1-3. (a) Omo lia vika Yehova ua lemene Solomone, kaha vivezikiso vika ua tambuile Solomone? (b) Vihula vika tu kumbulula mu cilongesa cino?

SOLOMONE va mu puisile muangana ua Isaleli tele a cili mukuendze ua mundende. Kaha ku vuputukilo vua ku sika ceni, Yehova ua mu solokelele mu cilota na ku mu hula ngueni: “Vundila vize vi nji ka ku hia.” Kaha Solomone ua kumbuluile ngueni: ‘Nji kanike ua mundende; ka nji tantekeya vati nji tuhuka ni vati nji kovela. . . . Ngoco vene hana ngamba yove mutima ua ku ivua mu ku sompela vantu vove.” (1 Vam. 3:5-10) Mua vusunga Solomone ua puile ua ku konkama cikuma, ha ku vundila “mutima ua ku ivua” ni nguetu ua ku ononoka. Ngeci Yehova ua mu lemene cikuma! (2Sam. 12:24) Cikumbululo ca Solomone ca ile cikuma Yehova ku mutima, ngeci ua mu hanene “mutima ua mangana na mana.”

² Solomone ua tambuile vivezikiso via vingi, mu ntsimbu ya kele na ku ononoka Yehova. Ua kele na civezikiso ca ku tunga tembele ku “lizina lia Yehova, Njambi ya Isaleli.” (1 Vam. 8:20) Kaha Solomone ua tsimanene omo lia mana a mu hanene Njambi. Viuma via handekele omo va mu huiminine kuli Njambi, va vi soneka mu mavulu atatu a mu Mbimbiliya. Limo liao livulu lia Visimo.

³ Mutima va u tumbula vintsimbu via ku pua kampe 100 mu livulu lia Visimo. Ca ku muenako Visimo 4:23, nguayo: “Niunga mutima uove na ku-takama cose; muomu ku ukeuo kua tuhuka muono.” Mu cinimbu eci, lizi “mutima” lia lomboloka vika? Tu kumbulula eci cihula mu cilongesa cino. Tu ka kumbulula naua vihula vikuavo vivali: “Vati Satana ue ku seteka ku tuva vusungu ku mitima yetu? Kaha vati tu hasa ku  niunga mutima uetu? Tua pande ku tantekeya vikumbululo vievi vihula, linga tu tualeleho ku kakatela kuli Njambi.

4-5. (a) Vati Visamo 51:6 i tu kuasa ku ivuisisa lizi “mutima” li va tumbula? (b) Vati cihindu cetu ca ku muvila ca lifua na cihindu cetu ca mu lutsilielo?

⁴ Lizi “mutima” li va tumbula ku Visimo 4:23, lia lomboloka vuntu vuetu vua mu “ntima” ni nguetu vua “mu katikati” ketu. (Tandenu Visamo 51:6.) Ni nguetu “mutima” uemanena visinganieka vietu, vati tue ku livua vutumbe vuetu na vizango vietu. Uemanena vuntu vuetu mpundu, vuze ka ve ku mona vakuetu.

⁵ Talenu vati cimueso ca cihindu cetu ca muesa seho ya vuntu vuetu vua mu kati. Ha katete linga tu niunge cihindu cetu, tua pande ku lihakela kapandi ka ku-lia vize vi kuasa ku cihindu, na ku linga vueho vua ku lihondolola muvila. Na vuno vene, linga tu kale na cihindu ca cili ca mu lutsilielo, tua pande ku pua na ku lisuka mu lutsilielo na ku muesa mu vilinga lutsilielo luetu muli Yehova. Vilinga viaco via pua ku pangesa vi tue ku lilongesa na ku handeka via lutsilielo luetu ku vakuetu. (Loma 10:8-10; Tia. 2:26) Ca mu civali, muntu a hasa ku soloka ngue ali na cihindu ca cili, nkuma ali na vuvezi mu kati. Na vuno vene, nga tu tala lika ku viuma vi tue ku linga mu lutsilielo ngeci mua ku kunguluka na ku ambulula, tu hasa ku singanieka nguetu tu na kaniama mu lutsilielo, vunoni vizango via ku pihia vi hasa ku putuka ku likulisa mu mitima yetu. (1 Kol. 10:12; Tia. 1:14, 15) Tua pande ku vuluka ngecize Satana a tonda ku tu tuva nguya ya vusungu vueni. Vati honi ue ku seteka ku lingamo? Kaha vati tu hasa ku liniunga?

6. Vika a tonda Satana, kaha vati ali na ku seteka ku vi puisamo?

⁶ Satana a tonda tu lifue neni, mu ku pua vakua ku alulukila Yehova, ku sembulula vitume vieni na ku tuameka lika vizango vietu. Vunoni ka hasa ku tu kakateya ku singanieka na ku linga viuma mu cifua ce ku vi lingilamo ikeye. Ngeci ue ku tu tela miheto linga a hase ku tu lavula. Umo ua miheto yaco ua pua ku  pangesa vantu va tua yoya navo muimbo ni va tue ku panga navo, vaze va a tuva laza vusungu vueni. (1 Yoa. 5:19) Kaha ue ku lavelela ngecize tu likate navo, vutuhu tua tantekeya ngecize “vusamba vua vupi vu pihisa” visinganieka na vilinga vietu. (1 Kol. 15:33) Muheto uaco ukeuo ua lavuile nauo Muangana Solomone. Solomone ua ambatele vampuevo vakua mavu vavengi, ngeci kamandende kamandende “va tanguile mutima ueni” kuli Yehova.—1 Vam. 11:3.

7. Vika ue ku pangesa Satana mu ku sanduola visinganieka vieni, kaha omo lia vika tua pande ku zangama?

⁷ Satana ue ku pangesa naua vifilme na viprograma via ha televizau linga a sanduole visinganieka vieni. Muomu a tantekeya ngecize visimo ka vie ku tovala lika mu matuitui a vantu, vunoni vie ku va kovela ku alulula cifua ci ve ku singaniekelamo, cifua ci ve ku livuilamo na vilinga viavo. Yesu neni ua pangesele visimo mu ku longesa ceni. Ngeci mua cisimo ca mukua Samaliya ua ngozi na ca muana ua zimbalele. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Vunoni vaze va tuva laza Satana vusungu vueni va hasa ku pangesa visimo mu ku tu hungumuna. Ngeci mukemuo tua pande ku zangama. Vifilme na viprograma via ha televizau vi hasa ku tu zolesa na ku tu longesa via mana ca ku hona ku pihisa visinganieka vietu. Vunoni tua pande ku zangama. Nga tu hangula vueho ni vusikameno, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno eyi filme ni programa ya ha televizau ili na ku nji longesa ngecize ku kava masungu ange ka ca puile citanga ni?’ (Ngal. 5:19-21; Efe. 2:1-3) Vika mua pande ku linga nga mu mona ngecize imo programa ya ha televizau ili na ku sambeya visinganieka via Satana? Tinenuko ngue muntu a tina ku vuvezi vue ku sambukila!

8. Vati visemi va hasa ku kuasa vana va niunge mitima?

⁸ Visemi mua kala na kapandi ka ku lifuila ka ku niunga vana venu linga Satana kati a  tuve vusungu vueni ku mitima yavo. Mua vusunga mue ku lihakela kapandi ka ku niunga vana venu ku mavezi. Halumo mue ku lingamo, mu ku lelesa ndzivo yenu na ku mbila mazilo ose ni nkala cuma ci hasa ku kokela vana venu mavezi. Na vuno vene mua pande ku niunga vana venu ku vifilme, viprograma via ha televizau, vueho eletrónico, vua mu internete na visaiti vize vi hasa ku va kovelesa visinganieka via Satana. Yehova ua mi hana mpoko ya ku niunga lutsilielo lua vana venu. (Visi. 1:8; Efe. 6:1, 4) Tumbikenu masiko a vusoko a ku tundisa ha vitume via mu Mbimbiliya. Lekenu vana venu vika va pande ku tala na vize ka va pandele ku tala, kaha lomboluelenu vika mu na va vindikilavio. (Mat. 5:37) Omo vana venu va ya na ku kola, va longesenu ku linongonuena vakevo vavene vika via cili na vika via vipi kuliya na vitume via Yehova. (VaHe. 5:14) Kaha kati mu suve, vutuhu vana venu va ka lilongesa via vingi ku vihandeka vienu, vunoni via vingi cikuma va ka lilongesavio ku vilinga vienu.—Ndeu. 6:6, 7; Loma 2:21.

9. Cisinganieka cika ue ku sambeya Satana, kaha omo lia vika ca pua ca vusonde?

⁹ Satana ue ku seteka naua ku tu tuva vusungu vueni mu ku tu lingisa tu tsiliele mu mana a vantu ku hiana mana a Yehova. (Kolo. 2:8) Tu hilulenu cimo cisinganieka ce ku sambeya Satana: Vutumbe vua seho ya kama mu muono ku tonda vupite. Vamo vakua ku kava evi visinganieka ve ku hasa vene ku uana vupite, vakuavo co kuahi. Vose ve ku vi kava ve ku lihaka mu vusonde. Omo lia vika? Muomu cipue vaze ve ku vu uana ni ku vu honoua, ve ku tuameka cikuma vutumbe vuaco mu njila ya ku linga ka ve ku sungula cihindu cavo, vavusoko vuavo ni vene vusamba vuavo na Yehova. (1 Tim. 6:10) Mua vusunga tue ku santsela cikuma kuli Tatetu ua muilu mu ku tu kuasa ku haka vimbongo mu cihela ci via pande.—Ekel. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Linga tu hase ku liniunga vika tua pande ku linga? (b) Vipanga vika va kele na ku linga tuniungi va ku laza, kaha vati mutima uetu u hasa ku pua ngue kaniungi?

¹⁰ Linga tu hase ku niunga mutima uetu, tua pande ku kala na vuasi mu ku nongonona vusonde na ku liniunga vuasi-vuasi. Lizi “niunga” lia ku Visimo 4:23 lie ku tu vuluisa vipanga via tuniungi. Ku matangua a Muangana Solomone, tuniungi va kele na ku niunga vivumbe via mbonge na ku tambeka nga va mona vitozi va na hete. Eci cimueso ca tu kuasa ku ivuisisa vi tua pande ku linga tu vindike Satana linga kati a pihise visinganieka vietu.

¹¹ Ku laza, tuniungi va vivumbe va kele na ku pangela hamo na vakua ku niunga vimbelo. (2Sam. 18:24-26) Vose va pangelele hamo mu ku niunga vimbelo na ku vi soka nga vitozi vali ha hiehi. (Neh. 7:1-3) Mutima * uetu ua ku longesa ku Mbimbiliya u hasa ku tu niunga na ku tu mamuna nga Satana a seteka ku tuva vusungu ku mutima uetu, ni nguetu nga a tonda ku hungumuna visinganieka, vutumbe na vizango vietu. Ngeci mukemuo nga tu ivua ku sika ca ngendzo ya vusonde, tua pande ku u halakana na ku soka ku mbelo, ngue mu va kele na ku linga tuniungi.

12-13. Tu hasa ku ivua ntsindiye ya ku linga vika, vunoni vika tua pande ku linga?

¹² Tu hilulenu vati tu hasa ku liniunga  ku vusungu vua vupangala. Yehova ua tu longesa ngueni “vupangala, na mazilo ose, cipue cipululu, kati mu vi tumbule ha kati kenu.” (Efe. 5:3) Vunoni vika tu ka linga nga vakuetu ku vipanga ni ku sikola va putuka ku handeka via vupangala? Tu tantekeya ngecize tua pande “ku viana ku sahula Njambi na masungu a hano ha mavu.” (Tito 2:12) Kaha kaniungi ketu ni nguetu mutima uetu u hasa ku sika ngendzo. (Loma 2:15) Vuno tu ka u halakana ni? Tu hasa ku ivua ntsindiye ya ku va halakana ni ku tala vikupulo vi ve ku lituma. Vunoni ino ikeyo ntsimbu ya ku soka ku vimbelo via mutima uetu, mu ku alulula cimpande ni mu ku tundaho.

¹³ Ku viana ntsindiye ya vakuetu ya ku singanieka ni ku linga vupi, ca tondeka ku simpa. Vunoni tu kalenu na vusunga ngecize Yehova ue ku mona kapandi ka tue ku lihakela, kaha a ka tu hana mana na ngolo i tua tondeka mu ku viana visinganieka via Satana. (2 Miz. 16:9; Isaya 40:29; Tia. 1:5) Vunoni vika vikuavo tu hasa ku linga mangana tu tualelelaho ku niunga mutima uetu?

14-15. (a) Tua pande ku sokolola mutima uetu ku vika, kaha vati tu hasa ku lingamo? (b) Vati Visimo 4:20-22 i hasa ku tu kuasa ku ivuisisa via vingi mu ku tanda Mbimbiliya? (Talenu naua mu cikasa “ Vati ve ku Hilula.”)

¹⁴ Linga tu niunge mutima uetu, ka tua pande lika ku u soka ku viuma via ku pihia vunoni tua pande naua ku u sokolola ku viuma via cili. Aci singaniekenu naua ha cimueso ca mbonge ya kala mu kati ka vivumbe. Vakua ku niunga vimbelo va kele na ku soka mapito linga vitozi kati va kovele, vunoni ha vintsimbu vikuavo vakele na ku a sokolola linga va kovelesemo via-ku-lia na vitenga vikuavo. Nga vimbelo via puile via ku soka ntsimbu yose nga vantu va landukile ku ndzala. Netu, vutuhu tue ku soka mutima ku visinganieka via Satana, vunoni tua pande naua ku tavesa visinganieka via Njambi vi kovelemo.

¹⁵ Mu Mbimbiliya mua kala visinganieka via Yehova, ngeci mukemuo nkala ntsimbu i tue ku tandamo, tuli na ku tavesa visinganieka via Yehova vi tuamenene visinganieka vutumbe na vilinga vietu. Vati tu hasa ku lilongesa via vingi omo tu tanda Mbimbiliya? Ku vundila ca pua ca seho. Umo ndokazi ngueni: “Ntsimbu kanda nji putuke ku tanda Mbimbiliya, nje ku vundila kuli Yehova emuise meso ange “linga nji mone viuma via ku komouesa via kala” mu Lizi lieni. (Visa. 119:18) Kaha tua pande naua ku hilula ha viuma vi tue ku tandamo. Nga tu vundila, tu tanda, na ku hilula, Lizi lia Njambi lika heta mu “kati ka mutima” uetu.—Tandenu Visimo 4:20-22; Visa. 119:97.

16. Vukuasi vuka va uana vavengi mu ku tala JW broadcasting?

¹⁶ Njila ikuavo i tu hasa ku koveleselamo visinganieka via Njambi mu mutima uetu, ya pua mu ku tala vivideo via mu JW broadcasting^®. Umo muanetu na mpueyeni nguavo: “Nkala ngonde vibroadcasting vie ku pua vikumbululo via vivundilo vietu! Vie ku tu kaniamesa na ku tu vuisa ndzolela nga tuli mu vusiua ni mu vulika. Kaha ku ndzivo tue ku imbisa cikuma miaso ye ku tuhukamo. Tue ku i imbisa nga tu teleka, tu komba ni nga tuli na ku nua sha.” Mua vusunga viprograma viaco vie ku tu kuasa ku niunga mutima uetu. Vie ku tu longesa ku singanieka ngeci mua Yehova na ku viana visinganieka via mu mavu a Satana.

17-18. (a) Nga tu niunga vie ku tu longesa Yehova vika vie ku izamo, ngue mu va na muesa ku 1 Vamiangana 8:61? (b) Vika tu hasa ku lilongesa kuli Muangana Hezekiya? (c) Ku liya na civundilo ca Ndaviti ci va soneka ku Visamo 139:23, 24, vika tua pande ku vundilila?

¹⁷ Nkala ntsimbu i tue ku mona vukuasi vua kala ha ku linga via cili, lutsilielo luetu lue ku  kaniama. (Tia. 1:2, 3) Tue ku viukilila muomu tu vuisa Yehova ndzolela ya ku tu tumbula vana veni, kaha na cizango ca ku muya ku mutima ce ku livuezelela. (Visi. 27:11) Nkala ceseko ca pua vukovelelo vua ku muesa ngecize tue ku pangela Yehova na mutima uose. (Visa. 119:113) Tue ku muesa ngecize tua lema Yehova na mutima uose, ni nguetu na mutima ua lihakela kapandi ka ku ononoka masiko eni na ku linga cizango ceni.—Tandenu 1 Vamiangana 8:61.

¹⁸ Vuno tu mu pangela ca ku hona vipenga ni? Houe tu ka sevuka vintsimbu vimo muomu ka tua tantulukile. Vunoni nga tua suntsuka tua pande ku vuluka lungano lua Muangana Hezekiya. Ua sevukile. Vunoni ua liveyele, ua alulukile na ku tualelelaho ku pangela Yehova. (Isaya 38:3-6; 2 Miz. 29:1, 2; 32:25, 26) Ngeci mukemuo netu tu lihakelenu kapandi ka ku viana vieseko via Satana via ku seteka ku tuva vusungu vua visinganieka vieni mu mitima yetu. Na ku vundila ngecize tu kale na “mutima ua ku ivua.” (1 Vam. 3:9; Tandenu Visamo 139:23, 24.) Tu hasa ku kakatela kuli Yehova, nga tu niunga mutima uetu ku hiana nkala vikuata vietu viose.