1, 2. ¿Kenke Saulo yajki Damasco?

 SE KESKIJ tlakamej nechka asisej altepetl Damasco, uan kinekij kichiuasej tlen amo kuali: kinekij kintemosej Cristo itokilijkauaj para kinkixtisej ininchaj, kinuauatatsasej, kinpinaualtisej uan kiuikasej ilpitokej Jerusalén para nopa Sanedrín ma kintlatsakuilti.

² Katli kinyakana ni tlakamej, eli Saulo. a Kema kimiktijkej Esteban, se Cristo itokilijka, ya nojkia nopaya itstoya uan san kintlachilijtoya kenijkatsa kimiktiyayaj judíos (Hech. 7:57-8:1). Uan teipa nojkia pejki kintlatsakuiltia sekinok Cristo itokilijkauaj katli itstoyaj Jerusalén. Uan amo san ya nopa kichijki, nojkia pejki kintemoua sekinok tlaneltokanij tlen iOjui toTeko para kintsontlamiltis, pampa kiijtouayaya kichiuaj tlen amo kuali (Hech. 9:1, 2; xikita recuadro “ Saulo ueliyaya tlanauatia ipan Damasco”).

3, 4. 1) ¿Tlake kipanok Saulo? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej?

³ Teipa, se tlauili sanima kitsajki Saulo. Kema kiitakej nopa tlauili katli ininuaya yauiyaya, momajmatijkej uan hasta ayokmo uelkej kamanaltij. Saulo ayokmo uelki tlachia uan yeka uetski. Teipa kikajki se akajya kinojnotsayaya tlen iluikak, uan kiiljuik: “Saulo, Saulo, ¿kenke tinechtlaijiyouiltia?”. Maske nojua tsonuiuitixtok, kinankilik: “¿Ajkia tieli noTeko?”. Uan ya kinankilik: “Na niJesús, katli tijtlaijiyouiltia” (Hech. 9:3-5; 22:9). Nopa kichijki ma mosentlachili uan ayokmo kimatki tlake kiijtos.

⁴ ¿Tlake techmachtia tlen Jesús kiiljuik Saulo? ¿Kenijkatsa techpaleuis tlaj timomachtisej tlen panok kema Saulo mochijki se Cristo itokilijka? ¿Tlake kichijkej toikniuaj kema ayokmo kintlaijiyouiltijkej, uan tlake techmachtia?

5, 6. ¿Tlake techmachtia tlen Jesús kitlatsintoki Saulo?

⁵ Kema Jesús kitsakuilik Saulo ipan ojtli tlen yauiyaya Damasco, amo kiiljuik: “¿Kenke tikintlaijiyouiltia notokilijkauaj?”. Ya kiijtok:  “¿Kenke tinechtlaijiyouiltia?” (Hech. 9:4). Uajka ni kinextia, Jesús nojkia tlaijiyouia kema itokilijkauaj tlaijiyouiaj (Mat. 25:34-40, 45).

⁶ Tlaj mitstlaijiyouiltiaj pampa kuali titlaneltoka, ximotemachi Jesús uan Jehová kiitaj tlen mitspano (Mat. 10:22, 28-31). Pero kemantika amo nima tlamis tlen mitstlaijiyouiltia. Se neskayotl, maske Jesús kiitak Saulo tlapaleuik ma kimiktikaj Esteban uan ma kinkixtikaj toikniuaj ipan Jerusalén, ya amo kinmanauik (Hech. 8:3). Pero xikilnamiki, Jehová kitekiuik Jesús para kinyolchikauas Esteban uan nopa sekinok toikniuaj uan yeka amo kitlauelkajkej Dios.

7. ¿Tlake moneki tijchiuas tlaj tijneki tikijiyouis kema mitstlatsakuiltiaj?

⁷ ¿Tlake mitspaleuis xikijiyoui kema mitstlatsakuiltiaj? Se, ximosentlali amo kema tijtlauelkauas Jehová maske mitspanos tlen ueli tlamantli. Ome, xikiljui ma mitspaleui (Filip. 4:6, 7). Eyi, xijkaua ma kisenkaua nopa kuesoli tlen tikixnamiktok (Rom. 12:17-21). Uan naui, ximotemachi ya mitspaleuijtos xikijiyoui nopa tlaouijkayotl tlen tijpia (Filip. 4:12, 13).

8, 9. ¿Kenijkatsa kiyolmatki Ananías kema kiiljuijkej ma kichiua se ueyi tekitl?

⁸ Teipa, kema Jesús kiiljuik Saulo ajkia eliyaya, kinauatik: “Ximoketsa uan xikalaki ipan nopa altepetl uan nopaya mitsiljuisej tlake tijchiuas” (Hech. 9:6). Saulo amo ueliyaya tlachia, yeka monejki kitlananasej uan kimaantiasej hasta Damasco. Nopaya mokajki eyi tonali, momaijtok uan amo tleno kikuajki yon kiik. Uan Jesús kiiljuik se tlakatl tlen kipanotoya Saulo, itoka eliyaya Ananías uan “nochi judíos [...] kitlepanitayayaj” (Hech. 22:12).

⁹ Ananías amo kimatiyaya tlake kichiuas. Elki se ueyi tlateochiualistli kema Jesús, katli kiyakana Jehová itlanechikol, monextik iixpa uan kimakak se ueyi tekitl. Pero nojkia tlauel majmajki pampa monekiyaya kamanaltis iuaya Saulo. Yeka, Ananías kiijtok: “NoTeko, nijkaktok miak tlamantli tlen kichijtok ni  tlakatl uan kenijkatsa kintlaijiyouiltijtok motokilijkauaj ipan Jerusalén. Uan nikaj nopa sacerdotes katli kipiaj tlanauatili kikauilijtokej ma kintsakua nochi katli tlaneltokaj ipan motoka” (Hech. 9:13, 14).

10. ¿Tlake kinextik Jesús pampa kuali kinojnotski Ananías?

¹⁰ Jesús amo kiajuak Ananías pampa majmauiyaya, pero kena kiiljuik tlake monekiyaya kichiuas. Nojkia, kinextik kipia kuali iyolo pampa kiixtomilik kenke monekiyaya kichiuas nopa tekitl tlen amo aka kichijtoya, ya kiiljuik: “Ni tlakatl [Saulo] nijtlapejpenijtok para tematiltis notoka kampa itstokej katli amo elij judíos, kampa tlanauatianij uan israeleuanij. Na xitlauak nijnextilis kenijkatsa tlaijiyouis pampa tematiltis notoka” (Hech. 9:15, 16). Ananías kineltokak Jesús uan  nima yajki kiitato katli kintlaijiyouiltijtoya miakej Cristo itokilijkauaj. Ya kiiljuik: “Saulo, toTeko Jesús katli monextik ipan ojtli kema tiualayaya, nechtitlantok para sampa xitlachia uan para tijpias miak ichikaualis Dios” (Hech. 9:17).

11, 12. ¿Tlake techmachtia nopa tlapoualistli tlen kamanalti tlen Jesús, Ananías uan Saulo?

¹¹ ¿Tlake techmachtia ni tlapoualistli? Jesús nelnelia kiyakana tlajtolmoyaualistli (Mat. 28:20). Maske ipan ni tonali amo monextia iixpa se akajya, ya kipaleuia ma kiyakana tlajtolmoyaualistli nopa tlatekipanojketl katli temachtli uan tlalnamiki, katli “kinyakana nopa sekinok itekipanojkauaj” (Mat. 24:45-47). Katli kinyakanaj Jehová itlajtoltemakauaj, kinyakanaj nochi tlajtolmoyauanij uan precursores ma kintemokaj nochi maseualmej katli kinekij kuali kiixmatisej Jesús (Hech. 9:11). Kej tikitakej ipan tlamachtili 7, miakej toikniuaj kinpantijtokej maseualmej katli kitlajtlanijkej Jehová ma kinpaleui.

¹² Ananías kichijki tlen kinauatijkej, yeka Jehová kiteochijki. Uan tojuantij, ¿nojkia tijchiuaj kampeka titlajtolmoyauasej maske timajmauij? Sekij toikniuaj tlauel motekipachouaj uan majmauij kema moiljuiaj moneki yasej kinkamanaljuitij kajkalpa katli amo kinixmatij. Sekij kimakasij tlajtolmoyauasej kampa tlanamakaj, ojtipa, ika teléfono o ika cartas. Tlaj kiampa techpano, ma tijchiuakaj kej Ananías. Ya kichijki kampeka amo majmauis uan kipaleuis Saulo ma kiseli ichikaualis Dios. b Uelki kichiua iteki pampa motemachik ipan Jesús uan kiitak Saulo teipa eliskia se toikni. Tojuantij nojkia uelis tijchiuasej kampeka amo timajmauisej tlaj timotemachiaj Jesús kiyakana tlajtolmoyaualistli, tlaj tikinkuamachiliaj maseualmej uan tlaj timoiljuiaj uelis moyolkuepasej uan elisej toikniuaj katli techmajmatiaj (Mat. 9:36).

13, 14. Tlaj timomachtia Biblia uan ayamo timoatsonpoliuiltia, ¿tlake mitsmachtia tlen kichijki Saulo?

¹³ Saulo nima kichijki tlen momachtijtoya. Teipa, kema uelki tlachia, moatsonpoliuiltik uan pejki monechikoua ininuaya nopa sekinok Cristo itokilijkauaj tlen Damasco. “Uan nimantsi pejki tlamachtia tlen Jesús kampa tlaueyichiuaj judíos uan kiijtouayaya Jesús eliyaya iKone Dios” (Hech. 9:20).

¹⁴ Tlaj timomachtia Biblia uan ayamo timoatsonpoliuiltia, ¿tlake mitsmachtia tlen kichijki Saulo? Moneki tijchiuas ipan monemilis tlen timomachtia. Saulo kiitak kema Jesús kichijki se milagro uan nopa  kipaleuik ma kitekipano Dios. Pero ma timoiljuikaj tlake kichijkej nopa sekinok maseualmej katli nojkia kiitakej kema Jesús kichijki milagros. Se keskij fariseos kiitakej kema kichikajki se tlakatl katli uipinijtoya se imax, uan miakej judíos kimatkej kiyolkuitoya Lázaro. Maske kimatkej tlen Jesús kichijtoya, inijuantij san kitlaijiljuijkej uan amo kinejkej tlaneltokasej (Mar. 3:1-6; Juan 12:9, 10). Pero Saulo amo kichijki kej nopa maseualmej, pampa ya kena kipatlak inemilis. ¿Kenke? Pampa más kiiknelik Dios uan amo kinmakaski maseualmej, uan nojkia kitlaskamatki pampa Jesús kitlasojtlak (Filip. 3:8). Tlaj nojkia tijchiua kej Saulo, amo tijkauas yon se tlamantli ma mitstsakuili titlajtolmoyauas uan timoatsonpoliuiltis.

15, 16. ¿Tlake kichijki Saulo kampa tlaueyichiuayayaj judíos, uan tlake kichijkej judíos tlen Damasco?

¹⁵ Ximoiljui kenijkatsa kiyolmatkej judíos kema kiitakej Saulo tlajtolmoyauayaya kampa tlaueyichiuayayaj judíos. ¡Uelis tlauel mosentlachilijkej, amo kineltokayayaj uan kualaniyayaj! Nojkia motlatsintokiyayaj: “¿Amo ya ni nopa tlakatl katli ipan Jerusalén kintlaijiyouiltiyaya ika kualantli katli tlaneltokaj ipan ni tokajyotl?” (Hech. 9:21). Kema Saulo kiixtonki kenke kipatlatoya tlen kineltokayaya, monejki xitlauak kinnextilis “Jesús eli nopa Cristo” (Hech. 9:22). Maske kuali kinixtomilik, amo nochi kinneltokakej pampa sekij kichiuayayaj tlen judíos momaktoyaj kichiuaj o moueyimatiyayaj. Pero ya nojua kichijki kampeka kinpaleuis ma kikuamachilikaj nopa tlamantli.

¹⁶ Maske panok eyi xiuitl, judíos nojua kikualankaitayayaj, yeka kitemolijkej kenijkatsa kimiktisej (Hech. 9:23; 2 Cor. 11:32, 33; Gál. 1:13-18). Kema Saulo kimatki tlen kinekiyayaj kichiuilisej, ichtakatsi kiski tlen nopa altepetl. Lucas kiijtoua ika tlayoua kitemouijkej ipan se kuachikiuitl kampa koyontoya nopa tepamitl. ¿Ajkia inijuantij kipaleuijkej? “Itokilijkauaj” (Hech. 9:25). Ni tlajtoli kinextia se keskij katli kitlakakilijkej ipan Damasco mochijkej Cristo itokilijkauaj.

17. 1) ¿Tlake kichiuaj se keskij kema kikakij tlen Biblia tlamachtia? 2) ¿Tlake moneki nojua tijchijtosej, uan kenke?

¹⁷ Kema pejki timomachtia Biblia, ¿tlake kichijkej mochampoyouaj, mouampoyouaj uan katli mitsixmatij? Kema pejki tikinpouilia tlen tijneltoka, uelis tijchiayaya nojkia ma kineltokakaj. Uelis se keskij kena mitstlakakilijkej, pero sekij amo kiampa kichijkej. Uelis hasta mochampoyouaj mitskualankaitakej (Mat. 10:32-38). Tlaj kiampa mitspanok, amo ximoyolkoko. Uelis teipa moyolpatlasej tlaj nojua tijchijtok kampeka kuali timonejnemiltis uan tijtemolia kuali tikinkamanaljuis ika Biblia (Hech. 17:2; 1 Ped. 2:12; 3:1, 2, 7).

18, 19. 1) ¿Tlake panok pampa Bernabé kitenpaleuik Saulo? 2) ¿Kenijkatsa techpaleuis tlen kichijkej Bernabé uan Saulo?

¹⁸ Kema Saulo tlakuepilik Jerusalén, toikniuaj amo kineltokiliyayaj  tlaj nelnelia mochijtoya se Cristo itokilijka. Pero kema Bernabé kitemanauik Saulo, nopa apóstoles kuali kiselijkej, yeka mokajki ininuaya se keski tonali (Hech. 9:26-28). Maske Saulo kichiuayaya uan kiijtouayaya se tlamantli ika mauilili, amo mopinauayaya tepouilis nopa kuali tlamachtili (Rom. 1:16). Yeka, amo majmajki tlajtolmoyauas Jerusalén, kampa pejki kinajkomana maseualmej para ma kintlaijiyouiltikaj Cristo itokilijkauaj. Pero nopa judíos tlen Jerusalén tlauel kualankej kema kiitakej katli kinyakanayaya mopatlatoya, uan nama kinekiyayaj kimiktisej. Yeka, “kema toikniuaj kimatkej, kiuikakej Cesarea uan kititlankej Tarso” (Hech. 9:30). Jesús kintekiuik toikniuaj tlen tlanechikoli para ma kiiljuikaj tlake monekiyaya kichiuas, uan Saulo kichijki tlen kinauatijkej. Tlen kichijki, tlauel kipaleuik uan nojkia kinpaleuik toikniuaj.

¹⁹ Ipan ni tlapoualistli kiijtoua Bernabé elki katli kitemok Saulo para kipaleuis. Tlen kichijki, kinpaleuik kuali ma mouampojchiuakaj. Uan tojuantij, ¿kenijkatsa techpaleuis tlen kichijki Bernabé? Moneki tikintemosej katli pejtokej tlajtolmoyauaj, uelis titlajtolmoyauasej ininuaya uan tikinpaleuisej kuali ma kitekipanokaj Jehová. Tlaj kiampa tijchiuasej, Jehová techteochiuas. Uan tlaj tojuantij tielij katli namanok tipejtokej tijtekipanouaj Jehová, ¿kenijkatsa techpaleuis tlen kichijki Saulo? Moneki tijkauasej ma techpaleuikaj toikniuaj katli miak xiuitl kuali tlatekipanojtokej. Tlaj kiampa tijchiuasej, techpaleuis kuali titlajtolmoyauasej, tiyolpakisej uan tikinpiasej kuali touampoyouaj.

20, 21. ¿Tlake kichijtokej toikniuaj kema onkatok tlaseuilistli?

²⁰ ¿Tlake panok teipa kema Saulo mochijki se Cristo itokilijka uan kiski tlen Jerusalén? “Ipan nochi Judea, Galilea uan Samaria, toikniuaj tlen tlanechikoli itstoyaj ika tlaseuilistli” (Hech. 9:31). ¿Tlake kichijkej toikniuaj ipan nopa tonali? (2 Tim. 4:2). Biblia kiijtoua “más tlaneltokatiajkej”, “kimakasiyayaj kiixpanosej Jehová” uan “ichikaualis Dios kinyoltlaliyaya”. Kiampa panok pampa apóstoles uan sekinok tlakamej, kinyolchikauayayaj toikniuaj uan kuali kiyakanayayaj tlajtolmoyaualistli. Se neskayotl, Pedro yajki kinyolchikauato toikniuaj katli itstoyaj Lida, ipan tlamayamitl Sarón. Yeka katli itstoyaj nechka tlen nopa altepetl nojkia “tlaneltokakej ipan toTeko” (Hech. 9:32-35). Uan amo mosentlalijkej san ipan tlen kinekiyayaj kichiuasej, inijuantij mopaleuijkej uan kimoyajkej nopa kuali tlamachtili, yeka “tlauel momiakilijtiajkej” ipan tlanechikoli.

²¹ Nechka 1990, ipan miak altepemej toikniuaj pejkej itstokej ika tlaseuilistli. Maske tekichiuanij kintlaijiyouiltijkej miak xiuitl, teipa ayokmo kiampa kichijkej, pampa kiixpolojkej o ayokmo moyakankej ika se  keskij tlanauatili tlen ika kintetsopayayaj toikniuaj. Kema kiampa panok, tlauel miakej toikniuaj uelkej tlajtolmoyauaj kampa ueli, uan yeka más momiakilijkej.

22. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema tiitstokej ika tlaseuilistli?

²² Tlaj ipan moaltepe nojua inmechkauaj xitlajtolmoyauakaj, ¿tijchiua kampeka titlamachtis? Xikilnamiki, Satanás kipaktiskia ximosentlali san titlapijpias uan ayokmo kuali xijtekipano Jehová (Mat. 13:22). ¡Amo xiuetsi imako! Nojua tiitstokej ika tlaseuilistli, yeka xijchiua kampeka tijmoyauas nopa kuali tlamachtili uan tikinyolchikauas toikniuaj, pampa uelis nima mopatlas kej tiitstokej.

23, 24. 1) ¿Tlake techmachtia tlen kichijki Tabita? 2) ¿Tlake moneki timosentlalisej tijchiuasej?

²³ Ma timoiljuikaj ipan tlen kipanok Tabita (nojkia kiixmatiyayaj kej Dorcas), c kuali kitekipanouayaya Jehová uan itstoya ipan altepetl Jope, tlen mokauayaya nechka Lida. Ya nochipa kiitayaya tlake kichiuas uan kuali kitekiuiyaya itomij, pampa “kichiuayaya miak tlamantli tlen kuali uan tlauel kinpaleuiyaya katli amo tleno kipiayayaj”. Pero teipa sanima pejki mokokoua uan mijki. Yeka toikniuaj tlen Jope tlauel mokuesojkej, uan más moyolkokojkej siuamej katli ayokmo kipiayayaj ininueue pampa tlauel kinpaleuijtoya. Teipa, Pedro asito ichaj kema kialtiyayaj uan kikualchijchiuayayaj para kitlalpachosej. Momaijtok uan kiyolkuik, nopa milagro amo kichijtoya yon se apóstol. Teipa kinnotski nopa siuamej uan katli nojkia itstoyaj nopaya, ma kiitatij Tabita. ¡Tlauel yolpajkej kema kiitakej moyolkuitoya! Tlen kichijki Pedro, kinpaleuik toikniuaj ma kiixnamikikaj tlen teipa kinpanoskia. Uan “nochi katli itstoyaj Jope kimatkej tlen panok, uan miakej tlaneltokakej ipan toTeko” (Hech. 9:36-42).

²⁴ Ni tlapoualistli techmachtia ome tlamantli tlen tlauel ipati: se, uelis nima techpanos se tlamantli uan timikisej. Yeka moneki kuali tijtekiuisej tonemilis uan tijchiuasej kampeka kuali ma techita Jehová (Ecl. 7:1). Ome, moneki timotemachisej nelnelia timoyolkuisej. Jehová kipatiitak nochi tlen Tabita kichijki, yeka kiteochijki. Tlaj nojkia kiampa tijchiuaj, Jehová techteochiuas. Uan tlaj timikisej kema ayamo mochiua Armagedón, ya  techyolkuis (Heb. 6:10). Uajka, maske tikixnamikisej tlaouijkayotl o tiitstosej ika tlaseuilistli, ma timosentlalijkaj sekistok tikinmachtisej maseualmej tlen Jesús (2 Tim. 4:2).