1. ¿Tlake kiijtok Jesús kema nechka kimiktiskiaj?

KEMA Jesús nechka kimiktiskiaj, tlauel kitekipachok tlen kinpanoskia itokilijkauaj. Yeka kitlajtlanik iTata: “Axnimitstlajtlania xikinkixti tlen nechneltokaj ipan ni Tlaltipaktli, [...] nimitstlajtlania xikinmanaui tlen nopa Axkualtlakatl [Satanás]. Inijuantij axiaxkauaj ni Tlaltipaktli keja na nojkia axniiaxka” (Juan 17:15, 16). Ipan ni tlamaijtoli Jesús kinextik tlauel kinikneliyaya itokilijkauaj uan kenke tlauel ipati tlen kiniljuik: “[Inmojuantij] axininaxkauaj ni Tlaltipaktli” (Juan 15:19). Jesús kinextik amo kinekiyaya itokilijkauaj ma monejnemiltikaj kej sekinok ipan Tlaltipaktli.

2. ¿Tlake kiijtosnejki nopa “Tlaltipaktli” tlen Jesús kiijtok?

² Nopa “Tlaltipaktli” kiijtosneki nochi maseualmej katli amo kitekipanouaj toTeotsij, uan katli kichiuaj san tlen inijuantij kinekij pampa Satanás kinnauatia (Juan 14:30; Efesios 2:2; 1 Juan 5:19). Yeka Biblia kiijtoua tlaj ‘timouampojchiuasej ika tlen eltok ipan Tlaltipaktli, timochiuasej ikualankaitakauaj toTeko’ (Santiago 4:4). Tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij, moneki tijmatisej kenijkatsa kinamiki timonejnemiltisej uan kiampa tijnextisej amo tiiaxkauaj Tlaltipaktli. Ma tikitakaj makuili tlamantli tlen techpaleuis: 1) ma tijpatiitakaj toTeotsij iTlanauatijkayo uan amo ma timokalakikaj ipan política, 2) amo ma timonejnemiltikaj kej sekinok, 3) kuali ma timoyoyontikaj,  4) amo ma timosentlalikaj titlapijpiasej uan, 5) ma tijtekiuikaj ‘tlen toTeko techmakatok’.

3. 1) ¿Kenke Jesús amo mokalakik ipan política? 2) ¿Kenke Biblia kiijtoua kintitlantokej katli tlanauatisej iuaya Jesús? (Nojkia xikita nopa nota.)

³ Jesús amo kema mokalakik ipan política, ya mosentlalik tlamachtis tlen toTeotsij iTlanauatijkayo, kampa kitekitlaliskiaj kej Tlanauatijketl (Daniel 7:13, 14; Lucas 4:43). Yeka, kema Jesús kiuikakej kampa Poncio Pilato, Jesús kiijtok: “NoTlanauatilis [...] axmokaua ipan ni Tlaltipaktli” (Juan 18:36). Tojuantij nojkia tijpatiitaj toTeotsij iTlanauatijkayo uan iTlanauatijka, yeka nochi titeiljuiaj tlen kichiuas ni Tlanauatijkayotl (Mateo 24:14). Apóstol Pablo kiijtok: “Tojuantij tiitlatitlaniljuaj [toTeotsij kej] Cristo [...]. Yeka [kej] Cristo chikauak tiinmechtlajtlaniaj, ximoyoltlalikaj iuaya toTeko Dios” (2 Corintios 5:20). *

4. ¿Kenijkatsa kinextiaj Cristo itokilijkauaj tlauel kipatiitaj toTeotsij iTlanauatijkayo? (Xikita nopa recuadro “ Cristo itokilijkauaj amo mokalakijkej ipan política”.)

⁴ Kema tlanauatianij kititlanij se akajya ipan seyok altepetl, amo mokalakia ipan política yon ipan sekinok tlamantli tlen kichiuaj ipan nopa altepetl, pampa san kineki kinpaleuis katli itstokej ipan ialtepe. Katli tlanauatisej iuaya Jesús “nepa iluikak” nojkia kej nopa kichiuaj (Filipenses 3:20). Inijuantij tlamachtiaj tlen toTeotsij iTlanauatijkayo, uan kiampa kinpaleuijtokej nopa “sekinok [maseualmej]” kuali ma mouikakaj iuaya toTeotsij (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Cristo nojkia kintitlani  nopa “sekinok [maseualmej]” ma tlajtolmoyauakaj uan kinyakana ika toikniuaj katli tlanauatisej iuaya. Katli tlanauatisej iuaya Jesús, tlajtolmoyauaj ininuaya nopa sekinok toikniuaj uan amo mokalakiaj ipan política kej sekij maseualmej (xijpoua Isaías 2:2-4).

5. ¿Kenke Cristo itokilijkauaj amo itstokej kej itstoyaj israeleuanij, uan tlake moneki tijchiuasej?

 ⁵ Tojuantij amo timokalakiaj ipan política pampa tijtlepanitaj Cristo, uan nojkia pampa sekinok tlamantli techpaleuia amo ma tijchiuakaj. Nama ayokmo tiitstokej kej israeleuanij katli itstoyaj sansejko ipan se altepetl, pampa Cristo itokilijkauaj tiitstokej ipan nochi Tlaltipaktli (Mateo 28:19, TNM; 1 Pedro 2:9). Yeka, ¿tlake panoskia tlaj tijpaleuiskiaj se partido político? Uelis timokualaniskiaj ininuaya toikniuaj uan ayokmo kuali titlajtolmoyauaskiaj (1 Corintios 1:10). Uan tlaj onkaskia se tlauilankayotl, uelis tikinteuiskiaj toikniuaj katli Biblia kiijtoua ma tikiniknelikaj (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). Yeka Jesús kinnauatik itokilijkauaj amo ma tlateuikaj uan ma kiniknelikaj ininkualankaitakauaj (Mateo 5:44; 26:52; ipan iamayo 55 xikita nopa recuadro “ ¿Nojkia nijchiua kej sekinok maseualmej?”).

6. ¿Kenke amo tijchiuaj nochi tlen techtlajtlaniaj tekichiuanij?

⁶ Nojkia amo timokalakiaj ipan política pampa tijtekipanouaj toTeotsij uan amo tlanauatianij. Yeka, 1 Corintios 6:19 uan 20 kiijtoua “ayok timonauatiaj pampa tiiaxkauaj toTeko, pampa Jesucristo tlaxtlajki patiyo para techkojki”. Maske tijtlepanitaj uan tijmakaj “César [o tekichiuanij]” tlen techtlajtlaniaj kej impuestos, amo tijchiuaj nochi tlen technauatiaj pampa tikitaj tlauel ipati tijmakasej “toTeko tlen toTeko iaxka” (Marcos 12:17; Romanos 13:1-7). Ni kiijtosneki tijueyichiuaj, tikikneliaj, tijneltokaj uan amo kema tijkauaj. Uan maske techmiktiskiaj pampa tijneltokaj toTeotsij, nojkia amo tijkauaskiaj (Lucas 4:8; 10:27; xijpoua Hechos 5:29 uan Romanos 14:8, *).

7, 8. ¿Tlake nopa “ajakatl”, uan kenijkatsa “tekiti ipan ininyolo” maseualmej?

⁷ Tojuantij tijnextiaj amo tiiaxkauaj ni Tlaltipaktli kema  amo timonejnemiltiaj kej sekinok. Pablo kiijtok: “ToTeko axtechmakatok se tonaltsi tlen [...] ni Tlaltipaktli. Yajaya techmakatok itonaltsi” (1 Corintios 2:12). Katli itstoyaj Éfeso kiniljuik: “Achtoui innejnemiyayaj ipan tlajtlakoli [...]. Inkichijtinenkej tlen kinekiyaya [Satanás], ueyi ajakatl tlen tekiti ajakatipa. Yajaya tlen tekiti ipan ininyolo nochi tlakamej tlen axkinekij kitlepanitasej toTeko” (Efesios 2:2, 3).

⁸ Ni “ajakatl” kiijtosneki Satanás ichikaualis tlen kinyololinia maseualmej ma kichiuakaj tlen amo kuali, amo ma kineltokakaj toTeotsij uan ‘ma kichiuakaj san tlen inintlajtlakolchijkanakayo kineki. Kichiua ma kinekikaj moaxkatisej nochi tlen kiitaj’ (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). Maske ni “ajakatl” amo tikitaj, tijmatij tekititok pampa nochipa kichiua ma tlajtlakolchiuakaj maseualmej. ¿Uan kenijkatsa “tekiti ipan ininyolo” maseualmej? Kichiua ma moueyimatikaj, ma kinekikaj tlatominpiasej, amo kuali ma monejnemiltikaj uan amo ma tetlepanitakaj. * Kiampa, maseualmej nojkia kinekij kichiuasej kej Satanás (Juan 8:44; Hechos 13:10; 1 Juan 3:8, 10).

9. ¿Tlake ueliskia kichiuas ma timoyoliljuikaj uan nojkia ma tijchiuakaj tlen amo kuali?

⁹ Ni “ajakatl” uelis kichiuas ma timoiljuikaj uan ma tijchiuakaj tlen amo kuali tlaj amo ‘tijmokuitlauiaj’ toyolo (xijpoua Proverbios 4:23). Uelis amo tijmatij kenijkatsa peua tijchiuaj tlen amo kuali. Maske touampoyouaj nesi kipiaj kuali ininyolo, kemantika amo nelia, pampa amo kiikneliaj Jehová (Proverbios 13:20; 1 Corintios 15:33). Nojkia uelis tijchiuasej tlen amo kuali tlaj tijpouaskiaj tlen amo kinamiki, tlaj tikitaskiaj ipan Internet kampa nesij momekatiaj o tlaj tijpouaskiaj tlen kiijtouaj katli ayokmo kitekipanouaj Jehová, tlaj timoyolpakiltiskiaj ika  tlen amo kuali, tlaj timauiltiskiaj pampa tijnekiskiaj titetlanisej, o tlen kichiuaskia ma timoiljuikaj kej Satanás.

10. ¿Tlake uelis tijchiuasej uan kej nopa amo timoyoliljuisej kej sekinok maseualmej?

¹⁰ Tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij uan amo timoyoliljuisej kej sekinok maseualmej, moneki timomachtisej Biblia, timonechikosej uan tijchiuasej tlen Jehová kipaktia. Nojkia moneki tijtlajtlanisej ma techpaleui ika  itonal uan kiampa kuali titlaneltokasej. Maske Diablo uan katli kinnauatia kipiaj chikaualistli, san toTeotsij kena kipia miak chikaualistli (1 Juan 4:4). Yeka, tlauel moneki timomaijtosej uan kiampa nochipa timonechkauijtosej ika toTeotsij.

11. ¿Kenijkatsa moyoyontiaj miakej ipan ni tonali?

¹¹ Nama miakej maseualmej nesi kenijkatsa moyoliljuiaj, pampa nemij sokiyojkej, amo moyoyontiaj kej kinamiki uan amo kuali nesij. Yeka, ipan televisión se tlakatl kiijtok nopa siuamej katli tlakanemij ayokmo kimatisej kenijkatsa moyoyontisej uan kiampa kinyoltilanasej tlakamej, pampa nochi kiampa moyoyontiaj. Uan ipan se periódico kiijkuilojkej nopa siuamej ayokmo pinauaj moyoyontisej ika tlen amo kintsakua, uan siuapilmej nojkia kiampa moyoyontiaj. Miakej san kej ueli moyoyontiaj, kiampa kinextiaj amo tlatlepanitaj uan amo moikneliaj.

12, 13. ¿Tlake textos techpaleuis tijmatisej kenijkatsa kinamiki timoyoyontisej?

¹² Tojuantij nochipa tijnekij kuali timoyoyontisej uan kuali tinesisej pampa tijtekipanouaj Jehová. Yeka nochipa moneki timoyoyontisej “keja kinamiki” uan tijchiuasej “tlen kuali”, kiampa sekinok kiitasej nelia ‘tijneltokaj toTeko’. Tijchiuaj ni pampa tijnekij kuali ma techitakaj uan pampa tijnekij “nochipa [tinemisej] kuali ika toTeko”, kiampa nojua techiknelijtos (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21). Uajka, tlauel moneki ma tijnextikaj “tlen eltok ipan [to]yolo [...] pampa ya nopa tlen ipati iixtla toTeko” (1 Pedro 3:3, 4).

¹³ Tlaj kuali timoyoyontisej uan kuali tinesisej, sekinok kiitasej tiitstokej ipan religión katli melauak. Timoyoyontisej “keja kinamiki” kiijtosneki amo timokentisej tlen tlauel patiyo yon amo timoueyimatisej ika tlen timokentiaj. Kiijtosneki tijtlepanitasej tlen sekinok  moiljuiaj, uan amo timoiljuisej amo aka kinamiki techiljuis kenijkatsa timoyoyontisej. Tojuantij tlauel tikintlepanitaj toikniuaj uan Jehová pampa tijnekij sekinok ma kiitakaj nelia tijtekipanouaj Jehová. Kiampa tijnextiaj “tijchiuaj nochi” pampa tijnekij tijueyichiuasej toTeotsij (1 Corintios 4:9; 10:31; 2 Corintios 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Tlake kinamiki timotlajtlanisej?

¹⁴ Kema timonechikouaj uan kema titlajtolmoyauaj nojkia moneki kuali timoyoyontisej uan amo tiasej tisokiyojkej. Yeka uelis timotlajtlanisej: “¿Nesi nisokiyo uan amo kuali nimoyoyontijtok? ¿Pinauaj kema nechitaj? ¿Nijpatiita nimoyoyontis san kej na nechpaktia o nijchiuas kampeka ma nechtekimakakaj ipan tlanechikoli?” (Salmo 68:6; Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6).

15. ¿Kenke ipan Biblia amo onka miak tlanauatili kampa kiijtoua kenijkatsa kinamiki timoyoyontisej o tinesisej?

¹⁵ Jehová amo techmakatok ipan Biblia miak tlanauatili kampa techiljuia kenijkatsa kinamiki timoyoyontisej o tinesisej, pampa kineki ma tijtlapejpenikaj tlen kuali o amo kuali. Jehová kineki ma tijnextikaj tijtekipanouaj pampa tijchiuaj tlen Biblia techtlajtolmaka, kineki kuali ma ‘tijtekiuikaj totlalnamikilis para tikixmatisej tlen kuali uan tlen axkuali’ (Hebreos 5:14). Ya tlauel kipatiita tlaj  tijchiuaj pampa tikikneliaj uan pampa tikinikneliaj sekinok (xijpoua Marcos 12:30 uan 31). Maske Jehová kiijtoua kenijkatsa timoyoyontisej, onka miak yejyektsitsij yoyomitl tlen uelis timokentisej. Ipan uejueyi tlanechikolistli uelis tikitasej kenijkatsa toikniuaj kuali moyoyontiaj uan kenijkatsa tlauel yolpakij.

16. ¿Kenke tlen Jesús tlamachtik amo sanse ika tlen maseualmej moyoliljuiaj, uan tlake uelis timotlajtlanisej?

¹⁶ Miakej moiljuiaj yolpakisej tlaj tlauel tlapijpiasej uan kipiasej miak tomij. Jesús kiijtok “axaka kipantis yolistli tlen yankuik pampa kipia miak tlamantli” (Lucas 12:15). Jesús amo kiijtok tlajtlakoli tlaj tijpiasej tomij, kiijtok tlaj tijnekij tiyolpakisej uan tiitstosej nochipa moneki “[amo timoueyimatisej] iixtla toTeko” uan amo timosentlalisej  titlapijpiasej, ni kiijtosneki san tijtekipanosej toTeotsij ika nochi toyolo uan kuali timouikasej iuaya (Mateo 5:3; 6:22). Ximoiljui: “¿Nelnelia nijneltoka tlen Jesús tlamachtik, o nimoiljuia kej Satanás katli ‘senkistok istlakatitinemi’?” (Juan 8:44). “¿Tlake kinextia tlen nikijtoua, tlen nijneki nijchiuas ipan nonemilis, tlen nijpatiita uan kej nimonejnemiltia?” (Lucas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6.)

17. Xikijto kenijkatsa kinpaleuia maseualmej kema amo mosentlaliaj titlapijpiasej.

¹⁷ Jesús kiijtok kema se akajya ‘tlalnamiki’ kipaleuia ipan inemilis pampa “[ki]chiua tlen xitlauak” (Mateo 11:19). ¿Kenijkatsa kinpaleuia katli amo mosentlaliaj tlapijpiasej? Moyolchikauaj kema kitekipanouaj toTeotsij (Mateo 11:29, 30). Amo motekipachouaj, amo tlaijiyouiaj uan amo kipiaj kuesoli (xijpoua 1 Timoteo 6:9 uan 10). Uan pampa yolpakij san ika tlen tlauel moneki, itstokej ininuaya toikniuaj uan ininchampoyouaj, uan amo mokochsojsolouaj (Eclesiastés 5:12). Nojkia tlauel yolpakij pampa kinpaleuiaj maseualmej (Hechos 20:35). Uan tlauel ‘motemachiaj’ ipan Jehová, kuali kiyolmatij uan kipiaj tlayolseuilistli (Romanos 15:13; Mateo 6:31, 32). Nochi ni nelia tlauel ipati.

18. ¿Ininuaya ajkia “timoteuiaj” uan kenijkatsa tijchiuaj?

¹⁸ Tlaj tijkauaj ma techiknelijto toTeotsij, Satanás amo uelis kichiuas ma tijtlauelkauakaj toTeotsij yon amo ma tiitstokaj nochipa ika pakilistli (1 Pedro 5:8). Pablo kiijtok “axtimoteuiaj ininuaya tlakamej [...]. Timoteuiaj ininuaya ajakamej tlen axkipiaj inintlakayo, pero kipiaj ininteki ipan ni Tlaltipaktli kampa onka tsintlayouilotl. Sekij motokaxtiaj tlen kipiaj tlanauatili, sekij tlen kipiaj chikaualistli, uan sekij tlen kipiaj tekiuejkayotl” (Efesios 6:12). Ika griego, nopa tlajtoli “timoteuiaj” kiijtosneki kema omej moitskitokej, uan amo kema san  uejka moteuijtokej. Yeka kema Pablo kiijtok “kipiaj tlanauatili”, “chikaualistli” uan “tekiuejkayotl”, kiijtosneki nopa amo kuali ajakamej kimatij kenijkatsa techteuisej.

19. ¿Tlake tlamantli techmakatok toTeotsij?

¹⁹ ¿Kenijkatsa uelis tikintlanisej amo kuali ajakamej maske titlajtlakolejkej uan amo tijpiaj miak chikaualistli? Uelis tikintlanisej tlaj “[tijtekiuisej] sejse tlamantli tlen toTeko [te]chmakatok” (Efesios 6:13). Efesios 6:14-18 kiijtoua: “[Xiitstokaj] intemachmej. Xikijtokaj san tlen melauak [...] keja se soldado tlen kuali kitetsiloua itlajkoilpika. Xijchiuakaj san tlen xitlauak [...] keja se soldado tlen motlalilia se tepostli para moyolixtsakuas. Keja se soldado kuali kiijilpia [itekak] [...] moneki xijpiakaj nopa tlaseuilistli ipan inmoyolo tlen temaka nopa kuali tlajtoli tlen toTeko [...]. Kena, keja itepostsajka se soldado [...], inmotlaneltokilis kiketsas nochi ilemenkakuatlamintli tlen [Satanás] inmechmajkauilis. Xijmatikaj para temachtli toTeko inmechmakixtijtok tlen inmotlajtlakoljuaj uan nopa tlalnamikilistli kimokuitlauis inmotsonteko keja se soldado tlen motlalilia itepostsontsajka. [...] Xijtekiuikaj iTlajtol toTeko tlen eltok keja se machete tlen itonal toTeko techmakatok. Ajachika uan kema pano tlen ueli tlamantli, ximomaijtokaj ika toTeko”.

20. ¿Kenke nochipa moneki tijtekiuisej tlen toTeotsij techmakatok?

²⁰ Tlen toTeotsij techmakatok uelis techpaleuis, yeka nochipa moneki tijtekiuisej. Tojuantij nochipa timoteuijtokej uan amo timoseuiaj kej kichiuaj soldados. Ni tlauilankayotl tlamis kema toTeotsij kitsontlamiltis tlen Satanás kinauatia uan kema toTeotsij kitsakuas Satanás uan iajakauaj ipan se “ostotl” (Apocalipsis 12:17; 20:1-3). Yeka amo ximoyolkoko tlaj ouij tijmati tijkauas tlen amo kuali. Nochi moneki ‘tijnauatisej totlakayo’ uan kiampa kuali tijtekipanosej Jehová (1 Corintios 9:27). Tlauel amo kuali eliskia tlaj amo tijnekiskia tijkauas tlen amo kuali.

21. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij kuali tijtekipanosej toTeotsij?

 ²¹ Tlaj tijnekij kuali tijtekipanosej toTeotsij, moneki tijtlajtlanisej ma techpaleui. Pablo kiijtok: “Ajachika uan kema pano tlen ueli tlamantli, ximomaijtokaj ika toTeko”. Nojkia moneki timomachtisej Biblia uan timonechikosej ininuaya katli kichiuaj kampeka kuali kitekipanosej Jehová, uan kiampa amo timoiljuisej toselti tijtekipanouaj toTeotsij (Filemón 2; Hebreos 10:24, 25). Kej nopa uelis tikintlanisej katli techteuiaj, uan kema techtlaijiljuisej tijmatisej tlake tikinnankilisej.

22, 23. 1) ¿Kenke moneki kuali timokualchijchijtosej uan kiampa uelis tikinnankilisej katli kinekij kimatisej tlen tijneltokaj, uan tlake moneki timotlajtlanisej? 2) ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

²² Jesús kiijtok: “[Inmojuantij] axininaxkauaj ni Tlaltipaktli [...], uan yeka inmechkokoliaj” (Juan 15:19). Yeka, katli tijtokiliaj Cristo moneki kuali timokualchijchijtosej uan kiampa titeiljuisej ika tlatlepanitakayotl tlen tijneltokaj (xijpoua 1 Pedro 3:15). Yeka, ma timotlajtlanikaj: “¿Nijmati kenke kemantika Jehová itlajtoltemakauaj amo kinekij kichiuasej se tlenijki?”. “Uan kema moneki nijchiuas kej inijuantij, ¿nimotemachia nelia ya nopa tlen kiijtoua Biblia uan nopa tlalnamijkatlatekipanojketl?” (Mateo 24:45; Juan 17:17.) “Uan kema moneki nijchiuas tlen Jehová kipaktia, ¿niyolpaki pampa nijnextia nelia nijtekipanoua Jehová uan amo nijchiua kej sekinok kichiuaj?” (Salmo 34:2; Mateo 10:32, 33.)

²³ Diablo nojkia kitekiuia sekinok tlamantli tlen ika kineki ma tijtlauelkauakaj Jehová. Yeka kineki ma timoyolpakiltikaj ika tlen tlauel amo kuali. Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenijkatsa uelis kuali tijtlapejpenisej tlen ika timoyolpakiltisej, tlen uelis techyolchikauas uan tlen amo kichiuas ma techyolkoko totlalnamikilis.