1-3. 1) ¿Iuaya ajkia yaui Pablo tepaxaloti, uan tlake tijmatij tlen nopa telpokatl? 2) ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

 PABLO kitlachilia nopa telpokatl katli yaui iuaya ipan ojtli kampa mauilili. Nopa telpokatl itoka Timoteo, kipia se 20 xiuitl uan kipia chikaualistli. Kema nejnentiauij, más mouejkatlalia tlen ichaj uan kikajteua tlali Listra uan Iconio. ¿Tlake kinpanos kampa yauij? Apóstol Pablo ika ompa yaui uejka tlajtolmoyauati, uajka kimati uelis kiixnamikisej tlaouijkayotl. Pero, ¿kenijkatsa kiixnamikis Timoteo tlen kinpanos?

² Uelis Pablo tlauel motemachia ipan Timoteo maske ya majmaui. Ika tlen kipanok Pablo, kimati moneki ma yaui iuaya se kuali iuampo. Ni omej yasej ipan miak tlanechikoli pampa kinyolchikauasej toikniuaj, yeka moneki mosentikapaleuisej uan mosemakasej kichiuasej nopa tekitl. Pablo kimati moneki mosentikapaleuisej pampa kiilnamijki tlen kipanok iuaya Bernabé. ¿Tlake kinpanok? Mokualanijkej uan moxelojkej.

³ Ipan ni tlamachtili tikitasej se keski tlamantli tlen techpaleuis kema timokualanisej iuaya se akajya. Nojkia tikitasej kenke Pablo kitlapejpenik Timoteo ma yaui iuaya, uan kenke tlauel ipati nopa tekitl tlen kichiuaj toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli.

 4. ¿Kenke Pablo sampa yajki kinpaxaloto toikniuaj?

⁴ Ipan tlamachtili 14 tikitakej Pablo, Bernabé, Judas uan Silas yajkej ipan tlanechikoli tlen Antioquía pampa kiniljuitoj toikniuaj ayokmo kinamikiyaya mochiuilisej circuncisión uan nojkia kinyolchikauatoj. ¿Tlake panok teipa? Pablo kiiljuik Bernabé: “Sampa ma tiakaj tikinpaxalotij toikniuaj ipan nochi nopa altepemej kampa tikinmatiltijkej itlajtol Jehová, kiampa tijmatisej kenijkatsa itstokej” (Hech. 15:36).  Kema Pablo ika ompa yajki kinpaxaloto, amo san kinekiyaya mopakilismakas ininuaya. Uajka, ¿kenke yajki? Amochtli Hechos kiijtoua kenke: se, yajki pampa kinekiyaya sampa kinilnamikilis toikniuaj tlen kitlapejpenijtoyaj apóstoles uan ueuejtlakamej (Hech. 16:4). Ome, sanse kej kichiuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli, yajki pampa kinekiyaya kinpaleuis toikniuaj tlauel kuali ma tlaneltokakaj (Rom. 1:11, 12). ¿Kenijkatsa ipan ni tonali Jehová itlanechikol nojkia kichiua sanse kej nopa cuerpo gobernante tlen achtoui siglo?

 5. ¿Kenijkatsa techmatiltiaj se tlenijki uan techyolchikauaj Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj?

⁵ Ipan ni tonali, Cristo kintekiuia Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj uan kiampa kiyakana tlanechikoli. Ni toikniuaj techmatiltiaj tlen moneki tijchiuasej uan techyolchikauaj ipan tlanechikoli, ika cartas, amatlajkuiloli, tlen kitlaliaj ipan jw.org o ipan JW Library, o ika sekinok tlamantli. Nojkia kichiuaj kampeka kipaleuisej sejse tlanechikoli, yeka kintekimakatokej se keskij toikniuaj ueuejtlakamej para ma tepaxalokaj chijchikuasej metstli.

6, 7. ¿Tlake tekitl kichiuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli?

⁶ Toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli, kichiuaj kampeka kipaleuisej uan kiyolchikauasej sejse toikni. ¿Kenijkatsa kichiuaj? Kichiuaj sanse kej Pablo, se Cristo itokilijka tlen achtoui siglo. Ya kiiljuik ni tlamantli se toikni katli nojkia tepaxalok: “Xitlakamanalojtinemi itlajtol Toteko. Xikiniljui tlakamej itlajtol nochipa yonke ouij tijchiuas o axouij. Xikinxitlaua tlen axkimatij tlake moneki kichiuasej uan xikintlakaualti tlen ika ininpakilis tlajtlakolchiuaj. Xikinyolchikaua ma kichiuakaj tlen kuali uan nochipa xikinmachti ika tlajtoli tlen yamanik”. Nojkia kiiljuik: “Xijtlamichiua mojmostla nochi nopa tekitl tlen Toteko mitsmakatok” (2 Tim. 4:2, 5).

⁷ Katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli, tlaj mosiuajtijtokej o amo, kichiuaj kampeka tlapaleuisej ipan tlanechikoli kej kiijtok Pablo. Tlauel kuali tlamachtiaj uan kinpaktia tlajtolmoyauasej, yeka ika tlen kichiuaj kinpaleuiaj toikniuaj nojkia kiampa ma kichiuakaj (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Inijuantij tlauel teikneliaj uan kinekij tepaleuisej. Mosemakaj yasej uejka maske uetsi atl, tlatotonia o mauilili (Filip. 2:3, 4). Nojkia teyolchikauaj, tlamachtiaj uan kintlalnamiktiaj toikniuaj ika inintlamachtil. Tlauel techpaleuis tlaj tijchiuaj kampeka timonejnemiltisej uan titlaneltokasej kej inijuantij (Heb. 13:7).

 8. ¿Tlake kinejki kichiuas Bernabé kema Pablo kitlanejki ma yaui iuaya?

⁸ Bernabé yolpajki kema Pablo kiiljuik: “Sampa ma tiakaj tikinpaxalotij toikniuaj” (Hech. 15:36). Ni omej toikniuaj ya tekititoyaj sansejko  uan kuali kimatiyayaj kanke mosentiliyayaj toikniuaj (Hech. 13:2-14:28). Uajka tlauel kuali tlen kichiuaskiaj uan tlapaleuiskia. Pero teipa panok se tlaouijkayotl, Hechos 15:37 kiijtoua “Bernabé kinekiyaya kiuikas Juan, katli kitokaxtiyayaj Marcos”. Biblia amo kiijtoua tlaj tlajtlanki tlaj ueliskia kiuikasej, kiijtoua: “Kinekiyaya kiuikas”. Marcos eliyaya imachikni Bernabé.

 9. ¿Kenke Pablo uan Bernabé mokualanijkej?

⁹ Pablo amo kinekiyaya Marcos ma yaui ininuaya. Uan Biblia kiijtoua kenke: “Pablo amo kinekiyaya kiuikas, pampa kema itstoyaj ipan Panfilia kinkajtejki uan ayokmo yajki tlajtolmoyauato ininuaya” (Hech. 15:38). Kej kiijtoua ni texto, maske Marcos yajki ininuaya Pablo uan Bernabé kema achtoui uejka tlajtolmoyauatoj, ya kinkajtejki (Hech. 12:25; 13:13). Kikajtejki iteki uan tlakuepilik Jerusalén maske sanok pejtoyaj tepaxalouaj ipan Panfilia. Maske Biblia amo kiijtoua kenke kinkajtejki, Pablo amo kipaktik pampa amo kitlamiltik iteki. Yeka uelis ayokmo motemachik ipan Marcos.

10. ¿Tlake panok pampa Pablo uan Bernabé mokualanijkej?

¹⁰ Bernabé kinekiyaya Marcos ma yaui ininuaya, pero Pablo amo kinekiyaya, “ni kichijki tlauel ma mokualanikaj” (Hech. 15:39). Bernabé yajki ipan ialtepe Chipre iuaya Marcos. Uan Pablo yajki ika ompa kinpaxaloto toikniuaj kej moiljuijtoya kichiuas. Biblia kiijtoua: “Pablo kiuikak Silas, pero achtoui toikniuaj kitlajtlanijkej Jehová ma kimokuitlaui” (Hech. 15:40). Sansejko panokej Siria uan Cilicia pampa kinyolchikajtiajkej toikniuaj tlen tlanechikoli (Hech. 15:41).

11. ¿Tlake moneki tijchiuasej uan kiampa nojua kuali timouikasej iuaya se toikni katli techyolkokok?

¹¹ Ni tlapoualistli techilnamikilia nochi titlajtlakolejkej. Ma tikilnamikikaj nopa cuerpo gobernante kintitlanki Pablo uan Bernabé para ma kinpaxalotij toikniuaj, uan uelis Pablo nojkia elki se tlen nopa cuerpo gobernante. Maske kipixkej nopa tekitl, inijuantij nojkia mokuapolojkej. ¿Ayokmo kuali mouikaskiaj pampa mokualanijkej? Amo kiampa kichijkej. Maske eliyayaj tlajtlakolejkej, inijuantij kinekiyayaj kichiuasej kej Jesús uan amo moueyimatiyayaj. Kema panok tonali, inijuantij moyoltlalijkej uan sampa kuali mouikakej (Efes. 4:1-3). Uan kema panok se keski xiuitl, Pablo uan Marcos sampa tlatekipanojkej sansejko (Col. 4:10). a

12. Sanse kej Pablo uan Bernabé, ¿tlake kuajkuali tlamantli moneki kinextisej ueuejtlakamej?

¹² Bernabé uan Pablo amo mosisiniyayaj. Ineltoka Bernabé eliyaya José pero apóstoles pejkej kitokaxtiaj Bernabé, tlen kiijtosneki  “katli teyoltlalia”, pejkej kiampa kitokaxtiaj pampa tlauel teikneliyaya uan temakayaya tlen kipia (Hech. 4:36). Uan Pablo nojkia kiixmatiyayaj kej katli tlauel teikneliyaya uan kuali tenojnotsayaya (1 Tes. 2:7, 8). Ueuejtlakamej uan katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli nojkia moneki kichiuasej kej Pablo uan Bernabé, moneki amo moueyimatisej uan kiniknelisej sekinok ueuejtlakamej uan toikniuaj (1 Ped. 5:2, 3).

13, 14. 1) ¿Ajkia eliyaya Timoteo uan kenijkatsa kiixmatki Pablo? 2) ¿Kenke Pablo mosentlalik ipan tlen kichiuayaya Timoteo? 3) ¿Tlake tekitl kiiljuijkej ma kichiua Timoteo?

¹³ Kema Pablo ika ompa yajki tlajtolmoyauato uejka, yajki Galacia, kampa ya onkayaya se keski tlanechikoli. Biblia kiijtoua “asito Derbe uan teipa Listra”. Nojkia kiijtoua: “Nopaya itstoya se Jesús itokilijka katli motokaxtiyaya Timoteo. Inana eliyaya se judía katli tlaneltokayaya, pero itata eliyaya griego” (Hech. 16:1). b

¹⁴ Uelis Pablo kinixmatki Timoteo uan ichampoyouaj ipan xiuitl 47, kema achtoui yajki Listra. Ya panotoya ome o eyi xiuitl kema Pablo yajki kinpaxaloto, pero nama más mosentlalia ipan tlen kichiua Timoteo. ¿Kenke? Pampa nochi toikniuaj “kuali kamanaltiyayaj tlen Timoteo”. Amochtli Hechos kiijtoua toikniuaj tlen Listra uan Iconio kiijtouayayaj miak kuajkuali tlamantli tlen Timoteo, maske ni ome altepemej mokauayayaj se 30 kilómetros iuejkaka (Hech. 16:2). Ichikaualis Dios kinyakanki nopa ueuejtlakamej, yeka inijuantij kitekimakakej Timoteo para ma kinpaleui Pablo uan Silas, katli tlatekipanouayayaj kej katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Kenke toikniuaj kuali kiitayayaj Timoteo?

¹⁵ ¿Kenke Timoteo kuali kiitayayaj maske nojua eliyaya telpokatl? ¿Kiampa kiitayayaj pampa tlauel tlalnamikiyaya, pampa yejyektsi eliyaya o pampa ueliyaya kichiua miak tlamantli? Miakej maseualmej tlauel kipatiitaj ni tlamantli. Teokamanalojketl Samuel nojkia kiampa kichijki, yeka Jehová kiiljuik: “Na niinmoTEKO axnitetlachilia keja tlakamej teitaj para nijmatis ajkeya kuali. Tlakamej kitlachiliaj itlachialis se tlakatl uan iyejka itlakayo, pero na nijtlachilia iyolo” (1 Sam. 16:7). Uajka, toikniuaj kuali kiitayayaj Timoteo pampa kinextiyaya kuajkuali tlamantli uan amo pampa kuali nesiyaya o pampa ueliyaya kichiua miak tlamantli.

¹⁶ Se keski xiuitl teipa, Pablo kiijtok Timoteo kichiuayaya tlen kinauatiyayaj ika pakilistli, teikneliyaya, kipaktiyaya kitekipanos Jehová  uan kinpaleuis toikniuaj (Filip. 2:20-22). Pablo nojkia kiijtok Timoteo kuali kineltokayaya Jehová uan amo san kiijtouayaya kiampa kichiuas (2 Tim. 1:5).

17. ¿Kenijkatsa telpokamej nojkia uelis kichiuasej kej Timoteo?

¹⁷ Ipan ni tonali miakej telpokamej nojkia kichiuaj kampeka kichiuasej kej Timoteo. Yeka Jehová uan toikniuaj kuali kinitaj maske nojua telpokamej (Prov. 22:1; 1 Tim. 4:15). Inijuantij kichiuaj kampeka kuali tlaneltokasej uan monejnemiltisej kej Jehová kipaktia (Sal. 26:4). Yeka uelis kichiuasej sanse kej Timoteo uan tlauel tlapaleuisej ipan tlanechikoli. Tlauel tiyolpakij kema peuaj tlajtolmoyauaj, uan teipa kimaktiliaj Jehová ininnemilis uan moatsonpoliuiltiaj.

18. 1) ¿Tlake kichijkej Pablo uan Timoteo kema kinpaxalojkej toikniuaj? 2) ¿Kenijkatsa tlapaleuik tlen kichijkej?

¹⁸ Pablo uan Timoteo sansejko tlatekipanojkej miak xiuitl. Inijuantij kichijkej nochi tlen cuerpo gobernante kiniljuik. “Kema panotiauiyayaj ipan sejse altepetl, kiniljuijtiauiyayaj toikniuaj tlen kitlapejpenijtoyaj apóstoles uan ueuejtlakamej tlen Jerusalén, para ma kichiuakaj tlen kiijtojtoyaj” (Hech. 16:4). Uan toikniuaj kichiuayayaj tlen inijuantij kinmatiltiyayaj, yeka “nojua kuali tlaneltokatiajkej uan mojmostla momiakilijtiauiyayaj” (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Kenke moneki tijchiuasej tlen techiljuiaj katli techyakanaj?

¹⁹ Ipan ni tonali Jehová nojkia kinteochiua itekipanojkauaj kema kinneltokaj toikniuaj katli kinyakanaj (Heb. 13:17). Tlen pano ipan ni tonali mopatlatia, yeka moneki timomachtijtiasej nopa tlamachtili tlen techmaka “nopa tlatekipanojketl katli temachtli uan tlalnamiki” (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Tlaj kiampa tijchiuasej, techpaleuis kuali ma titlaneltokakaj uan amo timonejnemiltisej kej maseualmej katli amo kiixmatij Jehová (Sant. 1:27).

²⁰ Toikniuaj ueuejtlakamej uan Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj, nojkia elij tlajtlakolejkej sanse kej Pablo, Bernabé, Marcos uan sekinok Cristo itokilijkauaj katli kintlapejpenijkej yasej iluikak (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Maske Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj tlajtlakolejkej, uelis timotemachisej ipan inijuantij pampa kichiuaj tlen Biblia kiijtoua uan nojkia kichiuaj kej apóstoles (2 Tim. 1:13, 14). Tlaj tijchiuaj tlen techiljuiaj, tlauel techpaleuis ipan tlanechikoli uan tlauel kuali titlaneltokasej.