1, 2. ¿Tlake ueyi tlamantli kichijkej Pedro uan Juan nechka se puerta tlen teokali?

 IKA tiotlak tlauel chikauak tlamintok tonati uan itstokej miakej maseualmej. Judíos uan Cristo itokilijkauaj asij ipan teokali. Uan nechka asis hora kema momaijtosej (Hech. 2:46; 3:1). a Pedro uan Juan panotiauij kampa itstokej miakej uan asij ipan puerta “Yejyektsi”, nopaya nojkia ueliyaya kalakij ipan teokali. Maske kampa ueli tlauejchiuaj maseualmej, nojkia kakisti se tlakatl katli metskuachotik tlajtlani tomij (Hech. 3:2; 4:22).

² Kema nopa omej apóstoles monechkauijkej kampa itstoya nopa tlakatl, ya pejki kintlajtlania tomij. Uan kema moketsatoj inechka, moiljuik kimakaskiaj tomij. Pero Pedro kiiljuik: “Amo nijpia plata yon oro, pero nimitsmaka tlen nijpixtok. ¡Ipan itoka Jesucristo tlen Nazaret, xinejnemi!”. Miakej katli nopaya itstoyaj mosentlachilijkej kema kiitakej tlen kichijki Pedro (Hech. 3:6, 7). Ximoiljui kenijkatsa ni tlakatl tlauel mosentlachilik pampa kiitak ueliyaya nejnemi. ¡Nelnelia tlauel yolpajki pampa pejki kiueyichiua toTeotsij ika nochi ichikaualis!

 3. ¿Tlake tlamantli Pedro kintenkauilik maseualmej uan nopa tlakatl katli kichikajki?

³ Kema Pedro uan Juan asij kampa eltok nopa Tlaketsalmej tlen Salomón, maseualmej nimantsi yauij kinitatij. Se tonali, Jesús nojkia nopaya tlamachtik. Ipan nopa tlalochtli, Pedro pejki kiixtoma kenijkatsa kichikajki nopa tlakatl (Juan 10:23). Nojkia, kintenkauilik katli nopaya itstoyaj uan nopa tlakatl katli kichikajki, se tlamantli tlen tlauel ipati uan amo kej plata yon oro o kema kichikauaj se akajya. Pedro kiniljuik tlaj moyolkuepaskiaj, ixpoliuiskia inintlajtlakoljuaj uan ueliskiaj mochiuasej itokilijkauaj Cristo, katli Jehová kitokaxtik: “Tlayakanketl katli temaka nemilistli” (Hech. 3:15).

 4. 1) ¿Tlake ueliskia panos pampa Pedro uan Juan kichijkej nopa ueyi tlamantli? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

⁴ Maseualmej amo kema kiilkauasej tlen panotok, pampa se tlakatl  uelki nejnemi uan miakej uelis kiselisej tlateochiualistli tlaj kitekipanosej Dios (Col. 1:9, 10). Tlen panotok, uelis kichiuas tekichiuanij ayokmo ma kinkauakaj ma tlajtolmoyauakaj (Hech. 1:8). Ipan ni tlamachtili tikitasej kenijkatsa Pedro uan Juan tematiltijkej tlen kichiuas iTlanauatijkayo Dios, kenijkatsa kichijkej uan tlake kinpaleuik amo ma majmauikaj kema kamanaltikej maske tlanauatianij kiniljuijkej “eliyayaj tlen ueli tlakamej uan amo tlauel momachtijtoyaj” (Hech. 4:13). b Nojkia tikitasej kenijkatsa uelis tijchiuasej kej inijuantij uan nopa sekinok Jesús itokilijkauaj kema amo techkauasej ma titlajtolmoyauakaj.

 5. ¿Tlake techmachtia kej Pedro kinnojnotski maseualmej?

⁵ Pedro uan Juan kamanaltikej tlamiakapa maske kimatiyayaj nopaya uelis nojkia itstoyaj katli tlajtlankej ma kimiktikaj Jesús (Mar. 15:8-15; Hech. 3:13-15). ¡Pedro amo majmajki kema kiijtok nopa tlakatl mochikajki ika itoka Jesús! Nojkia kiniljuik tlapaleuijtoyaj ma kimiktikaj Jesús. Maske kiampa kiniljuik, amo kinkualankanojnotski, ya kiniljuik: “Nijmati kiampa inkichijkej pampa amo inkimatiyayaj tlake inkichiuayayaj” (Hech. 3:17). Pedro kinnojnotski kej toikniuaj uan san mosentlalik kinmachtis tlen kichiuas Dios iTlanauatijkayo. Tlaj moyolkuepaskiaj uan kinextiskiaj tlaneltokaj ipan Cristo, Jehová kinmakaskia tlaseuilistli (Hech. 3:19). Tojuantij nojkia tikinmachtiaj maseualmej Jehová nechka kintlajtolsenkauas. Maske kiampa tijchiuaj, amo tikinajuaj yon tikintlajtolsenkauaj. Timotemachiaj se tonali nojkia elisej toikniuaj, yeka titlamachtiaj sanse kej Pedro.

 6. ¿Kenijkatsa Pedro uan Juan kinextijkej amo moueyimatij?

⁶ Apóstoles amo moueyimatkej ika tlen kichijkej, yeka amo kinekiyayaj ma kinueyichiuakaj. Pedro tlatsintokak: “¿Kenke intechtlachiliaj kejuak tijchijtoskiaj ni tlakatl ma nejnemi ika tochikaualis o pampa tijueyichiuaj Dios ika nochi toyolo?” (Hech. 3:12). Ya uan nopa sekinok apóstoles kimatiyayaj uelkej kichiuaj uejueyi tlamantli pampa Dios kinmakak ichikaualis. Yeka kinueyichijkej san Jehová uan Jesús.

7, 8. 1) ¿Kenijkatsa tikinpaleuiaj maseualmej? 2) ¿Kenijkatsa mokualtlalijtok miak tlamantli ipan ni tonali?

⁷ Nama nojkia amo kinamiki timoueyimatisej kema titlajtolmoyauaj. Maske ichikaualis Dios ayokmo uelis sanima kichikauas se akajya, nojua uelis tikinpaleuisej sekinok ma tlaneltokakaj ipan Dios uan ipan Cristo. Nojkia uelis tijchiuasej kej Pedro, tikinpaleuisej maseualmej ma kintlapojpoljui Jehová uan ma kinmaka tlaseuilistli. Sejse xiuitl, miakej motemaktiliaj uan moatsonpoliuiltiaj kej Cristo itokilijkauaj.

 ⁸ Pedro kiijtok tiitstokej ipan tonali kema mokualtlalia nochi tlamantli. Pejki mokualtlalia ipan xiuitl 1914, kema Dios kitlalik iTlanauatijkayo ipan iluikak kej “tematiltik ika iteokamanalojkauaj katli tlatsejtseloltikej, katli uejkajkia itstoyaj” (Hech. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Uan kema panok se keski xiuitl, Jesús kinpaleuik itokilijkauaj ma kiueyichiuakaj Dios kej kinamiki. Ipan nopa xiuitl miakej pejkej kipaleuiaj iTlanauatijkayo Dios uan nama itstokej kejuak kampa tlauel tlayejyektsijka. Ayokmo kichiuaj tlen amo kuali uan kejuak kipiaj yankuik ininnemilis kej Dios kineki (Efes. 4:22-24). Sanse kej nopa tlakatl uelki nejnemi pampa Pedro kichikajki ika ichikaualis Dios, maseualmej nojkia uelij kipatlaj ininnemilis pampa kinpaleuia Jehová ika ichikaualis. Tojuantij san moneki tijchiuasej kej Pedro, moneki amo timajmauisej uan kuali tijtekiuisej iTlajtol Dios. Uan kema tikinpantiaj maseualmej katli kuali techtlakakiliaj, eli pampa Jehová techpaleuia ika ichikaualis.

9-11. 1) ¿Tlake kichijkej tekichiuanij kema kimatkej tlen tlamachtiyayaj Pedro uan Juan? 2) ¿Uan tlake mosentlalijtoyaj kichiuasej?

⁹ Tlen Pedro kiijtok, kej uitonki uan tsajtsik nopa tlakatl katli amo ueliyaya nejnemi, kichijki ma moajkomanakaj maseualmej. Yeka inintlayakanka tlamokuitlauianij tlen teokali uan sacerdotes, nima asikej nopaya pampa kinekiyayaj kimatisej tlake panotoya. Nopa tlakamej eliyayaj saduceos, yeka kipiayayaj miak tomij, tlanauatijkayotl uan kipaleuiyayaj tlanauatijketl tlen Roma. Inijuantij amo kichiuayayaj kej fariseos, pampa amo kineltokayayaj tlen tlanauatiyaya itlanauatiljuaj Moisés yon kineltokayayaj maseualmej ueliskiaj moyolkuisej. c Yeka, tlauel kualankej kema kikajkej Pedro uan Juan teiljuiyayaj Jesús moyolkuitoya.

¹⁰ Nopa tlakamej tlauel kualankej, yeka kintsajkej Pedro uan Juan. Uan kema tonilijkej, kinuikakej kampa itstoyaj katli kipiayayaj más tlanauatili. Inijuantij kinitakej Pedro uan Juan kej “tlen ueli tlakamej uan amo tlauel momachtijtoyaj”. Nojkia amo kinkauayayaj ma tlamachtikaj ipan teokali pampa amo yajtoyaj ipan se escuela kampa kinmachtiyayaj Dios iTlajtol. Maske amo tlauel momachtijtoyaj Pedro uan Juan, katli kintlajtolsenkajkej mosentlachilijkej pampa xitlauak kiixtonkej tlen kineltokayayaj. ¿Kenke kiampa kichijkej? Pampa “itstoyaj iuaya Jesús” (Hech. 4:13). Ya kuali kinmachtik uan amo kej tlamachtiyayaj escribas (Mat. 7:28, 29).

¹¹ Katli kipiayayaj más tlanauatili kiniljuijkej apóstoles ayokmo ma tlajtolmoyauakaj. Ipan nopa tonali, monekiyaya mochiuas tlen inijuantij kiijtouayayaj. Kema kiteiljuijkej Jesús, nopa tlanauatianij kiijtojkej: “¡Moneki mikis!” (Mat. 26:59-66). Maske kiampa eliyayaj, Pedro uan Juan amo majmajkej. Inijuantij tlatominpiayayaj, kineltokayayaj sekinok  tlamantli uan tlauel kinixmatiyayaj, pero apóstoles amo majmajkej uan ika miak tlatlepanitakayotl, kiijtojkej: “Tlaj Dios kuali kiita ma tiinmechneltokakaj inmojuantij uan amo ya, inmojuantij xikijtokaj. Pero tojuantij amo tijkauasej titepouilisej tlen tikitstokej uan tlen tijkaktokej” (Hech. 4:19, 20).

12. ¿Tlake mitspaleuis kuali xikixtoma tlen tijneltoka uan amo ximajmaui?

¹² Uan ta, ¿nojkia amo timajmaui kej ni apóstoles? ¿Kenijkatsa tijyolmati kema moneki tijkamanaljuis se akajya katli kipia tomij, kineltoka se tlamantli o kipia tlanauatili? ¿Timajmaui kema se tlen mochampoyouaj o katli iuaya timomachtia mitspinajtia pampa tijtekipanoua Jehová? Amo ximotekipacho, teipa uelis ayokmo timajmauis. Kema Jesús itstoya ipan Tlaltipaktli, kinmachtik itokilijkauaj amo ma majmauikaj uan ma tlatlepanitakaj kema kiixtomaskiaj tlen kineltokayayaj (Mat. 10:11-18). Uan kema moyolkuik, kiniljuik itokilijkauaj itstoskia ininuaya “hasta kema tlamis tlen mochijtok ipan Tlaltipaktli” (Mat. 28:20). Ipan ni tonali, Jesús kitekiuia nopa “tlatekipanojketl katli temachtli uan tlalnamiki”, uan kiampa techmachtia amo ma timajmauikaj kema tikixtomaj tlen tijneltokaj (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15). ¿Kenijkatsa kichiua? Techmachtia ipan nopa tlanechikoli Kej Timonejnemiltiaj uan Titlajtolmoyauaj uan nojkia tlen kisa ipan jw.org, ipan tlaxeloli “Tlen Biblia kinankilia”. ¿Tijtekiuijtok tlen techmachtiaj? Tlaj tijchiuas tlen nopaya techmachtiaj, mitspaleuis kuali xikixtoma tlen tijneltoka uan amo ximajmaui. Nojkia mitspaleuis xijchiua kej apóstoles, amo tijkauas yon se akajya ma mitstsakuili tikijtos tlen tijkajtok uan tikitstok.

13, 14. ¿Tlake uelis tijchiuas tlaj ayokmo mitskauaj xitlajtolmoyaua, uan kenke?

¹³ Kema Pedro uan Juan kinkixtijkej kampa kintsaktoyaj, monechikojkej ininuaya sekinok Cristo itokilijkauaj. “Sansejko momaijtojkej” uan kiiljuijkej Dios nojua ma kinpaleui para amo majmauisej tlajtolmoyauasej (Hech. 4:24). Pedro kimatiyaya tlaj se akajya kineki kichiuas tlen Jehová kipaktia, moneki amo motemachis san ipan ya. Kiampa kiijtok  pampa kiilnamijki kema mokuapolok uan kiiljuik Jesús: “¡Maske nochi mitstlauelkauasej, na amo kema nimitstlauelkauas!”. Nelia panok tlen Jesús kiijtojtoya, pampa Pedro tlauel majmajki uan kiijtok amo kiixmatiyaya. Tlen kipanok kichijki más ma motemachi ipan Jehová (Mat. 26:33, 34, 69-75).

¹⁴ Uajka, tlaj tijnekij nojua kuali titematiltisej tlen Jesús kichijki, moneki tikisasej titlamachtisej. Tlaj se akajya kineki ayokmo xitlajtolmoyaua, xikilnamiki tlen kichijki Pedro uan Juan. Xikiljui Jehová ma mitspaleui, xikintemo toikniuaj uan xikiniljui ueuejtlakamej o katli kuali tlaneltokaj kenijkatsa tijyolmati. Xikilnamiki, tlauel mitspaleuis kema toikniuaj momaijtosej (Efes. 6:18; Sant. 5:16).

15. ¿Kenke amo kinamiki timoyolkokojtos tlaj uejkajkia ayokmo titlajtolmoyajki?

¹⁵ Tlaj ayokmo titlajtolmoyajki pampa sekinok mitstlaijiljuijkej, amo ximoyolkoko. Xikilnamiki, apóstoles nojkia kiampa kinpanok teipa kema kimiktijkej Jesús, pero nojua kichijkej kampeka nima tlajtolmoyauasej (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Maske miakpa timokuapolojtok, amo xijkaua nopa tlamantli ma mitstekipacho, xijtekiui para tikinpaleuis sekinok.

16, 17. ¿Tlake techmachtia nopa tlamaijtoli tlen kichijkej Cristo itokilijkauaj ipan Jerusalén?

¹⁶ ¿Tlake moneki tijtlajtlanisej Dios kema tekichiuanij techtlatsakuiltiaj? Apóstoles amo kiiljuijkej Jehová ma kinmakixti tlen ininkualankaitakauaj, pampa kimatiyayaj tlen Jesús kiniljuik: “Tlaj inijuantij nechtlaijiyouiltijtokej, nojkia inmechtlaijiyouiltisej” (Juan 15:20). Inijuantij kiiljuijkej Jehová: “Xikita kenijkatsa techtemajmatijkej” (Hech. 4:29). Apóstoles kimatiyayaj kinpanoskia nopa tlamantli uan kiitakej kenijkatsa moaxitiyaya tlen Jesús kiniljuijtoya. Maske tekichiuanij ayokmo kinkauaskiaj ma tlamachtikaj, amo ueliskiaj kitsakuilisej tlen Jehová mosentlalijtok kichiuas ipan Tlaltipaktli. Mochiuaskia nochi tlen Jesús kiniljuijtoya ma tlajtlanikaj ipan tlamaijtoli (Mat. 6:9, 10).

¹⁷ Cristo itokilijkauaj kinekiyayaj kineltokasej Jehová, yeka kitlajtlanijkej: “Xijchiua para motlatekipanojkauaj nojua ma kamanaltitokaj tlen motlajtol uan amo ma majmauikaj”. Uan Jehová nelia kinpaleuik, pampa Biblia kiijtoua: “Mojmolinik nopa  kali kampa mosentilijtoyaj, uan nochi kiselijkej ichikaualis Dios uan pejkej tematiltiaj itlajtol Dios uan amo majmauiyayaj” (Hech. 4:29-31). Uajka, amo aka uelis kitsakuilis ma mochiua tlen Jehová mosentlalijtok (Is. 55:11). Tlaj tijtlajtlaniaj Jehová ma techpaleui, ya techmakas chikaualistli maske nopa kuesoli nesis kej se tokualankaitakaj katli amo kema tijtlanisej.

18. ¿Kenijkatsa mopaleuiyayaj Cristo itokilijkauaj tlen Jerusalén?

¹⁸ San ipan se keski tonali, ipan Jerusalén ya itstoyaj se 5 mil Cristo itokilijkauaj. d Maske kampa ueli euayayaj, kipiayayaj “sanse ininyolo uan sanse inintlalnamikilis”, kiijtosneki moiljuiyayaj uan kinekiyayaj kichiuasej sanse tlamantli (Hech. 4:32; 1 Cor. 1:10). Inijuantij amo san kitlajtlanijkej Jehová ma kinpaleui, nojkia mopaleuijkej kuali tlaneltokasej, uan kemantika mopaleuiyayaj ika tlen mopanoltiskiaj (1 Juan 3:16-18). Kiampa kichijki José, katli apóstoles kitokaxtijkej Bernabé. Se tonali motlalnamaki uan temakak nopa tomij para ma kinpaleuikaj ika se keski tlamantli katli mokajkej Jerusalén, kiampa katli mochijtoyaj Cristo itokilijkauaj ueliskiaj mokauasej para momachtisej sekinok tlamantli uan nojua más kuali tlaneltokaskiaj.

19. ¿Kenke Jehová kinmiktik Ananías uan Safira?

¹⁹ Ananías uan isiua Safira nojkia kinamakakej se tlali para temakasej tomij ipan tlanechikoli. Kinekiyayaj apóstoles ma kiitakaj temakatoyaj nochi nopa tomij, pero Ananías “mokauilik se kentsi tomij para ya uan amo aka kiiljuik” (Hech. 5:2). Yeka Jehová kinmiktik pampa amo kipiayayaj kuali ininyolo uan istlakatikej. Inijuantij amo kinkajkayajtoyaj maseualmej, kikajkayajkej Dios (Hech. 5:4). Ananías uan Safira elkej kej nopa maseualmej katli kipiayayaj ome ininxayak uan katli Jesús kintelchijki, pampa kinejkej maseualmej ma kinueyichiuakaj uan amo Dios (Mat. 6:1-3).

20. ¿Kenijkatsa moneki tijmakasej Jehová se tlamantli?

²⁰ Ipan ni tonali, miakej toikniuaj kichiuaj sanse kej toikniuaj tlen Jerusalén pampa kinekij ma momoyaua nopa kuali tlamachtili. Kikixtiaj tonali uan temakaj inintomij ika nochi ininyolo pampa Jehová amo kineki ma titemakakaj “ika kuesoli” (2 Cor. 9:7). Nojkia ya amo techchiualtia ma titemakakaj miak, ya kineki ma tijchiuakaj ika nochi toyolo (Mar. 12:41-44). Yeka amo ma tijchiuakaj kej Ananías uan Safira, amo ma tijtekipanokaj Jehová pampa tijnekij tijselisej se tlamantli o pampa tijnekij ma techuejkapantlalikaj. Ma tijchiuakaj pampa tikinikneliaj Jehová uan toikniuaj, sanse kej kichijkej Pedro, Juan uan Bernabé (Mat. 22:37-40).