1-2. (a) Vika Vakua Kilistu va pande ku hilula vuino ntsimbu kanda va putuke ku litantekeya? (b) “Ku litantekeya” ca pua vika? (Talenu “Lizi li va Lombolola.”)

 MU TONDA kuambata ni ku somboka? Vutuhu ndzolela ka yemanenene ha vulo, Vakua Kilistu vavengi va tonda kuambata ni ku somboka. Vunoni ntsimbu kanda mu putuke ku litantekeya na muntu, mua pande ku kaniamesa vusamba vuenu na Yehova, ku litantekeya vuino enu vavene, kaha na ku pangesa vuino vimbongo, muomu citeli caco ca tondeka cikuma mu vulo. a (1 Kol. 7:36) Nga mu lingamo, mu ka yoya mu ndzolela mu vulo.

² Vunoni, kati ca casi ku uana muntu ua cili ua ku liambata nendi. (Visi. 31:10) Kaha ambe nga mua uana muntu u mu tonda ku litantekeya nendi, kati ca casi ku putuka ku litantekeya. b Mu cilongesa cino, tu simutuila vika vi hasa ku kuasa vazike va uane muntu ua cili ua ku liambata nendi na ku putuka ku litantekeya. Tu tantekeya naua vati vamuanetu mu cikungulukilo  va hasa ku kuasa vaze va tonda muntu ua ku liambata nendi.

VIKA VI HASA KU MI KUASA KU UANA MUNTU UA CILI UA KU LIAMBATA NENDI?

3. Viuma vika Mukua Kilistu na pande ku hilula nga a tonda muntu ua ku liambata nendi?

³ Nga mu tonda kuambata ni ku somboka, mua pande ku tantekeya vifua vi mu tonda ku muntu u mu ka liambata nendi, ntsimbu kanda mu putuke ku litantekeya. Nga ka mua lingilemo, mu ka sembulula muntu ua kala na vifua vi mua lema, ni vene ku litantekeya na muntu ka mua litombuele nendi. Muntu u mua pande ku liambata nendi na pande kupua Mukua Kilistu ua ku mbatiza. (1 Kol. 7:39) Vunoni, kati Mukua Kilistu uose ua ku mbatiza, a hasa kupua muntu ua cili ua ku liambata nendi. Ngeci mukemuo, lihulenu nguenu: ‘Vutumbe vuka nja kala navuo mu muono? Vifua vika nja lavelela ku muntu ua ku liambata nendi vi nje ku mona kupua via seho? Nja lavelela viuma ngue mu via fua mpundu ni?’

4. Vika vamo vamuanetu va vundilile ku tuala ha ku uana muntu ua ku liambata nendi?

⁴ Nga mu tonda kuambata ni ku somboka, mua vusunga mue ku vundila mu uane muntu ua cili ua ku liambata nendi. (Filp. 4:6) Cili vene, Yehova ke ku tu kulahesa muntu ua ku liambata nendi. Vunoni, Yehova ua haka seho ku viuma vi mua tondeka, na cifua ci mue ku livuilamo. Kaha a hasa ku mi kuasa ku uana muntu ua cili ua ku liambata nendi. Ngeci mukemuo, tualelenuho ku lekako Yehova vizango vienu, na cifua ci mue ku livuilamo. (Visa. 62:8) Cikuavo naua, vundilenu ntsintsa na mangana. (Tia. 1:5) Muanetu John, c ua ku Estados Unidos ua pua muzike, ua handekele viuma vie ku tumbula mu vivundilo viendi nguendi: “Nje ku leka Yehova vifua vi nja  lavelela ku muntu u nji ka liambata nendi. Nje ku vundila a nji kuase ku uana mpuevo ua cili. Cikuavo naua, nje ku vundila Yehova a nji kuase ku kala na vifua vi ka nji kuasa kupua yala ua cili.” Kaha ndumbuetu Tanya ua ku Sri Lanka, nendi ua pua muzike, ua handekele nguendi: “Ntsimbu nji ci tonda yala ua cili ua ku liambata nendi, nje ku vundila Yehova a nji kuase ku tualelelaho ku mu pangela, ku mona viuma mu njila ya cili, kaha na kupua muntu ua ndzolela.” Ambe nga mu lavelela mua kama muntu ua ku liambata nendi ku hiana na muze mu mua singaniekele, Yehova ua kulahesa ku mi tuala mana na ku mi muesa cilemo.—Visa. 55:22.

5. Vati vazike va hasa ku uana vazike vakuavo va lema Yehova? (1 Kolintu 15:58) (Talenu naua cikupulo.)

⁵ Mbimbiliya ya tu mamuna “[ku linga via vingi mu] vipanga via Muangana.” (Tandenu 1 Kolintu 15:58.) Nga mu tuala mana ku ku pangela Yehova na ku kala na vamuanetu na vandumbuetu va ku liseza-seza, mu ka likuata vusamba vua cili navo. Cikuavo naua, mu ka kala na vukovelelo vua ku tantekeya vazike, vaze vali na ku tuala mana ku ku pangela Yehova ngeci muenu. Omo mu lihakela kapandi ka ku vuisa Yehova ndzolela, mu ka yoya mu ndzolela.

6. Vika va pande ku vuluka Vakua Kilistu ntsimbu va tonda muntu ua ku liambata nendi?

⁶ Zangamenu linga ku tonda muntu ua ku liambata nendi kati cipue ca seho ya kama mu muono uenu. (Filp. 1:10) Ambe nga muambata ni mu vazike, mu hasa ku yoya mu ndzolela. Muomu ndzolela ya vusunga ya hitukila ha vusamba vuenu na Yehova. (Mat. 5:3) Ntsimbu mu cili vazike, mu hasa ku kala na ntsimbu ya kama ya ku vueza ku cipanga ca kuambulula. (1 Kol. 7:​32, 33) Ngeci mukemuo, pangesenu vuino ntsimbu yenu. Ndumbuetu Jessica ua ku Estados Unidos ua sombokele tele a lingila ku puisa miaka 40. Ivene nguendi: “Tele kanda nji somboke, nja tualelele mana ku cipanga ca kuambulula. Ku lingamo, ca nji kuasele ku yoya mu ndzolela vutuhu nja tondele ku somboka.”

TANTEKEYENU VUINO MUNTU

7. Omo lia vika capua ca seho ku talesesa muntu, ntsimbu kanda mu ka mu handekeye? (Visimo 13:16)

⁷ Vatico nga mua mono nguenu kuli umo a hasa kupua muntu ua cili ua ku liambata nendi? Vuno oho vene mua pande ku mu handekeya ni? Mbimbiliya nguayo mukua liano ntsimbu kanda a linge vimo, ue ku tondesesa. (Tandenu Visimo 13:16.) Ngeci mukemuo, mu ka muesa mana nga mu talesesa muntu mu vusueke, ntsimbu kanda mu ka mu handekeye. Muanetu Aschwin ua ku Holanda, ua handekele nguendi: “Cifua ce ku livuilamo muntu ci hasa ku zimangana mu vuasi. Ngeci mukemuo, nga mu lihana ntsimbu ya ku tantekeya vuino muntu, ka mu ka putuka ku litantekeya nendi mu ku hitukila ha cifua ci muli na ku livuilamo ha ntsimbu ize vene, houe.” Cikuavo naua, nga mu talesesa muntu, mu hasa ku nongonona nguenu ka puile muntu ua cili ua ku liambata nendi.

8. Vati vazike va hasa ku talesesa muntu u va tonda ku liambata nendi? (Talenu naua cikupulo.)

⁸ Vati mu hasa ku talesesa mu vusueke muntu u mu tonda ku liambata nendi? Ku viuano ni ku vueho, mu ka hasa ku tantekeya nga muntu uaco ua kala na vusamba vua cili na Yehova, kaha na ku tantekeya vuntu na vilinga viendi. Veya vapua vavusamba vendi? (Luka 6:45) Vuno vizango viendi via litombola na vienu ni? Mu hasa ku hula vakuluntu va mu cikungulukilo cendi vaze va mu tantekeya vuino. (Visi. 20:18) Mu hasa ku hula vati vua fua vuntu vuendi, na vifua via kala navio. (Lute 2:11) Kaha ntsimbu mu mu talesesa, kati mu linge viuma vi mu lingisa a hone ku livua  ku zituka. Cikuavo naua, kati mu kale nendi ntsimbu yose, ni ku seteka ku tantekeya mizimbu yose ku tuala hali ikeye.

9. Ntsimbu kanda mu handekeye muntu, vusunga vuka mua pande ku kala navuo?

⁹ Mu ntsimbu ingahi mua pande ku talesesa muntu ntsimbu kanda mu ka mu handekeye? Nga mu handekeya muntu vuasi-vuasi, halumo a ka singanieka nguendi, ka mue ku hilula vuino viuma ntsimbu kanda mu linge vihangula. (Visi. 29:20) Vunoni, nga muntu na nongonona ngueni muli na ku mu lema, kaha mu hitisamo ntsimbu ya kama ca ku hona ku mu handekeya, a hasa ku singanieka nguendi, mue ku likanuuela cikuma ntsimbu kanda mu linge vihangula. (Ekel. 11:4) Vulukenu nguenu, ntsimbu kanda mu ka handekeye muntu, ka ci tondeka mu kale na vusunga nguenu mu ka liambata nendi. Vunoni mua pande ku kala na vusunga nguenu, mua liviukisila kuambata, kaha muntu u mu ka handekeya a hasa kupua muntu ua cili ua ku liambata nendi.

10. Vika mua pande ku linga nga mu mona nguenu kuli umo ali na ku mi lema, vunoni ka mua mu lemene?

¹⁰ Vika mua pande ku linga nga mu mona nguenu kuli umo ali na ku mi lema? Nga ka mua mu lemene, vilinga vienu via pande ku muesa ha toma nguenu ka mua mu lemene vene. Ka ca puile ca cili ku lingisa muntu a singanieke ngueni mua mu lema, nga kati mukemuo.—1 Kol. 10:24; Efe. 4:25.

11. Nga vakuenu va mi lomba ku va tondela muntu ua ku liambata nendi, vika mua pande ku tantekeya?

¹¹ Ku vihela vimo, visemi ni vakuluntu vakuavo ve ku hanguila vavusoko vavo muntu ua ku liambata nendi. Kaha ku vihela vikuavo co, vavusoko ni vavusamba vakevo ve ku tonda muntu. Mu nima yaco, ve ku leka mpuevo na yala va liuane na ku mona nga va tonda ku litantekeya. Nga vakuenu va mi lomba ku va tondela muntu ua ku liambata nendi, mua pande ku tantekeya vi va lema na viuma vi va tondeka vose vavali, yala na mpuevo. Nga mua uana muntu ua ku liambata nendi, lingenu cose mu tantekeye vuntu vueni, na vifua via kala navio. Kaha ca seho ya kama, lingenu cose mu tantekeye nga ua kala na vusamba vua cili na Yehova. Muomu ku likuata vusamba vua cili na Yehova, ca kala na seho ku hiana vimbongo, ku lilongesa ku visikola, ni lutsimo. Vunoni, vulukenu nguenu, muntu ivene na pande ku hangula nga ambata ni ku somboka.—Ngal. 6:5.

VATI MU HASA KU PUTUKA KU LITANTEKEYA?

12. Vati mu hasa ku leka muntu nguenu mu tonda ku litantekeya nendi?

¹² Nga mu tonda ku putuka ku litantekeya na  umo, vati mu hasa ku handeka nendi? d Mu hasa ku simutuila nendi ku cihela ca mbunga, ni ku telefone. Mu lekenu ha toma nguenu muli na ku mu lema, kaha mu tonda ku litantekeya nendi. (1 Kol. 14:9) Nga ci tondeka, mu hanenu ntsimbu linga a ka singaniekeho ntsimbu kanda a mi kumbulule. (Visi. 15:28) Kaha nga muntu ka tondo ku litantekeya nenu, singimikenu cihangula cendi.

13. Vika mu hasa ku linga nga kuli umo a tonda ku litantekeya nenu? (Kolose 4:6)

¹³ Vatico nga kuli umo a tonda ku litantekeya nenu? Muntu uaco ua tondekele ku simpa linga a mi leke ngueni a tonda ku litantekeya nenu. Ngeci mukemuo, mu muesenu ngozi na kasingimiko. (Tandenu Kolose 4:6.) Nga mu tondeka ntsimbu ya ku singaniekaho, kaha mu lekenu. Vunoni, mu hanenu cikumbululo ca ku hona ku hitisamo ntsimbu ya kama. (Visi. 13:12) Kaha nga ka mu tondo ku litantekeya nendi, mu lekenu vene ha toma na ngozi. Talenu via lingile muanetu Hans ua ku Áustria omo umo ndumbuetu ua mu lekele nguendi ua mu lema. Ivene nguendi: “Nja mu lekele cihangula cange ha toma na ngozi. Nja lingilemo muomu ka nja tondele a singanieke nguendi nja tondele ku litantekeya nendi. Ngeci mukemuo, ambe mu nima yaco, nja lingile cose nji hone ku handeka ni ku linga viuma vi mu lingisa ku singanieka nguendi nji nalulula cihangula cange.” Nga muntu ali na ku mi lema kaha nenu mu tonda ku litantekeya nendi, simutuilenu vi mua lavelela mu ntsimbu ya ku litantekeya. Vunoni, vi mua lavelela vi hasa ku liseza kuliya na visemua vienu kaha na viuma vikuavo.

VATI TU HASA KU KANIAMESA NA KU KUASA VAZIKE?

14. Vati tu hasa ku kaniamesa na ku kuasa vazike?

¹⁴ Vati tu vose tu hasa ku kaniamesa na ku kuasa vazike vaze va tonda kuambata ni ku somboka? Tu hasa ku lingamo, mu ku zangama na viuma vi tue ku handeka. (Efe. 4:29) Ngeci mukemuo, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno nje ku handeka viuma vi lingisa vazike vevue ntsindiye ya kuambata ni ku somboka? Mu nje ku mona muanetu ua muzike na ndumbuetu ua muzike vali na ku simutuila, nje ku singanieka nguange vali na ku litantekeya ni?’ (1 Tim. 5:13) Cikuavo naua, ka tua pandele ku lingisa vazike va livue ngue kuli vimo via va kambela, ni ka va kele na seho muomu ka vambatele  ni ku somboka. Muanetu Hans u tua tumbula helu, ua handekele nguendi: “Vamo vamuanetu ve ku handeka nguavo: ‘Omo lia vika ka uesi na kuambatela? Ua kolo.’ Mezi aco eku lingisa vazike va livue ngue ka va kele na seho. Kaha ntsindiye ya kuambata ni ku somboka, i hasa ku livuezelela.” Mua vusunga, ca pua ca seho ku tonda vukovelelo vua ku sangala vazike!—1 Tes. 5:11.

15. (a) Kuliya na citume ca ku Loma 15:2, vika tua pande ku hilula ntsimbu kanda tu kuase umo a uane muntu ua ku liamba nendi? (Talenu naua cikupulo.) (b) Viuma vika via seho mua lilongesa mu video?

¹⁵ Vatico nga tu singanieka nguetu muanetu ngandi na ndumbuetu ngandi, nga va liambata va ka litombola? Mbimbiliya ya tu mamuna nguayo tua pande ku singimika cifua ci ve ku livuilamo vakuetu. (Tandenu Loma 15:2.) Vazike vavengi ka va tondo vakuavo va va tondele muntu ua ku liambata nendi. Ngeci mukemuo, tua pande ku singimika vizango viavo. (2 Tes. 3:11) Vamo va hasa ku tu lomba vukuasi, vunoni ka tua pandele ku likovelesa mu vimpande viavo nga ka va tu lombele vukuasi. e (Visi. 3:27) Vamo vazike ve ku tonda ku va kuasa mu cifua ceka. Ndumbuetu Lydia ua ku Alemanha ua handekele nguendi: “Mu cihela ca ku lania lika umo muanetu na umo ndumbuetu linga va lizivuke, tu hasa ku va lania hamo lika na vamuanetu vakuavo. Kaha tu hasa lika ku tonda vukovelelo linga va kale hamo lika. Vunoni, tua pande ku vecela va lihanguile vavene nga va putuka ku litantekeya ni kuahi.”

16. Vazike va pande ku vuluka vika?

¹⁶ Tu vose, cipue vazike ni vaze va liambata, tu hasa ku yoya mu ndzolela! (Visa. 128:1) Ngeci mukemuo, nga mu tonda kuambata ni ku somboka vunoni kanda mu uane muntu uaco, tualelenuho ku tuala mana ku ku pangela Yehova. Ndumbuetu Sin Yi ua ku Macau, ua handekele nguendi: “Ntsimbu i muli mu vuzike ya pua ya indende, vunoni ntsimbu i mu ka kala na mukua ndzivo yenu mu Citungu i kapua ya kama. Ngeci mukemuo, pangesenu vuino ntsimbu yenu ya vuzike.” Vatico nga mua uana muntu u mu tonda ku liambata nendi? Mu cilongesa ci na hatako, tu ka simutuila vati mu hasa ku litantekeya vuino na muntu u mu tonda ku liambata nendi kaha na ku linga vihangula via cili.