Muanetu Bergame na mpueyeni vali mu cipanga ca ntsimbu yose tunde mu 1988. Mu ku linga va kala na vuhasi vua kama vua ku litombola na viuma via viha, va va tuma ku vihela via ku liseza-seza mu Guadalupe na Guiana Francesa. Ku vihela viaco, cipanga cetu ve ku ci tuamenena ku Mbetele ya ku França. Tu va lingenu vimo vihula, va tu lekeko via muzimbu uavo.

Vika via mi vuisile cizango ca ku kovela mu cipanga ca ntsimbu yose?

Marie-Line: Ku lema cipanga ca ku ambulula. Nja kolela mu Guadalupe, kaha tunde ku vunike nja lemene ku ambulula na vanana litangua lia mutuntu. Vanana va puile Mukaleho ua ntuima na lelo lino. Cikuavo naua, nja lema vantu, ngeci mu nja manusuile sikola mu 1985, nja putukile vupioneiro.

Jack: Tele nji mukuendze nja yoyelele ha kati ka vamuanetu va mu cipanga ca ntsimbu yose, kaha va lemene ku ambulula. Ngeci, ha matangua a ku huima ku sikola, nja kele na ku linga vupionero vua ku kuasa. Kaha vintsimbu vimo ku ku-hua ca visimano, nange na vanana ni muanetu ueka, tua kele na ku londa autocarro linga tu ka liuane na vapioneiro mu lihia. Tua kele na ku ambulula litangua liose, kaha mu nima yaco tua kele na kuya ku mukulo ua kalunga ndonga mu ku ovolola ndzili yetu. Matangua aco a puile a ndzolela havueni!

Mu nima ya ntsimbu ya indende tunde ha tua liambatelele na mpueyange mu 1988, nja singaniekele nguange: ‘Mu ku linga ka tuesi na vimo viahi vi na tu kuata, kati nga ca cili tu kovele mu cipanga ca ntsimbu yose?’ Ngeci nange nja putukile vupioneiro mu ku lipandakana kuli mpueyange. Mu nima ya muaka umo, tua ile ku sikola ya vupioneiro, kaha ku tundoko va tu hanguile ku pua vapioneiro va ku lifuila. Tua tambuile viteli via vingi via ku tovala mu Guadalupe tele kanda va tu tume ku Guiana Francesa.

Mua tambula viteli via ku liseza-seza mu ku hita ca miaka. Vika via mi kuasele ku litombola navio?

Marie-Line: Vamuanetu vakua ku tuamenena Mbetele ya mu Guiana Francesa va tantekeyele cinimbu ci tua lema cikuma na yaliange, Isaya 6:8. Ngeci mukemuo, mu va kele na ku tu sana va kele na kueha netu nguavo, ‘Cize cinimbu ci mua lema cikuma cika vene?’ Kaha tua tantekeyele nguetu nga va tu ihula ngoco va tu hana citeli ca ciha. Ngeci tua kele na ku va kumbulula nguetu, ‘Yetu vano! Tu Tumenu!’

 Cikuavo naua ca tu kuasele ku litombuesa vuasi, ca puile ku likela ku setekesa viteli via laza na via viha, muomu ku lingamo ci hasa ku tu lingisa ku honoua ku haka seho ku citeli cetu ca ciha. Tue ku lihakela naua kapandi ka ku tantekeya vamuanetu na vandumbuetu va ku cihela ci ve ku tu tuma.

Jack: Laza vamo vavusamba vuetu va setekele ku tu pupa ku vinkokuela linga kati tu nunguluke muomu va tondele tu kale mu hiehi navo. Vunoni mu tua tundile mu Guadalupe, umo muanetu ua tu vuluisile mezi a Yesu a ku Mateo 13:38: “Lihia likelio mavu ose.” Ngeci mukemuo, nga va na tu tumu ku cihela ceka, tue ku livuluisa etu vavene nguetu, kuose-oko ku cihela ci va tu tuma, kasi tuli mu lihia limo lika. Cikuavo naua, ca seho ya kama kati yetu, vunoni vantu va tue ku tonda!

Mu tue ku heta ku cihela ca ciha, tue ku mona ngecize vandambo va kalako va yoya mu ndzolela. Ngeci tua kele na ku linga cose mu ku va tambuluisa. Cipue nga via-ku-lia viavo ka tu vi tantekeya, kasi tue ku lia vi ve ku lia, na ku nua vi ve ku nua, vunoni oku tu linga cose linga kati tu lie vize vi hasa ku tu vavalesa. Kaha tue ku lihakela kapandi ka ku sangala nkala citeli ci tue ku tambula.

Marie-Line: Kaha naua tue ku lilongesa via vingi ku vamuanetu vandambo. Nji vuluka tangua limo, tele tu ci li tu vangendzi mu Guiana Francesa kua kele na ku noka niondzi ya kama. Ngeci tua singaniekele nguetu tu vandamena niondzi i ce, amba tuya mu lihia. Vunoni umo ndumbuetu ua nji ihuile ngueni: “Vati, tuya?” Nguange “Naana, kulihi?” Kaha ikeye ngueni: “Mu ku ambulula. Nonenu cipisola cenu, tuya na vikinga vietu.” Ngeci va nji longesele ku kuatelela cipisola oku njendesa kinga. Nga ka nja lilongesele, nga ka nja hasele ku ambulula mu ntsimbu ya luindza!

Mua nunguluka lua ku pua 15. Vinguli vika mu silako mbunga ku tuala ha ku nunguluka?

Marie-Line: Ku nunguluka ca cikalu. Vunoni, nga uli ku cihela ceka, ca kama ku kalako na kamo kacamba ha ku kala nga u na tundu mu lihia.

Jack: Vintsimbu via vingi nja lema ku kuita tinta ha vivumbe via mukati ka ndzivo yetu ya iha. Vunoni nga vamuanetu ku Mbetele va mona ngecize ka tu kala mu ndzivo yaco tunda ya kama, ve ku nji leka nguavo: “Muanetu Jack kati u lisine ku kuita tinta mu ndzivo yaco!”

Mpueyange ua lilongesa vutongue vua ku longekeya vitenga! Ue ku haka vitenga vietu mu vikasa na ku soneka ha nkala cikasa, kuliya na vize vilimo, ngeci mua “via mu kandzivo ka ku likuasela,” “via mu hondo,” “via ku ntsenge” na vikuavo. Eci ce ku tu kuasa ku haka nkala cikasa mu hondo i ca pande, nga tu na hete mu ndzivo ya iha. Kaha ue ku soneka ha lipapelo  viuma vi li mu nkala cikasa linga ci ka asiue ku vi uana.

Marie-Line: Mu ku linga tua lilongesa vutongue vua ku longekeya, ka tue ku mbuangeleka ngoco viuma. Ngeci, ce ku tu puila ca casi ku putuka vuasi vipanga ku cihela ci va na tu tumu.

Vati mue ku tumbika ntsimbu yenu, linga mu ‘puisamo vipanga vienu?’—2 Tim. 4:5.

Marie-Line: Kuli yetu, Lia mu Cimo lia pua litangua lia ku huima na ku livuahesela viuano. Vunoni ku putuka Lia mu Civali ku tuala ku lutue, matangua a ku ambulula.

Jack: Vutuhu va tu hakela viola vi tua pande ku puisamo nkala ngonde, vunoni ka tue ku lisosomua novio. Tue ku tuala mana ose ku ambulula. Tunde ha ntsimbu i tue ku tunda ha ndzivo, noho ha tue ku hilukila tue ku linga cose mu ku simutuila na uose i tu uana.

Marie-Line: Ca ku muenako, ntsimbu yose i tue kuya na ku li tundisa vuli, nje ku ambata vitratadu. Vamo vantu ve ku tu vundila mikanda, ambe nga ka tua va lekele nguetu tu Vakaleho va Yehova. Ngeci tue ku lihakela kapandi ka ku zala vuino na ku muesa vilinga via cili ntsimbu yose. Muomu vikevio vi ve ku tuala vantu mana.

Jack: Ku muesa ngozi ku vantu naco ce ku tu kuasa ku hana vukaleho. Nje ku nonongola tumapapelo tu ve ku mbila ngoco vantu muimbo, ku muania mazilo a mu mbaliti ya mazilo, na ku kunguiya visuasua mu citali cetu. Vantu va tua lihata navo ve ku likomokela kaha vintsimbu vimo ve ku tu hula nguavo: “Mu hasa ku nji tondelako imo Mbimbiliya?”

Va mi tuma laza ku vihela via ku laako via vingi. Kuli amo mangendzi ka mue ku suva?

Jack: Muno mu Guiana, amo membo a akalu cikuma ku hetako. Vintsimbu via vingi ce ku tondeka ku enda 600 km mu vitapalo via ku vihia simano ya mutuntu. Vungendzi ka tu ka suvu, vu tua ile ku Saint Elie mu musenge ua ku Amazonia. Tuendele viola via vingi mu likalu na vuato vua mutoli. Cingi ca vantu va kalako, va pua vakua ku hinda olu. Mu tua kele na ku va hana mikanda, vamo va tu hele amo mavue a andende a olu mu ku pua milambu! Ku cinguezi tua va lekesele imo ya vivideo vietu. Vantu vavengi vezile mu ku i tala.

Marie-Line: Imo Miaka ku nima, Yaliange va mu laniene a ka hane cimpande ca Mulalelo ku limbo lia Camopi. Tuendelele mu vuato vua mutoli mu Ndonga ya Oyapock, amba tu ka heteko. Vungendzi vuaco vua puile vua ndzolela havueni!

Jack: Vusonde vua kama vua kele ha ku pulakana vimo vipupa via vindende. Mu tua kele na ku suena ku vipupa viaco, kati ku vuaha muane havueni. Vunoni mukua ku sunga vuato noho mukua vutongue amba a hase ku hitaho. Vutuhu ngoco tua lemene cikuma vungendzi vuaco. Vutuhu ku Mulalelo kua kele lika Vakaleho 6, vunoni kua solokele vantu va ku pua 50, kaha vamo va puile va Índio Americanos!

Marie-Line: Ou muono ua ku tovala ngeci, ukeuo u va lavelela vakuendze na vahumbe vose va tonda ku linga via vingi mu vipanga via Yehova. Mu vipanga ngeci muevi, ca tondeka ku kulahela cikuma muli Yehova, kaha lutsilielo lua muntu lue ku kaniama. Tue ku mona vati Yehova ue ku tu kuasa na livoko lieni lia ngolo.

Mua lilongesa malimi a engi. Vuno ca puile ca casi ku lilongesao ni?

Jack: Ca puile ca cikalu muane. Vunoni ku lilongesa malimi aco ca tondekele, linga nji hase ku ambulula na ku kuasa cikungulukilo. Putuputu vene, nja pandele ku endesa Cilongesa ca Vutala mu ciSranantongo. * Ka nja putukile mu ku tanda Mbimbiliya mu cikungulukilo, ngue mue ku linga nkala muntu nga a lilongesa lilimi lia liha. Mu nima ya ku endesa Vutala, njehuile umo muanetu nga vi na vuaha. Kaha ua nji kumbuluile ngueni, “Amo mezi ka aa tu lombolokele, vunoni muli na ku linga muane.” Vanike va kele na ku nji kuasa cikuma, muomu mu nja kele na ku sevuka amo mezi, vanike va kele na ku sungamesa, vakuluntu kuahi. Mua vusunga, nja lilongesele vuasi lilimi na vukuasi vua vanike.

Marie-Line: Mu limo limbo, nja kele na vilongesa via Mbimbiliya mu Françês, Putu na ciSranantongo. Umo ndumbuetu ua nji lekele ngueni ca cili nji pue na ku livanga ku endesa vilongesa via mu lilimi lia likalu, Putu, kaha nji ka manusula na lilimi lia liasi. Mu nima ya ntsimbu, njevuisisile seho ya cize cimamuna.

Tangua limo, njendesele vilongesa vivali, ca katete mu ciSranantongo ca mu civali mu Putu. Mu nja  putukile cilongesa ca mu civali, ndumbuetu u nja tuhukile neni, ua nji lekele ngueni, “Naaana, tua sevuka, nga tu na livangele na cilongesa ca Putu!” Mu nja hiluileho, nja muene ngecize nja aluluile malimi, nja kele na ku handeka ciSranantongo na mpuevo ua ku Brazil, tele nga Putu. Nja sevukile muomu tele nga nja putukile na cilongesa ca lilimi lia likalu na ku manusula na lia liasi, ngue mu ka lingo-lingo kange!

Vamuanetu vose va mua panga laza navo va mi lema cikuma. Vati mua hasa ku va lingisa va mi leme ngecize?

Jack: Visimo 11:25 nguayo: “Mukua ku hana-hana a ka hindala; No uze a tukumuna va ka mu tukumuina ikeye.” Tue ku linga cose mu ku kuasa vamuanetu. Ca ku muenako, ku tuala ha ku komba mu Ndzivo ya Vuangana, vamo ve ku nji leka nguavo: “Kati mu kuateko muane, sezelenu vakua ku ambulula.” Vunoni nje ku va kumbulula nguange: “Muanetu, nange nja pua nji mukua ku ambulula. Ngeci mukemuo, nga kuli vimo vipanga via vakua ku ambulula, nange nja pande ku vi linga.” Cikuavo naua, vutuhu muntu uose ua tondeka imo ntsimbu ya ku kala lika lieni, ka tue ku tavesa evi vi tu vindike ku kuasa vakuetu nga va tondeka vukuasi vuetu.

Marie-Line: Tue ku lihakela kapandi ka ku muesa seho ku vamuanetu na vandumbuetu vose. Eci ce ku tu kuasa ku tantekeya nga va tondeka umo muanetu a va saleleko na vana ni a ka va hiangelevo ku sikola. Kaha tue ku alulula programa yetu linga tu va kuase. Ku liviukisila mu ku kuasa vamuanetu ce tu lingisa ku likuata vusamba vua kama navo.

Vivezikiso vika mua tambula mu ku pangela kuze ku tondeka vukuasi vua kama?

Jack: Cipanga ca ntsimbu yose ca vueza ku ndzolela ya miono yetu. Tua lema ku tala na ku lilongesa viuma via tangele Yehova. Vutuhu tue ku hita mu visoti, vunoni ka tue ku lisosomua cikuma, muomu tua tantekeya ngecize kuose ku tuya tuli na vukuasi vua vamuanetu.

Mu nja puile nji mukuendze mu Guiana Francesa, va nji tualele mu kamenga omo lia lutsilielo luange. Mu nja tundile mu kamenga, ka nja singaniekele nguange tangua nji hiluka mu cifuti caco mu ku pua missionaliu na ku ambuluila mu tumenga. Mua vusunga, Yehova ua nji vezikisa cikuma!

Marie-Line: Ku lihana mu ku kuasa vakuetu cikeco ce ku nji vuisa ndzolela ya kama. Tua vuahelela cikuma mu ku kala mu vipanga via Yehova. Ca tu kuasa naua ku likata cikuma umo na mukuavo. Vintsimbu vimo, yaliange ue ku nji leka ngueni, vati citava tu lanie vamo vampuevo na yala va ku zeya, tua ku sikame navo kuno ku ndzivo. Kaha nja kele ku mu kumbulula nguange: “Nange vikevio vi nji na kala na ku singanieka!” Vintsimbu via vingi visinganieka vietu vie ku litombola.

Jack: Vuovuno va nji uanene na vumo vuvezi vu va luka nguavo Cancer da Próstata. Mpueyange ka lemene ku ivua via vuvezi vuaco, vunoni nje ku mu leka nguange: “Nga nji tsa mene, ka nji tsi ku vusinakazi vua ku sula na miaka. Vunoni nji tsa na mutima umo, muomu nja tantekeya nguange nja sulisa muono uange na viuma via mu lutsilielo, viuma vize via hiana seho.”—Njen. 25:8.

Marie-Line: Yehova ua tu sokoluela vinjila ka tua lavelelele na ku tu pangesa mu ku linga viuma ka tua lotele. Cili vene, miono yetu i na sulu na viuma via cili. Ngeci mukemuo, kuose-oko ku lu tonda ku tu tuma lukungulukilo lua Yehova, tuya, oku tua kulahela na mutima uose muli Yehova!