekeyamo?

¹¹ Vika vi tu tantekeya ku tuala ha vantu vaze ka va ka sanguka? Mbimbiliya ya tu hana vimo vimueso. b Yesu ua handekele nguendi, Yundasa Iskaliota ka ka sanguka. (Mako 14:21; talenu naua Yoa. 17:12 na nota de estudo, NWT) Yundasa ua tantekeyele ngecize, via lingile via puile vuhenge ku meso a Yehova na Muanendi. (Talenu Mako 3:29 na nota de estudo, NWT) Cikuavo naua, Yesu ua handekele nguendi, vamo vakuluntu va malombelo vaze va mualulukilile, ka va ka sanguka. (Mat. 23:33) Kaha kapostolo Paulu ua handekele nguendi, vakua kualulukila vusunga navo ka va ka sanguka.—VaHe. 6:4-8; 10:29.

12. Vika tu tantekeya ku tuala ha cikeketima ca Yehova? Hanenu cimueso.

¹² Vunoni, vika naua tu tantekeya ku tuala ha cikeketima ca Yehova? Vati ue ku muasa nguendi “ka hianga ngecize umosi a ka nonge”? Tu talenu vati Yehova ua muesele cikeketima cendi, ku vantu vaze va lingile vupi vua kama. Muangana Ndaviti ua lingile vupi vua kama, ngeci mua vupangala na ku tsiha. Vunoni Ndaviti ua liveyele, ngeci Yehova ua mu muesele cikeketima na ku muecela. (2 Sam. 12:1-13) Mu miaka ya ingi Muangana  Manase ua lingile vupi vua kama. Vunoni ua liveyele, ngeci Yehova ua mu muesele cikeketima mu ku muecela. (2 Miz. 33:9-16) Evi vimueso vi tu kuasa ku mona ngecize, Yehova ue ku muesa cikeketima ntsimbu yose i ce ku tondeka. Yehova a ka sangula ava vantu, muomu va tantekeyele nguavo va lingile vupi vua kama kaha va liveyele.

13. (a) Omo lia vika Yehova ua muesele cikeketima vakua Ninivayi? (b) Vika ua handekele Yesu ku tuala hali vakua Ninivayi?

¹³ Tu tantekeya naua via cikeketima ca muesele Yehova ku vakua Ninivayi. Njambi ua lekele Yona nguendi: “Vupi vuavo vu na heta ku meso ange.” Vunoni mu va liveyele, Yehova ua vecelele. Ku lingamo, Yehova ua va muesele cikeketima ca kama ku hiana Yona. Mua nienguele, Njambi ua mu vuluisile ngecize, vakua Ninivayi “ka va hasa ku nongonona [via cili na via vipi].” (Yona 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Mu ku hita ca miaka, Yesu ua pangesele ou muzimbu mu ku longesa via vuviuke na cikeketima ca Yehova. Yesu ua handekele nguendi, vakua Ninivayi va liveyele “va ka katuka ha litangua lia ku [sompesa].”—Mat. 12:41.

14. Mu njila ika vakua Ninivayi “va ka katuka ha litangua lia ku [sompesa]”?

¹⁴ Mu njila ika vakua Ninivayi “va ka katuka ha litangua lia ku [sompesa]”? Yesu ua handekele nguendi ku ka kala “cisangukilo ca [ku sompesa].” (Yoa. 5:29) Ua kele na ku handeka via kusika cendi mu Likulukazi lia Miaka, mu va ka sanguka “vakua vuviuke na vakua vuhenge.” (Vili. 24:15) Ku vakua vuhenge ci ka pua “cisangukilo ca [ku sompesa].” Eci ca lomboloka ngecize, mu va ka sanguka, Yehova na Yesu va ka mona nga va kononoka viuma vi va ka lilongesa. Nga umo mukua Ninivayi munima ya ku sanguka, ka ka tava ku lemesa Yehova, ka ka mu tavesa ku tualelelaho ku yoya. (Isaya 65:20) Vunoni, vose va ka hangula ku lemesa Yehova, va ka yoya miaka yose!—Ndan. 12:2.

15. (a) Omo lia vika ka tua pandele ku handeka nguetu vakua Sondoma na Ngomola ka va ka sanguka? (b) Vati tu hasa kuivuisisa mezi a ku Yunda cinimbu 7? (Talenu cikasa “ Vika a Lomboloka Mezi a Handekele Yunda?”)

¹⁵ Yesu ua handekele nguendi ha “litangua lia ku [sompesa],” ce ku puile ca casi ku vakua Sondoma na Ngomola ku hiana kuli vaze va vianene Yesu na vilongesa viendi.  (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luka 10:12) Vika ua tondele ku handeka? Tu hasa ku handeka nguetu, Yesu ua pangesele cisimo. Vunoni, mua handekele via vakua Ninivayi nguendi “va ka katuka ha litangua lia ku [sompesa],” ka pangesele cisimo, vunoni vi ka lipuisamo mpundu. Ci moneka ngue, vikevio via tondele ku handeka Yesu ku vakua Sondoma na Ngomola. Via handekele via litombola na vize via handekele ku tuala hali vakua Ninivayi. Ngeci mua vakua Ninivayi, vakua Sondoma na Ngomola navo va lingile via vipi. Vunoni, vakua Ninivayi va kele na vukovelelo vua ku liveya. Cikuavo naua, Yesu ua handekele via “cisangukilo ca [ku sompesa],” hamo na “vaze va na lingi via vipi.” (Yoa. 5:29) Ngeci mukemuo, cimoneka ngue halumo vakua Sondoma na Ngomola navo va ka sanguka. Kaha tu ka kala na vukovelelo vua ku va longesa via Yehova na Yesu Kilistu.

16. Vika tua tantekeya ku tuala ha vati Yehova a ka hangula veya a ka sangula? (Yelemiya 17:10)

¹⁶ Tandenu Yelemiya 17:10. Eci cinimbu, ci tu kuasa kuivuisisa vati Yehova ue ku sompesa. Ntsimbu yose Yehova ue ku ‘hilula visinganieka, na ku konka mutima.’ Ku tuala ha ku sanguka, Yehova a “ku hia kuli muntu uose vene ngue ku zinjila zieni.” Yehova a ka kakatela ku masiko endi nga citondeka, vunoni naua a ka muesa cikeketima nga citava. Ka tua pandele ku handeka nguetu, muntu ka ka sanguka nga ka tuesi na vusunga vuaco.

“NGAZI YA MAVU OSE” A KA LINGA VIA CILI

17. Vika vi ka solokela vaze vatsa?

¹⁷ Vantu vavengi vatsa, tunde ha ntsimbu i va lipandakanene vaAndama na Eva kuli Satana mu ku muesa lisino kuli Yehova. Kutsa capua “citozi” cetu ua kama. (1 Kol. 15:26) Vika vi ka solokela vantu vose vatsa? Vandongesi va Yesu va kupua 144.000 va ka sanguka na ku yoya muono ka ue kutsa muilu. (Ku-So. 14:1) Vamala na vampuevo vavengi vakua lutsilielo va ka sanguka mu “cisangukilo ca vakua vuviuke.” Kaha va ka yoya miaka yose ha mavu nga va ka tualelelaho kupua vakua vuviuke, mu ku Sika ca Kilistu mu Likulukazi lia Miaka na mu ntsimbu ya ceseko ca ku manusuila. (Ndan. 12:13; VaHe. 12:1) Cikuavo naua, mu ku Sika ca Kilistu mu Likulukazi lia  Miaka, “vakua vuhenge” hamo lika na vaze ka va kele na vukovelelo vua ku lemesa Yehova ni vaze va lingile “via vipi,” va ka kala na vukovelelo vua kualuluka, na kupua vangamba va Njambi. (Luka 23:42, 43) Vunoni vaze va lihanguilile ku muesa lisino kuli Yehova, ka va ka sanguka.—Luka 12:4, 5.

18-19. (a) Omo lia vika tu hasa ku kulahela nguetu Yehova a ka sompesa vuino vaze vatsa? (Isaya 55:8, 9) (b) Vika tu ka lilongesa mu cilongesa ci na hatako?

¹⁸ Tu hasa ku kala na vusunga nguetu, Yehova mue ku sompesa vantu, ntsimbu yose ue ku lingamo mu njila ya cili ni? Eyo! Ngeci muevuisisile vuino Avilahama, Yehova ua pua ua ku tantuluka, mukua mana na cikeketima, kaha ua pua “Ngazi ya mavu ose.” Ua longesele Muaneni na ku mu hana mpoko ya ku sompesa vantu vose. (Yoa. 5:22) Yehova na Yesu, va tantekeya via kala ku mitima ya vantu vose. (Mat. 9:4) Ngeci mukemuo, mu ve ku sompesa vantu, ntsimbu yose ve ku ‘linga via cili!’

¹⁹ Tu tsilielenu muli Yehova na vihangula viendi viose. Tua tantekeya nguetu, ka tua kele na mpoko ya ku sompesa, vunoni Yehova lika ua kala nayo! (Tandenu Isaya 55:8, 9.) Ngeci tua kulahela nguetu, Yehova na Muanendi Yesu va ka sompesa mua cili vantu. Cikuavo naua, tua tantekeya nguetu, Muangana Yesu a ka temunuina mu vutantuluke vuviuke na cikeketima ca Ise. (Isaya 11:3, 4) Vati Yehova na Yesu va ka sompesa vantu mu ntsimbu ya lamba ya kama? Vika ka tu tantekeya? Kaha vika tua tantekeya? Mu cilongesa ci na hatako, tu ka kumbulula evi vihula.