1-2. (a) Omo lia vika vaze va vaha mu vulo, va pande ku kulahela muli Yehova? (Visamo 37:3, 4) (b) Vika tu simutuila mu cilongesa cino?

VULO vuenu vuli ha hiehi ni? Cipue, vuovuno mu na liambata ni? Nga mukemuo, mua lavelela ku yoya mu ndzolela na muntu u mua lema mua kama. Vunoni mu vulo, namuo mua kala visoti. Kaha naua mua kala vihangula via seho via pande ku vi linga. Tantekeyenu ngecize cifua ci mu pindilamo na vitanga viaco, kaha na cifua ci mu lingilamo vihangula, ci ka kuata ku ndzolela yenu mu vulo mu miaka ya ingi. Vunoni nga mu kulahela muli Yehova, mu ka linga vihangula via mana. Mu ka yoya mu ndzolela kaha vulo vuenu vu ka kaniama. Nga ka mu kava vimamuna via Njambi, citava mu ka hita mu visoti vize vi ka mi kokela vitanga mu vulo, na ku mi lingisa ku yoya mu vusiua.—Tandenu Visamo 37:3, 4.

² Vutuhu cino cilongesa, va na ci talekesa kuli vaze va na liambata vuovuno, vunoni ca handeka via visoti vi hasa ku hita mu malo ose. Ca tsindika ha viuma vi tu hasa ku lilongesa ku lungano lu va tu sila vamo vamala na vampuevo va lutsilielo va va tumbula mu Mbimbiliya. Mizimbu yavo, i tu kuasa ku mona vitume vi tu hasa ku pangesa mu vifua via ku liseza-seza mu muono na mu vulo. Tu ka mona naua vi tu hasa ku lilongesa ku malo a vamo vamuanetu lelo lino.

3-4. Vitanga vika va hasa ku pinda navio vaze va na liambata vuovuno?

³ Vamo vantu va hasa ku kaniamesa vaze va vaha mu vulo, va putuke ku yoya muono u ve ku tumbula nguavo, muono ua  vundele. Ca ku muenako, vavusamba na vavusoko, va hasa ku leka vaze va na liambata vuovuno va tungise ndzivo ya cili, na ku i sulisa na viuma via cili. Ni vene visemi na vavusoko vakuavo, va hasa ku va sindiya va putuke ku sema.

⁴ Kaha nga vaze va na liambata ku va zangamene, va hasa ku linga vihangula vize vi ka va uisila mu makongo a kama. Kaha eci, halumo ci ka tondeka va yala na mpuevo va fuitangane mua kama, linga va hase ku fueta makongo aco. Vipanga vi hasa ku putuka ku lia ntsimbu ya ku lilongesa mu vulika, ku lemesa mu vusoko, na ku ambulula. Kaha viuano vi hasa ku putuka ku va hita, muomu vose vavali va ka tondeka ku panga viola via ku vuezako, linga kambongo ka livuezelele ni linga kati va va tundise ha vipanga. Nga va lingamo, kaha vimo viuma via ndzolela mu vipanga via Yehova vi hasa ku putuka ku va hita.

5. Vika mua lilongesa ku lungano lua Klaus na Marisa?

⁵ Mizimbu ya ingi ya muesa ngecize ku tuameka vupite mu muono, ka ce ku neha ndzolela. Tu talenu vi va lilongesele vamo vampuevo na yala ku tuala ha cimpande eci, mazina avo, Klaus na Marisa.  * Mu va liambatele, vose vavali va putukile ku tuameka vipanga linga va yoye muono ua vundele. Vutuhu ngoco, mu kati kavo va livuile ngecize ka va kele na ndzolela ya vusunga. Klaus ua litavelele ngueni: “Vutuhu ku muvila tua kele na viose vi tua tondele, vunoni ka tua kele na vizango via mu lutsilielo na vimo viahi. Ku handeka vusunga, muono ua putukile ku tu kaluuila cikuma-kuma.” Halumo nenu mua limuena ngecize ku tuameka vupite mu muono, ka ca mi nehelele ndzolela. Nga mukemuo, kati mu ivue vusiua. Ku hilula malungano a cili a vakuenu, ci hasa ku mi kuasa mua kama. Ha katete, tu hilulenu vika vamala va ambata, va hasa ku lilongesa ku lungano lua Muangana Yehosafate.

6. Kuliya na cimamuna ca ku Visimo 3:5, 6, vati ua lingile Muangana Yehosafate mua hitile mu citanga ca kama?

⁶ Enu vamala mua ambata, vuno vintsimbu vimo viteli vi mua kala navio vie ku mi umisa mutima ni? Nga mukemuo, lungano lua Muangana Yehosafate lu hasa ku mi kuasa. Mu ku pua Muangana, Yehosafate ua kele na kapandi ka ku niunga cifuti cose ku vusonde! Vati ua puisilemo eci citeli ca seho? Yehosafate ua lingile viose via hasele, mu ku niunga cifuti. Ua kaniamesele vimbonge via mu Yunda, na ku panga civunga ca kama ca masualale, va tuvakana 1.160,000. (2 Miz. 17:12-19) Mu nima ya ntsimbu, cimo citanga ca kama ca solokelele Yehosafate. Civunga ca kama ca masualale, vakua Amone, Moave, na mincinda ya Seile, va hakele ikeye, vusoko vueni, kaha na cifuti cose mu vusonde. (2 Miz. 20:1, 2) Vika ua lingile Yehosafate? Ua kulahelele mu vukuasi na ngolo ya Yehova. Evi via litombola na cimamuna ca mana ca ku Visimo 3:5, 6. (Tandenu.) Civundilo ca ku likehesa ca Yehosafate ci va soneka ku 2 Mizimbu 20:5-12, ca  muesa vukama vua lutsilielo lueni muli Yehova. Vati Ise ua muilu ua kumbuluile civundilo ceni?

7. Vati Yehova ua kumbuluile civundilo ca Yehosafate?

⁷ Yehova ua handekele na Yehosafate ku hitila muli umo kaLevi ua lizina Yahaziele. Yehova ngueni: “Litumbikenu, manenu ngoco, kaha monenu vuovole vua Yehova hamo nenu.” (2 Miz. 20:13-17) Vutuhu uahi ue ku lua ndzita mu cifua eci, vunoni Yehosafate ua tantekeyele ngecize mezi aco, ka aa tundile mu kanua ka muntu vunoni mu kanua ka Yehova. Ngeci ua kulahelele muli Njambi na mutima uose, na ku ononoka mezi aco. Omo Yehosafate ua katukile na vantu veni mu ku ka liuana na citozi, ka tuamekele masualale vakua vutongue ku lutue, vunoni ua hakeleko vakua kuimba vaze ka va kele na vitua. Kaha Yehova ua puisilemo cikulaheso ceni ca ku mu niunga na ku vula uze citozi.—2 Miz. 20:18-23.

8. Vika vamala va hasa ku lilongesa ku lungano lua Yehosafate?

⁸ Enu vamala mua ambata, mu hasa ku lilongesa via vingi ku lungano lua Yehosafate. Yenu mua kala na kapandi ka ku niunga vusoko vuenu ku vusonde. Ngeci mue ku fuitangana mu ku vu niunga na ku vu yakela. Nga muli na ku pinda na cimo citanga, halumo mu hasa ku livua ngecize mu hasa ku ci manusula enu vavene. Vunoni kati mu tave ku uila mu cisevuka ca ku kulahela mu ngolo yenu vavene. Puenu na ku vundila vukuasi vua Yehova kua lika lienu. Kaha naua hamo lika na mpueyenu, puenu na ku lambelela kuli Yehova. Puenu na ku tonda ku tuamenena ca Yehova, mu ku lilongesa Mbimbiliya na mikanda i lue ku tuhula lukungulukilo lua Yehova kaha puenu na ku kava vimamuna viaco. Citava vamo va ka viana vihangula via litombola na Mbimbiliya vi mu ka linga, va hasa vene na ku mi leka nguavo, ka kuesi vieka vi hasa ku niunga vuino vusoko vuenu, ku hiana vimbongo na vupite. Vunoni vulukenu lungano lua Yehosafate. Ua kulahelele muli Yehova kaha ua muesele lukulahelo luaco mu vilinga. Yehova ka sile uze yala ua lukakatela, kaha nenu ka ka mi seza. (Visa. 37:28; VaHe. 13:5) Vika vaze va liambata va hasa ku linga mangana va yoye mu ndzolela?

9. Vika tu hasa ku handeka ku tuala hali kapolofeto Isaya na mpueyeni?

⁹ Kapolofeto Isaya na mpueyeni, va tuamekele ku pangela Yehova mu muono uavo. Isaya ua puile kapolofeto, kaha citava na mpueyeni ua puile kapolofeto, muomu Mbimbiliya ya mu tumbula nguayo: “Kapolofeto ua mpuevo.” (Isaya 8:1-4) Cimoneka vene ngue, Isaya na mpueyeni va tuamekele vipanga via Yehova mu muono. Mua vusunga, va seza lungano lua kama kuli vaze va liambata lelo lino!

10. Vati ku lilongesa vupolofeto vua mu Mbimbiliya, ci hasa ku kuasa vaze va liambata va lihakele kapandi ka ku vueza ku vipanga viavo kuli Yehova?

¹⁰ Vaze va liambata, va hasa ku tuameka Yehova mu muono uavo, mu ku linga viose vi va hasa mu vipanga vieni. Kaha va hasa ku kaniamesa kapandi kavo mu ku kulahela muli Yehova, mu ku lilongesa hamo lika vupolofeto na ku mona vati vue ku lipuisamo. * (Tito 1:2) Va hasa naua ku hilula ha mutamba u va kala nauo, mu ku lipuisamo ca vumo vupolofeto vua mu Mbimbiliya. Ca ku muenako, va hasa ku kala na mutamba, mu ku lipuisamo ca vupolofeto vua Yesu vua ku ambulula muzimbu  ua cili mu mavu ose, ntsimbu ku kotoka kanda ci hete. (Mat. 24:14) Mua vusunga, nga vaze va liambata va tantekeya vuino ku lipuisamo ca vumo vupolofeto, na cizango cavo ca ku pangela Yehova ci ka livuezelela.

11. Vika va hasele ku linga va Pilisila na Akuila, kaha omo lia vika?

¹¹ Vakuendze na vahumbe va liambata, va hasa ku lilongesa vimo kuli vamo va yala na mpuevo va vaYundeya va kele mu mbonge ya Loma, mazina avo Pilisila na Akuila. Ava vampuevo na yala, va vuile via muzimbu ua cili ku tuala hali Yesu, kaha va puile Vakua Kilistu. Mua vusunga, va lemene cifua ci va kele na ku yoyelamo. Vunoni muono uavo, ua alulukile mu ku kavuka ca liso, omo Muangana Kalandiu ua sikile ngecize vaYundeya vose va tunde mu Loma. Aci singaniekenu vati evi via kuatele ku muono ua Akuila na Pilisila. Va pandele ku seza mbonge i va tantekeyele vuino, ku ka putuka vulungi kaha na ku linga mingoso ya ku tunga vilona. Vuno evi vitanga via va lingisile ku haka ku mukulo vipanga via Yehova ni? Citava cikumbululo mu ci tantekeya laza. Akuila na Pilisila, mu va ka hetele mu mbonge ya iha mu Kolintu, va ka li pandakanene ku cikungulukilo ca kelemo na ku pangela hamo na kapostolo Paulu mu ku kaniamesa vamuanaye. Mu nima ya ntsimbu va nungulukilile ku vimbonge vieka, kua tondekele mua kama vakua ku ambulula. (Vili. 18:18-21; Loma 16:3-5) Mua vusunga, va kele na via vingi via ku linga kaha va yoyele mu ndzolela!

12. Omo lia vika vaze va liambata, va pande ku lihakela vizango via mu lutsilielo?

¹² Lelo lino, vaze va liambata va hasa ku tambuluisa Pilisila na Akuila, mu ku tuameka Vuangana ku lutue. Ntsimbu ya cili i va hasa ku simutuila vampuevo na yala ku tuala ha vizango viavo mu muono, ya pua ntsimbu ya ku litantekeya. Nga vampuevo na yala va lihakela vizango via mu lutsilielo hamo lika, na ku lihakela kapandi ka ku vi puisamo, va ka kala na vukovelelo vua vuingi vua ku mona vukuasi vua ka va hana Yehova ku hitila mu sipilitu yeni. (Ekel. 4:9, 12) Halakanenu muzimbu ua vaRussell na Elizabeth. Russell ngueni: “Mu tua kele na ku litantekeya, tua likuminyine  mpundu vimo vizango via mu lutsilielo vi tua tondele ku puisamo.” Kaha Elizabeth ngueni: “Tua lingile nkuminio yaco, muomu ka tua tondele vihangula vikuavo via vingi via tu lavelelele ku lutue, vi ka tu tanganese ku puisamo vizango viaco.” VaRussell na Elizabeth, va hasele ku nungulukila ku Micronésia linga va ka kuase kuze kua tondekele mua kama vakua ku ambulula.

13. Kuliya na Visamo 28:7, nga tu kulahela muli Yehova, vika vi kezamo?

¹³ Ngeci mua vaRussell na Elizabeth, cingi ca vamuanetu va liambata, va hangula ku tuameka vipanga via ku ambulula na ku longesa muzimbu ua cili, mu ku asiuisa muono na ku viana ku lihaka mu viuma via vingi-vingi. Nga va yala na mpuevo va lihakela vizango mu vipanga via Yehova kaha na ku linga cose mu ku vi puisamo, ve ku tambula vivezikiso via vingi. Yehova a ka va hana viose via va kambela, lukulahelo luavo muli ikeye lu ka livuezelela, kaha va ka yoya mu ndzolela ya vusunga.—Tandenu Visamo 28:7.

14. Vati kapostolo Petulu na mpueyeni va muesele ngecize va tsilielele mu cikulaheso ca ku Mateo 6:25, 31-34?

¹⁴ Vaze va liambata, va hasa naua ku lilongesa via vingi ku lungano lua kapostolo Petulu na mpueyeni. Mu nima ya vingonde 6, tunde ha tantekeyele Yesu lua katete, kapostolo Petulu ua pandele ku linga cihangula ca seho ya kama. Kapostolo Petulu, ua kele na ku liyoyesela mu mingoso ya vantsi. Ngeci mukemuo, omo Yesu ua mu laniene linga a mu kave ntsimbu yose, Petulu ua pandele ku singanieka ha vusoko vueni. (Luka 5:1-11) Petulu ua hanguile ku kava Yesu mu cipanga ca ku ambulula. Ua lingile cihangula ca mana! Kaha tuli na vusunga ngecize mpueyeni, ua tavele cihangula caco na ku mu kuasa. Mbimbiliya ya muesa ngecize mu nima ya ku sanguka ca Yesu, mpuevo ya Petulu uendele hamo lika na yalieni mu amo mangendzi. (1 Kol. 9:5) Kaha tuli na vusunga ngecize lungano lua cili lua mpuevo ya Petulu, lua lingisile Petulu ku livua ku zituka mu ku hana vimamuna via vulo. (1 Pet. 3:1-7) Tuli na vusunga ngecize, vose vavali va kulahelele mu vikulaheso via Yehova, via ku va hana vize via va kambela nga va tuameka Vuangana mu muono.—Tandenu Mateo 6:25, 31-34.

15. Vika mua lilongesa ku muzimbu ua Tiago na Esther?

¹⁵ Kaha kuli enu mua liambatele laza co, vati mu hasa ku lihakela kapandi ka ku vueza ku vipanga vienu mu cipanga ca ku ambulula? Vimo vi hasa ku mi kuasa via pua, ku lilongesela ku vakuenu va liambata. Ca ku muenako, mu hasa ku uana mizimbu ya ku kaniamesa mu JW Broadcasting. Vimpande ngeci muevi, via kuasele vaTiago na Esther vamo va yala na mpuevo va ku Brazil, linga va vueze ku cizango cavo ca ku ka pangela kuze kua tondeka vukuasi. Tiago ngueni: “Mu tua kele na ku tanda mizimbu ya vati Yehova ue ku kuasa vantu matangua ano, netu tua tonda ku limuena vati Yehova a tu niunga na ku tu tuamenena.” Mu nima ya ntsimbu, va nungulukilile ku Paraguai kaha kukekuo ku ve ku pangela tunde mu 2014, mu cikungulukilo ca Putu. Esther ngueni: “Cinimbu ca mu Mbimbiliya ci tua lema mua kama nange na yaliange, ca pua Efeso 3:20. Mezi a ku cinimbu caco, e ku lipuisamo vintsimbu via vingi mu muono uetu. Mu mukanda uaco kuli vakua Efeso, Paulu ua kulahesele ngecize Yehova a ka tu hana via vingi ku hiana na vize vi tua mu vundila.” Cikulaheso caco ce ku lipuisamo ntsimbu yose!

16. Vimamuna vieya, va pande ku kava vakuendze na vahumbe va liamba, nga vali na ku lihakela vizango mu muono?

 ¹⁶ Lelo lino, vakuendze na vahumbe va liambata va hasa ku lilongesa via vingi ku mizimbu ya vakuavo, va lilongesa ku kulahela muli Yehova. Vamo vampuevo na yala, halumo va kala miaka ya ingi mu cipanga ca ntsimbu yose. Ngeci mukemuo, ci ka pua ca cili nga mu vundila vimamuna viavo omo mu hilula vizango vienu. Eyi ya pua njila ikuavo i mu hasa ku muesa ngecize mua kulahela muli Yehova. (Visi. 22:17, 19) Vakuluntu mu cikungulukilo, navo va hasa ku kuasa vakuendze va liambata navo va lihakele vizango via mu lutsilielo na ku vi puisamo.

17. Vika via solokelele Klaus na Marisa, kaha vika tu lilongesa ku muzimbu uavo?

¹⁷ Vunoni vintsimbu vimo, vihangula vietu via ku vueza ku vipanga via Yehova, halumo ka vie kuenda ngue muze vene mu tua lavelela. Ca ku muenako, halakanenu vi va lihitile navio vaKlaus na Marisa va tu na tumbuile ku vuputukilo. Mu nima ya miaka itatu ya vulo, va nungulukilile ku Finlândia linga va ka lihane ku cipanga ca ku tunga. Vunoni va va lekele nguavo, ka ci ka tava ku kala mu cifuti caco, mu vingonde vi tuvakana 6. “Ha katete tua vuile vusiua,” vunoni mu nima ya ntsimbu ya indende va va laniene ku lilongesa ciÁrabe, kaha lelo lino ve ku pangela na ndzolela mu cikungulukilo ca ciÁrabe mu cifuti ceka. Mue ku singanieka ha viuma via solokele, ndumbuetu Marisa ue ku litavela ngueni: “Nja vuile liova lia ku linga viuma kanda nji ci linge mu muono uange, kaha nja tondekele ku kulahela mu vutuntu muli Yehova. Vunoni nja limuena vati Yehova ue ku tu kuasa ntsimbu yose kaha naua mu njila ka tua lavelelele. Mu nima ya ku hita muli evi, lukulahelo luange muli Yehova, lu na livuezelela mua kama.” Ngue mu u na muesa ou muzimbu, kalenu na vusunga ngecize Yehova, a ka mi lunguisa ntsimbu yose nga mu mu kulahela na mutima uenu uose.

18. Vika va hasa ku linga vaze va liambata linga va tualeleleho ku kulahela muli Yehova?

¹⁸ Vulo vua pua vuana vua ku tunda kuli Yehova. (Mat. 19:5, 6) Ua tonda vaze va liambata va livuise ndzolela na vuana vuaco. (Visi. 5:18) Enu vakuendze na vahumbe, ci pua ca cili nga mu hilula vati muli na ku pangesa muono uenu. Vuno mue ku linga cose, mu muese ku santsela cenu kuli Yehova omo lia vuana vua mi hana ni? Puenu na ku simutuila neni mu vivundilo. Tondenu vitume mu Lizi lieni vize via litombola na muono uenu. Mu nima yaco, kavenu vimamuna via ka mi hana Yehova. Nga mu lingamo, kalenu na vusunga ngecize mu ka yoya muono ua ndzolela, ua ku sula ua vilunguiso omo lia ku tuameka Yehova!