1-3. ¿Tlake kiniljuik Jesús itokilijkauaj kema nechka yaskia iluikak, uan tlake tlajtlanili monankilis?

 IPAN se keski semanas tlen panotok, apóstoles nesij mokuesojtokej pero nojkia yolpaktokej pampa mopatlatok miak tlamantli. Achtoui tlauel moyolkokojkej pampa kimiktijkej Jesús; pero kema moyolkuik tlauel yolpajkej. Ipan 40 tonali kema Jesús nojua itstoya ipan Tlaltipaktli, miakpa monextik ika itokilijkauaj, kinyolchikajki uan kiniljuik tlake kichiuaskiaj. Inijuantij kinekiyayaj nochipa itstosej iuaya, pero nama Jesús monekiyaya kinkauas.

² Apóstoles itstokej iuaya Jesús ipan tepetl Olivos uan kuali kitlakakilijtokej. Kimatiyayaj ayokmo itstoskia ininuaya, yeka kinekiyayaj kikakisej nochi tlen ya kiijtouayaya. Kema Jesús tlami kamanalti, momatlanana, kinteochiua uan peua tlejko iluikak. Uan maske peua kitsakua se mixtli, nopa apóstoles nojua ajkotlachixtokej (Luc. 24:50; Hech. 1:9, 10).

 ³ Ipan nopa tonali mopatlak ininnemilis. ¿Tlake kichiuaskiaj apóstoles pampa inintlamachtijka yajki iluikak? Moneki nojua kichiuasej nopa tekitl tlen Jesús kipeualtik, uan inijuantij kimatiyayaj kenijkatsa kichiuasej. ¿Tlake kinmachtik Jesús, uan tlake kichijkej inijuantij? ¿Uan kenijkatsa techpaleuia? Hechos capítulo 1 tlauel techyolchikauas pampa nopaya tikitasej kenijkatsa monankilia ni tlajtlanili.

 4. ¿Kenijkatsa Lucas peua kiijkuiloua amochtli Hechos?

⁴ Lucas peua kiijkuiloua amochtli Hechos sanse kej amochtli Lucas. Kitlakuiljuilia Teófilo. a Nopa tlajtoli tlen ika tlanki kema kiijkuilok amochtli Lucas, kiompauia kampa peua Hechos. Ni kinextia amochtli Lucas mosentokilia ika Hechos maske kiijtoua sekinok tlajtoli uan sekinok tlamantli.

5, 6. 1) ¿Tlake kinpaleuik Cristo itokilijkauaj kuali ma tlaneltokakaj? 2) ¿Kenke tikijtouaj nelia panok tlen tijneltokaj?

⁵ Ipan Hechos 1:3 kiijtoua Jesús monextik ininixpa itokilijkauaj uan “kichijki miak tlamantli para xitlauak kinnextilis nelia yoltoya”. Lucas, nopa “tepajtijketl”, san ya kitekiuik nopa tlajtoli ika griego tlen motlajtolkueptok “xitlauak kinnextilis” (Col. 4:14). Ni eli se tlajtoli tlen kitekiuiyayaj tepajtianij uan kiijtosneki tlen melauak o tlen ipan uelis timotemachis. Uan tlen Jesús kichijki kinextik nelia melauak uan temachtli. Monextik kema itstoya iselti se akajya, kema itstoyaj omej, ininixpa iapóstoles uan se tonali monextik ininixpa kipano 500 itokilijkauaj (1 Cor. 15:3-6). Yeka nochi ni tlamantli tlen Jesús kichijki, kinpaleuik itokilijkauaj nojua kuali ma tlaneltokakaj.

⁶ Tojuantij nojkia titlaneltokaj pampa timotemachiaj nelia panok o mochijki se tlenijki. Ximoiljui: ¿onka tlamantli tlen kichiua ma timotemachikaj Jesús ualajki ipan Tlaltipaktli, techmakixtiko uan moyolkuik? Kena onka. Uelis timotemachisej ipan tlen ijkuilijtok ipan Biblia pampa kiijtoua tlen miakej kiitakej. Yeka tlaj timomachtisej uan tikiljuisej Jehová ma techpaleui tijkuamachilisej tlen kiijtojkej, techpaleuis kuali titlaneltokasej. Xikilnamiki, moneki tijneltokas se tlamantli pampa kuali timomachtijtok uan amo pampa san sekinok mitsiljuijtokej xijneltoka. Uajka moneki kuali titlaneltokas tlaj tijneki tijselis nopa nemilistli tlen amo kema tlamis (Juan 3:16).

 7. Kema titlajtolmoyauaj, ¿kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jesús?

 ⁷ Ipan amochtli Hechos, Jesús kinkamanaljuik itokilijkauaj tlen “iTlanauatijkayo Dios”. Kuali kinixtomilik nopa tlajtolpanextili tlen kiijtoua kenijkatsa tlaijiyouiskia uan mikiskia Mesías (Luc. 24:13-32, 46, 47). Nojkia kinixtomiliyaya tlake kichiuaskia iTlanauatijkayo Dios. Kiampa kichiuayaya pampa ya eliyaya nopa Mesías uan kuali kimatiyaya tlake kichiuaskia Dios. Jesús nochipa kamanaltik tlen iTlanauatijkayo Dios uan tojuantij nojkia moneki kiampa tijchiuasej (Mat. 24:14; Luc. 4:43).

8, 9. 1) ¿Tlake ome tlamantli amo kikuamachijtoyaj apóstoles? 2) ¿Kenijkatsa kinpaleuik Jesús ma kikuamachilikaj, uan tlake techmachtia?

⁸ Jesús tlanki kinkamanaljuia itokilijkauaj ipan tepetl Olivos pampa sampa tlakuepilik iluikak. Iapóstoles kinekiyayaj kimatisej se keski tlamantli, yeka kitlatsintokijkej: “ToTeko, ¿tijchiuas ipan ni tonali sampa ma itsto se tlanauatijketl ipan Israel?” (Hech. 1:6). Ika tlen kitlatsintokijkej kinextijkej amo kikuamachilijtoyaj ome tlamantli. Se, moiljuiyayaj iTlanauatijkayo Dios sampa kichiuaskia Israel ma eli ialtepe Dios. Uan ome, moiljuiyayaj iTlanauatijkayo Dios nima tlanauatiskia, yeka kiijtojkej “ipan ni tonali”. ¿Kenijkatsa kinpaleuik Jesús ma kikuamachilikaj tlen kiijtok?

⁹ Nopa achtoui tlamantli tlen amo kikuamachilijkej, Jesús amo kinixtomilik pampa teipa kiitaskia tlake panoskia. Kema panok matlaktli tonali, kiitakej kejuak pejki nopa yankuik altepetl Israel: katli yaskiaj iluikak. Ipan nopa tonali, Israel ayokmo eliskia ialtepe Dios. Pero Jesús kena kinixtomilik nopa seyok tlamantli tlen amo kikuamachilijkej. Uan ika tlaiknelili kiniljuik: “Inmojuantij amo kinamiki inkimatisej kema o tlake tonali kiixtlalijtok toTata, pampa san ya kipia tlanauatili para kiijtos” (Hech. 1:7). Uajka san Jehová kimati kema kichiuas tlen mosentlalijtok. Kema Jesús itstoya ipan Tlaltipaktli, nojkia kiijtok ya amo kimatiyaya tlake “tonali uan nopa hora” kema kitsontlamiltiskiaj nochi tlen amo kuali, nopa tonali san iTata kimatiyaya (Mat. 24:36). Ni techmachtia amo kinamiki timoseniljuijtosej tlake tonali Jehová kitsontlamiltis tlen amo kuali pampa san ya kinamiki kimatis.

10. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej apóstoles, uan kenke?

¹⁰ Amo san ma tikintlaijiljuikaj apóstoles, pampa amo moueyimatiyayaj uan kikajkej Jesús ma kintlajtolmaka. Maske mokuapolouayayaj ika se keski tlamantli, inijuantij kipiayayaj kuali ininyolo. Jesús miakpa kiniljuijtoya: “Kuali xitlachixtokaj” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Apóstoles kuali tlaneltokayayaj, yeka kinekiyayaj kimatisej tlake tlamantli panoskia kema Jehová nechka kitsontlamiltiskia tlen amo kuali. Tojuantij nojkia moneki tijchiuasej kej apóstoles. Ipan ni tonali moneki kuali titlaneltokasej pampa tiitstokej ipan “itlamia tonali” (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. 1) ¿Tlake kinnauatik Jesús ma kichiuakaj itokilijkauaj? 2) ¿Tlake kiniljuik Jesús kiseliskiaj itokilijkauaj kema ayamo kintitlaniyaya ma tlajtolmoyauatij?

 ¹¹ Pero apóstoles monekiyaya kichiasej se tlamantli tlen tlauel ipati. Jesús kiniljuik: “Kema ichikaualis Dios ualas ipan inmojuantij, inkipiasej tetikayotl. Uan inelisej notestigos ipan Jerusalén, ipan nochi Judea uan Samaria, uan hasta kampa más uejka ipan Tlaltipaktli” (Hech. 1:8). Kej tikitaj, apóstoles monekiyaya tematiltisej Jesús moyolkuitoya. Achtoui monekiyaya tematiltisej ipan Jerusalén (kampa kimiktijkej Jesús), ipan Judea, Samaria uan teipa ipan sekinok altepemej.

¹² Kema Jesús ayamo kinnauatiyaya itokilijkauaj ma tlajtolmoyauatij, kiniljuik kiseliskiaj uan kinpaleuiskia ichikaualis Dios. Ipan amochtli Hechos kiijtoua kipano 40 imiakpa nopa tlajtoli: “Ichikaualis Dios”. Ni kinextia tlaj tijnekij tijchiuasej tlen Jehová kineki, moneki ma techpaleui ichikaualis. Ipan ni tonali, moneki mojmostla tijtlajtlanisej ma techmaka ichikaualis (Luc. 11:13).

13. ¿Hasta kanke moneki titlajtolmoyauasej, uan kenke moneki tijchiuasej ika pakilistli?

¹³ Kema kiijtoua “hasta kampa más uejka ipan Tlaltipaktli”, kiijtosneki moneki titlajtolmoyauasej ipan nochi Tlaltipaktli uan amo kej kichiuayayaj ipan achtoui siglo. Kej tikitakej ipan tlamachtili 1, tijselijtokej titlajtolmoyauasej pampa tijmatij Dios kineki nochi maseualmej ma kimatikaj tlen kichiuas iTlanauatijkayo (1 Tim. 2:3, 4). ¿Ta nojkia tiyolpaki kema tikinpaleuia maseualmej ma momanauikaj? Ni tekitl kichiua tlauel ma tiyolpakikaj. Uan Jehová techmaka chikaualistli para ma tijchiuakaj ni tekitl. Amochtli Hechos kipia miak tlamachtili tlen techpaleuis ma tijmatikaj kenijkatsa titlajtolmoyauasej uan tijchiuasej ika pakilistli.

14, 15. 1) ¿Kenijkatsa kiijtojkej ángeles tlakuepiliskia Jesús, uan kenke kiampa kiijtojkej? (Nojkia xikita nota). 2) ¿Kenijkatsa Jesús tlakuepilijtok sanse kej “yajki iluikak”?

¹⁴ Kej ya tikijtojkej, nopa 11 apóstoles mokajkej san ajkotlachixtokej kema Jesús yajki iluikak. Ipan nopa tlalochtli asikoj omej ángeles uan kiniljuijkej: “Tlakamej katli ineuaj Galilea, ¿kenke nopaya inijkatokej uan inajkotlachixtokej? Ni Jesús katli itstoya inmouaya uan yajki iluikak, ualas sanse kej inkiitakej yajki iluikak” (Hech. 1:11). ¿Kiijtosneki Jesús sampa tlakuepilis ika sanse itlakayo kej tlejkok iluikak? Amo. ¿Kenijkatsa tijmatij?

¹⁵ Ángeles amo kiijtojkej Jesús tlakuepiliskia ika sanse itlakayo, inijuantij kiijtojkej: “Kej inkiitakej yajki iluikak”. b ¿Kenijkatsa tlejkok? Kema ángeles kamanaltikej ininuaya apóstoles, Jesús ya ixpolijtoya. Uajka amo miakej kiitakej kenijkatsa ixpolijki ipan Tlaltipaktli uan kenijkatsa  tlakuepiliyaya iluikak kampa iTata. Jesús sampa kiampa tlakuepilis, uan nelia kiampa panotok: katli kuali tlaneltokaj kiitstokej Jesús ya tlanauatia ipan iTlanauatijkayo Dios (Luc. 17:20). Yeka moneki timotemachisej Jesús ya tlakuepilik uan nojkia moneki tikinixtomilisej maseualmej, kiampa uelis kitekipanosej Dios uan momanauisej.

16-18. 1) ¿Tlake techmachtia Hechos 1:13, 14? 2) ¿Tlake techmachtia tlen kichijki María, inana Jesús? 3) ¿Kenke tlauel ipati tlanechikoli?

¹⁶ Teipa, apóstoles “tlakuepilijkej Jerusalén ika miak pakilistli” (Luc. 24:52). ¿Tlake kichiuaskiaj ika tlen Jesús kiniljuijtoya? Ma tikitakaj Hechos 1:13, 14, nopaya kiijtoua apóstoles itstoyaj “ipan nopa cuarto [...] tlen eltoya uejkapa” tlen se kali. Ipan Palestina, miakej maseualmej kema mochantiyayaj kichijchiuayayaj seyok cuarto uejkapa uan tlejkoyaya ipan se escalera tlen kitlaliyayaj kalteno. Ipan nopa tonali, uelis apóstoles itstoyaj ichaj inana Marcos, kiampa kiijtoua Hechos 12:12. Maske ininchaj amo eliyaya ueyi yon tlauel tlapijpiayayaj, miakej nopaya mokauayayaj. Uajka, ¿ajkia inijuantij itstoyaj nopaya uan tlake kichijkej?

¹⁷ Nopaya amo san monechikojtoyaj apóstoles, nojkia itstoyaj sekinok tlakamej uan “se keskij siuamej”, kej inana Jesús. Ipan Biblia san nikaj tlami kiijtoua itoka María. Ya tlauel kuali monejnemiltik, kuali kitekipanok Dios ininuaya sekinok uan amo kema moueyimatki. ¡Uelis tlauel yolpajki pampa nauij ikoneuaj nojkia itstoyaj nopaya! Ma tikilnamikikaj kema Jesús itstoya ipan Tlaltipaktli, inijuantij amo kitekipanouayayaj Dios. Pero kema mijki inintepotsikni uan sampa moyolkuik, pejkej tlaneltokaj (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Cor. 15:7).

¹⁸ ¿Uan kenke monechikojkej Jesús itokilijkauaj? Hechos 1:14 kiijtoua: “Mosentlalijtoyaj ajachika momaijtosej [...] pampa kipixtoyaj sanse inintlalnamikilis”. Nochipa tijpatiitstokej tlanechikoli pampa nopaya tijueyichiuaj Jehová. Nopaya nojkia timoyolchikauaj, timomachtiaj uan techtlajtolmakaj. Kema timomaijtoua uan tiuikaj, tlauel tijyolpakiltiaj Jehová uan nojkia tlauel techpaleuia. Uajka, tlauel ipati tlanechikoli uan tlauel teyolchikaua. Yeka, nochipa ma timosentilikaj (Heb. 10:24, 25).

19-21. 1) ¿Tlake techmachtia pampa Jehová nojua kitekimakak Pedro? 2) ¿Kenke monekiyaya kitekipatlasej Judas, uan tlake techmachtia tlen kichijkej apóstoles kema kisenkajkej nopa kuesoli?

¹⁹ Ipan nopa tonali, Cristo itokilijkauaj monekiyaya kisenkauasej se kuesoli tlen ueliskia kichiuas ma moxelokaj. Uan Pedro elki katli achtoui kamanaltik (Hech. 1:15-26). Ximoiljui, maske panotoya se keski semanas kema Pedro kiijtok amo kiixmatiyaya Jesús, Jehová nojua kitekimakak (Mar. 14:72). Uajka, maske titlajtlakolejkej uan timokuapolouaj, Jehová techtlapojpoljuis tlaj timoyolkuepaj (Sal. 86:5).

²⁰ Pedro kiitak monekiyaya seyok kitekipatlas Judas, katli kinamakatoya  Jesús. Pero, ¿ajkia kitekipatlaskia? Monekiyaya elis katli iuaya tlajtolmoyajki Jesús uan kiitak kema moyolkuik (Hech. 1:21, 22). Tlen kichiuaskiaj, moaxitiskia tlen Jesús kiijtojtoya: “Inmojuantij katli innechtokilijtokej, inmoseuisej ipan 12 uejueyi sillas uan inkintlajtolsenkauasej nopa 12 uejueyij familias tlen Israel” (Mat. 19:28). Jehová kinekiyaya 12 apóstoles ma elikaj nopa “matlaktli uan ome uejueyi tetinij”, katli kipeualtiskiaj nopa Yankuik Jerusalén (Apoc. 21:2, 14). Yeka kipaleuik Pedro ma kikuamachili tlen kiijtoua Salmo 109:8, kampa kamanalti tlen Judas. Nopaya kiijtoua: “Seyok tlakatl ma kichiua nopa tekitl tlen yajaya kichiuayaya”.

²¹ ¿Kenijkatsa kitlapejpenijkej katli kitekipatlaskia Judas? Ika suerte. Uejkajkia kiampa kichiuayayaj kema kitlapejpeniyayaj se tlamantli (Prov. 16:33). Biblia nikaj tlami kiijtoua kiampa kichijkej kema kitlapejpenijkej se tlamantli, pampa teipa Jehová kinmakak ichikaualis itekipanojkauaj. Ma tikitakaj kenke apóstoles kichijkej nopa tlamantli. Inijuantij kiiljuijkej Dios: “ToDios Jehová, ta katli tikinixmati ininyolo nochi maseualmej, xijnexti ajkia tlen ni omej tlakamej tijtlapejpenijtok” (Hech. 1:23, 24). Inijuantij kinekiyayaj Jehová ma kinyakana. ¿Uan ajkia elki se tlen nopa 12? c Matías, pampa uelis elki se tlen nopa 70 katli Jesús kintitlanki ma tlajtolmoyauatij (Hech. 6:2).

22, 23. ¿Kenke moneki tikinneltokasej uan tikintlepanitasej toikniuaj katli techyakanaj?

²² Tlen panok, techpaleuia ma tikitakaj ipan Jehová itlanechikol moneki kuali mochiuas sejse tlamantli. Nama nojkia kintlapejpeniaj se keskij toikniuaj katli uelis techyakanasej. Kema ueuejtlakamej kitlapejpeniaj se toikni, achtoui kitlajtlaniaj Jehová ma kinyakana ika ichikaualis uan kiitaj tlaj kichiua tlen Biblia tlanauatia. Timotemachiaj nochi katli techyakanaj, kintlapejpenijtokej ika ichikaualis Dios. Yeka nochipa tikinneltokaj uan tikintlepanitaj pampa kiampa amo timoxelouaj ipan tlanechikoli (Heb. 13:17).

²³ Kej tikitakej, Cristo itokilijkauaj kuali kiyolmatkej itstosej iuaya Jesús kema ya moyolkuitoya, uan tlauel moyolchikajkej kema mopatlak se keski tlamantli ipan tlanechikoli. Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenijkatsa mokualchijchijtoyaj kiixnamikisej tlen panoskia.