KEMA ya panotoya se keski metstli tlen xiuitl 1970, niitstoya ipan hospital. Nijpixtoya 20 xiuitl, nieliyaya soldado uan nechka nimikiskia. Nechmajkej ika se kokolistli, yeka niitstoya ipan Hospital General Valley Forge ipan Phoenixville (Pensilvania, Estados Unidos). Sejse tlajko hora, se enfermero kiitayaya nopresión pampa tlauel temoyaya. Nopa telpokatl eliyaya kentsi ueyi kej na uan nesiyaya tlauel majmaui. Na nikiljuik: “¿Amo tikitstok kema se akajya miki?”. Ixchipauixki uan nechnankilik: “Amo kema nikitstok”.

Nesiyaya amo nimochikauas. ¿Kenke niitstoya ipan hospital? Nimitsiljuis tlake nechpanok ipan nonemilis.

Nimokokok ipan tlauilankayotl tlen mochijki ipan Vietnam kema nijpaleuiyaya se tepajtijketl tlen kintekiyaya katli kokojtoyaj. Tlauel nechpaktiyaya nikinpaleuis katli kinkokojkej ipan nopa tlauilankayotl uan katli mokokouayayaj. Na nojkia nijnekiyaya nikintekis katli kokojtoyaj. Niasito Vietnam ipan julio 1969. Kema niasito, se semana nechmachtijkej se keski tlamantli tlen nechpaleuik ma nimomati nijtekiuis nopa hora tlen nopaya motekiuiyaya uan ma nikijiyoui pampa tlauel tlatotoniayaya.

Teipa niajki ipan se hospital kampa tetekiyayaj ipan Dong Tam, kampa moxelouayaya ueyatl Mekong. Nima pejkej asij helicópteros kampa ualayayaj maseualmej katli kokojtoyaj uan sekij katli ya miktoyaj. Tlauel nijpatiitayaya noaltepe uan nechpaktiyaya nitekitis, yeka nima pejki nitekiti. Tikinkualchijchiuayayaj katli kokojtoyaj uan tikinkalakiyayaj ipan se tlamantli tlen nesiyaya kej se ueyi kuakajo tlen tepostli kampa tlaseseya, nopaya kintekiyayaj katli kokojtoyaj. Katli tetekiyaya, katli tetlaliliyaya anestesia uan nopa omej enfermeros, mokuatetsoptoyaj pampa amo eliyaya tlauexka; nochi kichiuayayaj kampeka kinmanauisej katli kokojtoyaj. Nikitak ipan helicóptero eltoya uejueyi bolsas yayauik tlen amo aka kitemouiyaya. Nechiljuijkej ipan nopa bolsas eltoya soldados inintlakayo uejueltik. Ya nopa tlen achtoui nikitak ipan tlauilankayotl.

Kema ayamo niauiyaya ipan tlauilankayotl, nikinixmatki Jehová itlajtoltemakauaj. Maske nonana momachtik Biblia, amo moatsonpoliuiltik. Nechpaktiyaya nijkakis tlen kimachtiyayaj. Se tonali, niauiyaya iuaya notepotstata uan tipanokej iixmelak kampa mosentiliyayaj Jehová itlajtoltemakauaj uan nitlajtlanik: “¿Tlake kichiuaj nopaya?”. Ya nechiljuik: “¡Amo kema xikinnechkaui nopa maseualmej!”. Tlauel nikikneliyaya uan nijneltokayaya tlen nechiljuiyaya notepotstata, yeka nijchijki tlen nechiljuik uan ayokmo kema nikamanaltik ininuaya Jehová itlajtoltemakauaj.

Kema nitlakuepilik Estados Unidos, nijnejki nijnechkauis toTeotsij. Tlen nikitak ipan Vietnam, kichijki amo kuali ma nijyolmati. Nijmatiyaya amo aka kikuamachiliyaya tlen panoyaya nopaya. Miakej kiijtouayayaj soldados tlen Estados Unidos kinmiktiyayaj pilkonetsitsij ipan Vietnam, uan nikilnamiki miakej ojtsakuayayaj pampa kineltokayayaj tlen kiijtouayayaj.

Pejki nia ipan se keski iglesias pampa nijnekiyaya nikixmatis toTeotsij. Maske nochipa nikiknelijtoya toTeotsij, amo nechpaktik tlen kichiuayayaj ipan iglesias. Teipa pejki nia kampa mosentiliaj Jehová itlajtoltemakauaj ipan Delray Beach (Florida). Kema achtoui niajki eliyaya domingo, febrero 1971.

Kema niasito, nechka tlamiskia nopa tlamachtili tlen moixtoma ika Biblia, yeka nimokajki kema moixtonki pilamochtsi Tlen Tematiltia. Maske amo nikilnamiki tlake moijtok, amo kema nikinilkauas nopa konemej katli kitemouayayaj textos ipan ininBiblia. Nimosentlachilik kema nikitak tlen kichiuayayaj. San nitlakaktoya uan nitlajtlachiayaya. Kema ya niaskia nochaj, nechnechkauik se toikni katli kipixtoya se 80 xiuitl. Motokaxtiyaya Jim Gardner. Kiuikayaya nopa amochtli La verdad que lleva a vida eterna, uan nechiljuik: “¿Mitspaktiskia tijpouas ni amochtli?”. Nopaya timokajkej timomachtisej jueves ika ijnalok.

Nitekitiyaya kampa asiyayaj katli tlauel mokokouayayaj ipan se hospital ipan Boca Ratón (Florida). Nopa domingo kema niajki tlanechikoli, nechmelajki nitekitis a las 11 ika tlayoua uan nikisaskia a las 7 ika ijnalok. Nopa youali, amo onkayaya miak tekitl, yeka pejki nijpoua nopa amochtli tlen nechmakakej. Se enfermera nechnechkauik uan nechkuilik nopa amochtli, kiitak ipantsajka uan kiijtok: “Amo timokalakis ipan nopa religión, ¡xke!”. Nijkuilik nopa amochtli uan nikiljuik: “San tlajko nijpojtok uan nimoiljuia kena nias ininuaya”. Nopa siuatl yajki uan na nijtlamipojki nopa amochtli.

Kema peuaskia timomachtisej, achtoui nitlajtlanik toikni Gardner: “¿Tlake timomachtisej?”. Ya nechnankilik: “Nopa amochtli tlen nimitsmakak”. Na nikiljuik: “Nopa ya nijpojki”. Ya nechiljuik: “Uajka, san ma tikitakaj nopa achtoui tlamachtili”. Nikitak miak tlamantli tlen nechnextilik ayokmo nikilnamikiyaya tlaj nijpojtoya. Ya nechiljuik ma nijtemo nopa textos ipan noBiblia, na nijtekiuiyaya nopa Versión del Rey Jacobo. Nama pejki nikixmati ajkia eli toTeotsij katli melauak, Jehová. Nopa ijnalok, nimomachtik eyi tlamachtili iuaya Jim (kiampa nijnojnotsayaya toikni Gardner pampa nikikneliyaya). Sejse chikueyi timomachtiyayaj eyi tlamachtili. Tlauel nechpaktiyaya kema timomachtiyayaj. ¡Elki se ueyi tlateochiualistli pampa nechmachtik se toikni katli kitlapejpenijtoyaj yas iluikak uan katli kiixmatki toikni Russell!

Kema panok se keski semanas, pejki nitlajtolmoyaua ininuaya toikniuaj. Jim tlauel nechpaleuik kema pejki nitlajtolmoyaua pampa tlauel nimajmauiyaya kema tiauiyayaj kajkalpa (Hech. 20:20). Nochipa nitlajtolmoyauayaya iuaya, uan teipa tlauel nechpaktik nitlajtolmoyauas. Nama nojua nimoiljuia eli se ueyi tlateochiualistli pampa ueli nitlajtolmoyaua. ¡Tlauel ipati titekitisej iuaya toTeotsij! (1 Cor. 3:9).

Nama niinmechiljuis se tlamantli tlen nechpanok: kema achtoui nikiknelik Jehová (Apoc. 2:4). Nopa tlaiknelili nechpaleuijtok ayokmo tlauel ma nikilnamikto tlen nikitak ipan tlauilankayotl uan ma nikijiyoui sekinok tlaouijkayotl (Is. 65:17).

Nochipa nikilnamiki tlen nechpanok ipan 1971. Notepotstata nechkixtik kampa nechkauayaya ma niitsto. Ya amo kinekiyaya se Jehová itlajtoltemajka ma itsto ichaj. Amo nijpiayaya miak tomij. Uan kampa nitekitiyaya, nechtlaxtlauiyayaj ojome semanas, nopa tomij nitlamitekiuik pampa nimokouik noyoyo tlen ika nitlajtolmoyauaskia. Nijnekiyaya kuali ninesis pampa nijtekipanouayaya Jehová. Maske nijpixtoya se kentsi tomij, nikajoktoya ipan se banco ipan Michigan, kampa nimoskaltik. Yeka monejki niitstos ipan nocarro se keski tonali. Nimotentsonximayaya uan nimaltiyaya ipan baños tlen gasolineras.

Se tonali, kema tlanki nitekiti, na achtoui niasito kampa timosentiliyayaj kema tiauiyayaj titlajtolmoyauaj. Nijketski nocarro iika nopa kali kampa timosentiliyayaj, kampa amo aka nechitayaya. Nopaya pejki nikilnamiki tlen nikitak ipan Vietnam: kema nikijnekuiyaya katli kintlatiyayaj uan miak estli tlen toyajtoya noixteno. Nijmatiyaya kejuak nikinkakiyaya uan nikinitayaya nopa soldados katli nechiljuiyayaj: “¿Nimikis? ¡Xinechpaleui!”. Maske nijmatiyaya mikiskiaj, nijchijki kampeka nikinyoltlalis uan amo nijnextis nimokuesojtok. Kema nikilnamijki nopa, tlauel nimokuesok.

Kema nimomaijtok tlauel nimochokiliyaya (Sal. 56:8). Pejki nimoyoliljuia kema moyolkuisej katli miktokej. Uan nijkuamachilik tlen Jehová kichiuas: ya kinyolkuis katli miktokej uan kiampa ayokmo nikilnamikis tlen nikitak, nojkia kichiuas kuali ma nijyolmati na uan sekinok katli kiitakej tlen panok. ToTeotsij kinyolkuis nochi nopa telpokamej uan kikauas ma kiixmatikaj (Hech. 24:15). Kema nijkuamachilik nopa, tlauel nikiknelik Jehová. Tlen nijyolmatki asik ipan noyolo. Nochipa nikilnamiki nopa tonali. Kema nikixnamiki kuesoli o tlaouijkayotl, nijchiua kampeka nojua nikiknelijtos Jehová sanse kej nijyolmatki ipan nopa tonali.

Katli yauij tlateuiaj, kichiuaj miak tlamantli tlen amo kuali, uan na nojkia kiampa nijchijki. Tlauel nechpaleuijtok ayokmo ma nimoyolkoko kema nimoyoliljuia ipan ome textos tlen tlauel nechpaktia. Se tlen nopa textos eli Apocalipsis 12:10, 11, kampa kiijtoua Jesús ieso kejuak kitlani Satanás uan nojkia tijtlanij kema titlajtolmoyauaj. Nopa seyok texto eli Gálatas 2:​20, ni texto nechilnamikilia Jesús “mijki nopampa”. Jehová nechtlapojpoljuijtok pampa Jesús motemaktilik. Kema nijkuamachilik nopa, nechpaleuik ayokmo ma nechyolkoko notlalnamikilis, nojkia nechyololinia ma nikinpaleui sekinok ma kiixmatikaj Jehová uan ma kimatikaj ya tlauel teiknelia (Heb. 9:​14).

Kema nimoyoliljuia tlen nechpanotok, nikita Jehová nochipa nechmokuitlauijtok. Kema Jim kimatki nimokauayaya ipan nocarro, nechiljuik kiixmatiyaya se tosiuaikni katli kipiayaya cuartos kampa ueliskia nimokauas. Nijmati Jehová kichijki Jim uan nopa tosiuaikni ma nechpaleuikaj nijpantis kanke nimokauas. ¡Jehová tlauel teiknelia uan kuali kinmokuitlauia nochi katli kitekipanouaj!

Ipan mayo 1971, monejki nijchiuas se keski tlamantli ipan Michigan. Kema nikistejki tlen tlanechikoli Delray Beach, nijkalakik ipan nocarro miak amochtli uan pilamochtsitsij. Nikistej Florida uan niajki ika norte, ipan nopa carretera interestatal 75. Kema ayamo tlajko niauiyaya, ya nitemakatoya nochi nopa amatlajkuiloli. Nimoketsayaya kampa nikinpantiyaya maseualmej, uan nitlajtolmoyauayaya ika pakilistli. Nojkia nitlajtolmoyajki ipan cárcel uan nikinmakak pilamatsitsij nopa tlakamej tlen nikinpantiyaya ipan baño, kampa moketsayayaj carros. Kemantika nimoiljuia tlaj se tlen nopa maseualmej kitekipanok Jehová (1 Cor. 3:​6, 7).

Kema pejki nitlajtolmoyaua, amo nijchijki kej kinamikiyaya pampa amo kuali nimoiljuiyaya kenijkatsa nikinnojnotsas sekinok, uan miakpa kiampa nijchijki ika nochampoyouaj. Tlauel nikikneliyaya Jehová, yeka amo nimajmauiyaya nikiniljuis sekinok tlen nijneltokayaya uan nojkia nikinkualankanojnotski. Tlauel nikiniknelia noikniuaj John uan Ron, yeka nijnekiyaya nikinchiualtis ma kineltokakaj tlen na nijneltokayaya. Teipa, monejki nikiniljuis ma nechtlapojpoljuikaj. Nochipa nikiljuia toTeotsij nojkia ma kinekikaj kitekipanosej. Jehová nechmachtijtok kenijkatsa nitlajtolmoyauas, yeka nama kuali nimoiljuia kenijkatsa nikinnojnotsas sekinok uan nijchiua ika tlaiknelili (Col. 4:6).

Maske tlauel nikiknelia Jehová, nojkia itstokej sekinok katli nikiniknelia. Kej nosiua Susan. Nochipa nijnekiyaya nimosiuajtis iuaya se akajya katli nechpaleuiskia nijtekipanos Jehová, uan Susan tlauel nechpaleuijtok. Ya amo majmaui tlatekipanos uan tlauel kuali mouika ika toTeotsij. Nikilnamiki kema timoixmatiyayaj, niajki nijpaxaloto Susan ipan Cranston (Rhode Island) kampa eliyaya ichaj itatauaj, uan nikitak kipouayaya se pilamochtsi Tlen Tematiltia. Tlauel nimosentlachilik kema nikitak maske tlen kipouayaya amo moixtomaskia ipan tlanechikoli, ya kitemouayaya nochi textos ipan Biblia. Nimoiljuik: “¡Ni ichpokatl kena kuali mouika ika Jehová!”. Timosenkajkej ipan diciembre 1971, ya nochipa nechpaleuijtok uan amo kema nechtlauelkajtok. Tlauel nijtlaskamati tlen kichijtok. Tlauel nechpaktia tlen kichiua pampa maske nechiknelia, ya nojua tlauel kiiknelia Jehová.

Susan uan na tikinpixkej omej tokoneuaj, Jesse uan Paul. Inijuantij kikajtokej Jehová ma kiyakana ininnemilis uan kuali mouampojchijtokej iuaya (1 Sam. 3:​19). Nelia tlauel kiikneliaj toTeotsij, yeka sekij moiljuiaj tielij kuali tetajmej. Nama nojua kuali kitekipanouaj Jehová pampa amo kiilkauaj tlen kiyolmatkej kema achtoui kiiknelijkej toTeotsij. Inijuantij senkistok kitekipanojtokej Jehová kipano 20 xiuitl. Nojkia, tlauel nikiniknelia omej noyexjuaj, Stephanie uan Racquel pampa tlauel kiikneliaj Jehová, uan nikinita kej noichpokauaj. Jesse uan Paul mosenkajkej ininuaya katli kiikneliaj Jehová ika nochi ininyolo (Efes. 6:⁠6).

Kema ya nimoatsonpoliuiltijtoya, nitlatekipanok 16 xiuitl ipan Rhode Island. Nopaya nikinpantik kuali nouampoyouaj. Amo nikinilkajtok ueuejtlakamej katli ininuaya nitlatekipanok. Nojkia tlauel nikintlaskamatilia toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli pampa tlauel nechpaleuijkej. Tlauel niyolpaki pampa nitlatekipanojtok ininuaya toikniuaj katli amo kiilkajtokej kema achtoui kiiknelijkej Jehová. Ipan xiuitl 1987, tiajkej titlatekipanotoj ipan Carolina del Norte pampa monekiyayaj tlajtolmoyauanij, uan nopaya tikinixmatkej sekinok toikniuaj katli elkej touampoyouaj. *

Ipan agosto 2002, Susan uan na techtlanejkej ma tiakaj titlatekipanotij ipan Betel tlen Estados Unidos, ipan Patterson. Na nitlatekipanok Kampa kiitaj tlen mochiua ipan tlajtolmoyaualistli, uan Susan ipan lavandería. Tlauel kipaktiyaya tekitis nopaya. Teipa, ipan agosto 2005, nechtlapejpenijkej ma nieli Se tlen Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj. Nimoiljuiyaya amo ueliskia nijchiuas nopa tekitl. Nosiua Susan nojkia motekipachouayaya pampa kipiaskia miak tekitl uan miakpa monekiyaya tiasej sejkanok. Maske Susan amo kema kipaktijtok yas ika avión, nama miakpa tiauij ika avión. Nosiua kiijtoua tlauel kipaleuijtok tlen kiiljuijtokej ininsiuajuaj sekinok toikniuaj katli nojkia elij Se tlen Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj. Susan nochipa nechpaleuijtok, uan yeka tlauel nikiknelia.

Kampa nitekiti nijpia miak tlaixkopinkayotl tlen nechilnamikilia kenijkatsa tlauel niyolpaktok ipan nonemilis. Jehová nelia tlauel nechteochijtok pampa amo nikilkajtok tlen nijyolmatki kema achtoui nikiknelik.