1. Tumbulenu imo njila ya kuasele Yombi ku tantekeya vuino Yehova.

 YOMBI ua simutuilile na vantu vavengi mu muono ueni uose. Vunoni kuli cimo ku simutuila ka suvile, ku simutuila na Yehova Njambi. Linga a kuase Yombi ku kulahela mu mana eni na mu vuhasi vueni vua ku niungila vangamba veni, Yehova ua pangesele viuma via ku tanga via ku komouesa. Ca ku muenako, Yombi va mu vuluisile ngecize Njambi ue ku niunga tusitu. Ngeci mukemuo, ue ku hasele na ku niunga Yombi vene. (Yombi 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Mu ku hilula viuma via ku tanga, Yombi ua lilongesele via vingi ku tuala ha vifua via Njambi.

2. Omo lia vika ci hasa ku pua ca cikalu ku hilula viuma via ku tanga?

² Netu tu hasa ku lilongesa via vingi ku tuala hali Njambi nga tu hilula viuma via tangele. Vunoni halumo ci hasa ku tu kaluuila ku lingamo. Ca ku muenako, nga tua kala mu mbonge, halumo ka tue ku mona viuma vingi via ku tanga mu tangua na tangua. Kaha co, nga tua kala ku cihela kua kala viuma via vingi via ku tanga, halumo tu hasa ku livua nguetu, ntsimbu ya ku vi hilula yahi. Ngeci mukemuo, tu simutuilenu omo lia vika ca puila ca seho ku uana ntsimbu ya ku hilula viuma via ku tanga na ku lihakela kapandi ka ku lingamo. Tu hilula vati Yehova na Yesu va pangesele viuma via ku tanga mu ku longesa na vika tu hasa ku linga mangana tu lilongese vikuavo naua ku viuma via ku tanga.

3. Vika via muesa ngecize Yehova ua tondele linga Andama a livuise ndzolela na viuma via ku tanga?

³ Yehova ua tondele vantu va katete va livuise ndzolela na viuma via tangele. Omo Njambi ua tangele Andama, ua mu  hele citungu ca cili linga a lilongese vilimo, a ci lime na ku ci hamesa. (Njen. 2:8, 9, 15) Aci singaniekenu ndzolela ya vuile Andama, mua muene vimbuto vi kola na vintemo. Mua vusunga, ca puile ku vezika ca kama kuli Andama ku niunga lihia lia Endene! Yehova ua mu kundikile naua cipanga ca ku luka tusitu vose mazina. (Njen. 2:19, 20) Yehova nga ua tondele, nga ivene ua va lukile mazina. Vunoni ua kundikile cipanga caco kuli Andama. Mua vusunga, linga a hangule mazina a cili a ku luka tusitu, Andama ua pandele ku lilongesa vuino na civando, ku tala vilinga viavo na vifua viavo. Citava ku lingamo, ca mu vuisile ndzolela ya kama. Kaha ca mu hele vukovelelo vua ku muesa ku santsela ceni ku mana a Ise ua muilu, vutongue vueni na vu mesele.

4. (a) Tumbulenu vumo vusunga vua ku hilula viuma via ku tanga. (b) Viuma vika via ku tanga mua lema cikuma?

⁴ Vumo vusunga vua pande ku tu lingisa ku hilula viuma via ku tanga, vua pua muomu Yehova ua tonda tu lingemo. Kaha ua tu lania ngueni “Andulenu meso enu muilu” na ku tu hula ngueni, “iya na vi tange evi?” Cikumbululo tu vose tu ci tantekeya. (Isaya 40:26) Yehova ka sulisile lika melu, vunoni na mavu na kalunga ndonga na viuma via ku tanga via ku komouesa, vize vi hasa ku tu longesa via vingi. (Visa. 104:24, 25) Aci singaniekenu ha cifua ca tu tangelelemo Njambi. Ua tu hele vuhasi vua ku mona ku vuaha ca viuma. Kaha naua, ua lingile cose linga tu livuise ndzolela na viuma via ku tanga mu ku tu hana mavuilo atanu: Ku mona, kuivua, ku kuata, ku makela na ku ivua mazimba.

5. Kuliya na Loma 1:20, vukuasi vuka tue ku uana mu ku lilongesa viuma via tangele Yehova?

⁵ Mbimbiliya ya muesa vusunga vukuavo vua kama vua pande ku tu lingisa ku hilula viuma via ku tanga. Muomu vie ku tu longesa via vingi ku tuala ha vifua via Yehova. (Tandenu Loma 1:20.) Ca ku muenako, aci singaniekenu ha viuma via ku komouesa via tangele Yehova. Vuno ka vue ku muesa vukama vua mana Eni ni? Singaniekenu naua ha ku liseza-seza ca via ku-lia. Ca muesa ha toma cilemo ceni ku vantu. Mu tue ku nongonona vuntu vua Yehova ku hitila ku viuma via tangele, tue ku mu tantekeya vuino kaha tue ku ivua cizango ca ku likuata vusamba neni. Tu hilulenu honi, vimo vinjila via pangesa Yehova mu ku longesa vantu viuma via seho ku hitila mu viuma via ku tanga.

6. Vika tu lilongesa ku tuzila?

⁶ Yehova ua tumbika ntsimbu. Mu nkala muaka, tunde mu kati ka Fevereiro ku tuala ha kati  ka Maio, vaIsaleli va kele na ku mona vamo tuzila va va kele na ku sana nguavo mahanda, va pulula mu ku talekesa ku cihava. Njambi ua lekele vaIsaleli ngueni: “Lihanda muilu a tantekeya zintsimbu zi va na mu tumbuila.” (Yele. 8:7) Ngue muze vene mua tumbikila ava tuzila ntsimbu, Yehova ua tumbika naua ntsimbu ya ku sompesa. Ngeci mukemuo, lelo lino nga tu mona tuzila vakua ku enda mangendzi muilu, tue ku vuluka ngecize Yehova ua hangula “ntsimbu” ya ku ka manusula vupi vuose hano ha mavu.—Hav. 2:3.

7. Vusunga vuka vu hasa ku tu hana ku pulula ca kazila? (Isaya 40:31)

⁷ Yehova ue ku hana ngolo ku vangamba veni. Ku hitila muli Isaya, Yehova ua kulahesele ngecize a ka kaniamesa vantu veni linga va hase ku “londa ha mavava ngue vihungu” ha vintsimbu vi ve ku zeya. (Tandenu Isaya 40:31.) VaIsaleli va kele na ku mona vihungu va pulula muilu ha viuku via ku yukuma ca ku hona ku lihakela kapandi ka kama. Mua vusunga, eci ca puile civuluiso ca cili ngecize ngue muze mue ku hana Yehova ndzili kuli ava tuzila, a hasa naua ku hana ndzili ku vangamba veni! Nga mu mona kazila ali na ku tualelelaho ku londa muilu ca ku hona ku pangesa mua kama mavava eni, vulukenu ngecize Yehova a ka mi hana ngolo ya ku vula vitanga vienu.

8. Vika ua lilongesele Yombi mu ku hilula viuma via tangele Njambi? Kaha vika tu lilongesaho?

⁸ Yehova ua fuila ku mu kulahela. Yehova ua kuasele Yombi ku vueza ku lukulahelo lueni muli ikeye. (Yombi 32:2; 40:6-8) Mua simutuilile na Yombi, ua mu i huile viuma via vingi via tangele, ngeci mua vintanga-tanga, maselua na mihato. Mu nima yaco ua handekele naua via tusitu, ngeci mua ngombe ua ku musenge na kavalu. (Yombi 38:32-35; 39:9, 19, 20) Viuma viose evi ka via muesele lika vukaleho vua ngolo ya ku komouesa ya Njambi, vunoni na cilemo na mana eni. Eci ku simutuila caco, ca kuasele Yombi ku kulahela muli Yehova ku hiana na laza. (Yombi 42:1-6) Na vuno vene, nga tuli na ku lilongesa viuma via ku tanga, tue ku vuluka via mana na ngolo ya ku komouesa via Yehova. Na ku kala na vusunga ngecize a hasa ku manusula visoti vietu. Ku tantekeya evi, ce ku vueza ku lukulahelo luetu muli ikeye.

9-10. Vika mutana na niondzi vi tu longesa ku tuala hali Yehova?

⁹ Yesu a tantekeya vuino viuma via ku tanga. Muomu ua kele na civezikiso ca ku pangela hamo lika na Ise mu ku tanga kaye kose “ngue mesele.” (Visi. 8:30) Mu nima ya ntsimbu, Yesu muezile hano ha mavu ua pangesele viuma via ku tanga mu ku kuasa vandongesi veni va lilongese via Ise. Hilulenu vimo viuma via vindende via va longesele.

¹⁰ Yehova ue ku muesa cilemo ceni ku vose. Mu cimpande ca ha muncinda, Yesu ua longesele vandongesi veni vimo viuma vivali via ku tanga vi ve ku sembulula vantu vavengi. Mutana na niondzi. Viose evi vivali via tondeka linga ku kale muono. Yehova nga ua tondele, nga ke ku vi hana kuli vaze ka ve ku mu ononoka. Vunoni ku cilemo ceni, ue ku hana mutana na niondzi ku vose. (Mat. 5:43-45) Yesu ua pangesele eci cimueso mu ku longesa vandongesi veni ngecize Yehova ua tonda tu muese cilemo ku vantu vose. Ntsimbu yose i tu ivua ku tovala ca mutana ni ku kekema ca niondzi, tu puenu na ku vuluka via cilemo ca ku hona kahangu ca Yehova. Lungano lueni, lue ku tu kuasa netu ku muesa cilemo mu ku ambuluila vantu vose.

11. Ku kaniamesa cika tu hasa ku uana mu ku tala tuzila va muilu?

 ¹¹ Yehova ue ku tu hana vize via tu kambela. Mu cimpande ceni ca ha muncinda, Yesu ua handekele naua ngueni: “Talenu tuzila va muilu, ka ve ku kuva, cipue ku tia, cipue ku unguluila mu visete; kaha Isuenu ua muilu a li na ku va lisa.” Kaha citava halumo vakua ku halakana Yesu, va kele mpundu na ku mona tuzila ha ntsimbu ize vene mua ve huile ngueni: “Enu ka mua va hianene seho cikuma, ni?” (Mat. 6:26) Mu njila eyi ya cilemo, Yesu ua tu vuluisa ngecize Yehova a ka tu hana vize via tu kambela! (Mat. 6:31, 32) Eci cilongesa ca ku tunda ku viuma via ku tanga, kasi ce ku kaniamesa vangamba va Yehova lelo lino. Umo ndumbuetu ua muhumbe ua pua pioneiro ku Espanha, ua kele mu vusiua muomu ka hasele ku uana cihela ca cili ca ku yoyela. Vunoni mu nima ya ku mona tuzila vali na ku lia mavundungulu na tu vusuka tu kuavo, vusiua vueni vua tepulukile. Ivene ngueni: “Ku mona vaze tuzila ca nji vuluisile ngecize Yehova ue ku va niunga kaha nange a ka nji niunga.” Kaha cili vene, mu nima ya ntsimbu ya indende, uze ndumbuetu ua uanene cihela ca ku yoyela.

12. Kuliya na Mateo 10:29-31, vika tuzila va vandende va tu longesa ku tuala hali Yehova?

¹² Yehova ua tu haka seho muntu ku muntu. Yesu ntsimbu kanda a tume vapostolo veni mu ku ambulula, ua va kuasele ku vula liova lia ku va luisa. (Tandenu Mateo 10:29-31.) Ua lingilemo mu ku handeka via vamo tuzila va lanene cikuma mu Isaleli, tu ndzilili. Tuzila vaco, va kele na seho ya indende ku matangua a Yesu. Vunoni ua lekele vandongesi veni ngueni: “Na umo uahi uavo a ka uila ha mavu ku vanga ku cizango ca Isuenu.” Kaha ua vuezeleko ngueni: “Seho yenu ya hiana tuzila va vengi.” Mu ku handeka aa mezi, Yesu ua hele vusunga ku vandongesi veni ngecize Yehova ua va haka seho muntu ku muntu. Ngeci mukemuo, ka ca tondekele va kale na liova mu ku va luisa. Tuli na vusunga nguetu, vandongesi va Yesu va vulukile aa mezi eni nkala ntsimbu i va muene tu ndzilili mu vimbonge na mu membo a va kele na ku ambuluila. Ngeci mukemuo, nkala ntsimbu i mu mona umo kazila ua mundende, vulukenu ngecize Yehova ua mi haka seho ya kama mu ku pua muntu, muomu nenu mua “hiana tuzila va vengi.” Na vukuasi vueni, mu hasa ku kolesa ambe nga vali na ku mi luisa.—Visa. 118:6.

13. Vika vi hasa ku tu kuasa ku lilongesa vimo ku viuma via ku tanga?

¹³ Tu hasa ku lilongesa viuma vikuavo via vingi ku tuala hali Yehova, ku viuma via ku tanga. Mu njila ika? Ha katete, tua pande ku uana-uana ntsimbu ya ku vi tala. Mu nima yaco, tua pande ku singanieka ha viuma vi tu lilongesaho ku tuala hali Yehova. Vintsimbu vimo, ci hasa ku tu puila ca cikalu ku linga evi. Ndumbuetu Géraldine ua ku Camarões, ua handekele  ngueni: “Nja kolela mu mbonge, ngeci nja nongonona ngecize ku tala viuma via ku tanga, ce ku tondeka ku lihakela kapandi.” Umo mukuluntu mu cikungulukilo ua lizina Alfonso ua lomboluele ngueni: “Nja lilongesa ngecize nja pande ku hangula ntsimbu ya ku hilula viuma via tangele Yehova na ku mona vika nji lilongesaho ku tuala hali ikeye.”

14. Vika ua lilongesele Ndaviti mua hiluile ha viuma via ku tanga?

¹⁴ Ndaviti ua hiluile na civando ha viuma via ku tanga. Mu nima yaco ua lekele Yehova ngueni: “Omo nji yongola melu ove, vupange vua minie yove, Ngonde na zintangantanga, vi u na hake: Muntu ikeye iyandzo, amba u mu singanieke?” (Visa. 8:3, 4) Ndaviti mua kele na ku tala muilu ku vutsiki, ka kele lika na ku komoka kaye. Vunoni ua kele naua na ku singanieka ha vika zintangantanga via mu longesele ku tuala hali Njambi. Ua lilongesele ngecize Yehova ua pua ua kama. Ha vintsimbu vikuavo, Ndaviti ua singaniekele ha ku kola ca muvila ueni tele ali muzimo lia naye. Ku hilula hali evi viuma, ca mu lingisile ku haka seho ya kama ku mana a Yehova.—Visa. 139:14-17.

15. Hanenu vimueso via vika viuma via ku tanga via mi longesa ku tuala ha vifua via Yehova. (Visamo 148:7-10)

¹⁵ Ngeci mua Ndaviti, ka ci tondeka mu ka tondele ku laako cikuma viuma via ku tanga linga mu hase ku lilongesaho vimo. Talenu lika viuma vi na mi zengeleka, mu hasa ku nongonona vifua via Yehova via vingi. Ca ku muenako, mu hasa ku nongonona ngolo ya Yehova nga mutana u mi tuila. (Yele. 31:35) Kaha mu hasa ku komoka mana a Njambi, nga mu mona kazila ali na ku tunga lisua. Mu hasa naua ku nongonona ngecize Yehova, ua pua mukua ndzolela nga mu mona muana katali a seka mukila ueni. Kaha puenu na ku santsela Yehova omo lia cilemo ceni mu nkala ntsimbu i mu mona cisemi ua mpuevo ehia na munendi. Tua kala na vukovelelo vua vuingi vua ku lilongesa via Yehova, muomu viuma viose via tangele cipue via vindende ni via kama, via ha hiehi ni via ku laako vie ku mu zumbangeya.—Tandenu Visamo 148:7-10.

16. Kapandi kaka tua pande ku lihakela?

¹⁶ Njambi yetu ua kala na mana a ku hiana, ue ku tu niunga vuino, ua pua mutongue ua ku hiana kaha Mukua Ngolo yose. Evi vifua vieni viose na vikuavo, tu hasa ku vi muena ku viuma via tangele. Ca kama lika nga tu pua na ku uana ntsimbu ya ku lingamo. Ngeci mukemuo, tu vose tu lihakelenu kapandi ka ku uana-uana ntsimbu ya ku tala viuma via ku tanga na ku singanieka vika tu lilongesaho ku tuala hali Yehova. Mu ku lingamo, tu ka tualelelaho ku suena kuli Sakatanga uetu. (Tia. 4:8) Mu cilongesa ci na hatako, tu ka mona vati visemi va hasa ku pangesa viuma via ku tanga mu ku longesa vana vavo va likuate vusamba na Yehova.