Vamala vauana vakua tuvalu va hasa ku vuisa vuoma, vunoni kati va tu puile citanga. Omo lia vika? Muomu Mbimbiliya na viuma vili na ku soloka matangua ano vi tu kuasa ku tantekeya vuino ava vamala vauana vakua tuvalu. Vutuhu ku endesa cavo ca kala na citantekeyeso ca tuyando ha mavu, ci hasa naua ku pua muzimbu ua cili kuli enu na ku vusoko vuenu. Mu njila ika? Ha katete, tu ci tantekeyenu nkala yala mukua kavalu.

Cimona ca putuka ngeci: “Nja muene, kaha talenu, kavalu ua ku vuka, na uze ua tumameneho ua kele na vuta vua lungusa; kaha va mu hele cilongo: kaha ua tuhukile na ku hiana na mu ku hiana.”—Ku-Solola 6:2.

Mukua ku endesa kavalu ua ku vuka ua pua iya? Vusunga vu tu kuasa ku mu tantekeya tu vu uana ku livulu lia ku Ku-Solola, lize lia soluele eci ku endesa ca muilu ku pua ngue “Lizi lia Njambi.” (Ku-Solola 19:11-13.) Lizi, ya pua nkumbu ya Yesu Kilistu muomu ua puile muluua ua Njambi. (Yoano 1:1, 14) Cikuavo naua, va mu tumbuile ‘Muangana ua Vamiangana, na Sukulu ua Vasukulu’ na “Mukua Cili na Mukua Vusunga.” (Ku-Solola 19:11, 16) Mua vusunga, Yesu ua kala na mpoko ya ku pua muangana ua ngolo, kaha ke ku pangesa ngolo yeni mu njila ya ku pihia. Vunoni halumo tu hasa ku katula vihula.

Iya ua hana Yesu mpoko ya ku vula? (Ku-Solola 6:2) Kapolofeto Ndaniele mu cimona ceni, ua muene Mesiya va mu setekesa kuli “muana muntu,” va mu hele “vusuana, na vumpahu, na vuangana,” kuli uze ua ku “ntsenkulu” Yehova Njambi. * (Ndaniele 7:13, 14) Njambi Mukua ku Hiana Ngolo ikeye ua hana Yesu ngolo na mpoko ya ku sika na ku sompesa. Kavalu ua ku vuka ikeye ua pua citantekeyeso ca ku fuila ca ndzita ya vuviuke ya Muana Njambi, muomu Visoneka via pangesa livala lia ku vuka ku pua citantekeyeso ca vuviuke. (Ku-Solola 3:4; 7:9, 13, 14)

Ntsimbu ika vamala vakua tuvalu va putukile ku endesa tuvalu? Tantekeyenu ngecize mukua ku endesa ua katate, ua pua Yesu Kilistu. Ua putukile ku endesa kavulu mua tambuile cilongo. (Ku-Solola 6:2) Ntsimbu ika Yesu va mu zikile cilongo a pue Muangana muilu? Kati mu nima ya ku-tsa ceni mua hilukile muilu. Mbimbiliya ya muesa ngecize mua hilukile muilu ua ka vandamenene amba vuose va mu puise muangana. (VaHevelu 10:12, 13) Yesu ua hele vakua ku mu kava vitantekeyeso via muesele ku hua ca ntsimbu ya ku vandamena na ku putuka ca ku sika ceni muilu. Ua handekele ngueni omo a ka putuka ku sika muilu, viuma ha mavu vi ka pihia cikuma. Ku ka kala vindzita, ndzala, na misongo ya ku litambuisa. (Mateo 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Kaha mu ya putukile Ndzita ya ku Livanga ya Mavu ose mu 1914, ca solokele ha toma ngecize vantu va kovelele mu ntsimbu ya ku kaluua ha mavu, ize i va tumbula mu Mbimbiliya “matangua aze a ku kotokela.”—2 Timoteo 3:1-5.

Omo lia vika viuma vi na pihila cikuma ha mavu, tunde ha tambuilile Yesu cilongo ceni mu 1914? Muomu Yesu ua putukile ku sika muilu kati ha mavu ku ntsimbu ize. Muilu mua katukile ndzita, kaha Muangana ua muha, Yesu, va mu tumbuile Mingeli, uze ua mbilile Satana na vandemone veni ha mavu. (Ku-Solola 12:7-9, 12) Vuovuno Satana ali na vutenu vua kama, muomu na tantekeya ngecize matangua a muono ueni a andende lika a na lisupuko. Mua vusunga, ntsimbu ya indende ya lisupuko linga Njambi a puisemo cizango ceni hali Satana ha mavu. (Mateo 6:10) Hano honi, tu ci talenu vati vamala vatatu vakua tuvalu va muesa ngecize tuli na ku yoyela ku ntsimbu ya ku kaluua,  ku “matangua aze a ku kotokela.” Mu ku liseza na mukua kavalu ua katete, vamala vatatu vakua tuvalu va na hatako vemenena visoti vi va li na ku lihita navio vantu mu mavu ose.

“Kaha kavalu mukuavo ua tuhukile, kavalu ua ku tila: na kuli uze ua tumameneho va mu hele ku fumisa ciyulo ha mavu, linga va litsihe umo na mukuavo: kaha va mu hele mukuale ua kama.”—Ku-Solola 6:4.

Mukua ku endesa ou kavalu uemanena ndzita. Tantekeyenu ngecize ua tundisa ciyulo kati mu vifuti via vindende lika, vunoni mu mavu ose. Mu 1914, ukeuo muaka u ya putukile ndzita ya ku livanga ya mavu ose ize ka ya keleko lumo. Kaha mu nima ya ndzita yaco, kua hatele ndzita ya mu civali ya mavu ose ize ya hianene cikuma. Tunde mu 1914, vamo va muesele ngecize vantu va tsile ku ndzita na ku liuayanga, va tuvakanene 100 milhoês! Kaha vantu va vengi va vulumukile cikuma.

Haka ili na ku endela ndzita matangua ano? Mu mizimbu yose, eyi ikeyo ntsimbu ya ku livanga, vantu va na seteka ku ohiela miono ya vantu. Vutuhu kua kala vivunga vie ku neha cimo ciyulo ngeci mua, Nações Unidas (United Nations), kasi ka via hasele ku imika yala mukua ku endesa kavulu ua ku tila.

“Nja muene, kaha talenu, kavalu ua ku lava; na uze ua tumameneho ua kele na cipeseleso mu livoko lieni. Kaha nja vuile ngue lizi ha kati ka tusitu vaze vauana va muono, ngualio, Njongo ya tiliku na lumbongo lua palata na zinjongo zitatu zia sevanda na lumbongo lua palata; na mazi na viniu kati u vi pihise.’”—Ku-Solola 6:5, 6.

Mukua ku endesa ou kavalu uemanena ndzala. Ku sekulu ya ku livanga omo lia ku keha ca via-ku-lia, njongo ya tiliku, ndando yayo ya puile lumbongo lumo lua palata, ize ya puile fueto ya mu litangua lia mutuntu. (Mateo 20:2) Kaha lumbongo luaco naua va lu landele zinjongo zitatu zia sevanda. Matangua angahi vie ku hasele ku suka vusoko vua kama? Ku ntsimbu ize vantu va va nanguile kati va sanduole via-ku-lia, cipue via nkala litangua, ngeci mua azeite na viniu.

Vuno tunde mu muaka ua 1914, tua mono vusunga vua muesa ngecize mukua ku endesa kavalu ua ku lava kasi ali na ku tualelelaho ni? Eyo! Muomu vantu va ku heta ku 70 milhoês va na tsi ku ndzala mu sekulu 20. Umo mukua ku suana ua muesele ngecize “ku liya na numelu ya vantu mu mavu ose, umo ha kati ka vantu vatanu na vauana, ha vantu va ku pua 805 milhoês—mu muaka ua 2012-14, ka va kele na cihindu ca cili—omo lia ku hona via-ku-lia via ku puamo.” Muzimbu ukuavo nguauo: “Ndzala ili na ku tsiha vantu va vengi nkala muaka ku hiana SIDA (AIDS), malaria na tumbe (TB).” Vutuhu va vengi ve ku lihakela kapandi ka kama mu ku lisa vaze vali mu ndzala, mukua ku endesa kavalu ua ku lava kasi ali na ku tualelelaho ku endesa.

“Nja muene, kaha talenu, kavalu ua ku vukuluka: na uze ua tumameneho, lizina lieni, Ku-tsa; kaha Vukalo vua vatsi vua mu kavele, kaha va mu hele mpoko ku mutamba ua mu ciuana ua mavu, ku tsiha na mukuale, na ndzala na ku-tsa, na tusitu va ku misenge ya mavu.”—Ku-Solola 6:8.

Mukua ku endesa kavalu ua mu ciuana uemanena ku-tsa, omo lia mavezi na vikuavo vie ku ci koka. Mu nima ya muaka ua 1914, vuvezi vua lisinda vua ku Espanha vua tsihile vantu va ku pua 10 milhões. Kaha vantu 500 milhões va kele na vuvezi vuaco, ha kati ka vantu 3, muntu 1 ua kele na vuvezi vuaco!

Vunoni vuvezi vuaco vua puile vuputukilo lika. Muomu mu sekulu 20 vantu va ku pua 100 milhões va tsile ku vuvezi vua kakuti. Kaha lelo lino, makulukazi na makulukazi a vantu vali na ku-tsa vuasi omo lia vuvezi vua SIDA (AIDS), tumbe (TB), na malaria, vutuhu vifua via ku saka via livuezelela.

 Na lelo lino na vimo vi na aluluka viahi, vantu kasi vali na ku-tsa—ku ndzita, ku ndzala kaha mavezi a ku litambuisa kasi a li na ku tualelelaho ku livuezelela. Vihilo via sulu na vatsi ca ku hona lulavelelo.

Ntsimbu ya lamba ya matangua ano vuovuno i ka huako. Vulukenu eci ngecize: Yesu “ua tuhukile na ku hiana” mu 1914, mua mbilile Satana ha mavu, vunoni ku vula ceni kanda a ci puisemo cose. (Ku-Solola 6:2; 12:9, 12) Vuovuno, mu ntsimbu ya Alemangedo, Yesu a ka fumisako ku kokueya cose ca Satana na ku nongesa vantu vose ve ku mu kuatesa. (Ku-Solola 20:1-3) Yesu ka ka manusulako lika ava vamala vatatu vakua tuvalu, vunoni a ka alulula viose vieza mu ku endesa cavo ca ku pihia. Mu njila ika? Hilulenu ha vikulaheso evi via mu Mbimbiliya.

Ca ku hona ndzita, ku ka kala ciyulo. Yehova a ka “ lingisa zindzita ku likela na haze ha lenga mavu; A pokola vuta vua lungusa, kaha a vatula ha kati likunga.” (Visamo 46:9) Vantu vakua ciyulo na cilemo, “va ka viukilila mu ku-lana ca ciyulo.”—Visamo 37:11.

Ca ku hona ndzala, ku ka kala via-ku-lia via vingi. “Ku ka kala ku-lana ca mbuto ha mavu helu lia mincinda.”—Visamo 72:16.

Ca ku hona mavezi na ku-tsa, vantu vose va ka kala na cihindu ca ku tantuluka na muono ka ue ku hua ua yaye. Njambi “a ka hunda masozi ose ku meso avo; na ku tsa ka ci ka kala naua; cipue ku-linienga na vusiua ka ci ka kala naua.”—Ku-Solola 21:4.

Yesu mua kele ha mavu, ua muesele vati viuma vi ka fua ku lutue mu ku sika ceni. Ua hakuilile ciyulo, ua lisile makulukazi a vantu ku hitila mu cikomoueso, ua kanguisile vavezi na ku sangula vatsi linga va yoye naua.—Mateo 12:15; 14:19-21; 26:52; Yoano 11:43, 44.

Vakaleho va Yehova va ka viukilila ku mi muesa mu Mbimbiliya yenu vati mu hasa ku liviukisila ku hua ca ku endesa cava vamala vakua tuvalu. Mu tava cilanio cetu mu lilongese via vingi ni?